Catalog

5 KASIM 2021 CUMA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Merkez Bankası’nın faiz politikasını yorumladı Merkez kafa karıştırdı Enflasyon bir sonuç... Ve bir Bankanın bölge ekonomileri başekonomisti Roger Kelly, YÜZDE 67.5-159 Ocak 2019 - Eylül 2021 arasın- “Bu yıl daha fazla faiz indirimi görme ihtimalimiz var ve sorumlu da iklim da, abone gruplarına göre do- daha değersiz bir TL için de riskler çok açık” dedi. ğalgaz fiyatındaki artış oranı krizi. Unutmayalım erkez Bankası’nın tikanın daha da “gevşetileceği” bir iz insanların ancak bir felaketle (TCMB) politika faiziyle döneme işaret ettiğini ifade ede- yüz yüze kaldığımızda mı aklımız Milgili politika ve adımla- rek “Bu yıl daha fazla faiz indiri- Bbaşımıza geliyor? Yoksa orada bi- rı, uluslararası piyasalarda da tar- mi görme ihtimalimiz var ve daha le gelmiyor mu? Peki, neden? Durup bir tışılmaya devam ediyor. Bu kap- değersiz bir TL için de riskler çok düşünsek ya.. samda Reuters’a konuşan Av- açık” dedi. Enflasyon- faiz makası- Daima şununla övünmedi mi insa- rupa İmar ve Kalkınma Banka- na atıf yapan Kelly, Türkiye eko- noğlu: “Bizi diğer hayvanlardan fark- sı (EBRD) yöneticileri, hem Türki- nomisinin yabancı sermayeye ih- lı kılan beynimiz. Aklını kullanarak in- san bugün dünyanın egemen gücü ha- ye ekonomisiyle ilgili güncel tah- tiyacı düşünüldüğünde 4 puan ne- line geldi. İleri teknolojileri, uzayda ya- minlerini açıkladı hem TCMB’nin gatif getirinin sürdürülebilir olma- şam arayışları, insan ömrünün uzama- politikalarını yorumladı. dığını hatırlarak şöyle devam etti: sı vs... Peki, o halde tehlike çanları var EBRD’nin bölge ekonomilerin- “Eğer yabancı sermayeye hatı- gücüyle çalıp dururken, iklim krizi ar- den sorumlu başekonomisti Ro- rı sayılır bir şekilde bağımlı bir tık hepimizin yaşamını tehdit eder hale ger Kelly, TCMB’nin cari denge- ekonominiz varsa ve tahmin edi- gelirken neden atılması gereken adım- ye odaklanacağına dair “kafa ka- lebilirliği olmayan bir politika or- lar atılmıyor? Neyi bekliyoruz? Ne ola- cak da aklımız başımıza gelecek? O za- rıştırıcı karmaşık mesajının” poli- tamında olduğunuz da biliniyorsa 4 MILYAR METREKÜP man da çok geç olmayacak mı? Bunu işlerin kötüleşeceğini düşünen- BOTAŞ ve özel sektörün deprem bölgelerinde çürük binalar inşa ler de mutlaka ilk fırsatta serma- bitecek gaz sözleşmelerinin ederek yaşadık, dere yataklarına konut- TCMB, ‘EŞEL yesini dışarı çıkacaktır.” EBRD büyüklüğü lar kondururken yaşadık. Ders almadık; ayrıca, Türkiye ekonomisinin bu hâlâ yaşıyoruz. MOBIL’I ÇAĞIRDI! yıl yüzde 9, gelecek yıl ise yüzde Aylardır peşi peşine zamlar geliyor: Doğalgaza, gıdaya, giyime, elektroni- 3.5 büyümesini bekliyor. Bu bü- ‘Biz fon diyoruz onlar kombi’ ğe, suya, elektriğe... Zincirleme yayılı- yümenin ihracat kaynaklı olaca- ÜİK’in önceki gün açıkladı- yor: Konut fiyatlarına, ulaşıma, özel okul HP Genel Başkan Yardımcısı Ah- adım atmadan kara kış öncesi vatan- Tğı ekim ayı enflasyon verileri- ğını belirten EBRD, yine de artan fiyatlarına, taksilere... Bakıyoruz tek bir ni, dün bir not yayımlayarak de- Cmet Akın ile Enerji ve Tabii Kay- daşa ‘kombiyi kıs’ diye akıl vermek mi enerji maliyetlerinin