Catalog

17 OCAK 2022 PAZARTESİ 2 gorus@cumhuriyet.com.tr olaylar ve görüşler Milli ve bağımsız olmak! PrOf. Dr. şADUMAn HAlıCı Başbakan İnönü, Merkez Bankası’nın “bağımsız içinde kurulacağını bir kez da- ha yinelerken hükümet de bir bir kurum olmasını, devlete karşı da bizzat Maliye Vakıf görünümlü on günlerde ülkemizin ve tasarı hazırlar. Tasarı, milletve- Vekâleti’ne karşı da görevinin gerektirdiği dürüstlük ve milletimizin yaşadığı derin killeri ve bankacılardan oluşan sertlikte” davranmasını sağlayacak bir statüyü savunur. tekke ve zaviyeler! Sekonomik bunalımın sorum- bir komisyon tarafından ince- lusunun kim olduğu sorusu sık- lenir. Komisyonda başta Celal encecik bir in- Atatürk’ün 30 Kasım ça soruluyor ve Merkez Bankası ve Mahmut (Soydan) beyler ol- san. 1925’te kapattığı tek- olarak yanıtlanıyor. Bu yanıt veri- mak üzere yine İş Bankası çev- G Üstelik başa- ke ve zaviyelerin günü- lirken de bankanın bağımsız ka- rılı. Tıp fakültesi öğ- müze erişen taklitleri- resinin direnci ile karşılaşınca rencisi. rar alamaması gerekçe gösterili- nin kurbanı oldu Enes, konunun bir kez daha yabancı Yarın, bilemediniz “Benim gibi binlerce yor. Yanıta ve gerekçeye katılıyo- bir uzmana incelettirilmesine öbür gün hekim dip- genç bu kıskaçta” çığ- rum. Katılmakla kalmayıp tarih- karar verilir. İnceleme görevi, loması alacak, bel- lığıyla... te yolculuk yapıyor ve İnönü’nün Lozan Üniversitesi’nden Prof. ki uzmanlaşacağı alan- Evet, kâğıt üzerin- 1930’lardaki direncini bir kez da- Leon Mort’a verilir. Mort’un da geleceğin Özlem de tekke, zaviye ya- ha saygı ile anıyorum. Zira Mer- önerileri, hükümetçe hazırla- Türeci’si, Uğur Şahin’i sak ama vakıf adı altın- kez Bankası’nın içerden ve dışar- nan tasarıdaki esaslardan çok, olacak... da yurt, kurs, cemaat, dan gelen tüm engellere karşın Bütün bu umutlar, dernek serbest! İş Bankası çevrelerinin görüş- beklentiler bitiverdi. Paralel, bir başka bağımsız olmasını İsmet İnönü’ye lerine uygundur. Hükümet, Bunalımdaydı, dire- deyişle koşut bir ya- borçluyuz. “İş”te kısa öyküsü... millilik ve bağımsızlık konu- nemedi, “Elveda” de- pı var; kimse inkâr et- Bir devlet bankası kurulma- ya, gerekli hukuksal değişiklikler bakan tarafından incelenen ra- sunda taviz vermez. Tasarı bü- di daha 20’sinde ya- mesin! yapıldıktan sonra verilebileceğini porlar ne hazırlandıkları dönem- sı yolundaki ilk somut adım, as- yük bir değişikliğe uğramadan şama. Üstelik bu yapı öyle söyler. Bayar, bağımsız bir banka deki Türk ekonomisindeki geliş- lında daha 1925 yılında Osman- çok hızlı bir şekilde 11 Haziran Tokat gibi çarptı Tür- güçlü ki devlet kade- kurulması halinde İş Bankası’nın lı Bankası’nın imtiyaz süresi uza- meleri ve bu gelişmelere karşı 1930’da Meclis’te görüşülerek kiye’deki tarikat ger- mesinin her yerindeler! pozisyonunda yüzde elli oranında alınmış olan önlemleri ne de böy- tılırken, bu süre içinde bir devlet yasalaştırılır. çeğini suratımıza. Aile- Ve asıl tehlike de bu! bir düşme olacağını, buna karşı le bir banka kurulması yönünde bankası kurulmasına itiraz etme- si, iktidar, hatta devle- Peki, evlatlarımızı alınacak önlemlerin ne olacağını ülkedeki genel eğilimi dikkate al- Banka sermayesi tin birçok kurumu ka- yeceği kaydı konarak atılır. bizden koparıp karan- bul etmese de... bilemediğini vurgulayarak da lığa çeken bu yapıyı mıştır. Zira bankanın kuruluşu- Banka kurulması ile ilgili ha- İyi de niye intihar etti İş Bankası çevresi dikkate alan var mı di- endişesinin kaynağını açıklar. na bile