Catalog

13 EKİM 2021 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 9.0150 10.4000 12.2680 18.17 1416.82 3458.81 512.71 7 kuruş 4 kuruş 1 kuruş Sabit 0.52 puan 41.23 lira 6.85 lira Ekonomistlere göre AKP’nin yeni bir büyüme hikâyesi için faiz indirimine ihtiyacı var ç TL se ime Kurban Enflasyon TL değer kaybetmeye devam ediyor. Dün dolar 9.04’ü sorununun gördü ve 9 sınırına oturdu. Ekonomistler faiz indirimi sürerse değer kaybının devam edeceği görüşünde. çözümü konomi bir yandan yurtdışında Türkiye’nin çok büyük bir stagf- nflasyon sorununun çözümü için, ikti- yaşanan global krizin etkisi ile lasyon tehdidiyle karşı karşıya oldu- sadın bilim olduğu; en tehlikeli riskin de Eyönetim olduğu, sorunların yönetim ha- Egerilirken, Merkez Bankası’nın ğunu da söyleyen Zelyut, “Enflasyon talarından kaynaklandığı, ağırlaştığı gerçe- faiz indirimi sinyallerine devam et- zaten yüksek, vatandaşın da cebin- ğinden hareket etmek gerekir. mesi de iç piyasayı istikrarsızlaştırı- de parası kalmadı ve alım gücü bitti. Çözüm için olayların nedenine öncelik- yor. Merkez Bankası Başkanı Şahap Bu kur oranlarıyla ülke bu şekilde le doğru tanı koymak, faiz indirimiyle, tanzim satış mağazaları açmakla enflasyon sorunu- Kavcıoğlu’nun “Kur artışlarının fa- dışarıya bağlıyken artık büyük bir nun çözülemeyeceğini öngörmek gerekir. iz indirimi ile ilgisi yok” ekonomik durgunluk yaşayacağız” Ülkede süreğen enflasyonun temel ne- sözlerine rağmen dolar diye konuştu. denleri; sürekli cari işlemler hesabı açığı, dış dün 9.04’le yeni zirveye borçlanma, bütçe dengesizliği, uygun mali- Stagflasyon tehlikesi yetle yeterli üretim yapılamaması, verim artı- tırmandı. Günü ise 9.1 şının yavaşlığıdır. Faiz indirimleri ile AKP’nin düzeyinde kapattı. Eko- Ali CAn Ülke, II. Dünya Savaşı sonrasından bu ya- nomi çevreleri AKP hü- Türkiye’de ne pahasına olursa olsun PolAt na ekonomik krizin derinleştiği yıllar dışında, kredi genişlemesine ve borçlanma- kümetinin düşen oyları- sürekli cari işlemler açığı vermekte, açığın dış borçlanmayla fonlanması sonucu TL’nin de- nının da etkisiyle sahte büyüme tab- ya dayalı spekülatif ve imar rantları- ğer yitirmesi, ekonomiyi devalüasyon - enf- nı besleyecek bir büyüme tablosu çi- loları görmek için kredi muslukları- lasyon sarmalına sokmaktadır. Ulusal parası nı açacağını ve TL’deki değer kaybı- zeceğini söyleyen Ekonomist Erinç konvertıbl olmayan “ithalat/GSYH oranı” yük- Yeldan ise “AKP’nin 2023 için bir nı görmezden geleceğini söylüyor. sek ülkelerde devalüasyon - enflasyon ge- çişkenliği daha etkilidir. Döviz kuru yükse- Stagflasyon endişesi ise Türkiye için büyüme öyküsüne ihtiyacı var” dedi lişi, enerji başta olmak üzere dayanıksız tü- ve şöyle konuştu: de tartışılmaya başlandı. ketim mallarına derhal, girdi olarak kullanı- Piyasalarda yaşananları ekono- “Merkez Bankası Başkanı da bu lan ara mallarının maliyetinin artışı nedeniy- sineye çekişi kolaylaştırmaya ve bir mistlere sorduk. Kurda yaşanan ha- le bir zaman aralığıyla, sermaye mallarında da amortisman yoluyla daha uzun sürede