Catalog

10 HAZİRAN 2021 PERŞEMBE 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER gorus@cumhuriyet.com.tr HHH mek istemeleri ve bu amaçla “Demokratik Rejim”i yeniden da “Güçlendirilmiş Parlamenter kurmak hedefi karşısında “Şah- Rejim”i yeniden kurmayı hedef- sım Devleti Rejimi”ni sürdürmek lemeleri dışında anlaştıkları çok isteyen iktidar, bütün çabasını bir fazla ortak nokta yoktur. yandan seçim mekanizmasını ken- Hatta kökenleri milliyetçi yak- di çıkarlarına göre denetlemeye ve laşımlara dayanan partilerin ara- yönlendirmeye, öte yandan kar- larında ciddi karşıtlıklar olduğu şısındaki “Demokrasi Cephesi”ni bile bir gerçektir. Önümüzdeki seçim CB bölmeye, parçalamaya ve güçsüz- Bu durumda yapılabile- leştirmeye harcamaktadır. cek en büyük hata, “ortak bir seçimi değil, rejim seçimidir Bu çerçevede elindeki bü- aday” arayışıdır: tün devlet olanaklarını kullana- Çünkü kim aday olursa olsun, evgili okurlarım, Erdo- cı sermayenin de yaşama şan- rak “Demokratik Rejim”i savu- mutlaka Demokratik Cephe için- ğan/AKP iktidarı, Tür- sı, tek bir kişinin iradesine bağ- nan partileri ya seçim dışı bırak- deki partilerden o adaya karşı çı- maya ya da birbirlerine düşüre- kanlar ve onun adaylığını içlerine Skiye Cumhuriyeti’nin lanmıştır. “Demokratik Parlamen- HHH rek “Demokrasi Cephesi”ni yok sindiremeyenler olacak, bu du- ter Rejim”ini sonlandırmış, Bu ucube rejime karşı ta- etmeye çalışmaktadır. rum iktidarın elini güçlendirecektir. “Cumhurbaşkanlığı Hükümet vır alan bütün muhalefet par- Gerek seçmen listelerindeki, Bu durumda en akılcı çözüm, her Sistemi” adı altında ucube bir tileri “Demokratik Parlamenter sandık kurullarındaki ve seçimi partinin kendi adayını çıkarması, denetleyecek yargı organlarında- bu yolla “Demokratik Rejim”den “Şahsım Devleti Rejimi” kur- Rejim”in, hem de güçlendirilmiş muştur. olarak, yeniden kurulmasına ça- ki yeni düzenlemeler ve HDP’ye yana olan bütün seçmen potan- “Şahsım Devleti Rejimi”nde lışacaklarını ilan etmişlerdir. açılan “Kapatma Davası”, gerek- siyelini sandığa taşıyarak seçimi artık Türkiye Cumhuriyeti’nin te- Böylece önümüzdeki seçim- se seçimi adaylara, adayların ki- ikinci tura götürmesi, ikinci tur- melleri sarsılmış, Anayasa çeliş- de Demokratik Rejim’in kaderi şiliklerine indirgeyerek tartıştırma da da iktidar adayının karşısın- çabaları hep bu hedefe yöneliktir. daki adaya destek verilmesi ola- kilerle dolu bir metne dönüştü- oylanacaktır: rülmüş, Meclis’in gücü sınırlan- İktidar ve onun adayı kazan- Seçimin adil ve şeffaf koşul- rak görünmektedir. mış ve kısıtlanmış, yargı bağım- dığı takdirde Demokratik Rejim larda yapılması koşullarının şim- “Ortak bir aday” belirlemek sızlığı ortadan kaldırılmış ve Te- artık onarılmaz bir biçimde rafa diden denetlenmeye başlanma- kadar, seçimin tek tek adaylar mel Hak ve Özgürlüklerin gü- kaldırılmış olacaktır. sı elbette siyasal partilerin en ve bunların kişilikleri üzerinden önemli görevidir. tartışılması da hem partileri hem venceleri yok edilmiştir. Muhalifler ve onların adayların- Devlet