karşıdır. zırlıkların ilerlediği bu dönem- Enes Kara? yecek olursanız; var! 1927 yılında Başbakan İsmet Oysa Başbakan İsmet Paşa, de, bankanın kurulması için Ekonomik kriz? İşsiz- Bundan tam 29 yıl Osmanlı Bankası telaş Paşa, “Bir seneye kadar bir zaman Merkez Bankası’nın “bağımsız bir tek engel, kaynak sağlanma- lik korkusu? önce haince katledilen zarfında Cumhuriyet bankasının kurum olmasını, diğer özel ban- içinde sıdır. Bu sorun da kibrit teke- Hayır! Bir tıp fakül- Uğur Mumcu, hem küşadının müesser olacağını kalarla ilişkisi olmak şöyle dur- Hükümet geri adım atmaz, li karşılığı yapılan bir istik- tesi öğrencisi, mezun Cumhuriyet’te hem ümit ediyorum” der ve konuyu sun, devlete karşı da bizzat Ma- razla (borçlanmayla) çözümle- olduğu an, Türkiye’de kendisi çalışma yapar. Ancak bu katıldığı TV program- gündeme taşır. Açıklama, İş liye Vekâleti’ne karşı da görevi- ya da gideceği bir nir. Borç, 14 Haziran 1930’da kez de Osmanlı Bankası’nın di- larında “yaklaşmakta başka coğrafyada ra- Bankası çevresini hemen hare- nin gerektirdiği dürüstlük ve sert- The American Turkish In- renci ile karşılaşılır. Zira kurula- olan” tehlikeyi çok iyi hatlıkla iş bulur, para kete geçirir. Banka Genel Müdü- likte” davranmasını sağlaya- görüp başta FETÖ ya- vestment Corporation ile kib- cak Devlet/Merkez Bankası, Os- da kazanır... rü Celal (Bayar) Bey, Hollanda pılanması olmak üze- cak bir statüde kurulmasını is- rit inhisarı işletmesinin dev- manlı Bankası’nın imtiyazları- Gelecek kaygısı de- re devlet-tarikat koa- bankası İdare Meclisi Başkanı temektedir. Bu nedenle hem ri için yapılan anlaşma karşı- nın bir kısmını elinden almak- ğildi onunkisi! lisyonunu sermiş göz- G. Vissering’i Türkiye’ye getirir. Vissering’in hem de Bayar’ın ra- la kalmayacak, üstelik onu kont- lığı ile sağlanır. Böylece ger- Enes’i umutsuzlu- ler önüne; üstelik isim Onun çeçimi bilinçlidir. Çünkü porlarını hasıraltı eder. çekte Türkiye borç ödemeye- rol olanağına da sahip olacaktır. ğa sürükleyen gerek- isim Süleymancıların, Vissering, bir ticaret bankasının cek yılda 200 bin TL gelir elde çe tarikat gerçeğinin ta Ocak ayı başında Türkiye’ye ge- Menzilcilerin, Nakşı- Alman uzmanlar devlet bankası haline dönüşmüş kendisi! edecektir. Anlaşmanın 15 Hazi- len Osmanlı Bankası Direktörü bendilerin yurt ve burs Bıraktığı son video olduğu Hollanda vatandaşıdır. gerekli bulmuyor ran 1930’da TBMM’deki görüş- M. Sorbiye, Maliye Vekili de da- yolu ile nasıl teşkilat- kaydından bu anlaşı- Hazırlayıp Haziran 1928’de banka meleri sırasında bu istikrazın 1929 yılına gelindiğinde Dün- hil olmak üzere geniş çevreler- landığını dile getirmiş. lıyor. yönetimine sunduğu raporunda Türkiye Cumhuriyet Merkez Gençlerin nasıl bas- ya ekonomik bunalımının le ilişkiye geçer. Devlet Banka- Kaldığı evden boz- kı altına alındığını ce- ulusal bir ticaret bankasının Türkiye’ye etkileri bir devlet sı kurulmasını şimdilik zorun- Bankası’nın kurulmasında kul- ma cemaat yurdundaki surca söylemiş! Tıp- merkez bankası haline dönüştü- lanılacağı da vurgulanır. bankasının kurulmasını acil çö- lu görmediğini açıklar, bir takım zorlamalar belli ki bez- kı muhafazakâr yapı rülebileceği seçeneğini özellikle züm haline getirir. Başbakan, Böylece uzun çaba ve müda- önkoşulların sağlanması ile ban- dirmiş genç insanı! tarafından adı sokak- vurgular. Celal Bey de bu raporla halelerden sonra TC Merkez Aralık 1929’da devlet bankasının kasının gerekli tüm nakdi yardı- “Hiç kalmak isteme- lardan silinmek iste- birlikte kendi raporunu