fiyatla- reketlenmeleri ve atılan adımları de- takım teknik kavramlarla zararı ka- ra yansır. Parası konvertıbl olmayan bir ülke, mufle etmeye çalışıyor. Bunda yan- ğerlendiren ekonomist Evren Dev- cari işlemler açığı sürdüğü sürece enflasyo- daş basının da rolü büyük. ‘Çekir- rim Zelyut, AKP’nin köşeye sıkış- nu kontrol altına alamaz; cari işlemler açığını dek enflasyon’ ve ‘swap’ gibi kim- tığını ve faiz indirerek ekonomiyi azaltmak için yatırım ve üretim politikasını de- senin düşünmediği yeni kavramlar- ğiştirmek zorundadır. Cari işlemler dengesini, canlandırmaya çalıştığını söyledi. yalnız dış ticaret açığı değil, yüksek maliyet- la tartışmayı başka bir boyuta çe- Zelyut, şu yorumları yaptı: IMF büyü Me tah Minlerini revize etti li dış borç artışı ve yabancı sermaye kâr pa- kiyor ve kur artışındaki zararla- “Bu taktiği geçmişte denemişlerdi yı transferi nedeniyle yatırım hesabı açığı da rın konuşulmasını engellemeye ça- ama o zaman rezervlerde 128 milyar bozmaktadır. Döviz kuru istikrarı sağlanma- luslararası Para Fonu (IMF) re küresel ekonomik büyüme lışıyor. TL’deki değer kaybı ekono- dan, ekonomik istikrar sağlanamaz. dolar vardı. Şimdi böyle bir hamle ya- Uküresel ekonomik büyü- tahminini ise tedarik zincirin- Ülkenin kronik bir sorunu da bütçe açığı- mi bilimiyle öngörülemeyecek sevi- parsanız döviz artar ve sizin rezervle- dır. Bütçe açığının iç ve dış borçlanma ile fi- me tahminini sınırlı aşağı yön- deki aksamalardan dolayı bu yıl yeye geldi. Artık bu iş siyaset ve hu- rinizden para basmanız gerekir, ama nansmanı, Hazine’nin faiz yükünü artırmakta, lü revize ederken, Türkiye için için 0.1 puan aşağı revize ederek kuk bilimine kalmıştır. Kurumlar o rezervler yok. Ayrıca geçmişte yurt- ekonomiyi bütçe açığı-borçlanma kısırdön- bu yılki büyüme tahminini yüz- yüzde 5.9 olarak belirledi. IMF yıpratılmış, hukukun üstünlüğü tah- güsüne sokmaktadır. Bütçe açığının azaltıl- dışında Türkiye’nin iç ve dış politika- de 5.8’den yüzde 9’a revize et- Türkiye için 2022 gayrisafi yur- ması, enflasyon sorununun çözümünün di- rip edilmiş bir konjonktürdeyiz. Bu sına kurum ve kuruluşlarına güven ğer bir önkoşuludur. Bütçe açığını azaltmak ti. IMF, yayımladığı Dünya Eko- tiçi hasıla (GSYH) büyüme tah- konjonktürün bizi nereye götürece- vardı. Şu anda bu da sıfırlandı dolayı- için, yalnız gereksiz cari kamu harcamalarını nomik Görünüm Raporu’na gö- minini ise yüzde 3.3’te tuttu. ğini ekonomi bilimine bakarak söy- sıyla faiz indirmek ekonomiyi canlan- kısmak, keyfi savurganlığı önlemek yeterli ol- leyemeyiz.” mayıp vergi artırıcı önlemlerin alınması, borç- dırmaya yetmeyecek.” lanma politikasının da iyileştirilmesi gerekir. Kamu borçlarının ağırlığını ölçmede, “dev- let borç tutarı/GSYH oranı” yeterli ölçü de- ‘Temel gıdada KDV 0, diğerlerinde yüzde 1 olsun’ teklifine destek ğildir. AB EURO Bölgesi’nde borç oranı yüz- de 60 referans ölçüsü olmakla beraber, ço- ğu ülkede, borcun vadesi 30 yıla kadar uza- dığından ve faiz oranı da düşük olduğundan, borç oranının referans ölçüsünü aşması so- run