Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 21 AĞUSTOS 2021 CUMARTESİ 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER NAMUS BELASI Dr. CANAN KAFTANCIOĞLU Böylesi bir dönemde karşı çıkılması gereken ve hepimize CHP İSTANBUL İL BAŞKANI sorumluluk yükleyen şeylerden biri de “namus”u büründürüldüğü cinsiyetçi kılıfından çıkarıp yeniden özüne döndürmek, tam da okça yazıldı, çizildi, tartışıldı ve kavramın gerçek anlamıyla kullanılmasını sağlamak olmalıdır. hatta saldırıldı. Ç Eleştiriyi ayrı tutuyorum çün- lık yaparak belirtmek isterim ki na- ğil pratikte yaşadıkları acı gerçeklikle- kü kıymetli, öğretici kimi zaman da si- mus kelimesiyle ilgili bakış açısı ve ola- ri de görerek ele alınması gerekliliği tar- yasetçiye evet böylesi daha doğru olur- ya yaklaşımı ne olursa olsun yazan, çi- tışmasız. Kadın denilince namus, namus muş dedirten, konuyu doğru yerden zen hemcinslerimin tamamını haklı bu- denince kadının anlaşıldığı bir kısırdön- ele aldığımızda eleştiri de doğru bir luyorum. Çünkü her gün hatta her da- günün içindeyiz. Başta kadınlar olmak noktadan gelirse dönüştürücü olabili- kika “namus belası”na başına gelmedik üzere toplumu ortaçağ karanlığına hap- yor. Bu nedenle yazacaklarım eleştiri- kalmayan biz kadınların yaşadıkları or- seden bu kısırdöngüyü zihinsel plan- lere yanıttan ziyade konuyu bana göre tadayken kelimenin sadece etimolojik da ve güncel hayatta olduğu kadar dilsel yanlış bir planda tartışan -hatta saldı- kökeni üzerinden yapılacak bir yorum kullanımda da aşmamız gerekiyor. ranlara- farklı bir perspektif sunma ek- da eksik kalacaktır. Kadınların yakıcı seninde olacak. Kelimenin kökeni sorunlarının sadece teori üzerinden de- Hemcinslerime pozitif bir ayrımcı- Uzun bir girizgâhtan sonra “namus” kelimesinin etimolojik kökenine indiği- mizde karşımıza şu bilgiler çıkıyor: Türkçeye Arapçadan geçen “namus” kelimesinin kökeni Yunancada “kurucu ilke” ya da “genel ilke” anlamına gelen “nomos” kavramından geliyor. Eski Yu- nan şehir devletlerinde temelde soylu- ların çıkarlarını koruyan ve kökeni tan- rılara dayandırılan sözlü yasaları ifade eden “thesmoi” karşısında “nomoi”, in- san yapımı yazılı yasaları ifade etmek üzere kullanılan bir kelimeydi. İz sürüp Arapçasına baktığımızda “namus”un “peygamberlere vahiy yoluyla gelen ila- hi yasa” olduğunu görüyoruz. Kökeni itibarıyla temel ilke anlamı- na gelen namus kelimesinin kendisi ve kapsadığı yorum cinsiyetçi değil aslın- da. Namus kavramına cinsiyetçi bir öz yüklemek kavramın etimolojik kökeni- ne haksızlık olur. Ancak doğru olan baş- ka bir şey daha var ki o da zaman içinde namus kavramı kadın üzerinden ele alı- nan bir “namus belası”na dönüşmüş (Bu noktada ister istemez Cem Karaca’nın aynı isimli ünlü şarkısını hatırlıyor in- 2 Cilt T°IâJ×??????°? fa san.) Buradaki hassas çizgiyi kaçırma- dan yapılacak tespitler bizi doğruya ya da yanlışa götürecektir. "Ne yazık ki birçok insan, aslında mutlu ok insan, aslındaa mutlu 2020 Yunus Nadi Sosyal Bilimler Araştır- Özellikle son yıllarda topluma egemen olduğunu mutluluğunu kluğunu kaayybedince anlar."bedinnce anlar." ması Ödülü alan bu kitap; kalemlerini olan dinsel söylemin de etkisiyle namus, Bertrand Russellell ülkesi ve milleti için değil bireysel ataerkil anlayışın, erkeğin kendisinden