Catalog

14 HAZİRAN 2021 PAZARTESİ SÖYLEŞİ 9 NEDEN YAŞAR YAKIŞ? Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu. Dışişleri Bakanlığı’ndaki çeşitli görevlerinin ardından NATO Savunma Koleji’ne gitti. NATO Daimi Temsilciliği ve Şam Büyükelçiliği Müsteşarlığı yaptı, Riyad Büyükelçisi, Dışişleri Bakanı, Müsteşar Yardımcısı, Kahire Büyükelçisi ve BM nezdinde Türkiye Daimi Temsilcisi olarak hizmet verdi.. “Kral Abdülaziz” nişanı, “Ordine della Stelle delle Soliderieta Italiana - Commendatore” liyakat nişanı sahibi. AKP kurucu üyesi, milletvekili ve AKP’nin ilk Dışişleri Bakanı Yakış, kurucusu olduğu partiden 28 Mart 2016’da ihraç edildi. İç gündem Sedat Peker’in açıklamalarına yoğunlaşmışken AKP için çok kritik bir Erdoğan-Biden görüşmesi bugüne denk gelince, bize de Yakış’a sormak kaldı. AKP’ninki güç zehirlenmesi 4 Görüşmeden şaşaalı 4 İktidarın çökme 4 Türkiye’deki Dışişleri 4 AKP’ye kurucu üye 4 Sosyal bilimlerde bir söz sonuçlar çıkarmaktan arifesinde olduğunu da mekanizmasının dünyada olarak davet edildiğim vardır, “Her iktidar bozar, ziyade, karşı tarafı hesaba katarak “Dur da bir itibarı vardı. Şimdi zaman, o üç ilkenin, yani mutlak iktidar mutlaka incitmeden, kırıp bakalım, kendiliğinden ömründe hiç keman “Yoksulluk, Yolsuzluk ve bozar” diye. Buna “Güç dökmeden ilişkileri şu ya çöksün, biz bir şey çalmamış bir insanı Yasaklar”la mücadelenin zehirlenmesi” diyoruz. Ak da bu şekilde sürdürme yapmayalım” diye başkemancı olarak gerçekleşeceğini umarak Parti’nin maruz kaldığı şey amacı ön plana gelecektir. düşünebilirler. konsere çıkarıyorsunuz. kabul ettim. de bu güç zehirlenmesi. n 2001’de “derin devlet bağlantılı rütülüyor, sorunlar gürültü patırtıy- yolsuzlukların önüne geçme” vaadiyle la çözülmüyordu. Sonra dış politika iç n Ortadoğu’da en uzun sü- iktidara gelmiş bir parti, kurucusunu politika malzemesi olarak kullanıldı. re diplomatlık yapan sizsiniz hiç tereddüt etmeden ihraçla cezalan- Bu, akşamdan sabaha olmadı. AK Par- değil mi; kaç yıl? dırırken bugün bir suç örgütü lideri- Mısır, Suriye ve Suudi ti ilk seçildiğinde partinin yetkili kurul- Arabistan’da toplam 12 yıl. nin çok ağır iddialarıyla karşı karşıya larında -ki ben de görevliydim- konula- n Şimdi nerdeyse hemen ama AKP’de kimsenin gıkı dahi çık- rı tartışma tarzımızı hatırlıyorum. Yar- hepsiyle kavgalıyız; ABD’yle mıyor. Çok ilginçtir ki yargı da sessiz- gı ne der, askeriye ne der, kamuoyu ne masaya otururken de eli- liğini korumakta. 20 yılda gelinen se- der, kanaat önderleri ne der diyerek mizi zayıflatmış olmuyor viyeyi değerlendirir misiniz? kendimize soruyor ve ihtiyatlı hareket mu bu? AK Parti’ye kurucu üye olarak davet ediyorduk. 2004’te belediye seçimlerin- Eskiden ABD, Ortadoğu’da edildiğim zaman o üç ilkenin, yani “Yok- den ve sonrasında ikinci seçimden de bir şey yapacakken “Acaba sulluk, Yolsuzluk ve Yasaklar”la müca- daha güçlü çıkınca kendisine güven gel- Türkiye ne der” diye düşünür- delenin gerçekleşeceğini umarak kabul ken şimdi öyle değil. Bakın di ve üçüncü seçimde çığırından çıktı. ettim. Benim bakanlığım zamanında da son İsrail-Filistin çatışmasına… Türkiye çok yüksek düşün- bakanlığımdan sonra parlamenterlik dö- Atatürk, Araplar