Catalog

3 KASIM 2021 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 9.5550 11.0600 13.1020 18.1 1553.05 3710.36 548.33 3 kuruş 7 kuruş 5 kuruş sabit 3.27 puan 12.27 lira 2.01 lira Doğalgaz, elektrik, un ve susamdaki zamlar fırıncı esnafını köşeye sıkıştırdı Ekmekte zam kavgası Süreğenleşen, derinleşen Dövizdeki artış sofradaki ekmeği bile vurdu. Maliyet artışla- rıyla başedemeyen fırıncılar hem gramaj düşürmek hem de ekonomik fiyatı artırmak için izin bekliyor. Fırıncıların talebi 230 gra- bunalım mı 2 TL olan ekmeği 210 grama düşürerek 2.5 TL’ye satmak. ir konu, olay tartışılırken, irdelenir- öviz artışlarıyla uçuşa ge- lıyor. Biz 210 gr ekmeğin 2.5 ken, öncelikle nedenlerinin belirtil- çen doğalgaz ve elektrik TL olması için bakanlıkla gö- Bmesi, çözüm önerilerinin savunul- Dzamları iğneden ipliğe rüşmeler yapıyoruz.” ması, geleceğe dönük öngörülerde bu- lunulması, ardından fiili gelişmenin, so- tüm ürünlere yansımaya başla- ALİ CAN ‘İş yapamaz olduk’ nucun öngörüyle uyumunun araştırıl- dı. Uzun zamandır ekmeğe zam POLAT ması gerekir. Ancak bu şekilde çözüme Unun her ay yüzde 15 zam- talebinde bulunan fırıncılar da ulaşılabilir, önerilerin, öngörülerin geçer- landığını söyleyen İmrahor artık undan susama kadar artan ma- liliği kanıtlanabilir. Petek Fırını yetkililerinden Mu- liyetlere dayanamadıklarını belirte- Bir ekonomik bunalımdan çıkarken rat Güney de fiyatların sabit kalma- rek hem fiyat artışı hem de gramaj- ekonomide başarılı sonuçlar alınıyormuş masından yakınıyor. 2 ay önce 163 dan eksiltme istiyor. gibi görünürken, olası bunalımın teme- TL’ye aldığı bir çuval unun şu an Valiliğe başvuran fırıncıların tale- li de atılmış olabilir. Ekonomide başa- rı görüntüsü, arızi, geçici, olağandışı ne- 227 TL olduğunu söyleyen Güney, bi gramı 230’dan 210’a düşürürken denlerden kaynaklanıyorsa koşullar de- “Bunun yanı sıra susam da zamla- fiyatı da 2 TL’den 2.5 TL’ye çıkar- ğiştiğinde süreç ters yöne döner. nıyor. Biz yerli susam kullanamıyo- mak. Tüketici dernekleri ise yurtta- Ekonomik bunalım tartışılırken, çözüm ruz, ithal susam kullanabiliyoruz, şın sofrasında et, sebze gibi gıdalar aranırken, günümüzün iç ve dış ekonomik onu da iki ay önce 17 TL’den alıyor- eksilirken sıranın ekmeğe geldiği- koşullarının, AKP’nin iktidara geldiği yıl- ken şu an 25 TL’ye alıyorum. Bana ni belirtiyor ve maliyet artışlarının dan çok farklı olduğu dikkate alınmalıdır. 127 lira olan 1 çuval un bugün 192 lira. Sa- elektrik 6 bin TL’nin altında gelmi- sübvanse edilmesini istiyor. Halk Ekmek’e zam yok Dünya ekonomisi, 2000’li yılların baş- dece 3 ayda buğday fiyatları %24 arttı. yor, doğalgaz 4 bin geliyordu, son larından 2007 yılı ortalarına değin, bel- osyal medya hesabından maliyet ar- Girdilerdeki olağanüstü artışlara rağ- Fiyatlar her hafta artıyor ki de daha önce hiç yaşanmamış ölçüde zam hariç. Gerçekten işi yapamaz Stışları ve zam talebi ile ilgili açıklama men vatandaşlarımız için Halk Ekmek refah, gönenç dönemi yaşamış; hızlı bü- Yurttaş ekmek alırken TL kullan- durumdayız” yorumunu yapıyor. yapan istanbul Büyükşehir Belediyesi 1.25 liradan satılmaya devam edecek” yüme, fiyat ve finansal istikrar, istihdam