yaratmamaktadır. Bizim gibi borç vadesi Gıdada vergi kalksın kısa, faiz oranı yüksek ülkelerde, borç ağır- lığının ölçüsü olarak “faiz gideri/ vergi gelir- leri oranı” daha anlamlıdır. Bu oranı düşürü- zarina Doguzova Mehmet nuri ersoy Ali CAn PolAt cü, vadeyi uzatıcı, faiz yükünü hafifletici poli- Patates, tika izlenmelidir. ru SYa iLe an LaŞma ekmek, nohut, Siyasal, ideolojik nedenlerle, yandaşa kay- ıda fiyatlarındaki artış durmak mercimek nak aktarma güdüsü ile bozulmuş vergi ya- Gbilmiyor. TÜİK verilerine göre pısının düzeltilmesi de ayrı bir zorunluk- gibi gıdalarda Turizmde eylem yıllık gıda enflasyonu yüzde 29 se- tur. Asgari ücretten gelir vergisi alınmama- yüzde 1 KDv viyelerinde. Temel gıda ürünlerin- sı, enerji, zorunlu gıda ve sağlık ürünlerinde uygulanıyor planı imzalandı KDV oranının sıfıra indirilmesi, vergi adale- de artan fiyatlara tüketicinin yetişe- ti gereği de haklı öneriler, taleplerdir. Ancak mediğini savunan CHP İzmir Millet- insan gıdası bütçe açığının boyutu, mevcut vergi yapısı, ültür ve Turizm Bakanı Mehmet olarak vekili Sevda Erdan Kılıç da Meclis’e bu haklı taleplerin kısa sürede gerçekleştiril- KNuri Ersoy, Rusya Federal Tu- kullanılan bir teklif sundu. KDV’nin temel gı- mesine olanak vermemektedir. Buna zorunlu rizm Ajansı Başkanı Zarina Doguzo- mamalarda çaresizlik de diyebiliriz. Enflasyon sorununun dadan kaldırılmasını isteyen teklif, va ile Ankara’da “Turizm Eylem Pla- ise bu oran çözümü için servet vergisi önerilmektedir. çiftçi ve tüketici temsilcileri tarafın- nı” imzaladı. Pandemi dönemi olma- yüzde 8 Geçmiş deneyimler servet vergisi uygulama- dan olumlu bulundu. sına rağmen Rusya’dan, Türkiye’ye sının sorunlu olabileceğini göstermektedir. II. beklentilerin üzerinde bir turist ha- Tüketici Dernekleri Federasyonu Dünya Savaşı yıllarında gerekli savunma har- reketliliğinin olduğunu söyleyen Ba- camalarını karşılamak, enflasyonu önlemek Genel Başkanı Aziz Koçal, bu adımın zim tarımda dışa bağımlılığı bitir- Ali Bülent Erdem ise 2000’li yıllar- gibi haklı nedenlerle konulan Varlık Vergisi kan Ersoy, “Turist sayısı ağustos so- pandeminin ilk gününde atılması ge- memiz gerekiyor. Kendi kendine ye- dan itibaren çiftçinin topraktan ko- uygulamasının dedikoduları, abartılı söylem- nu itibarıyla 2.5 milyonu geçti ama rektiğini söylüyor. Birçok lüks tüke- ten 7 ülkeden birisiyken 7 ürün üre- partılarak tarımın şirketleştirilme- leri hâlâ sürmektedir. Bu gereksinimi kısmen yıl sonu itibarıyla 4 milyondan fazla tim ürününde ÖTV-KDV gibi vergi- karşılamak üzere, geniş bir mükellef kitlesini temeyen bir ülkeye doğru gidiyoruz. ye çalışıldığını belirtti. Erdem, şöy- Rus misafiri ülkemizde ağırlayaca- kapsayan servet bildirimi, mükelleflere geç- lerin sıfırlandığını hatırlatan Koçal, Çiftçimizi üretime küstürdüğümüz le konuştu: ğız gibi görünüyor” dedi. miş dönemler vergi matrahını cezasız düzelt- “Evrensel insan hakları beyanname- sürece vergilendirebileceğimiz bir “AKP, 90’lar liberalizminden ka- mek hakkı da tanınarak yeniden uygulama- si ile garanti altına