yapısı, tek bir kişinin dan biri kazandığı takdirde, “Güç- HHH de seçmeni “Demokratik Rejim” duygularına, düşüncelerine, kül- lendirilmiş Parlamenter Rejim” ye- Ben bu yazıda, hem “ortak hedefinden uzaklaştıracağı için türüne, bilgi ve becerilerine, is- niden kurulacak, ülke bu karaba- aday” belirlenmesinin hem de yanlış olacaktır. teklerine, tutum ve davranışları- sandan kurtulmuş olacaktır. seçimin adaylar ve adayların HHH kişilikleri bazında tartışılması- Demokratik Rejimi savu- na bağımlı kılınmıştır. Bu nedenle, önümüzdeki Bu “Şahsım Devleti seçim, Demokratik Rejimi ko- nın sakıncalarına işaret etmek nan partiler akıllarını başları- Rejimi”nde artık kimsenin can, rumak isteyen siyasal parti- istiyorum: na toplamazlar ve birbirleri- mal ve özgürlük güvencesi kal- lerin kimliklerinden ve aday- Demokratik Rejim’i korumak ne destek olmazlarsa, gele- mamıştır. larından bağımsız olarak, De- isteyen partilerin, ülkenin sorun- cekte kendilerinin de yaşama larını demokratik kurumlar ve şanslarının olmayacağını gör- Gerçek kişilerin de, tüzelkişi- mokrasi için bir kader seçi- lerin de elbette yerli ve yaban- midir! kurallar içinde tartışmak ve çöz- melidirler. Kurtuluş için çare arayan Atatürk ve arkadaşları... 6 Ay'ın inanılmaz olaylarla Kıbrıs’ta barış nasıl korunur? dolu nefes kesen öyküsü. Alev CoşkA un'un titiz ve usta na ilişkin çözüm önerileri nada- AHMET GÖKSAN Türk tarafını şikâyet etmek için dünya turuna kkaaleminden dönemin siyasal sa bırakılıyor. gelişmeleri etrafında Mustafa Kgelişm emal çıkan Rum tarafının yöneticileri, adada gerçek GAZETECİ/YAZAR Annan Planı’na “evet” diyen Kıb- AAtatürk’ün gün be gün temasları...tatü çözüm isteselerdi, dünya turuna çıkmalarına rıs Türkleri, oylama öncesi verilen arım yüzyılı aşan süredir gerek olmazdı. Yapmaları gereken, Kıbrıs tüm sözlere karşın sadece sempa- Türk dış politikasına yön Türklerinin uluslararası hukuktan kaynaklanan ti kazanmakla yetindiler. En son Yverdiği düşünülen Kıbrıs gündeme getirilen İngiliz Planı’nın uyuşmazlığı, saman alevi gibi haklarını teslim etmektir. parlayıp içten içe yanmayı sürdü- kabul edilmesiyle sempati bile ka- zakerelerde, BM gözetiminde alı- du. Bu devletlerin nerede, hangi rüyor. Bu nedenle belirli zaman- zanamazlar. Cenevre görüşmele- nan kararlar, bir öncekini aratır bölgede kurulacağı belli değildi. larda ayak bağı olarak da görülü- rinin ardından dünya turuna çı- duruma gelmiştir. Karşımızdaki Hangi devletin Türk, hangisinin yor. Şunu peşinen söylemeliyiz: kan karşımızdaki unsurun her “Tüm formalar hem ter hem çamur unsur, Cenevre’ye gidilirken, 4 Rum devleti olacağına ilişkin net- Akdeniz’de yüzer bir gemi görün- düzeyden yöneticileri, Türk tara- içindeydi oysa. Bu sorunun çok saçma yıl önce Crans-Montana’da kalı- lik de yoktu. Yapı, 1960’da kuru- tüsü veren adanın İngiltere’ye fının uzlaşmaz tutumunu anlatı- olduğunu düşündü takıma yeni nan yerden görüşmelerin sürdü- lan Kıbrıs Cumhuriyeti’nin yapı- uzaklığı 1500, Yunanistan’a 800, yorlar. Adada gerçek çözüm iste- girenlerden