sa da fırıncının birçok maliyet kale- Sözcüsü Murat Ongun ise, “yılbaşında dedi. artışı, dış ticaret hacminde genişleme ya- Gözden çıkarılan işçi mi dövizle alınıyor. Son günlerde ar- tırımların artışıyla birlikte gerçekleşmiştir. Maliyet artışları karşısında işi- tış hızına yetişilemeyen un da ithalat Ülkemiz de dünya ekonomisindeki bu nedeniyle döviz artışlarından etkile- ni kaybetme korkusu yaşadığını gelişmeden yararlanmış, dış borçlan- Buğd Ay fiy Atl ARı 10 yılın zi Rv ESind E söyleyen fırın işçisi Kazım Şimşek nen ürünlerden biri. Halkın temel gı- ma, sıcak para, yabancı sermaye yatı- uzey Amerika ve Karadeniz Böl- Geçen hafta ülke 1.3 milyon tonla dalarından biri olan ekmeğin maliye- ise “210 TL’ye un alacaksın, için- rımı olarak ekonomiye dış kaynak girişi Kgesi’ndeki kuraklıkla arzın azalma- tahminlerin neredeyse iki misli alım den 260 tane ekmek çıkacak, bunun olmuştur. Dış kaynak girişi, düşük faiz- tindeki payı yüzde 33 olan unun bir sı ve ithalattaki artış, buğday fiyat- yaptı. En büyük ithalatçılardan olan le kur istikrarına, banka kredilerinde hızlı çuvalı haziranda 135 TL iken bugün içinde dünya kadar maliyet var. Ça- larının yükselişinde etkili oluyor. En Mısır da Rusya’dan 18 bin ton buğ- genişlemeye, ithalat artışına, oluşan ca- lışan da düşünülmüyor. Doğalgaz ve 200-250 TL arasında satılıyor. Sade- aktif kontrat olan aralık vadeli kont- day aldı. Buğday fiyatlarında yaşanan ri işlemler açığının finansmanına olanak ce un fiyatının son bir haftada yüz- elektrik zamları malum. Un ve su- rat, yüzde 3.2 ile bir ayın en büyük bu artış, halihazırda on yılın en yük- vermiştir. Artan dış borç, büyüyen ca- samda da muazzam zamlar var. Ki- de 20 zamlandığını söyleyen Türkiye artışını kaydetti. sek seviyesindeki küresel gıda ma- ri işlemler açıkları sorun olarak görülme- Suudi Arabistan’ın yüksek miktar- liyetlerinde daha fazla yükselişe ne- Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil ralar zamlandı, Asgari ücret zamla- miş, “finanse edildiği sürece cari işlem- lı alımı fiyatlardaki artışta etkili oldu. den olabilir. nacak ama bu fırın ekmek fiyatına İbrahim Balcı, taleplerini ilettiklerini ler açığı sorun olmaz” gibi ekonomi ya- belirterek şunları söylüyor: zam yapamıyor. Maliyetten kısmak zınında yeri olmayan söylemle geçiştiril- için ilk gözden çıkarılacak kalem de miştir. İthalat artışı, bir yandan enflasyo- “Eskiden herhangi bir üründe fi- 400 dolar bandında satılan buğday söyledi. Fırıncıların maliyet kalem- nun düşük düzeyde sürmesine olanak yat artınca 3-4 ay o fiyatla devam her zaman işçi olur. Ben işsiz kala- ve artan döviz kurlarını işaret ede- lerindeki KDV’lerin sıfırlanmasını verirken; vergi gelirleri içinde önemli pa- cağım, diğer arkadaşım da benim iş ederdik, biz de ona göre planla- rek krizin önümüzdeki yıl daha da öneren Koçal, “Bir tarım ülkesiyken ya sahip dış ticaretten alınan vergilerde mamızı yapardık ama şimdi zam- yükümü de çekmek zorunda kala- büyüyeceğini söyledi. buğday ithal ediyor olmamız baş- artış da bütçe açıklarının sınırlı düzeyde cak. Olan işçiye olacak” diyor. lar haftada bir geliyor. Doğalgaz ve Tüketici Dernekleri Federasyo- lı başına bir