celerini dile getirdi ama kim- neminde de yine yolsuzluğa karşı müca- arasındaki ihtilaflara taraf se Türkiye’nin ne söylediğine delede bir mesafe kaydedilmişti. Hatta olmayın demiştir bakmadı. Görmezlikten gelin- Avrupa Birliği’ne katılım süreci de can- di. Ateşkesi sağlayan Mısır’ın n AKP seçmeni nezdinde bunun bir lı tutulduğu için o tarihte 3 Y’nin orta- diplomasisi oldu. karşılığı oluyor mu? dan kaldırılmasında mesafe alınmıştı. Şimdiye kadar oldu, evet. Yapılma- 2007-2008’lerden, hele 2011’den sonra ması gereken bir şey yapıldı, dış politi- bu süreç tamamen tersine döndü ve öy- ka konularını iç politika malzemesi ola- le zannediyorum ki İttihat ve Terakki za- NECATİ rak kullandı. İsrail ile hiçbir sorunu- Yaşar Yakış manındaki yolsuzluklar ve hatta kanun- SAVAŞ muz olmaması gerekirken Arap ülke- suzlukların çok daha ötesine geçen, her lerinin dahi yapmadığı şekilde karşı- tarafa saçılmış olan bir yolsuzluk tablo- mıza aldık. Hamas adlı bir örgütün tek suyla karşı karşıya kaldık. Bu beni çok CUMHURBAŞKANI’NIN SÖZÜYLE HAREKET ETMEZLER korucuyusu haline geldik. Bunu da di- üzüyor tabii. Bu duruma geleceğini bile- ğer ülkelere meydan okuyarak yaptık. n Erdoğan yakın zamanda ABD şirket yöneticileriyle bir görüş- Amerikalı şirket sahibinin, Türkiye’de istediğim gibi yatırım yapabili- mezdik ama öyle bir partiye o tarihte gö- Türkiye’nin Arap-İsrail konusundaki me yaptı. Amerikan şirketlerine teşvik yoluyla taviz gündeme rim, diyeceğinden emin değilim. Ancak el altından çok büyük taviz- nül vermiş olmak beni çok üzüyor tabii. gelmiş midir? ler vermek suretiyle belki cezbedilebilir. Bunun doğru yolu önce hu- dengeli tutumu 1947’lere kadar gider. İhraç edilmemiş olsaydım dahi 2011’den Amerikalı şirket yöneticileri Türkiye’nin ne söylediğine değil, ne yap- kuk, sonra ekonomiyi düzeltmektir. Yoksa Cumhurbaşkanı’nın tele- Eşit mesafe bize manivela imkânı sağ- sonra böyle bir partinin içinde yer alma- tığına bakacaktır. Türkiye’de yargının şimdiki durumu karşısında bir konferansla verdiği sözlerle hareket edeceklerini zannetmiyorum. ladı. Atatürk’ün 1934’te Dışişleri Müs- yı arzu etmezdim. teşarı Numan Menemencioğlu’na verdi- ği tavsiyeler var. Araplar arasındaki ih- 40 yıllık tecrübeme göre, n G7 zirvesinin kapanışında Biden “Amerika NATO demektir” diye bir ifa- düşünebilirler dediniz ya, Avrupa tilaflara katiyen taraf olmayın, onlar siz- “Yolsuzlukla mücadele konusunda an- de vardı. Hâlâ da söyleniyor. Dolayısıyla Parlamentosu’nun raporundaki ifa- karşınızdakinin eksikliğini den tavsiye istemedikçe akıl vermeye laştık, yolsuzluk hükümetlere zarar Amerika NATO’ya çok önem veren bir de aklıma geldi: “Türkiye, AKP değil” tepe tepe kullanırsınız kalkmayın demiştir. veriyor. Paravan şirketler ve kara pa- ülkedir. Türkiye, Ortadoğu’da çok kri- mesajı vermişlerdi... n AKP’yi bu noktaya ne getirdi? n Biden, Erdoğan’ın beş ay beklediği ra aklama sorunlarına el atacağız” de- tik bir jeo-stratejik bölgeyi işgal eden, Zaten demokrasilerin hâkim olduğu ül- Sosyal bilimlerde bir söz vardır, “Her telefonu “24 Nisan”a denk getirdi. “Bu- di. Türkiye bu cümleden ne anlamalı? ABD’den sonra en büyük orduya sahip kelerde hiçbir ülke başka bir ülkeyle