Başbakan meme ve bunu aileme milli ve bağımsız olarak kurula- Bankası “memleketin iktisa- ma hazır bulunduğunu da adeta nen Prof. Dr. Türkan defalarca söylemiş ol- İnönü’ye götürür, sermayesinin di inkişafına yardım gayesi” ve cağını bir kez daha vurgular. Hü- bir müjde gibi sunar. Ancak öne- Saylan gibi dik dur- mama rağmen bu yurt- tümü devletin olacak bir banka kümet bir yandan Almanya’dan “Türkiye’de banknot ihracı im- rileri “devletin haysiyetini ren- muş Atatürk’ün orta- ta kalmaya devam edi- şekline karşı çıkar. Vissering’in uzman çağırır. H. Schacht, işle- cide edecek” nitelikte bulunur. tiyazını münhasıran haiz olmak dan kaldırmak istediği yorum. Defalarca söy- zihniyete karşı! merkez bankasının ana görev- rinin yoğunluğu yüzünden gele- üzere” milli ve bağımsız ola- Sorbiye’nin “muamelata dair” ledim ama beni bura- Evet, Enes Kara bi- leri arasında saydığı konuların mez. Yerine K. Müller’i gönde- rak kurulur. 3 Ekim 1931 günü yardım önerisi de reddedilir. da kalmaya zorladılar” ze “tarikat yurdu” gö- önemli bir bölümünün İş Banka- rir. Müller bir rapor hazırlar ve de faaliyete geçer. İnönü’nün sözleri aslında o kadar rünümlü tekke ve za- Direniş sı tarafından zaten yapılmakta Schacht bu rapor üstünde yorum- Cumhurbaşkanlığı döneminde açık ki! viyeleri işaret etti ya- olduğunu, diğer görevlerin ise İş larını içeren ikinci bir rapor kale- İsmet Paşa, devlet bankası- de bankanın bu statüsü hep ko- Biz biraz daha derine şama veda ederken! inelim: Nefes alamamış Bankası gibi deneyimli bir banka- me alır. Ocak 1930’da bizzat Baş- nın “milli ve müstakil” çerçeve runacaktır. Neden acaba? Biz anlayacak mıyız? bu evlat, o ortamda! Açıkçası birşey söy- Örneğin siz bir tıp lemek zor! Ama gelin öğrencisini sabah na- bu delikanlıya kulak mazına, yatsı namazı- verelim! na zorlarsanız, ranzası- Rahşan-Bülent Ecevit çifti ve birkaç anı na götürdüğü sıradan bir müzik dergisine ha- Cumhuriyet’ten li büyüyen bu derin ve saygın bağlı- lent Bey kendisine 1978 kabinesinde şan Hanım’la son kez yüz yüze gö- Prof. Dr. Yakut Irmak Öz Den yır derseniz film kopar. -1949’da kurulup 1960’ta ilga edil- rüşmüştük. Ecevit’in bir devlet ada- lığın ömür boyu sürmesi şaşırtıcı ol- AtAtürk kültür VAkfı BAşkAnı 022 yılının ilk 17 Ya da “İsrailli tıp mamalı bence. Yaşamın tüm yönleri- miş olan- İşletmeler Bakanlığı’nın ye- mı olarak bazı çıkış ve davranışları 2günü geride ka- adamları, artık anne ni içine alan böyle bir köklü paylaşı- niden kurulması görevini verecektir.. da tarihe geçer nitelikte olmuştur. lırken Cumhuriyet karnındaki embriyonun eğerli insan Rahşan Ecevit’in ölü- mın anlamını kavrayamayan pek çok önemli isimleri yazı ai- cinsiyetini belirleyebili- Dmünün ikinci yıldönümünde anıl- Unutulmaz kare Meydan okunacak yer değil kişi, Bülent Bey’in nasıl olup da Rah- lesine kattı. Bu hafta yor” dediğinde ensesi- ması Ecevit’lerle ilgili kimi anılarımı şan Hanım gibi son derecede sade, Rahmetli babam Ord. Prof. Dr. Sa- Örneğin gene başbakanlık yaptı- da Ukrayna ve Rusya ne de şaplağı indirirse- canlandırırken aralarındaki o dillere di Irmak’ın cenaze töreninin, Ecevit- ğı bir diğer dönemde1999’da, TBMM uzmanı Deniz Berk- gösterişsiz, üstelik de daha çekici ve niz o genci kaybeder- destan bağlılık üzerinde de yeniden siniz. Hele hele, haf- tay, başlıyor düzenli gösterişli olmak için hiçbir çaba har- lerle ilgili anılarım arasında özel bir Genel Kurulu’na yemin etmek üze- düşünmeme yol açtı. Bülent Bey ve tada birkaç kez “ha- yazılarına. yeri vardır. Devlet