Catalog

14 EKİM 2021 PERŞEMBE EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 9.0800 10.4950 12.4030 18.17 1.413 3512.09 520.70 6.5 kuruş 9.5 kuruş 13.5 kuruş Sabit 3.28 puan 53.28 lira 7.99 lira Ekonomik kriz, yüksek faiz ve artan maliyetler konut pazarını etkilemeyi sürdürüyor ‘Kredili ev’den ses yok Herkes ‘o’nu konuşuyor İlk 9 ayda toplam konut satışı yüzde 18.3 azalarak 949 bin 138, ipotekli konut satışı yüzde 64.3 azalarak 181 bin 855 iç bu kadar ilgi odağı olmamıştı, 2000’li yıllardan bu yana. Son günlerde her- adet oldu. Eylülde ise toplam satış arttı. Hkes onu konuşuyor. Hadi fazla abart- mayalım; herkes değil, esas olarak ABD’de ÜİK’in “Konut Satış İstatis- de 42.13 arttığını ortaya koy- dış politika ve savunma konularıyla ilgile- tikleri, Eylül 2021” raporuna du. Yıllık oran temmuzda yüzde nen çevreler bugünlerde onu konuşuyor. Tgöre, toplam konut satışları 44.76 idi. Ayrıca ağustosta önceki Sorular, kaygılar, uyarılar geçen eylül ayında Eylül 2020’ye aya göre malzeme endeksi yüzde AKP Türkiyesi’nin Cumhurbaşkanı göre yüzde 7.6 artarak 147 bin 0.83, işçilik endeksi yüzde 1.19, Erdoğan’ın sağlığının iyi olmadığını, yönet- 143 oldu. Bu kapsamda krediyle bir önceki yılın aynı ayına göre meye daha uzun süre devam edemeyece- alınan (ipotekli) konut sayısı ise malzeme endeksi yüzde 51.94, iş- ğini düşünenler, yerine geçmesi olası isim- yüzde 16.4 azalarak 29 bin 759 çilik endeksi yüzde 21.54 arttı. ler üzerinde, “Acaba ne kadar etkileyebili- adede indi. İlk 9 ayda ise toplam riz” sorusuyla birlikte düşünüyorlar. ABD Projeler bekliyor satış yüzde 18.3 düşerek 949 bin Genelkurmay Başkanlığı’nda (Joint Staff) Sonuçları yorumlayan isimler- 138, ipotekli satış yüzde 64.3 dü- görevli araştırmacı Binbaşı Matt Powers, War on The Rocks (içeriden yazanların yo- şerek 181 bin 855 adet oldu. Ya- den Akkuş Group Başkanı Ab- rumları) sitesinde konuya SADAT örgütü- dülkadir Akkuş, şuna dikkat çek- bancılara yapılan konut satışı ise nün faaliyetleri ve rejimle bağlantıları üze- eylülde yüzde 25.8 artarak 6 bin ti: “Maliyetler sürekli artarken ve rinden, Jarusalem Enstitute for Strategy kredi faizleri yüksek seyretmeye 630, ilk 9 ayda da yüzde 43.2 arta- lı hazırlanan raporlardaki değer- YIKIM İÇİN RUHSAT and Security (JESS) isimli, İsrail kaynak- rak 37 bin 479 adet oldu. devam ederken müteahhitler ye- ler ile piyasa fiyatı arasında orta- lı muhafazakâr eğilimli araştırma kuruluşu- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 1 Tem- ni projelerini bekletmek zorun- Yine dün açıklanan “İnşaat Ma- lama yüzde 30-45 değer farklılık- nun bu yıl başında yayımladığı “Turkish Mi- muz 2022’den itibaren, müteahhitlere liyet Endeksi, Ağustos 2021” ra- da kalıyor.” Gayrimenkul Yurtdı- ları mevcut. Güven kaybına neden litias and Proxies” (Türkiye’nin Milisleri ve binaların yıkımı için “Yıkım Planı” hazır- şı Tanıtım Derneği Başkanı Ömer poru ise maliyet endeksinin ağus- olan bu sorunu çözemezsek bu Vekâlet Savaşçıları) başlıklı bir rapordan da lama ve işe başlamadan önce “Yıkım yararlanarak yaklaşıyordu. National Inte- tosta önceki aya kıyasla yüzde Faruk Akbal, son değerlenme dü- yıl 50 bin adedi yakalamak hayal Ruhsatı” alması zorunluluğu getirdi. rest sitesinde Michael Rubin, rejimin