Catalog

DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 7 2 NİSAN 2021 CUMA BatıRusya hattı arasında mücadele sahalarından olan bölgede eller tetikte Ukrayna gerilimi yeniden ÖZÜLKER: BILEK GÜREŞININ YANSIMASI Emekli Büyükelçi Uluç Özülker, Rusya ile Ukrayna arasında Donbass bölgesinde yükselen geriHÜSEYIN lime ilişkin bölgedeki güç HAYATSEVER dengesi göz önünde tutulduğunda ihtilafın sıcak çatışmaya dönüşmesinin “düşük olasılık” olduğunu söyledi. Olası bir çatışmada Türkiye’nin, Rusya ve Ukrayna arasındaki denge politikasını korumaya çalışacağını belirtti. Gelişmelere ilişkin Cumhuriyet’e değerlendirme yapan Özülker, “Burada yaşanan, esas itibarıyla Rusya ile Batı arasındaki bilek güreşinin bir yansımasıdır” dedi. Son yıllarda Karadeniz etrafındaki ihtilaflarda Rusya’nın baskın çıktığını ve ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) ekonomik ambargo uygulama dışında bir yaptırım uygulayamadığını kaydetti. Özülker, “ABD ve Fransa, geçmişte Gürcistan’ı Abhazya konusunda tahrik ettiler, neticede Gürcistan, Abhazya’yı kaybetti. Daha sonra 2014’te Ukrayna, Kırım’ı kaybetti, fiilen bölünme noktasına geldi. Batı, tüm bu ihtilaflarda Rusya’ya karşı ambargo uygulamanın ötesine geçememiştir” dedi. ‘AB, tam destek vermez’ Çin’i “rakip”, Rusya’yı ise “düşman” olarak tanımlayan ABD’nin, Ukrayna’ya söylem düzeyinde destek verdiğini, ancak AB’nin Ukrayna ile Rusya arasında sıcak çatışmanın körüklenmesine destek vermeyeceği görüşünü dile getirdi. Özülker, “ABD’nin Rusya’ya yönelik sert politikasının, AB içinde topyekun destek bulması zordur. Yükselen gerilime karşın UkraynaRusya ihtilafının sıcak çatışma noktasına gelmeyeceğini düşünüyorum. Rusya, UkrayUluç Özülker na içindeki ayrılıkçıları teşvikini sürdürebilir, Kırım’da yaptığını yapmayı deneyebilir. Fakat Ukrayna’nın buna karşılık vermesi çok mümkün görünmüyor” diye konuştu. Biden yönetiminin Rusya’ya karşı sert söylemine karşın doğrudan Rusya’nın tarafı olduğu bir sıcak çatışmanın içinde yer almasının olası görünmediğini belirten Özülker, “ABD ve Rusya, burada karşı karşıya gelip savaş çıkaramazlar. İki ülke, dünyadaki nükleer silahların beşte dördüne sahip. Rusya ekonomik açıdan zayıf ancak askeri açıdan güçlü. Dolayısıyla bu başat ülkelerin, vekâlet savaşları yoluyla kendi aralarındaki bilek güreşini sürdürdükleri bir ortam var” değerlendirmesini yaptı. RusyaUkrayna geriliminin Türkiye’ye olası yansımalarını da değerlendiren Özülker, “İhtilafın büyüyerek çatışma haline dönüşmesi Türkiye açısından da kötü sonuçlar doğurabilir. Karadeniz’deki istikrar ve barış ortamın sona ermesi Türkiye’nin çıkarına olmayacaktır. Hem Rusya’yla hem de Ukrayna’yla hassas dengede yürüyen ilişkiler göz önünde bulundurulduğunda olası bir çatışma durumunda Türkiye taraf da olamaz, denge politikası yürütmeye çalışacaktır. Türkiye, politikasını çok dikkatli bir şekilde yürütmek durumundadır” dedi. l ANKARA Kuzey Akım 2 tartışması Biden yönetiminden Berlin’e Moskova ile yapılan Kuzey Akım 2 projesine karşı baskı sürerken Almanya Transatlantik İlişkileri Koordinatörü Peter Beyer’den boru hattının inşaatı ile ilgili moratoryum ilan edilmesi çıkışı yükseldi. Başbakan Angela Merkel’in Hıristiyan Demokratlar partisi üyesi Beyer’in, “Bu proje Transatlantik ilişkilerinde yeni bir başlangıcın önünde ciddi bir