te- iktidar bozar, mutlak iktidar mutlaka gün ABD aleyhtarı iklim kaçınılmaz ola- Hukuki bağlayıcılıktan ziyade olan bir ülke. Böyle bir ülkeyi bugün- maslarını yürütürken bu parti ilelebet bozar” diye. Buna Türkçede daha kısa rak sertleşir” görüşü hâkimdi, ama ola- Biden’ın uluslararası alanda başlatmak kü koşullarda, yani ABD Rusya’yla da- iktidarda kalacaktır varsayımından ha- bir tabirle “güç zehirlenmesi” diyoruz. ya beklenmedik şekilde sessiz kalındı. istediği bir hareketin işareti bu. Mesajın reket etmez. Türkiye’deyse bugünkü du- laşmışken, Çin’i tehlike olarak görür- Ak Parti’nin maruz kaldığı şey de bu Birincisi Türkiye’nin yapabileceği bir muhataplarından biri de elbette Türki- ken Türkiye’yi sokak ortasında harca- rum ilelebet payidar olmayacaktır husu- güç zehirlenmesi meselesi. şey yoktu, ikincisi NATO zirvesinde iki ye ve ikili görüşme sırasında bundan ra- yacak şekilde davranması zordur. Ama su daha fazla ortaya çıktı. Sedat Peker’in n Erdoğan-Biden zirvesi bugün. The başkan görüşecekti ve gereksiz yere hatsızlık duyacaktır. Türkiye’nin belki şimdiki iktidarının so- açıklamalarıyla “lağım patlaması” diye ifa- Washington Times, The New York Ti- ABD’yi olumsuzluğa itmek istenmedi. n ABD Dışişleri Bakanı Blinken, da- na ereceği ve sonra düze çıkacağı, ilişki- de edilenler ortaya saçıldıktan sonra bu mes gibi etkin gazeteler “Organize suç ha masaya bile oturulmamışken “Tür- lerin normale döneceği düşüncesini ta- husus belki daha fazla ortaya çıkacaktır. liderinin iddiaları Türk hükümetini Gündemin en önemli kiye ile aramızdaki ayrılıklar sır de- şıdığı, böyle bir beklenti içinde olduğu- n Siz rahip krizini, “ABD ile ilişki- sarsıyor” yorumuyla yayın yapıyor. maddesinin S-400’ler ğil. Birçok açıdan bir NATO müttefiki- leri bilen birilerine doğru düzgün da- nu düşünüyorum. Biden ile Trump za- Olan biten Erdoğan’ın Biden’a karşı nin davranması gerektiği gibi davran- nışılmadı ya da diplomatların uyarı- manında olduğu gibi canı istediği za- olacağı kanaatindeyim elini zayıflatıyor mu? mıyor” derken Milli Savunma Bakanı man telefon ederek görüşebileceği dö- ları ‘Siz monşerler ne bilirsiniz’ deni- n ABD’yle ciddi meselelerimiz var. Genç memurluğumuzdan bakanlı- Akar, muadiliyle görüşmesinin olum- nemi geride bıraktık. Biden, ancak 90 lip geri plana itildi” diyerek eleştir- Halkbank davası, F-35/S-400 krizi... ğımıza kaç defa hazırlıklarını yaptık. lu geçtiğini anlatıyor. Bu farklı yakla- günden sonra telefon açtı ve o da olum- miştiniz. O süreçte krizin kaybede- Biden en çok hangisinde bastırır? 40 yıllık diplomasi tecrübem bana şu- şımın diplomasi dilindeki anlamı ne? suz bir şey söylemek içindi. Bütün bun- ni Türkiye’ydi. “Monşerler gitti, böyle Gündeminin en önemli maddesinin nu söylüyor: Böyle bir durumda görü- Amerika’nın kurumsal yapısı, yapılan lar şunu düşündürtüyor: Biden’ın 40 yıl- oldu” diyebilir miyiz? S-400’ler olacağı kanaatindeyim. şeceğiniz insanın birçok eksiklikleri görüşmeleri onların nasıl değerlendirdi- Türkiye’deki dışişleri mekanizması- dan daha fazla senatörlük tecrübesi var. n Türkiye S-400 alımını durdurabi- varsa pek tabii ki yapacağınız toplan- ğini gösterdiği için çok önemli. Türkiye nın dünyada