facia. Çiftçinin üretime kalmasını sağlamış, mali istikrar oluştu- elektrik zamlarıyla birlikte işletme Un Sanayicileri Federasyonu, ko- nu (TÜDEF) Genel Başkanı Aziz Ko- yönlendirilmesi ve dışa bağımlılığın ğu izlenimi yaratılmıştır. nu ile ilgili sorularımızı yanıtsız bı- giderlerinde toplamda yüzde 60 ar- çal, ekmeğe zammın önlenmesi için sonlanması yönünde bir tarım poli- Ucuzlayan ithal girdisiyle yerli üre- tış oldu. 230 gr ekmek 2 TL’ye satı- rakırken sektör içinden isimler 350- tim ikamesi, sanayinin montaj sanayiine devletin devreye girmesi gerektiğini tikası gerekiyor” diye konuştu. dönüşmesi, aramalı üreten endüstrile- rin gelişememesi, spekülatif finansal iş- lemlerin artması, finans sektörünün reel OtOMOtiv SAtışınd A REkOR düşüş sektörden daha hızlı gelişmesi, ekonomi İş dünyası rahatsız! yazınında “Hollanda Sendromu” (Dutch tomotiv Distribütörleri Derneği’nin ancak tedarik sorunlarının bu tahmi- desease) olarak da tanımlanan olası bir oğalgazda 1 Kasım tarihinden itiba- mazdır” yorumunu yaptı. O(ODD) verilerine göre, oto- ne ulaşmayı zorlaştırabileceği uya- ekonomik bunalıma zemin hazırlamıştır. Dren sanayi tarifeleri yüzde 48.4 zam- Türkiye Genç İş İnsanları Derneği (TÜ- mobil ve hafif ticari araç pa- rısında bulunmuştu. Dernek AKP iktidarının ilk yıllarında iç ekono- lı olacak. BOTAŞ’ın açıkladığı bu tarife- GİAD) ve Demirtaş Organize Sanayi Böl- zarı ekim ayında geçen yı- verilerine göre ocak-ekim mik koşullar da elverişlidir. 2001-2 fi- ye iş dünyasından tepkiler gelmeye de- gesi Sanayici İş İnsanları Derneği lın yarattığı yüksek baz döneminde pazar geçen nansal krizinden çıkış için alınan önlem- vam ediyor. Türk Girişim ve İş Dün- (DOSABSİAD) Yönetim Kurulu Baş- etkisi ve tedarik sorun- yılın yüzde 4.5 üzerinde ler etkisini göstermeye başlamış, enflas- yası Konfederasyonu (TÜRKONFED), kanı Nilüfer Çevikel de doğalgaz ları ile yüzde 40.1 geri- yer alarak 614 bin 891 yon yavaşlamış, bankaların mali bünye- bu artışın üretim maliyetlerini, ihra- sanayi tarifesinde yılbaşından bu leyerek 56 bin 746 ade- adet oldu. Bu rakam he- leri güçlendirilmiş, 2002 yılında cari iş- catı ve enflasyonu olumsuz etkile- yana yüzde 148’e yaklaşan zam- de indi. Pazar, ekim ayın- deflerin çok altında kalı- lemler fazlası da sağlanmıştır. Dış borç- yeceğinin belirterek, “Endişe ile ta- mın üreticinin maliyet yükünü ların 130 milyar USD, merkezi yöne- da 10 yıllık ortalamala- nacağını gösteriyor. Rakam- kip etmekte olduğumuz bu duru- iyice ağırlaştırdığını söyle- rın yüzde 19.6 altında yer aldı. ları değerlendiren ODD Genel tim iç borcunun 200 milyar TL dolayın- mun satış fiyatlarına ve buna di. Çevikel, karar vericilerin da, banka tüketici kredilerinin de 6 mil- ODD, yıl sonu pazar büyüklüğü tahmi- Sekreteri Hayri Erce, sektörün tedarik bağlı olarak ülkemizin aman- üretici dostu bakış açısıyla yar TL gibi düşük düzeyde oluşu, özel nini eylül ayında 50 bin adet artırarak problemlerinin ekimde de devam etti- sız mücadele verdiği enflas- zamları gözden geçirmesi kesimin kur ve finansman risklerinin ih- 825-875 bin adet aralığına yükseltmiş, ğini belirtti. yona olumsuz etkisi kaçınıl- gerektiğini kaydetti. mal edilebilir