adamı olarak ikisi- re türbanla gelen Merve Kavakçı’ya camayan bir insana bu denli bağlı ol- dis” ve “fıkıh” dinleme- Şubat ayı içinde ise Rahşan Hanım arasındaki güçlü bağ masını -bu konuda fıkralar üretecek nin paylaştığı bir özellik, gerek dev- çıkışı hâlâ kulaklarımızdadır: ye mecbur tutuyorsa- siz değerli okurlarımı- bana hep şu ünlü özdeyişi çağrıştır- kadar- hayretle karşılamıştır. letin en üst makamlarında sorumlu- “Türkiye’de hanımların özel yaşamda nız bunalır o çocuk! za yine büyük sürpriz- mıştır: “Aşk, iki insanın sürekli bir- luk taşırken gerekse bu makamlar- giyim - kuşam ve başörtüsüne kimse Katı kurallara kar- lerimiz var. 98 yıllık ar- birinin yüzüne bakması değil, birlik- Önemli görevlendirme dan ayrıldıktan sonra,maaşlarının dı- karışmıyor. Ancak burası kimsenin şı gelenlerin de yurttan şivimizden derlediğimiz te hep aynı yöne bakmalarıdır.” Ara- Beni Bülent Bey’le ilk eşim Prof. şında tek bir kuruşa el sürmemiş ol- özel yaşam alanı değildir. Burası yaka paça atıldığı ko- seçkilerden oluşacak larındaki bu güçlü bağ, Bülent Bey’in Dr. Kenan Bulutoğlu 1965’te New malarıdır. İstanbul’da yapılan ve Bü- devletin en yüce kurumudur. Bura- nuşulurken üstelik. “Cumhuriyet Tarihi’nde 1980’de Rahşan Hanım’a ithafen ka- York’ta,her ikisinin de katıldığı ulus- lent Bey’in eşi Rahşan Hanım’la bir- da görev yapanlar devletin kuralla- O yüzden uymak zo- Bu hafta” köşemiz ilgi leme aldığı şiirin her satırında açık- lararasl bir toplantıda tanıştırmıştı.O likte Ankara’dan gelerek katıldığı bu rına, geleneklerine uymak zorunda- rundalar tarikat evleri- çekecek. Emekli, me- ça ifade edilmiştir kanımca: “Birlik- günlerde Çalışma Bakanı olan Bü- törende, babamın her çeşit görüş ve dırlar. Burası devlete meydan oku- nin çağdışı kurallarına mur, emekçinin, sos- binlerce genç! te öğrendik seninle / Avcumuzda lent Bey’in, söz konusu bakanlığı o inançtaki insanları bağdaştırıcı, bu nacak yer değildir. Lütfen bu hanı- yal haklar başta ol- Enes’in dediği gibi yüreği çarpan kuşa sevgiyi’ dizele- tarihten yirmi yıl önce,1945’te kur- insanlar ve düşünce yapıları arasın- ma haddini bildiriniz!” mak üzere tüm sorun- “..Üç saat gibi bir şey riyle başlayıp, “El ele büyütüp elele muş olan babam Dr. Sadi Irmak’ın da uyum sağlayıcı özelliğinin son bir Ecevitleri, bir yandan dürüst ve larının gündeme geti- kalıyor, belki o da kal- derdik/ Elele derip insana verdik / çalışmalarından ne kadar sitayişle kez somutlaştığını düşünmüştüm. yurtsever devlet adamlığının en rileceği “Emekli-Çalı- mıyor, özgürlüğünüz şan” köşesi de 2022 Verdikçe çoğalan sevgimizi” diye bi- bahsettiğini hatırlarım. Her kesimden gelerek cenazeye ka- önde gelen örneğini oluşturduk- elinizden gitmiş gibi Türkiyesi’nde milyonla- ter bu güzel ve anlamlı şiir... Payla- Ecevit’le Bulutoğlu’nun yakınlığı tılan insan arasında, Yaşar Kemal ve ları, öte yandan da bizlere aşkın hissediyorsunuz...” ra ışık tutacak. şımlarla başlayan, paylaştıkça güç- daha sonraki yıllarda da sürecek ve Ecevitlerin tabutun başında yan yana en saygın biçimini sundukları için İşte bu baskı sürük- İyi haftalar. lenen ve kapsamı, insanlığın ve ya- Kenan Bey’in gerek kişiliğine, gerek- duruşları da hâlâ gözümün önünde- sevgi ve saygıyla anıyorum. Işıklar ledi Enes’i intihara. şamın tüm yönlerini içerecek den- se bilimsel birikimine güvenen Bü- dir. Bu törende, Bülent Bey ve Rah- içinde yatsınlar. Çelik Yağmur İndirme Sistemi Her türlü zorlu hava koşulu altında güvenilir, uzun ömürlü, estetik ve işlevsel çözüm.