ve erken fa- suçlu var: Doların yükselişi. Tamam. naklar Bakanı Fatih Dönmez arasın- tek politikanız? Vatandaş zaten en dü- ğerlendiren Merkez Bankası, pet- iz indirimlerinin risk oluşturdu- Tek adam iktidarının keyfi kararları, kö- rol ve kömür gibi enerji fiyatları- da sosyal medyada “tasarruf” pole- şük derecede yakıyor kombiyi. Mille- ğuna dikkat çekti. tü yönetim, Merkez Bankası üzerinde- miği yaşandı: Dönmez’in bakanlığının timiz israfı sevmez ama israfı kimlerin nın dolar bazında “kayda değer ki faiz indirim baskısı vs. Hepsi tamam. bir oranda” yükseldiğini, “TL’deki bütçe görüşmelerinde yurttaşa “tasar- sevdiğini de çok iyi bilir.” Dolar fırsat bakıyor Ama sadece tek ama tek suçlu döviz fi- ruf için kombiyi bir derece düşürmele- görünüm” ile birlikte yurtiçi enerji yatlarının artışı ve bizim paramızın de- Dolar/TL 9.85 rekorun hemen al- kalemlerinde yüksek fiyat artışla- rini” tavsiye etmesi üzerine Akın, sos- Rusya ile anlaşma ğer kaybı mı? Bakıyoruz enflasyon tüm tında haber ve veri akışına paralel yal medya hesabından “Vatandaş za- rı kaydedildiğini vurguladı. Öte yandan Enerji Bakanı Dönmez, dünyada yükselişte. dalgalanmayı sürdürürken, dün “Akaryakıt ÖTV miktarının sıfır- ten en düşük derecede kombiyi ya- dün doğalgaz tedarikiyle ilgili güncel Glasgow’da COP26 İklim Zirvesi sü- güne 9.70 civarında başladı. An- kıyor. Daha ne düşürsün” dedi. Bu- lanmasıyla eşel mobil sistemi sı- açıklamalar yaptı. Rusya’dan uzun rerken bir de baktık merkez bankaları- lık işlemlerde 9.7850’yi gören do- nırına ulaşmış, böylelikle TL cinsi nun üzerine Bakan Dönmez, yine sos- dönemli doğalgaz alımıyla ilgili itha- nın başkanları da konuya dahil olmuş- yal medyadan Akın’ın daha önce ener- uluslararası enerji fiyatlarındaki lar/TL, günü de 9.74 seviyesinde lar. Açıklamayı eski İngiltere Banka- lat sözleşmesinin yılsonu sona erece- gelişmeler yurtiçi akaryakıt fiyat- ji verimliliği konusunda yaptığı açıkla- sı Başkanı Mark Carney yaptı. Ve 2050 tamamladı. Ayrıca TÜFE bazlı re- ğini, bunun gelecek yılın başından iti- maları da hatırlarak “Dün enerjiyi ve- yılına kadar net sıfır emisyonuna ulaş- larına doğrudan yansımaya başla- baren yenilenmesi için “büyük oran- el efektif döviz kuru endeksinin mayı taahhüt eden bir finans şirketle- mıştır. Halihazırda eşel mobil sis- rimli kullanmalıyız diyen siz, bugün da mutabakat” sağlandığını belirten ekim ayı sonuçları 60.37 puanla ri koalisyonunun başlatıldığını duyur- aksini söyleyen yine siz” yanıtını ver- teminin önemli bir enflasyonist Dönmez, kontrat büyüklüğünün “bir tarihi düşük (59.68) seviyesine ya- du. Glasgow Net Sıfır İçin Finansal İtti- baskıyı engellemeye devam ettiği di. Akın da polemiği sürdürerek şöyle miktar” artırılabileceğini söyledi. BO- kın gerçekleşti. Türkiye dahil his- fak (Gfanz), 45 ülkede 450’nin üzerinde tepki gösterdi: “Fatih Bey, Enerji Ve- not edilmelidir” diyen Merkez, ay- TAŞ ve özel sektörün Gazprom’dan se piyasaları ise Fed’in bu ay iti- banka, varlık yöneticisi ve sigortacıdan rıca “Üretici firmaların sigara fi- rimliliği Kanunu’nun neresinde ‘vatan- yılda 4’er milyar metreküp doğalgaz barıyla varlık alımlarını azaltma oluşuyor. Koalisyon, ekonomilerin