dış zenlemesine atıfla “Teminat amaç- 0.93, Eylül 2020’ye kıyasla yüz- olur” dedi. l Ekonomi Servisi politikasını ABD çıkarları açısından değer- lendirirken, SADAT yine gündeme geliyor- du. Defence Priorities (Savunma Önce- TAİK Başkanı M. Ali Yalçındağ, ABD’nin F-16 teklifini kabul etmesini önerdi likleri) adlı düşünce kuruluşundan Natalie Armbruster adlı uzman, Newsweek’te Er- doğan rejiminin NATO için bir sorun olma- ya başladığını savunuyor, “ABD, bu konuya dikkat etmelidir” diyerek uyarıyordu. İki ülke samimiyet testinde ABD Başkanı Biden’ın Temsilciler Meclisi ve Senato başkanlarına gönderdiği kısa mek- DOLAR 9.11’İ DE AŞTI ürkiye-ABD İş Konseyi (TAİK) yük kayıplara uğrar. Bu teklifle baş- mek için çabalardım.” Yalçındağ ay- tuptaki “Türkiye yönetiminin” Suriye’deki TBaşkanı Mehmet Ali Yalçındağ, layan süreci iki ülke arasında ‘sami- rıca, iki müttefikin yaptırımlı tehdit- etkinlikleri “Amerika Birleşik Devletleri’nin TL’deki erime önceki akşam gazetecilerle bir miyet testi’ olarak görüyoruz. ABD lere son vermesini, bunların geçmiş- dış politikasına ve ulusal çıkarlarına sıra dışı ve olağanüstü bir tehdit oluşturma- araya gelerek iki ülke arasındaki bu defa da uzatılan eli havada bı- te kaldığını belirtti. devam ediyor ya devam ediyor” (abç) ifadeleri, ABD’nin sorunlu sürecin geldiği noktayı rakmamalı. Eğer olumlu so- “o konuya” dikkat ettiğini gösteriyordu. 50 milyar dolar olar/TL, küresel merkez ban- değerlendirdi. nuçlanırsa iki ülke arasında- Rejimin bu ortamda, özellikle Biden’ın Dkalarının sıkılaştırma adımla- Toplantıya katılan Amerikan Şir- Bu kapsamda Türkiye’nin ki tüm sıkıntıların aşılması mektubundaki ifadelerden sonra “Al sana rını değerlendirdiği bir dönemde ketler Derneği (AmCham) Başka- ABD’den 40 adet F-16 savaş uça- için çok iyi etkisi olur. İş dün- 6 milyar dolar. Bana F-16 sat” yaklaşımının Merkez Bankası’nın (TCMB) fa- nı Tankut Turnaoğlu da ABD ser- ğı satın alma teklifinin çok iyi yası olarak aksi durumu dü- “havayı” değiştireceğini umuyor olması an- iz indirimine başlamasının da et- mayesinin Türkiye’de 1900 şirket- niyetli ve akıllıca bir tek- şünmek bile istemiyoruz. laşılır gibi değil. “Bu 6 milyar, bu krizin için- kisiyle yeni zirveler oluşturma- le temsil edildiğini ve bu şirketle- lif olduğunu belirten Yal- ABD’de F-16 üreten şir- de nereden gelecek?”, “Bir yerde para ağacı ya devam ediyor. Ayrıca Türkiye- rin toplam yatırımlarının 50 mil- mı var” soruları bir yana, Biden “Peki, olur” çındağ, şu vurguyu yap- ketin başkanı olsam Be- ABD arasındaki Suriye kaynak- dese bile bu kontratın bir aşamada Biden’ın yar dolara ulaştığını söyledi. tı: “Olumsuz sonuçlanması yaz Saray’ın önüne, içi- lı yeni gerilim süreci, TL’nin geli- o mektubunu almış Kongre’ye geleceği de l Ekonomi Servisi halinde iki taraf da çok bü- ne çadır kurar, ikna et- şen piyasa para birimlerinin ge- mi bilinmiyor? Tuhaf işler doğrusu... nelinden ayrışarak önemli bir de- Mehmet Ali Yalçındağ ğer kaybı yaşamasına da neden Ama SADAT bir başka lige ait oluyor. Bu kapsamda dün güne Durup dururken “yerine kim gelecek” tar- Yılın ilk 9 ayında 331 milyar dolar gelire ulaşıldı 9.05’te başlayan ve 9.02 seviye- tışmasını ortaya atıp merkeze Akar’ı he- sine kadar çekilen dolar/ TL, gün le asker ile ilişkilerini vurgulayarak oturt- içinde 9.1120’ye kadar yükseldi. ma çabalarına, “İslamcı mı? Milliyetçi mi? l Ekonomi Servisi Batı’ya dost mu, düşman mı” sorularıy- Çağlar Göğüş Hulusi Horozoğlu Halka arzda patlama la havanda su dövenlere bakıp “tuhaf iş- ler” demeye devam edebiliriz. Ancak sıra Köşk’te dikkat SADAT ile ilgili yorumlara ve kaygılara ge- u yıl hem dünya hem Türkiye’deki his- 41, gelir tutarı 17.2 milyar lira oldu. Katma değerli lince biraz olsun durmak gerekiyor. Zira Bse piyasalarında büyük hareketlilik ya- Öte yandan Gelecek Varlık’ın halka ar- çeken görüşme SADAT’ın tuhaflıkları bir başka lige ait. şanıyor. Halka arzlarda büyük bir hacim zında talep toplama süreci bugün başlar- ihracata destek Örneğin ilk bakışta SADAT, Blackwa- oluşmuş durumda. ken dün bir toplantı düzenleyen Fiba Gru- umhur- ter, Wagner Group gibi uluslararası alan- oğan Holding Üst Yönetici- Bu kapsamda dün açıklanan EY’ın (Ernst bu Başkanı Murat Özyeğin, grup olarak 15 Cbaşkanı da askeri hizmet veren, kiralık asker, eği- Dsi Çağlar Göğüş ve Doğan Ya- & Young) yeni “Global Halka Arz Trendle- yıl sonra sermaye piyasalarına döndükleri- Recep Tay- tim sağlayan bir kapitalist işletme. An- tırım Bankası Genel Müdürü Hulu- ri 2021 Raporu”na göre, İlk 9 ayda gerçek- ni, bu şirketin ardından üç yıl içinde yip Erdoğan, cak bu “işletmeye” yakından bakanlar, si- si Horozoğlu, dün basın toplantısı leştirilen halka arzlar, işlem sayısı ve elde bir veya iki şirketlerini daha hal- TCMB Baş- tesinde açıkladığı ilkelerinden, kurucusu- düzenleyerek yeni kurulan banka- edilen gelir bakımından 2020 yılının tama- ka arz edebileceklerini söyledi ve kanı Şahap nun ve başkanının kimliğinden hareketle, nın hedeflerini açıkladılar. mını geride bıraktı. Halka arz işlemi sayısı bu konuda rüzgâr portföyünü de- Kavcıoğlu’nu esas amacının ekonomik değil, ideolo- Göğüş, KOBİ’lerin dijital kredilen- yüzde 87 artışla 1635 adet ve gelirler yüz- ğerlendirdiklerini belirtti. Gele- kabul etti. jik olduğunu iddia ediyorlar: SADAT ve li- dirilmesi için bir fonla anlaşma aşa- de 99 artışla 330.7 milyar dolar oldu. cek Varlık Genel Müdürü Sezin Doların 9 li- derinin “İslam dünyasının ortak çıkarları- masına geldiklerini, küçük ama kat- Ünlüdoğan da “Halka arz- rayı aştığı bir nı savunmaktan”, “İslam dünyasının bir ma değerli ihracatçıları destekle- ‘Gelecek’le başladı dan gelecek kaynağı yeni dönemde yaşanması dikkat çeken süper güç olmasına katkıda bulunmak- ceklerini vurguladı. Horozoğlu da portföy yatırımlarımızın Ancak EY Türkiye Ülke Başkanı Metin tan”... “Mehdi’yi beklemekten” söz ettiği- görüşme, Çankaya Köşkü’nde ger- danışmanlık ve yatırımların finans- bir kısmında kullanaca- Canoğulları, bugün itibarıyla belirsizlik ve ne, Suriye, Libya, Ermenistan-Azerbaycan çekleşti. Görüşmeye ilişkin açıklama manı tarafında yer alacaklarını be- ğız” dedi. l Ekonomi volatilitenin arttığını belirtti. Türkiye’de ise çatışmalarındaki pratiklerine, radikal dinci yapılmadı. l ANKARA/ Cumhuriyet lirtti. l Ekonomi Servisi Servisi 7 Ekim itibarıyla halka arzda işlem sayısı Murat Özyeğin gruplarla ilişkilerine dikkat çekiyorlar. Bir diğer iddia da SADAT’ın, “derin dev- letin” parçası olduğuna, 15 Temmuz “dar- be