alınan temel gıda- gıda ürünümüz de olmayacak eli- lan bu politikayı iştahla uyguladı. ya konulmalıdır. Gelir dağılımını bozan, kay- beKLen TiYi aŞTI ya ulaşım için vergi ödemek akıl dışı. nak israfına yol açan, vergi gelirlerini azaltan, mizde” diye konuştu. Durum böyle olunca da gıdada üre- sermaye lehine olan vergi istisnaları ile siya- Gıdada vergi yüzde 1-8 arasında de- tim düştü ve fiyatlar uçtu. Bu tarz Sanayi üretimi sal nedenlerle tanınan vergi muafiyetleri kal- ğişiyor, elektrik-su-doğalgaz’da yüz- Stopaj alınmamalı küçük KDV teklifleriyle çözüleme- dırılmalıdır. İktidarın değişimi ile başlatılma- de 18’leri buluyor. Geniş kapsamlı Temel gıdada vergi sıfırlanma- yecek kadar büyüdü sorun. Bu ta- sı gerekli hesap sorma sonucu belirlenecek yüzde 13.8 arttı bir vergi düzenlemesi şart” dedi. haksız edinimlerin Hazine’ye intikali de kıs- sının geçici bir tedbir olacağını ve rım politikalarının bütünüyle de- men servet vergisi etkisi yapabilir. Koçal, yalnızca KDV indiriminin tüketici fiyatlarına yansımayaca- ğişmesi gerek. İlk aşamada stopaj ürkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Enflasyonu önlemenin en etkili yolu, ve- de yetersiz kalacağını belirterek “Bi- Tağustos ayına ilişkin sanayi üre- ğını söyleyen Çiftçi-Sen Başkanı kaldırılmalı.” rimliliği ve uygun maliyetle mal ve hizmet tim endeksi sonuçlarını açıkladı. Bu- üretimini artırmaktır. Özelleştirme ve yaban- na göre ağustosta takvim etkisin- cı sermayeyi teşvik alalamasıyla ulusal üre- Süley Man Ora KÇIOĞl U den arındırılmış sanayi üretimi ge- tim tesislerinin yok edilmesi enflasyonun di- Burgan Bank, ‘ON’la bireysel müşterisini iki katına çıkaracak ğer bir nedenidir. Montaj ürünleri hatta ürün çen yılın aynı ayına göre yüzde 13.8 maketleri kamuoyuna, yerli ve milli ürün ola- yükseldi. Sanayinin alt sektörleri in- Dengeli kuru rak sunulmaktadır. KİT’ler kurarak ulusal sa- celendiğinde, ağustosta madenci- nayiyi yeniden geliştirmek, montaj sanayisini lik ve taş ocakçılığı sektörü endek- Tümüyle dijitale dönülecek yerli sanayiye dönüştürmek, üretimi artırmak destekliyoruz si geçen yılın aynı ayına göre yüzde için gereklidir. Övünme ve övgülere karşı ül- 9.4, imalat sanayi sektörü endek- urgan Bank Genel Müdürü Murat kabet getirerek ‘dokuzla yetinmeyenle- kemizin, gerek GSYH gerek kişi başına ge- amat Tween D’S Damat mar- si yüzde 14.2, elektrik, gaz, buhar lir ölçülerine göre dünya sıralamasındaki ye- BDinç, dün dijital bankacılık grup baş- rin bankası’ olmak istiyoruz. Yeni mar- Dkalarının sahibi Orka Holding, rinin gerilemesi, üretim yetersizliğinin sonu- ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı kanı Natur Suntur ile beraber basın top- kamızla bugün 180 bin olan aktif birey- Giresun’da 30 milyon TL yatırım- cu ve kanıtıdır. sektörü endeksi yüzde 9.4 arttı. lantısı düzenleyerek hem yeni dijital ban- sel müşterimizi bir yılda iki katına çıkar- la fabrika açmaya hazırlanıyor. Enflasyon, fiyat yüksekliği değil, fiyatla- ka markaları “ON”u tanıttı hem sektörle mayı hedefliyoruz. Ayrıca Kuveyt mer- 2022 