net daş kombiyi kıssın’ yazıyor? Kanun; yatlarında 1 TL fiyat artışına git- alım sözleşmesinin süresi bu yıl so- sıfıra geçişine yardımcı olmak için 130 (her ay 15 milyar dolar) kararı al- meleri nedeniyle” tütün ürünle- enerji verimliliği için yükümlülüğü va- nunda dolacak. Dönmez ayrıca, kar- trilyon dolara kadar finansman sağlaya- masının ardından yükselirken, tandaşa değil, iktidara yani size yüklü- rindeki fiyat artışının tüketici enf- bon emisyon piyasasının oluşturul- cak. Finans dünyasının bu girişimi tartı- lasyonuna etkisinin 0.30 puan ci- enflasyon görünümüne dair endi- yor. Biz ‘kış fonu’ diyoruz, siz ‘kombi- ması istişarelerinin devam ettiğini, şılabilir, yeterli bulunur, bulunmaz. Ko- yi kıs’ diyorsunuz. Enerji verimliliği ko- varında olduğunu da belirtti. şeler uzun vadeli tahvil getirileri- model üzerinde mutabakat sağlandı- nu o değil. Zaten bir süredir üzerlerinde l Ekonomi Servisi nusunda bugüne kadar somut tek bir ğını açıkladı. l ANKARA nin yükselmesine yol açtı. bilim dünyasından, iklim aktivistlerinden l Ekonomi Servisi yoğun bir baskı vardı. Dikkat çekmek istediğim husus artık iklim değişikliğinin finansal istikrar üze- Tıp şirketlerinin tedarikte 52 haftayı bulan gecikme yaşadığı ortaya çıktı rindeki etkilerinin de gün yüzüne çıkı- yor olması ve finans dünyasının bundan duyduğu tedirginlik. Merkez bankalarının birincil hedefleri, istikrarlı fiyatları korumak ve düşük enf- lasyona ulaşmaktır. Bu yüzden bugü- ne kadar küresel ısınma konusu hep es Çip krizi ‘sağlığa’ tehdit geçilmişti. Ama son aylarda peşi peşine yayımlanan raporlar iklim değişikliğinin eloitte, yarı iletken kıtlığının nuştu: “Şirketlerin yüzde 50’sin- rı büyüdü. 2021’de 452 milyar do- sadece finansal istikrar için değil, ay- FAO’DAN EKİM VERİSİ nı zamanda fiyatlar ve enflasyon için de Dsağlık sektörüne etkisini orta- de yarı iletken gerektiren bağlı ci- lar olan pazarın 2028’de 803 mil- bir tehdit oluşturduğunu gösterdi. ya koyan bir çalışma yaptı. Yapı- hazlar, ürün portföylerinin yarısı- yar doları aşacağı öngö- Daha detaylı bilgi için: (https://the- Gıda fiyatları 10 lan anketten çıkan sonuçlar, kü- nı oluşturuyor. En çok talep gören rülüyor. Deloitte Tür- conversation.com/why-climate- resel ölçekte yarı iletken çip temi- ikinci veya üçüncü nesil çipler. kiye Teknoloji, Med- change-poses-a-threat-to-central- yılın en yükseği ninde yaşanan zorlukların, bazı tıp Bu da tıbbi teknoloji şirketlerini, ya ve Telekomüni- banks-168668) teknolojisi şirketleri için ciddi bir üretimin bağlı olduğu kritik çipler kasyon Lideri Me- Örneğin daha yüksek sıcaklıklar ve ünya gıda fiyatları 2021 yı- sorun haline geldiğini gösteriyor. konusunda otomotiv ve endüstri- tin Aslantaş ise te- kuraklıklar, tarımsal üretimde düşüşe Dlı ekim ayında art arda üçüncü neden olarak gıda kıtlığına neden ola- Deloitte’un araştırmasına göre ven- yel üretim sektöründeki şirketler- darik sorununun defa artış kaydederek 10 yılın en biliyor. Bu da gıda talebi arzdan daha tilatörler, defibrilatörler başta ol- le doğrudan rekabete sokuyor.” çözümü için 2022- yüksek seviyesine ulaşırken, artı- yüksek olduğundan fiyatları yukarı çe- mak üzere tüm görüntüleme