bazıları. Ellerinden geldiğince rülmesini önermiştir. Bunu dikka- sını çağrıştırıyordu. Türkiye’ye ise 40 deniz milidir. seler, dünya turuna çıkmalarına koşmuş, yorulmuşlardı işte... te aldığını tahmin ettiğimiz ge- Gerek İngiltere gerekse Yunanis- gerek olmazdı. Yapmaları gere- GüçlGüçleri de becerileri de yetmemiştie Hukuki haklar nel yazman, “yaratıcı olun” çağ- tan, garantör ülke olmalarının ken, Kıbrıs Türklerinin uluslara- YazıYazıköyspor karşısında durmaya...”kö rısı yapmıştır. Toplantıya hazır- İngiltere’nin 7 maddelik çözüm ötesinde adayı stratejik olarak ta- rası hukuktan kaynaklanan hak- Alper Akçam’dan lıklı katılan Türk tarafı, iki dev- planı ise Kıbrıs Cumhuriyeti’ni ku- nımlıyorlar. Bu nedenle Kıbrıs’ın larını teslim etmektir. ““bitirim futbol öyküleri”... letli yapının kurulması önerisi- ran iki toplumun “kurucu, eşit, ege- stratejik konuma sahip olduğunu ni sunmuştur. Bu öneriyle, mü- men toplum devletlerinin, Federal Mustafa Kemal Atatürk’ten son- Çözümün yolu belli zakereler yeni bir boyut kazan- ra göreve gelen bütün siyasiler Kıbrıs Cumhuriyeti’ni de oluştur- Rum liderlerinden Glafkos Kli- mıştır. Federasyon çözümünün de gündeme taşıyorlar. masını” öngörüyor. Daha önce ba- ridis anılarında Türk tarafını na- gündemden düşmemesi, yine yıl- kanlar kurulu için, 7 Rum, 3 Türk sıl uzlaşmaz taraf ilan ettiklerini, Federasyon zaman ların kaybı olacaktır. önerilirken bu kez sayının 6 Rum, Türk tarafının sunduğu çözüm öne- 3 Türk olarak önerilmesi, önemli kaybı rilerini nasıl engellediklerini ay- Kıbrıs’ta nasıl bir bir gelişme gibi sunuluyor. Ağırlıklı olarak iki ulusun uzan- rıntılarıyla anlatır. Cenevre görüş- çözüm isteniyor? Bu öneriler Türk ve Rum toplum tılarının yaşadığı ada yarım as- meleri sonrası da Rum yöneticiler, liderlerine sunuldu. Yanıt alınama- Cenevre görüşmeleri başladı- rı aşan sürede büyük sıkıntılar, Türklerle ortak yönetimi asla ka- dı. Bunun üzerine İngiltere, öneri- ğında garantör ülkelerden olan çatışmalar yaşamıştır. Yaşanan- Osman İnci bu kitabında, bul etmeyeceklerini söylüyorlar. sinin, köprü öneri olduğunu açıkla- İngiltere’nin 7 maddelik Kıbrıs çö- lara çözüm bulmak için 1968’de çağdaşlaşmanın, 31 Mayıs 2021’de Rum Tem- mak zorunda kaldı. Rum tarafının Beyrut’ta aracıların çabalarıyla züm planı ortalığa çıkarıldı. Plan aydınlanmanın, korumacılığın, silciler Meclisi seçiminde, yıllardır birincil istekleri arasında tutumluluğun, bilene ve bilgiye taraflarca yeterince inandırıcı bu- başlayan görüşmeler, değişik şe- Yunanistan’da kapatılan ırkçı bulunan Maraş ve Güzelyurt’un sasaygının, cehaletle mücadeleninyg lunmadı. Gündemde de yer bula- kil ve yöntemlerle sürmüştür. Bu Altın Şafak Partisi’nin adadaki yayaşamsal öneme sahip olduğunuşa madı. Çünkü taraflar, planın ada verilmesi “duygusal bağ” olarak süreçte adadaki sıkıntıların teme- uzantısı ELAM partisinin oyu ve vvurgularken, “Eski Türkiye” gerçeklerini göstermediğini vur- tanımlandı. Ne demekse? line inilmeden siyasi içerikli ko- milletvekili sayısı arttı. Bu du- ününiversiteleri