çıkarlarının kesiştiği emperyalistler için hareketle tarif edip dayattığı bir kavra- Hayatta her şeye sahipe sahip, tek eksiğ, tek eksiği yaşama ği yaşama kullanan yirmi iki gazetecinin yaşamöykü- ma dönüştü. Namuslu olmak eril bir ba- sevinci olan zengin bir Çinlidir Kgin bir Çinlidir Kinin-Fn-Fo.o. sünü konu almıştır. kışla iffetli olmaya indirgenince gerek günlük kullanımdaki değişik durumları Bir gün bütün servetini kervetini kaaybettiğini ybettiiğini Tarihimize Yüzellilikler olarak geçen listede anlatmada kullanılan içeriği gerekse de öğrenince bir sigorta şirkgorta şirketine getine gidip gidip yer alan bu isimlerin on üçü Millî Mücadele etimolojik kökeni unutuldu. kendisi için kapsamlı bir hasamlı bir hayat syat sigortası sigortası yıllarında aktif olarak “gazetecilik” yapmış, Namuslu olmak her şeyden önce gü- yaptırır. Şimdi geriye keriye kalan tek şalan tek şey ölüp şey ölüp arkalarına bile bakmadan ülkelerini terk venilir olmaktır, güven kavramıyla iliş- herkesi mutlu etmektir...etmektir... ettiklerinde de bu mesleği sürdürmüştür. kilidir. Birinden namusludur diye söz et- F. Dilek Ünver ve Se Saadet Akıncı çevirisi aadet Akıncı ççevirisi Dokuzu ise Millî Mücadele zaferle tiğimizde onun güvenilir, dürüst, sözüne “Mutlu“Mutluluğun Bedeli”, sizi olağanüstü bir lu deli”, sizi olağanüüstü bir sonuçlandırıldıktan sonrsonuçla a kaçtıkları ülkede sadık biri olduğundan söz ediyoruzdur. yolculyolculuğa çıkuğ arıyor...yor... “gazetec“gazetecilik” mesleğine atılmıştır. Namuslu insan başkasının malına çök- mez, emanete hıyanet etmez, çalıp çırp- maz, tüyü bitmemiş yetimin hakkına göz dikmez. Hal böyleyken, çalma, çökme, el koy- ma, inkâr ve yalan gibi namussuzluk- lar almış başını gitmişken namus kavra- mının hâlâ kadın üzerinden tartışılma- sı, namus denince kadının iffetsizliğinin akla gelmesi düşündürücüdür. Sınır namustur Sınırlarımız kevgire dönmüş durum- da, yol geçen hanı gibi. Sınır güven- liği kalmamış. Halka yalan söyleni- yor. Gizli kapaklı anlaşmalarla devle- tin ciddiyeti, inanılırlığı ve güvenilirli- ği zedelendi. Böylesi bir dönemde karşı çıkılması gereken ve hepimize sorumluluk yük- leyen şeylerden biri de “namus”u bü- ründürüldüğü cinsiyetçi kılıfından çı- karıp yeniden özüne döndürmek, tam da kavramın gerçek anlamıyla kullanıl- masını sağlamak olmalıdır. Bu bağlamda bakıldığında “sınır na- mustur” vurgusu cinsiyetçi bir ifade ol- maktan ziyade, sınırlarımızın güvenli hale getirilmesiyle ilgili bir siyasi anla- yışın dışavurumudur. Yukarıda da an- latmaya çalıştığım üzere cinsiyet cen- deresinin dışına çıkarmaya, özüne geri döndürmeye yönelik bir ifade olarak da düşünülebilir. Bu açıdan eleştirenlerin bir kez daha düşünmelerini isterim. Yazının muradı namus kelimesi üze- rinden bir polemik yaratmak değil, toplumun, insanlar arası ilişkinin ve elbette siyaset kurumunun namuslu, güvenilir hale getirilmesine katkı sun- ma çabasıdır. Küçücük de olsa zihinlerde oluşmuş ezberlere yönelik bir soru işareti yara- tabilirsem ne mutlu bana. Kadın denilince namus, namus deni- lince kadın kelimesinin akla gelmediği, kelimenin etimolojik kökenine uygun kullanıldığı bir gelecek mümkün. Ço- ğu zaman mücadeleyle, kimi zaman ise birbirimizin zihinlerinde uyandıracağı- mız soru işaretleriyle bunu hep birlikte başaracağız.