cihaz- Yine rapora göre, tıbbi teknolo- 2023 yılla- şa hububat ve bitkisel yağ fiyatla- kebiliyor. rındaki artış öncülük etti. ları, kalp pilleri, EKG ve EKG moni- ji şirketlerinin tamamı çip tedari- rına işaret İki bilim insanının (Manchester BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) törlerinin üretiminde risk var. kinde 52 haftayı bulan gecikme- edildiğini Üniversitesi’nde Osman Ouattara tarafından derlenen, tahıllar, yağ- Raporla ilgili bilgi veren Deloitte ler, sipariş iptalleri gibi aksama- kaydetti. ve Koyesha Mukherjee) iklim ve pa- lı tohumlar, süt ürünleri, et ve şe- Türkiye Sağlık ve İlaç Sektörü Li- lar yaşadığını vurguladı. Küre- ra politikası üzerine yeni bir araştırma- l Ekonomi ker fiyatlarındaki aylık değişim- sına göre, sıcaklık şokları enflasyo- deri Güler Hülya Yılmaz, şöyle ko- sel çip talebi isı son yıllarda aşı- Güler Hülya Yılmaz Servisi leri izleyen dünya gıda fiyatla- nist baskılara yol açıyor. İklimle ilgi- rı endeksi eylül ayındaki revize li değişkenlerin ekonomik etkisine iliş- 129.2 seviyesinden ekim ayında kin mevcut literatür, büyüme, gelir, mali DIJITAL DÜNYADA 133.2’ye yükseldi. Ekim ayında tepki ve yoksulluk gibi sonuçlara bakar- önceki aya göre hububat fiyatları ken sıcaklık şoklarının enflasyon üze- DEV SATIN ALMA endeksi yüzde 3.2, bitkisel yağ fi- rindeki etkisi bugüne kadar büyük ölçü- de ihmal edildi. Yeni araştırma 80’i ge- yatları yüzde 9.6 arttı. witter kurucusu Jack Dorsey’in lişmekte, 27’si de gelişmiş ülke olmak l Ekonomi Servisi Tdijital ödeme platformu Square’in üzere 107 ülkede yapıldı. Sıcaklık deği- hissedarları, Avustralyalı “şimdi al, şimlerinin yıllar içinde (1961-2014) enf- EYLÜLDE YÜZDE 27.4 sonra öde” şirketi Afterpay’in 29 lasyon üzerindeki etkileri analiz edildi. milyar dolar karşılığında satın alınma- Bilim insanları gıda fiyatlarından enerji- sını onayladı. Avustralya’daki en bü- ye, ihraç edilen malları üretme kabiliye- Protesto edilen yük işlem haline gelen bu satın al- tine kadar bir dizi kanıt buldular. ma, aynı zamanda geleneksel tüketi- Endişe verici bir şekilde, sonuçlar- senetler artıyor ci kredisi işkolunu altüst eden şimdi dan bazıları enflasyonun iklim değişik- al sonra öde sektörünün cazibesinin liğine dinamik tepkisinin, ilk şoktan bir- ‘NET SIFIR’ HEDEFİ ARÇELİK’E ‘TERRA CARTA’ GETİRDİ ürkiye Bankalar Birliği (TBB) arttığını gösterdi. kaç yıl sonra bile kalıcı olduğunu göste- TRisk Merkezi’nin verilerine gö- Afterpay, satın almanın gelecek yı- riyor. Gelişmiş ülkeler bundan daha kı- re, eylül ayında geçen yılın aynı lın ilk çeyreğinde tamamlanabilece- sa süre etkilenirken gelişmekte olan ül- ayına kıyasla protesto edilen se- ğini açıkladı. l Reuters Sürdürülebilir gelecek öncelik kelerde altı yıl hatta daha uzun bile sü- net sayısı yüzde 6.5 düşüşle 33 rebiliyor. (https://link.springer.com/ar- bin 564 adet, bunların tutarı yüz- rçelik’in, Birleşik Krallık Galler ğa, insan ve gezegen için sürdürülebilir ticle/10.1007/s10584-021-03149-2) de 27.4 artışla 881.6 milyon li- APrensi’nin “Sürdürülebilir Piyasa- sistemler oluşturulması ilkesine bağlı ka- KISA... KISA... Ouattara, “Kolayca tanımlanabilen di- ra oldu. Protesto edildikten son- lar