engel” ifadesi dikkat çekti. Reuters’ın haberine göre, Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise “Berlin’in pozisyonunda bir değişiklik olmadığı” vurgulandı. Almanya’da eylül ayında genel seçimler var. Kuzey Akımı 2 projesi, yıllık kapasitesi toplam 55 milyar metreküp olan iki kollu hattın, Rusya’dan Almanya’ya Baltık Denizi’nin altından döşenmesini öngörüyor. ABD ve bazı Avrupa ülkeleri, doğalgaz konusunda Rusya’ya bağımlılığın artacağı gerekçesiyle Kuzey Akım 2 projesine karşı çıkıyor. ABDAvrupa Birliği’nin baskıyı artırdığı Rusya ile Ukrayna arasında kriz havası yeniden alevlendi. Rusya yanlısı ayrılıkçıların 26 Mart’ta Washington, Kiev’e destek açıklaması yaptı. Moskova’dan ise “ABD öncülüğündeki Batı’nın Ukraynalı politikacıları Donbass’ta sıcak bir çatışma başlatmaya teşvik etmeyeceğini umuyoruz” çıkışı geldi. Donbass’ta açtığı ateşte dört Ukrayna askerinin ölmesinin ardından Kiev’den tepki yükseldi. Kimi kaynak ateşin kaynağını Rus güçleri olarak duyurdu. Rusya’nın bölgede askeri faaliyetlerini yoğunlaştırdığını belirten Kiev ise Washington ile temasını artırdı. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba’nın ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile telefonda görüştüğü açıklandı. Donbass ve Rusya’nın ilhak ettiği Kırım’daki güvenlik durumunun ele alındığı kaydedildi. Kuleba, güvenlik işbirliğini geliştirme yollarını da görüştüklerini belirtti. “Rusya’nın Ukrayna’nın doğusunda ve Kırım’daki güvenlik durumunu kötüleştirmeye devam etmesinden dolayı Blinken ile yapıcı bir telefon görüşmesi gerçekleştirdim” ifadesini kullandı. Blinken’ın da Washington’ın “Rusya’nın saldırganlığı karşısında Ukrayna’nın egemenliği ve toprak bütünlüğüne sarsılmaz desteğini” sürdürdüğünü ilettiği aktarıldı. lefon görüşmesi yaptığı belirtildi. Rusya Savunma Bakanlığı’ndan yapılan Donbass çevresinde askeri hareketlilik sürüyor. açıklamaya göre, görüşme ABD’nin talebi üzerine oldu. İkilinin Rusya ile ABD’nin ortak çıkarlarını ilgilendiren konuları ele aldıkları açıklandı. Donbass’ın Şumı bölgesinde 26 Mart’ta Rusya yanlısı ayrılıkçıların açtığı ateş sonucu 4 Ukrayna askeri ölmüştü. Bu bölgede uzun zaman sonra ilk geniş çaplı gerilim olarak değerlendirilmişti. Kimi kaynağa göre Donbass’ta Rusya vıy Kanal’a açıklamalarda bulunan Lavyanlısı ayrılıkçılarla Kiev yörov, “Devlet Başkanı Vladimir Putin kı netimi arasında 2014’ten bu yana desa süre önce söylemişti ancak bu sözler vam eden çatışmalarda 14 binden fazla bugün de geçerli; Donbass’ta yeni savaş kişi yaşamını yitirdi. başlatmaya çalışanlar Ukrayna’yı yıkıBu arada Kremlin Sözcüsü Dmitriy ma uğratır” dedi. Rusya’nın ABD öncülü Peskov, Rusya’nın, sınırları boyunca ğündeki Batı’nın Ukraynalı politikacıları NATO’nun askeri faaliyetlerini artırmaLavrov: Ukrayna yerle bir olur Donbass’ta sıcak bir çatışma başlatmaya teşvik etmeyeceğini umduğunu kaydeden Lavrov, “Askerler, çatışma başsı nedeniyle güvenliğini sağlamak amacıyla önlem aldığını belirtti. Peskov, “Bu hiç kimse için tehdit içermiyor” ifadesiUkrayna’nın güneydoğusunda ayrılık latmaya yönelik eylemlerin vereceği za ni kullandı. çıların kontrolündeki Donbass’ta yaşa rarı anlıyor” diye konuştu. Öte yandan Peskov, “Rus birlikleri Uknan krizi değerlendiren Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’dan ise