düzeyde bulunuşu, bütçe- nilüfer Çevikel nin faiz dışı fazla vermesi, kamu ve özel kesimin hızla borçlanmasına olanak ver- miş, borçlanarak alım, refah artışı algı- yEn İ GÖr EV VEr İLd İ Mevc Ut işler AzAlırken yeni iş sip Arişleri De gerile Di sı yaratmıştır. Günümüzün iç ve dış ekonomik koşulları Ağbal ve Uysal ise 2000’li yılların başlarından çok farklıdır. Dünyada 2007-8 krizi, ardından da pan- bakanlık müşaviri demi nedeniyle yaratılan parasal bolluk, aiz yükseltme kararlarının ardından ertelenen tüketimin fiili talebe harcama- İnşaatta durgunluk FCumhurbaşkanı Erdoğan tarafından ya dönüşü, tedarik zincirindeki aksama- Merkez Bankası (TCMB) başkanlığından lar, enflasyonu tetiklemiş; fiyat artış hızı, alınan Naci Ağbal ve Murat Uysal, Hazi- gelişmiş ekonomilerde dahi son otuz yı- nşaat sektörü bir yandan maliyetle- önceki aya göre 1.5 puan gerileme iStAnBul’d A kiRA ne ve Maliye Bakanlığı’nda yeni görevi- lın en yüksek düzeyine ulaşmış, merkez İrin artması, diğer yandan pandemi- gösterdi. Mevcut inşaat işleri seviye- ne başladı. Ağbal, dün Twitter profilini bankaları, faiz artışı dahil daraltıcı önlem- de normalleşmenin olumlu etkisinin si 3 puan azalırken, yeni iş siparişleri yüzd E 80 ARttı “Hazine ve Maliye Bakanlığı- Bakanlık ler öngörmeye başlamışlardır. azalması ile durağanlaşma sürecinde. de 1.6 puan geriledi. Raporda şu vur- Müşaviri” olarak güncelledi. İsmi açık- Ülkemiz açısından da 2000’li yılla- mlak değerlendirme platformu Sektörde mevcut işler azalırken ve gular yapıldı: lanmayan bir kaynak TCMB’de eskiden rın başlarındaki elverişli koşullar kaybol- EEndeksa’nın verilerine göre; konut ki- alınan yeni iş siparişleri de ekim ayın- n İnşaat maliyetlerindeki artış yeni muştur. Dış borç stokunun 450 milyar görev yapmış başkan ve başkan yar- raları istanbul’da son bir yılda yüzde 80, da azaldı. iş başlangıçlarını sınırlamaya başladı. USD yükselmesi, kredi değerliliğinin ya- dımcılarının belirli şartlar altında kad- Ankara’da yüzde 52, izmir’de yüzde 49, Türkiye İnşaat Malzemesi Sana- n Mevsimsellik de bazı bölgelerde rolarının devam ettirildiğini belirterek, tırım yapılamaz düzeyine değin gerile- Bursa’da yüzde 51, Antalya’da ise yüzde 77 yicileri Derneği tarafından hazırla- etkisini gösterdi. mesi, kredi risk priminin yükselmesi, dış “Rutin bir uygulama. Başkan ve başkan arttı. istanbul’da zeytinburnu, şile ve Gazi- nan “Türkiye İMSAD Ekim 2021 Sek- n 2021 Eylül ayı itibarıyla inşa- finansal pazarlarda da ekonomik ve po- yardımcıları müşavir olarak devam edi- osmanpaşa, Ankara’da Gölbaşı, Akyurt ve tör Raporu” yayımlandı. Rapora gö- at sektöründe toplam 41 firmanın litik nedenlerle borç verme hoşgörüsü- Çankaya, izmir’de ise dikili, Seferihisar ve yorlar” dedi. Ağbal ve Uysal’a Merkez re, sektörde yüksek sezonun sonuna 12,43 milyar TL büyüklüğündeki kre- nün azalması, dış kaynak sağlanmasını Güzelbahçe’deki artışlar dikkat çekti. Bankası Başkanı koltuğunda oturdukla- gelinirken güven endeksi ekimde bir disi yeniden yapılandırıldı. pahalı hale getirdiği gibi, zorlaştırmıştır. rı maaşları verilmeye devam edilecek. İç ekonomik koşullar da elverişli ol- l Ekonomi Servisi mayı yitirmiştir. Merkezi