ile “Yeni Türkiye”i Kıbrıslı Türklere uluslararası nuşmalar yapılmıştır. Bugüne dek guluyorlar. Bir başka gerekçe ise ününiversitelerini karşılaştırıyor. i rum, yeni sıkıntıların yaşanaca- Kıbrıs konusunda konuşulmadık planın içerik olarak Annan Planı’nı anlaşma yapma hakkının verilme- ğının işaret fişeğidir. Bu neden- konu kalmamıştır. Fakat en önem- çağrıştırması. si de öngörülüyor. Her iki toplum li konu olan karşılıklı güven ko- Annan Planı, uluslararası hu- açısından güvenlik ve egemenlik le adada sınırları güvence altına konusuna değinilmiyor. Mülki- alınmış, şimdiki gibi iki devletli nusu öne çıkarılmamıştır. kuk kuralları içinde “oluşturu- Uzun soluklu yürütülen mü- cu devlet” yapısından söz ediyor- yet konusu, Türk vakıf malları- yapı, çözümün temelidir. Kadın ve erkekler, bilim ve kültürü aramak, nerede bulabileceklerse Türkiye’nin çöplüğe çevrilmesinin hikâyesi oraya gitmek ve onunla donanmak zorundadırlar. İslam ve Türk tarihi suçunun örtbasına yönelik bir faali- DR. BURAK ÖZTORNACI Plastik atıkların yarattığı çevre sorunlarının kontrol incelenirse görülür ki orada bugün yet olduğu açıktır. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ altına alınması için üretim, tüketim, bertaraf ve geri kendimizi bin türlü kayıtlarla sınırlanmış sandığımız şeyler yoktur. dönüşüm aşamaları bütüncül olarak ele alınmalıdır. ZİRAAT FAKÜLTESİ Ne yapmalı? Türkiye yılda 3-3.5 milyon ton plas- Atıkların geri dönüşümü sadece kâr odaklı bir Türk kadını dünyanın en aydın, ncelikle bir hurafeyi yıkarak baş- tik çöp üreten bir ülkedir ve bu çö- en nitelikli, en erdemli kadını olmalıdır. yaklaşımla gerçekleşemeyeceğinden devletin Ölayalım. Batılı ülkeler çöplerini ay- pün de ancak yüzde 10’u kadarı tek- Tevfik Fikret’in dediği gibi, rıştırma konusunda ne kadar iyiler- sorumluluğu haline getirilmelidir. rar kazanılmakta geri kalanı ise çöp “Elbet sefil olursa kadın, alçalır insanlık!..” se geri dönüşüm konusunda o kadar depolama sahalarına gömülmektedir. “çöp pazarı” oluşturmaya başladı- nin yani 3915.10 kodlu “etilen poli- kötüler. Yıllardır “gelişmiş” Batılı ül- Üstelik bu plastiklere tarımsal alan- lar. Özellikle ABD, İngiltere, Alman- mer” tipindeki plastik çöplerin itha- keler özenle ayrıştırdıkları çöplerini larda kullanılan plastik sera örtüleri, ya, İtalya, Belçika ve Hollanda’dan latı yasaklandı. Çin’e gönderiyordu. Çin’in ucuz plas- tek kullanımlık damla sulama boru- Türkiye’ye gelen plastik çöp mikta- tik eşya üretimindeki potansiyeli yıl- ları ve diğer plastikler dahil değildir. Açık çevre suçu rı, her yıl artarak, 2020 yılında 700 larca milyonlarca tonluk plastik çö- Türkiye’nin öncelikli olarak bu plastik- bin tona ulaştı. Bu sırada sayıla- Tabii ki bu durum bu kirli ticaret- pün gemiler yoluyla, okyanusu aşa- leri dönüştürmesi gerekirken içeriği rı hızla artan plastik çöp ithalatçı- ten nemalanan şirketleri rahatsız rak Çin’e akmasına neden oldu. Özel- belli olmayan yabancı menşeli plas- sı firmalar yurtiçi piyasadan plastik likle ABD, İngiltere, Almanya, Kanada