şeyinde” önemli bir rol üstlendiğine iliş- erkez Bankası Başkanı Şahap madığını, ne zaman seçim olur- ye devam eden piyasacılar kaldıysa, yi- kin. SADAT’ın kurucusu emekli General Kavcıoğlu’nun, yaptıkları faiz in- sa ekonomide nelerin bizi bekle- ne “olmaz” diyeceklerdir. Adnan Tanrıverdi, 15 Temmuz’un hemen Mdiriminin kurları etkilemediğini, diğini konuşuyoruz. Tabii ki bu- Merkez Bankası Başkanı, sanki ge- ardından Erdoğan’ın baş askeri danışma- kurlardaki artışın yurtdışı kaynaklı oldu- na seçimin olup olmayacağı, se- çen ayki anketleri görmemiş gibi, çıkıp nı olmuş. Bu görevdeyken Tanrıverdi’nin, ğunu söylemesi hâlâ konuşuluyor. Bu- çim olursa AKP’nin iktidarı bıra- “Biz indirimin sinyalini vermiştik” diyebi- TSK’yi ve TSK eğitim sisteminin yeniden radan yola çıkarak “Kurları artırmadığını kıp bırakmayacağını da ekleme- lir. Yani hangi sinyali ne kadar verdiğin- düşünüyorlarsa faiz indirimlerine bu ay den edemiyoruz. den, karşı tarafın bunu algılayıp algıla- düzenlemeye başladığını görüyoruz. Ge- da devam edebilirler” deniliyor. Şunu söylemek istiyorum: madığından, bir Merkez Bankası’nın ile- çenlerde de kendisi, 15 Temmuz’dan sonra Ülkeyi yönetenlerin söyledikleri artık Yaptığımız, tartışmaktan kendi- tişim politikasının nasıl olması gerekti- üç yıl boyunca harp okulu giriş mülakatları- ‘Kurları etkilemeyen mizi alamadığımız konulara sı- o kadar gerçeklikten uzaklaştı ki piya- ğinden bile habersiz görünüyor. Kimse nı gerçekleştirdiklerini açıklamıştı. cak gündemden sıyrılıp bakar- salar, ülke ekonomisinin ağlanacak ha- de çıkıp “Başkan, belli ki karşı taraf bu Bu yorumların içinde “SADAT, Erdoğan’ın faiz indirimi’ sak, durumumuzun ne kadar line gülmeye, söylenenlerle dalga geç- sinyali istediğin gibi algılamamış, karar- özel güvenlik örgütü hatta ordusu gibi kötü olduğunu da görebiliriz. Si- meye başladı. Piyasanın yakından ta- dan önce bunu düzeltmen lazım, yoksa ve herhangi bir devlet organının dene- devam edebilir yasi ve ekonomik tartışma ko- nığı Goldman Sachs ekonomisti Erik piyasaları bozarız” diyemiyor belli ki... timinden uzak olarak çalışıyor” diyen nularımız bile, tek başına, ülke Meyersson’un Twitter paylaşımı, gü- Dün bu satılar yazılırken, ABD’deki ve onu İran’ın Devrim Muhafızları’na ben- sına neden oluyor. Bu nedenle de “as- yönetimine, ekonomisine olan güven- lücükler ekleyerek, kısa sürede tüm pi- enflasyon rakamları beklentilerin üze- zeten iddia, en tuhaf ve korkutucu olanı. lında iktidarın bilerek kurları artırdığı- sizliğin boyutlarını gösteriyor. yasaya yayıldı. Meyersson, TL’de süre- rinde çıkınca, dolar kuru 9.1 TL’ye ka- nı, böylece ihracat artışını ve cari açık- Hele, Erdoğan’ın “Ülkeyi yönetmeye talip gelen değer kaybına atıfta bulunarak, dar dayanmıştı. Sadece eylül ayı ba- ta azalmayı hedeflediği”ni yeniden tartı- olduklarını söylemekten vazgeçmelerinin “TL’nin bugünkü değeri, dünkü değer- Kimse tahmin yapamıyor şından itibaren TL’nin değer kaybı şır hale geldik. kendileri için daha iyi olacağını belirtmek den daha zayıf olabilir ama en azından yüzde 9’lara ulaştı. Yalnız kurlardaki Bir banka genel müdürünün iki hafta Piyasalardaki herkes, 21 Ekim’de isterim...” sözleriyle birlikte düşününce... yarınki değerden daha güçlü” diyordu. artışın