yönetimin iç borç stoku 2.2 trilyon TL’ye yükselmiş; 6 yıLın En yüKsEĞİ bütçe faiz dışı da açık vermeye başla- ‘Elektrik bedeli olan bir hizmet’ mış, tüketici kredisi kullanma sonucu Domates ekimde hanehalkının borç yükü ağırlaşmış, ban- icle Elektrik Yönetim Kurulu Başka- tartışmalarının çıktığını açıklayan Atalay, ğin parasını peşin ödüyoruz. Artık borcu kaların tahsili gecikmiş alacakları tehli- yüzde 64 arttı Dnı Memet Atalay, dün yöneticileriy- Ekim 2021 itibarıyla bu abonelerin biriken olana elektrik veremeyeceğiz.” Urfa Hil- keli boyuta ulaşmış, özel sektörün kur ntalya Ticaret Borsası, Ekim Ayı An- le beraber toplantı düzenleyerek 2.1 mil- borcunun 5.5 milyar TL’ye ulaştığını ha- van’daki olaylara atıfla “İşimizi yaparken ve finansman riskleri artmış, ekonomik Atalya Halleri Domates, Sebze ve yon aboneye hizmet verdikleri “Diyarba- tırlattı. Devletin yüzde 45 sulama desteği mukavemet yoksa güvenlikten yardım is- bunalıma dayanma güçleri zayıflamış, Meyve Endeksini açıkladı. Domates mik- kır, Şanlıurfa, Batman, Mardin, Siirt ve Şır- verdiğini belirteni ve uzlaşma yolu arayan temiyoruz. Ama ekiplerimiz darp ediliyor” işsizlik bir numaralı toplumsal sorun ha- tarı geçen yıla göre yüzde 2.40 artar- line gelmiş, özelleştirilecek kamu var- nak” bölgesindeki tartışmalı konularla ilgi- çiftçilere yardımcı olduklarını anlatan Ata- diyen Atalay, açılan davalara yönelik lık stoku da hemen hemen tükenmiştir. ken, fiyatı yüzde 63.98 arttı. Bu artış, li soruları yanıtladı. lay, şöyle devam etti: olarak da kaçak kullanımı gösteren Artan makroekonomik risklere, yönetim son altı yılın en yüksek üçüncü ekim ayı Bu illerde, büyük kısmı “kaçak” kayıp- her tür belgeye sahip oldukları- Vahşi sulama bitmeli artışı oldu. Sebzede miktar endeksi ge- riski, yönetim beceri eksikliği de sorun kaçak oranını yüzde 76’dan yüzde 46’ya nı vurguladı. Atalay ayrıca yüksek olarak eklenmelidir. çen yıla göre yüzde 21.71 artarken, fiyat “Maalesef bir kısım abone kullandığı düşürdüklerini açıklayan Atalay, sınırlı da elektrik faturalarının temel olarak Ağırlaşan ekonomik koşullar altında endeksi yüzde 58.58 arttı. Sebze mik- elektriği, bedeli olan hizmet veya ürün olsa belli abonelerde yüzde 90’ı bulan ka- vahşi sulamadan kaynaklandığı- mevcut yönetim kadrosunun, bilgi, bul- tar ve fiyat endeksleri değişimi, 2019 olarak görmüyor. Ürünü hasat çak kullanım oranları olduğunu, gündeme nı, damla sulamaya geçen- gu, sağlıklı verilere dayanmayan afa- ve 2020’nin ortalamasında gerçekleşti. edip satmasına rağmen fatura- güvenlik olaylarıyla yansıyan konuların da lerin büyük tasarruf ve ki kararlarıyla bunalımdan çıkış olanağı Meyvede ise geçen yıla göre miktar yüz- sını ödemeyen aboneler var. buralardan kaynaklandığını vurguladı. Ka- verime ulaştığını gözlem- Memet Atalay “kırsalda yoktur. Ekonomik bunalım, izlenen poli- de 39.08 artarken, fiyat yüzde 7.10 ar- Ama bu, bir kamu hizmeti. çağın özellikle tarımsal sulama kaynak- lediklerini kaydetti. elektriği kayıtdışı kullanma tikalarla süreğenleşmektedir. tış gösterdi. l Ekonomi Servisi Üstelik dağıttığımız elektri- lı olduğunu ve bu nedenle yüksek fatura l Ekonomi Servisi alışkanlığı var” dedi.