etti. Bu şirketler son günlerde kas- tik çöpleri ithal etmesi kabul edilebi- çöp almayı bıraktılar. ile Çin arasında milyarlarca dolarlık ten yanlış bilgiler içeren açıklama- lir değildir. Üstelik bunların tarımsal lar yapmaya başladılar. İnsanların çöp ticareti gerçekleşti. Ancak 2013 alanlara terk edilmesi ve sucul alan- Bugün faşizm güncel bir tehlikedir. Kılıfa kanmamalı doğru bilgiye ulaşmalarını engelle- yılında Çin “Green Fence” isimli dü- ları kirletmesi ise açık tabiriyle bu ül- Yüz yıl önce insanlar ilk kez doğmaya zenleme ile yönetimi gitgide zorla- Bu gidişata karşı ulusal ve ulusla- meye dönük bu açıklamalarla bu keye yapılacak en büyük kötülüktür. başlayan bu canavarı tanıyamadılar. şan plastik atık ticaretini düzenleme- rarası kamuoyundan gelen tepkiler konuda oluşan kamuoyu desteği- Plastik atıkların yarattığı çevre Tanıdıklarında çok geç olmuştu. sonrasında bu yıl çeşitli önlemler ni zayıflatmayı hedefliyorlar. Çeşit- ye, kalitesiz atık ithalatını azaltma- sorunlarının kontrol altına alınması Biz bugün bu canavarın en azından ya yöneldi. Bu durum yasadışı plas- alınmaya başlandı. Türkiye, 1 Ocak li siyasilerle görüşerek plastik çöp için üretim, tüketim, bertaraf ve ge- tarihini biliyoruz. Bu kitap, tik atık ticaretinin ortaya çıkmasına 2021 tarihinde yürürlüğe konulan ithalatına getirilen sınırlamaların ri dönüşüm aşamaları bütüncül ola- bu canavarın bugünkü biçimini Basel Sözleşmesi’nin plastikle ilgili kaldırılması yönünde lobi yapmaya neden oldu. En sonunda Çin, dene- rak ele alınmalıdır. Plastik üretimi tanıma, geç kalmadan önlem alma timi imkânsız olan bu ticareti yasak- düzenlemesine adapte olmamış ol- başladılar. Hatta işi bu konuda çalı- ihtiyaca göre planlanmalı, tüketi- çabalarına bir katkı yapmayı amaçlıyor. lama kararı aldı. 2017 yılında Çin en- sa da kendi ulusal mevzuatında yeni şan akademisyenleri hedef göster- min düşürülmesi için gerekli önlem- düstriyel olmayan tüm plastik çöp it- yasaklar koyarak plastik çöp ithala- meye, tehdit etmeye kadar vardır- ler alınmalı ve atık yönetim sistem- tına önemli sınırlamalar getirdi. Ön- dılar. Hepsi birbirleriyle ve büyük halatını yasakladı. leri doğru bertaraf ve geri dönüşüm Çin’in aldığı yasaklama kararı ce yüzde 50 kota ve karışık plastik geri dönüşüm baronlarıyla ilişki- yöntemlerinin uygulanmasına ola- plastik atık ticaretinin yönünü de- çöp ithalatı yasaklandı. Ancak daha li sosyal medya hesapları, bu duru- nak verecek şekilde iyileştirilmeli- ğiştirdi. Batılı ülkelerin çöplüğü ol- sonra illegal faaliyetlerin rapor edil- mu ortaya koyan ve ülkenin hava- dir. Atıkların geri dönüşümü sadece maya aday ülkelerden biri de Tür- mesi hızını kaybetmeyince bu sefer sını, suyunu, toprağını savunanlara kâr odaklı bir yaklaşımla gerçekle- kiye idi. 2013 yılında bu potan- de bu yasadışı faaliyetlerin en bü- karşı sistematik bir saldırı halinde- şemeyeceğinden devletin sorumlu- siyeli fark eden firmalar yeni bir yük kılıfı olan çöp türlerinden biri- ler. Bu durumun ortaya çıkan çevre luğu haline getirilmelidir.