İnisiyatifi (SMI)” kapsamında iklim larak çalışmalarımıza devam edeceğiz.” ğer arz şoklarının aksine, sıcaklık şokla- ra ödenen senet sayısı ise yüz- l Akbank’ın, ihracatçılara alacak ga- değişikliği ile mücadele etmeyi taah- Birleşik Krallık Galler Prensi Charles ise rı ‘sessiz bir hastalık’ gibi davranır. Mer- de 31.4 düşüşle 5 bin 345 adet, rantisi sağlarken ithalatçılara akıllı hüt eden şirketlere verdiği “Terra Carta bu mühürle işinin merkezine doğa, insan kez bankalarının uzun süredir iklimle ilgi- sözleşmelerle ödeme garantisi su- bunların tutarı yüzde 36.2 düşüş- Mührü”nü aldığı açıklandı. ve gezegeni koyan kurumlarıın ödüllendi- li konulara ilgisiz kalması, sıcaklık şokla- nan blockchain tabanlı “we.trade” le 102.4 milyon lirada kaldı. Ödül töreninde konuşan ve bu ödüle la- rildiğini belirterek şöyle konuştu: rının etkilerini daha da endişe verici ha- ağına katılan ilk Türk bankası oldu- Yılın ilk 9 ayında ise geçen yılın yık görülen 45 şirketten biri olduklarını le getiriyor” diyor. Ve uyarıyor: “Merkez ğu açıklandı. aynı dönemine kıyasla protesto belirten Arçelik Üst Yöneticisi Hakan Bul- Torunların gezegeni bankaları para politikalarını enflasyon ve l Turkcell bağlı ortaklığı Turk- edilen senet yüzde 29.7 düşüşle iklim kaynaklı değişiklikleri göz önünde gurlu şunları vurguladı: “Sürdürülebilir ge- “Çocuklarımız ve torunlarımız için geze- cell Ödeme ve Elektronik Para 322 bin 791 adede inerken, bun- lecek inşa etmek ve bu yönde güçlü he- bulundurarak belirlemek zorunda.” geni korumak istiyorsak, hepimiz bazı de- Hizmetleri’nde (Paycell) kısmi hisse ların tutarı yüzde 3.5 artarak 8 Sonuç: Kafayı kuma gömmenin bir defler belirlemek en önemli önceliğimiz. ğişiklikler yapmak zorundayız ve bu şir- satışı alternatiflerini değerlendir- milyar 946 milyon lira oldu. Pro- faydası yok. En hızlı önlem alan, ken- 2050’ye kadar tüm değer zincirimizde net ketler, hepimiz için bunu daha kolay ha- meye karar verdiğini ve JPMorgan’ı di üreticisini de vatandaşını da koruyan, testo edildikten sonra ödenen se- sıfır emisyon hedefine ulaşmak için eşza- le getirmeyi taahhüt ediyorlar” dedi. Ocak yetkilendirdiğini açıkladı. politikalarını buna göre ayarlayan, bunu net sayısı da yüzde 6.7 düşüş- manlı pek çok proje geliştiriyor, çevresel 2020’de Davos’ta başlatılan SMI, doğal, l İstanbul’daki döviz büroları, “hisse yaparken karbon emisyonlarını da azal- le 64 bin 854 adede gerilerken, sürdürülebilirlik alanında önemli yatırım- sosyal, insani ve mali sermayenin denge- devir hakkı” ve “sermaye şartı”yla il- tan ülkeler biraz daha kendilerini koru- bunların tutarı yüzde 12.3 artış- ları hayata geçiriyoruz. Bu prestijli ödül, li entegrasyonu aracılığıyla uzun vadeli gili yeni yasal düzenlemeleri protes- muş olacaklar. Yoksa gelecek karanlık, la 1 milyar 316 milyon liraya yük- bilim temelli sürdürülebilirlik taahhütleri- değer üreten ekonomiler inşa etmek için to etmek amacıyla dün geçici sü- hem de alabildiğine karanlık... seldi. l Ekonomi Servisi mizi işimize doğru yansıttığımızın da bir birlikte çalışan iş dünyası liderlerini bir reyle kepenk indirdi. göstergesi. Önümüzdeki dönemde de do- araya getiren bir ağ. l Ekonomi Servisi