faaliyetlerini açıklamak üze- rın yükselme sürecine girişidir. Yüksek ola- ilgili güncel değerlendirmeler yaptı. kezli ana grubumuzla ortak dijital yatı- re bir basın toplantısı düzenleyen rak nitelendirilen fiyat istikrarlı olabilir. Hayat Tar LaDan SOFra Ya Bankacılık sektöründeki dijital dönü- rımlar yapacağız. Bize büyük destek ve- pahalılığı, yüksek fiyatın değil, reel gelirlerin Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman şüme dikkat çeken, salgın sü- riyorlar.” Dinç, ayrıca sorular üzerine azalması sonucudur. Gelirler, enflasyondan Orakçıoğlu, ABD, Kanada ve Du- İSO gıda sanayisi daha hızlı hatta aynı hızla arttığında ürünün, recinin bunu hızlandırdığı- Türkiye’nin Ortadoğu ülkeleriyle yaşadı- bai gibi ülkelerde de yeni mağaza- fiyatının yükselmesinin, tüketicinin bütçe- nı hatırlatan Dinç, şu vurgu- ğı gerilimin Kuveyt açısından sorun ya- lar açacaklarını söyledi. Orakçıoğ- si içindeki payının artmaması hatta düşme- rehberini açıkladı yu yaptı: “Değişim daha da ratmadığını, taahhüt işleri ve dış ticare- lu, “Uzakdoğu’dan ülkemize kayan si nedeniyle hayat pahalılığı oluşmaz. Enflas- hızlanacak. Bankacılık nere- te kaynak sağlamaya devam ettikleri- talep, işlere olumlu yansıdı. 2020 stanbul Sanayi Odası (İSO), 10 yona ezdirmiyoruz alalamasıyla, enflasyonun deyse tümüyle dijitale döne- ni ifade etti. cirosunun ise en az yüzde 75 yükü sabit gelirlilerle emekçiler üzerine yıkıl- İsektör için hazırladığı yol ha- cek. Bütün süreçler dijitalde Yeni markanın özellikleri hakkında bil- dığından, gelir dağılımı daha da bozulmak- üzerindeyiz. 2021 ciro he- ritalarından ikincisi olan “Gı- daha verimli olacak. Bugün gi veren Natur Suntur ise müşterileri ol- ta, bu kesim yoksulluk sınırında hatta altında defimiz 900 milyon TL” da Ürünleri Sanayi” rehberini yaşarken, bazı kesim ve kişiler enflasyondan 70 milyon dijital hesa- mak isteyenler için çok kolay kullanıla- diye konuştu. Kurda- açıkladı. Rehberde Avrupa Yeşil yararlanarak servetlerini artırmaktadır. Hayat bın olduğu Türkiye’de bilen ve geniş içerikli bir uygulama ge- ki dalgalanmaları da de- Mutabakatı’nda yer alan “Tarladan pahalılığını önlemek için yapılması gereken bu potansiyel çok liştirdiklerini anlatarak “Sürekli en yük- ğerlendiren Orakçıoğlu, Sofraya” stratejisinin 30 yıl içeri- reel gelirleri artırmak, gelir artışını enflasyon yüksek. Biz de zaten sek mevduat faizinden e-ticaret ve fatura rekabetçi değil denge- hızının üstüne çıkarmaktır. sinde AB’nin tarım ve gıda strate- uzun yılladır yatı- ödeme işlemlerinde belli oranlı iadelere li kur politikasını Sorunu yaratanlardan, ağırlaştıranlardan, jisinin temelini oluşturduğuna dik- Murat Dinç, güçlü büyü- rım yaptığımız bu kadar avantajlar sunacağız. Özel işbirlik- destekledikleri- parçası olanlardan çözüm beklemenin akılcı kat çekildi. l Ekonomi Servisi meyle 28 milyar lira aktife alana ‘ON’la ye- leri olacak. En iyi müşteri tecrübesi pe- bir yönü yoktur. ni vurguladı. ulaştıklarını belirtti. Süleyman Orakçıoğlu ni bir soluk ve re- şindeyiz” dedi. l Ekonomi Servisi