da bir itibarı vardı. Yete- Biden’ın kurumsal yapılara önem veren lir ya da hava savunma sistemleri İn- tı sırasında ondan tepe tepe yararlan- tarafı da ister istemez kendi açısından ri kadar yararlanılmadı. Bir orkestra dü- bir başkan olacağını düşünüyoruz. cirlik Üssü’ne konuşlandırılabilir mi? mak istersiniz. Şimdi de öyle zannedi- hangi alanlarda güçlüyse o güçlü alanla- şünün, ömründe hiç keman çalmamış Karşımızda da Rusya var... yorum, içinde bulunduğu bu durum ne- rı vurgular. Daha doğrusu eşit koşulla- bir insanı başkemancı olarak konsere Amerikalı profesör, aynı zamanda ya- deniyle Türkiye’nin bu zayıflığından Çok iyi yabancı dil bilmek rın olduğu bir ortamda böyle zamanlar- çıkarıyorsunuz. Durum budur. zar Henri Barkey bir makalesinde Ka- ABD’nin yararlanmaması mümkün de- diplomatlığın yeter şartı da bir görüşme olduğunda ortak bir me- n Burada başkemancı kim? tar’daki askeri üste konuşlandırsa di- ğil; pek tabii isteyecektir. Belki bu ikti- değil, önşartıdır tin ortaya çıkarılır. Bu ortak bir bildi- Diploması camiasında kritik noktalara ye yazdı. Amerikan yönetiminden işa- darın çökme arifesinde olduğunu da he- ri şeklinde de olabilir, her iki tarafın ba- n Türkiye - Amerika ilişkilerine de getirilen insanlardan bahsediyorum. Sa- ret alarak mı yoksa kendiliğinden mi saba katarak “Dur bakalım, kendiliğin- ğımsız olarak açıklayacağı ortak metin yansıması olacak mıdır? dece yabancı dil bildiği için görevlere ge- yazdı bilmiyoruz ama bir ihtimal ola- den çöksün, biz bir şey yapmayalım” di- şeklinde de olabilir. Aynı saatlerde ay- Türkiye önemli bir NATO ülkesidir. tirilen insanlar var. Yabancı dil bilen her- rak köşede durmalı. Orada bir başka hu- ye de düşünebilirler. Ama Türkiye’yi nı metni açıklarlar. Bu, iki taraf arasın- Onunla ilişkilerin iki başkan arasındaki kes diplomatlık yapabilir gibi bir yakla- sus, Rusya’nın ne diyeceği belli değil. zayıf olarak yakaladıklarını göz önün- telefon görüşmesi ya da tweet’lerle de- da mutabakatın yüzde yüz olduğu anla- şım var. Halbuki çok iyi yabancı dil bil- “Katar’da konuşlandırmandan yana de- de bulundurarak müzakere yürütecek- mına gelir. Eğer taraflardan biri bir şey, ğil, iki taraftaki yetkili kurumlarla ku- mek diplomatlığın yeter şartı değil, önşar- ğilim, çünkü İran’ı tehdit eder” diyebi- lerini tahmin ediyorum. Ben bu koşul- öbürü başka bir şey söylüyorsa tam bir rumsal olarak ilerleyeceğini düşünüyo- tıdır. Yıllar içinde pişmiş olmanız, iyi us- lir. Putin’in de orada söyleyeceği sözü lar altında bir ülkeyle müzakereye baş- mutabakat yok demektir. Farklı açıkla- rum. Dolayısıyla bu görüşmeden şaşaa- taların yanında çıraklık yapmanız, fırtı- vardır ama ne söyleyeceği henüz belli lamış olsaydım “Karşımdaki ülke bu ne- maların arkasında yatan neden budur. lı sonuçlar çıkarmaktan ziyade, karşı ta- nalı denizlerde geminizi yürütmüş olma- değil. İncirlik’te de konuşlandırılabilir. denlerle zayıf ve meşru çerçevede kendi n AKP iktidarının ABD ile en zor gö- rafı incitmeden, kırıp dökmeden şimdi- nız gerekir. Bu tür insanlar şu ya da bu Amerika’nın yakından izlemesi imkânı ülkem açısından neler elde edebilirim” rüşmesi denebilir mi? ki ilişkileri şu ya da bu şekilde