bölgede yeni saAskerler konuştu rayna topraklarındaki silahlı çatışmalara hiçbir zaman katılmadı. Bu, Ukrayna’nın vaş başlatma girişimlerinin Ukrayna’nın Öte yandan Rusya Genelkurmay Baş iç çatışmasıdır” dedi. Yaşananlara ilişyerle bir olmasına yol açabileceği çıkı kanı Valeriy Gerasimov’un da ABD Ge kin Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin provoşı geldi. Sputnik’in haberine göre, Per nelkurmay Başkanı Mark Milley’le te kasyonlar yaptığını savundu. IŞİD vahşetinden kaçış Mozambik’in kuzeyindeki Palma kentine IŞİD bağlantılı grup tarafından düzenlenen saldırıdan kaçan 1000’den fazla kişiyi taşıyan tekne dün Pemba limanına geldi. Bölgeden kaçanların yakınlarının endişeli bekleyişleri objektiflere yansıdı. Saldırganlar 24 Mart’ta doğalgaz işleme tesislerine çok yakın olan Palma kentini ele geçirmişti. Yerel kaynaklar, militanların onlarca sivil ve güvenlik görevlisini katlettiğini duyurmuştu. Saldırılardan kaçmak için binlerce kişinin ormanlık bölgelere saklandığı kaydedilmişti. Mozambik ordusu kenti geri almak için operasyona hazırlanırken Devlet Başkanı Filipe Nyusi’nin Palma’ya yönelik kanlı baskını “çok da büyük bir saldırı değil” sözleriyle küçümsemesi tartışma yaratmıştı. Afrika Birliği dün Palma saldırısının ardından acil ve koordineli uluslararası eylem çağrısında bulundu. ‘Elektrik ittifakı’ genişliyor Doğu Akdeniz gerilimini dindirmeye yönelik AnkaraAtina arasında diyalog hamleleri inişliçıkışlı sürerken Yunanistan ile Mısır işbirliği de artıyor. Taraflar arasındaki uzlaşıya son olarak elektrik projesi de eklendi. Yunanistan Çevre ve Enerji Bakanı Kostas Skrekas ile Mısır Elektrik ve Yenilenebilir Enerji Bakanı Muhammed Şakir el Markabi arasında imzalanan mutabakat muhtırasına göre iki ülke arasında elektrik bağlantısı kurulacak. Skrekas, bu mutabakat muhtırasının MısırYunanistan arasındaki stratejik işbirliğini gösterdiğine değindi. Projeyle ülkelerin enerji güvenliğinin güçlendirileceğini, daha fazla yenilenebilir enerji kaynaklarına yönlenileceğini kaydetti. Bunun aynı zamanda, Yunanistan, Güney Kıbrıs ve Mısır arasındaki üçlü işbirliği ile YunanistanGüney Kıbrısİsrail ve ABD ile olan işbirliğinin devamı olduğunu ifade etti. Bu ay başında Akdeniz’in altından geçecek kablo hattıyla Güney Kıbrıs, İsrail ve Yunanistan’ın elektrik ağlarını bağlayacak olan Eurosia Interconnector Avrusya Bağlantısı projesi için taraflar anlaşma imzamıştı. 900 milyon dolara mal olması beklenen proje ile üç ülke fizibilite çalışmalarının yürütülmesi için işbirliği yapacağını duyurmuştu. DW’nin haberine göre, dünyanın en uzun ve derin denizaltı kablosuyla elektrik hatlarını birbirine bağlayacak olan projenin 2024’e kadar tamamlanmasının planlandığı kaydedilmişti. Türkiye, nota vermişti Ankara’dan AB destekli bu projeye tepki yükselmişti. Türkiye, Doğu Akdeniz’de kıta sahanlığını ilgilendiren konularda yapılan çalışmalarda Ankara’nın izninin aranması için Yunanistan, İsrail ve AB’ye nota vermişti. Projenin dokümanlarında kullanılan görsellerden sualtı elektrik kablosunun planlanan güzergâhının Kıbrıs Adası ve Girit arasında Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki kıta sahanlığından geçtiği haberleri gündeme yansımıştı. AnkaraAtina arasında, ABNATO’nun devreye girmesiyle birlikte gerilimi dindirme amaçlı temaslar artmış