fiyatlara geçişkenlik etkisini göz önce bir TV kanalındaki söyleşisinde, toplanacak Para Politikası Kurulu’ndan Neyse ki yakında genel seçimler olacak, Bence bu sözler yabancıların ekono- önünde tutsanız, yüzde 20’ye dayanan “Kur artınca ihracat büyürken ithalat faiz indirim kararı çıkması halinde, kur- muhalefet kazanacak ve bu tuhaflıklar bitecek. mi yönetimimize bakışını da özetliyor. enflasyonun daha da yukarı çıkacağını azalacak, ithalat yerine yerli üretim ika- ların tutulamayacağını, yeniden hızlı çı- Kavcıoğlu’nun sözlerine Cumhur- kestirebilirsiniz. Buna sadece gelecek me edilecek, ülkenin döviz ihtiyacı aza- kışa geçeceğini görüyor. Ancak buna başkanı Erdoğan’ın Bakanlar Kuru- zorunlu enerji zamlarını ekleseniz bi- lacak, bu da bir süre sonra enflasyonu rağmen hiçbir piyasa oyuncusu çıkıp da lu sonrası söyledikleri eklenince, kur- “Durum çok kötü, bu ay faiz indirimine le, yıl sonu için yapılan yüzde 17-18’lik aşağı çekecek” türünden bir plandan KISA... KISA... lar yeniden yükseldi ve dolar 9 TL’yi ara verirler” diyemiyor. enflasyon tahminlerinin bile şimdiden söz etmesi, piyasalarda “Bizim bilme- aştı. Bu bile tek başına TL’deki değer Geçen ay da benzer bir durum vardı iyimser kaldığı ortaya çıkar. diğimiz bir plan mı var” sorularına ne- l TÜİK’in raporuna göre, ağustosta 2020 yı- kaybının sadece küresel gelişmeler- den oluyor. Kimse böyle bir ihtimali ve faiz indirim sinyallerine rağmen, “Ya- Özetle: Alınan ve devam eden ger- lı ağustos ayına kıyasla endeks açısından ih- den kaynaklanmadığını, ülke ve eko- tartışmaktan kendini alamazken, böy- pamazlar” denildi. Piyasadaki indirim çeklikten uzak kararlar nedeniyle, yer- racat birim değeri yüzde 9.9, ihracat mikta- nomi yönetimine güvensizliğin boyu- le bir plan olsa bile söylenen hedefle- beklentisi neredeyse sıfırdı. Anketlere lisiyle yabancısıyla, kimse artık Türki- rı yüzde 38.2, ithalat birim değeri yüzde 27.1 tunu gösteren küçük bir örnekti. ye ekonomisi için tahmin yapamaz ha- rin gerçekleşme ihtimalinin bulunma- katılan yaklaşık 20 piyasa oyuncusundan artarken ithalat miktarı yüzde 2.7 düştü. Piyasaların tepkisini yeterince algıla- le geldi. Bu belirsizlik ve güvensizlik, bi- dığını bile göz ardı edip tartışmaya de- sadece biri indirim tahmini yapmıştı. l Ulusal Çay Konseyi Başkanı Mehmet Erdo- yamayan, bile bile yanlış kararlar alma- zi çok kötü noktalara sürüklüyor. vam ediyoruz. Önümüzdeki hafta yine anketler yapı- ğan, sorunların önüne geçebilecek bir çay ka- ya devam eden bir yönetimden söz edi- Tüm bunlara rağmen “Faiz indirimi Sonra da buradan yola çıkarak, bir lacak, aynı piyasa oyuncularına beklen- nunu çıkarılmasını talep etti. yoruz. O kadar gerçeklikten uzak ka- kurları etkilemedi” denebiliyorsa, o za- seçim ihtimalinin ne kadar yakın oldu- tileri sorulacak. Bu kez faiz indirimi ihti- l Hazine ve Maliye Bakanlığı, döviz büroların- rarlar alınıyor ki piyasalarda “yine de bir ğunu, eriyen AKP oylarının aşırı büyüme malinin daha yüksek çıkacağını tahmin man 21 Ekim’de faiz indirimlerine neden da kimlik tespitinin piyasaya müdahale anla- bildikleri olabilir” şüphelerinin doğma- ile yeniden kazanılması niyeti olup ol- ediyorum. Hâlâ “Gereken yapılır” deme- devam edilmesin ki? mına gelmediğini bildirdi.