sürdür- nedenle Cumhurbaşkanı’nın etrafından olur. Şu anda Türkiye’nin üzerinde cid- düşüncesi zihnimin arkasında hazır du- Daha da kötüye gitme ihtimali hâlâ me amacı ön plana gelecektir. uzaklaştılar. Şu anda karşılaştığımız so- rurdu. Eminim ki Amerikan delegasyo- di bir baskı var. Belki bugünkü zirvede nunun zihninin arkasında böyle bir dü- var. Amerika NATO müttefikimiz. Be- n “Dur bakalım, kendiliğinden çök- runlardan biri bu, hepsi değil. de belli olmayacak. Ortada bırakılıp bir şünce vardır. nim NATO’da çalıştığım dönemlerde sün, biz bir şey yapmayalım” diye de n Sessiz ve etkin bir diplomasi yü- süre daha olgunlaşmaya bırakılabilir. ABD, KÜRTLERE DESTEĞINI SÜRDÜRECEKTIR n İktidar Brüksel zirvesi öncesinde Yargı- olan, Türkiye hariç petrol kaynaklarının üze- leri gibi yapıları biraz yumuşatmak suretiyle tay Cumhuriyet Başsavcısı’nı HDP’ye kar- rine oturan ülkeler. Dolayısıyla Kürt davası- Türkmenlerin ve Arapların da etkin olduğu şı harekete geçirdi. Biden, demokrasiyi nı büyük devletler, bu dört devleti diledikle- bir hale getirirler mi, bu kazanç olabilir. önceleyen bir lider olarak konuyu masa- ri zaman rahatsız edebilecekleri bir kart ola- n Demokrat Senatör Bob Menendez, ge- ya getirir mi? rak cebinde bulundurmak isterler. Ameri- çenlerde bir oturumda “Recep Tayyip Er- Türkiye’nin başta Kuzey Suriye’deki Kürtler kalılar Kürt meselesindeki desteğini devam doğan liderliğindeki Türkiye’nin bir dizi olmak üzere genel olarak Kürt politikası ko- ettireceklerdir. Ruslar da Kürtleri destekli- provokatif eylemi var” diye konuştu. Be- nusunda Amerika ile ayrıştığını biliyoruz. Bu yor ama Amerikalıların Ruslardan farklı bir ne- yaz Saray’ın ne yapmayı planladığını so- konuyu Biden dile getirmese Türkiye’nin or- denleri daha var; İsrail’in güvenliği… Dolayı- rarken gözdağı mı veriyordu? taya atabilir, “Bakın biz müttefikiz. Buna rağ- sıyla Amerika’nın Kuzey Suriye’deki Kürtleri Menendez, buna benzer şeyleri geçmişte men müttefik ülkenin ulusal çıkarlarına aykırı desteklemekten vazgeçmeleri söz konusu de söyledi. Samimi olarak Beyaz Saray’ın ne- hareket ediyorsunuz” diyebilir. değildir. Yüzüne karşı farklı bir şey söylese- reye kadar gidebileceğini sorgulama şeklin- n Amerika geri adım atar mı? ler dahi, Türkiye’nin “Bunun arkasında bir şey de düşünmek lazım ve gerek Senato’da ge- Kürt konusu küresel politika izleyen bütün var” diye tereddüt etmesi gereken bir ko- rek Temsilciler Meclisi’nde Demokratların da büyük devletler için ceplerinde hazır tut- nudur. Belki Amerika’nın bazı şeyleri yapmak- Cumhuriyetçilerin de ittifak ettiği Türkiye mak istedikleri çok önemli bir konudur. Çün- tan vazgeçmek suretiyle Türkiye’ye bir adım aleyhtarı tutumlar var. Amerika’da yasama- kü Kürtler, dünyada “devleti olmayan en bü- atması söz konusu olabilir, kazanç budur. nın yürütmeyi denetlemesi lafı güzaftan iba- yük halk” olarak tanınmaktadır. İran, Türkiye, n Yapar mı? ret değildir. Amerika’da bu iyi işletiliyor ve Suriye, Irak; dört ülkeye yayılmışlar. Bu dört Mesela komutan mevkilerinde tamamen Türkiye’ye karşı olan birçok insan bunu sıklık- ülke de kendine göre ciddi hassasiyetleri Kürtlerin bulunduğu Suriye Demokratik Güç- la dile getiriyor.