durumda. Gözler 14 Nisan’da Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias’ın yapacağı Türkiye ziyaretinde. Ankara aynı zamanda son dönemde Kahire ile de ilişkilerin yeniden normalleşmesi yönünde mesajlar veriyor. NAVALNY AÇLIK GREVINE BAŞLADI Navalny Rusya’da tutuklu muhalif lider Aleksey Navalny’nin çevresinden sağlık durumuyla ilgili kaygılıyız açıklamaları sürüyor. Navalny’nin, sosyal medya hesabından yapılan açıklamada tutulduğu Moskova’ya yaklaşık 200 kilometre uzaklıkta bulunan Vladimir bölgesindeki Pokrov Hapishanesi’nde kendisine gereken tıbbi yardım yapılmadığı savunuldu. Muhalif liderin, sırtında ve bacaklarında ağrılar olduğunu söylediği aktarıldı. Tıbbi hakkının sağlanmamasına tepki olarak Navalny’nin açlık grevine başladığı belirtildi. MIÇATOKIS’TEN LIBYA ÇIKARMASI Libya’yı yeni seçimlere götürecek ulusal birlik hükümeti işbaşı yaparken diplomasi hareketliliği dikkat çekiyor. Paris gibi Atina’nın da Trablus’ta yeniden elçilik açma kararının ardından Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçatakis’in gelecek hafta Libya’yı ziyaret edeceği açıklandı. Yunanistan Hükümet Sözcüsü, Miçatokis’in Trablus’la ilişkilerin yeniden normalleştirilmesi çerçevesinde yapacağı ziyarette, Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed Menfi ve Başbakan Abdulhamid Dibeybe ile görüşeceğini belirtti. “Arap Baharı” süreciyle birlikte petrol zengini Libya’da 2011’deki halk ayaklanması, Muammer Kaddafi yönetiminin devrilmesi, Kaddafi’nin öldürülmesinin ardından ülke kaosa sürüklenmişti. Ülkede, Trablus merkezli Ulusal Uzlaşı Hükümeti (UUH) ve doğuda Hafter güçleriyle ittifak Tobruk cephesi olarak ikili bir yönetim yapısı ortaya çıkmıştı. Ankara ile UUH arasında işbirliği sağlanırken taraflar deniz yetki alanları anlaşmasına da varmıştı. Buna Atina, Kahire hattından tepki gelmişti. Birleşmiş Milletler’in öncülüğünde Libya’da taraflar arasında geçen yıl ateşkese varılmış, ardından da 5 Şubat’ta ülkeyi 24 Aralık 2021’de yapılması planlanan seçimlere kadar götürecek Başkanlık Konseyi Başkanlığı’na Menfi, Başbakanlığa da Dibeybe seçilmişti. Ankara, Atina, Kahire dahil pek çok cepheden sürece yönelik memnuniyet açıklaması gelmişti. Toplantı öncesi Dostum’la temas Türkiye, Afganistan barış süreci görüşmelerine ev sahipliği yapmaya hazırlanırken Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, eski Afganistan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Raşid Dostum’la Ankara’da bir araya geldi. Eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde Taliban ile imzalanan anlaşmayla Afganistan’daki son 3500 ABD askerinin geri çekilmesi için belirlenen 1 Mayıs tarihi yaklaşırken ABD’nin teşvikiyle Türkiye’de başlayacak Afganlararası müzakereler için hazırlıklar da sürüyor. Bu ay içinde İstanbul’da Afganistan hükümeti ile Taliban arasında başlayacak müzakereler öncesinde yoğun görüşme trafiği yaşanıyor. Çavuşoğlu, açıklamasında “Barış süreci ile Afganistan’daki Türk soyluların durumunu görüştük. Kardeş Afgan halkına barış ve istikrar arayışında desteğimizi sürdüreceğiz” dedi. Dostum, 20172018 arasında Afganistan’da hakkında işkence ve cinsel istismar suçlamalarıyla yürütülen soruşturma nedeniyle ülkesine dönememiş ve 1 yıldan fazla süre Türkiye’de kalmıştı. Temmuz 2018’de ülkesine dönmüştü. Çavuşoğlu, 29 Mart’ta Asya’nın Kalbiİstanbul Süreci 9. Bakanlar Konferansı kapsamında bulunduğu Tacikistan’da Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani ve Dışişleri Bakanı Hanif Atmar’la görüşmüştü. ABD’nin Afganistan Uzlaşısından Sorumlu Özel Temsilcisi Büyükelçi Zalmay Halilzad da 2629 Mart Türkiye ziyaretinde Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’la bir araya gelmişti. l ANKARA/Cumhuriyet AKAR, AUSTIN’LE GÖRÜŞTÜ ABD’de Başkan Joe Biden’ın göreve başlamasının ardından Washington Ankara hattında üçüncü temas gerçekleşti ve Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’le telefonda görüştü. İki bakan arasında ilk kez gerçekleşen görüşme sonrası “Her iki bakan tarafından stratejik ilişkilerin önemi, bölgesel ve küresel güvenlik konusunda ortak bir anlayış geliştirilmesi, sorunların stratejik ortaklık ve müttefiklik ruhuna dayalı olarak çözüme kavuşturulması konuları vurgulanmıştır” denildi. l ANKARA/Cumhuriyet BağdatRiyad işbirliği hamlesi Irak Başbakanı Mustafa el Kazımi, uzun zamandır beklenen Riyad ziyaretinde, ülkesinin Suudi Arabistan’a saldırılar için bir üs haline gelmesine izin vermeyeceğini söyledi. El Kazımi, Suudi Arabistan’ın fiili lideri olarak görülen Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile bir araya geldi. Görüşme kapsamında iki ülke arasında çeşitli alanlarda 5 mutabakat zaptı imzalandı. İşbirliği yapılan konular arasında “kalkınma planlaması, ekonomik çeşitlilik ve özel sektörün kalkındırılması”nın da olduğu kaydedildi. Suudi devlet medyası, iki ülkenin 3 milyar dolarlık bir fon oluşturma konusunda anlaştığını da duyurdu. Söz konusu fon Irak ekonomisinin canlandırılmasına yönelik yatırımlarda kullanılacak. İki ülke enerji alanında işbirliği konusunda da anlaşmaya vardı. Bağdat ile Tahran arasında inişliçıkışlı ilişkiler biliniyor. El Kazımi’nin Washington ve Riyad’la da ilişkileri ilerletmek istediği yorumları daha önce gündeme yansımıştı. Riyad’a geçen ocak ayında insansız hava aracıyla saldırı düzenlenmişti. Saldırı, akıllara Yemen’deki İran destekli Husileri getirse de eylemi Iraklı bir grup üstlenmişti. Kimi yorumda da saldırının arkasında Irak’ta ABD bağlantılı hedeflere de roket atan İran destekli milislerin olduğu görüşü aktarılmıştı. El Kazımi dün Bin Selman’la yaptığı görüşmenin ardından “Krallığa bu tarz saldırılara izin vermeyeceğiz” ifadesini kullandı. Karabağ nişanı Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından Baykar Savunma Teknik Müdürü Selçuk Bayraktar’a “Karabağ Nişanı” verildi. Aliyev, temaslarda bulunmak için Baku’ya giden Bayraktar ile ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Haluk Görgün’ü kabul etti. Kabulün ardından Aliyev, Dağlık Karabağ savaşında Azerbaycan topraklarının işgalden kurtarılmasında hizmetleri bulunan asker ve sivillerin ödüllendirilmesi için verilen “Karabağ Nişanı”nı Bayraktar’a takdim etti. Aliyev, Baykar ürünlerinin Azerbaycan topraklarının işgalden kurtarılmasında düşman teçhizatlarının imha edilmesinde önemli rol oynadığını söyledi. Azerbaycan’ın, Ermenistan’a karşı Dağlık Karabağ savaşındaki galibiyetinde Türk yapımı insansız hava araçlarının (İHA ve SİHA’lar) etkisi sık sık gündeme gelmişti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın damadı da olan Selçuk Bayraktar, Türk SİHA’larının mimarlarından olarak nitelendiriliyor.