Catalog

10 1 TEMMUZ 2020 ÇARŞAMBA DOLAR AVRO ekonomi@cumhuriyet.com.tr STERLIN FAİZ TASARIM: SERPİL ÜNAY BORSA ALTIN CUMHURİYET EKONOMİ ALTIN 24 AYAR 6.8600 0.5 kuruş 7.6850 4.5 kuruş 8.4780 1.2 kuruş 9.38 0.19 puan 116.525 682 puan 2631.91 2.37 lira 389.88 36 kuruş BMD verilerine göre markalar, haziranda geçen yılki cirolarının yarısına bile ulaşamadı AVM’lerin cirosu eridi Nisan ve mayıstaki sıfır satıştan sonra normalleşmenin başladığı 121 Haziran döneminde de cirolar toparlanamadı. Depolarındaki stoku eritemeyen perakendeci ilerleyen aylardan da endişeli. Pandemi nedeniyle yabancı turistin gelmemesi, yurttaşın da tü da faizleri var. Bir de şu an ürünleri indirimli satıyoruz. AVM’lerde klimaların ketimini kısması peraken çalışmaması vatandaş tara decilerin cirolarının erime GAMZE fındaki olası satışların azalsine yol açtı. Markaların ta BAL masına yol açıyor. Yabancı biriyle “depolar ağzına ka turist de gelecek gibi dur dar mal dolu” ancak ne stokları muyor. Bu nasıl sürdürülebilir, eritecek ortam var, ne de ilerle mümkün değil” diye konuştu. yen aylarda işlerin düzeleceğine Ülke genelinde 416 markayı yönelik bir işaret... bünyesinde bulunduran BMD, Birleşmiş Markalar Derne söz konusu araştırmayı 339 ği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, markayı kapsayan 62’si hazır AVM’lerde bulunan markaların giyim ve 25’i ayakkabı firma 121 Haziran aralığında geçen yı sı olmak üzere 133 üye ile yap lın aynı dönemindeki cirolarının tı. En kötü durumda olan sek yarısına bile ulaşamadığını söy törün hazırgiyim olduğuna dik ledi. Markaların koronavirüs sal kat çeken Öncel, elektronik eş gını sonrası durumlarını ortaya ya satışlarının ise arttığını an koymak amacıyla araştırma yap lattı. Bunda hem pandemi önce tıklarını kaydeden Öncel, “Mar si döneme göre yapılan indirim kaların yüzde 58’inin ciro orta lerin hem de evde kalma sürele laması yüzde 35’te kaldı. Yüzde rinin artmasının etkili olduğu 11’i geçen yılki cirosunun yüzde nu ifade etti. Öncel, düğün sezo 25’ine bile ulaşamadı. Yüzde 21’i nunun temmuz itibarıyla açıla ise yüzde 2635’ini elde edebildi. cak olmasının etkisiyle kuyum Hazırgiyim özelinde ise turistlere culuk sektöründe işlerin “fena yönelik AVM’lerin ciroları yüzde gitmediğini” dile getirdi. 25’lerde kaldı” dedi. Öte yandan, yaptıkları araş Stoklar elde kaldı tırmaya göre tüketicilerin cadde mağazalarına yönelimini ar “Depolar dolu, bu stokları na tırdıklarını kaydeden Öncel, sıl eriteceğiz” diyen Öncel, “Stok “Cadde mağazalarında üyele ların çeklerini üreticiye verdik. rimizin yüzde 63’ü ortalamada Ödememiz gerekiyor. Ödemek yüzde 70 ciroyu yakalamış gö için de kredi kullandık. Bunun rünüyor” diye konuştu. Ziyaretçi sayıları artarken satışların düşmesi dikkat çekti. Online satışlar kurtarmıyor AVM’lerde yapılamayan satışların internete kayması dikkat çekiyor. Ancak online satışların toplam perakende cirosu içindeki payı yüzde 10’u aşmadığı için online taraftaki sıçrayış, perakende ticaretini kurtarmada yeterli değil. İnternet üzerindeki satışların artmasına yönelik birkaç veri şöyle: Markaların yüzde 71’i, online satışlarda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 100’ün üzerinde artış yaşadı. Yüzde 47’si, online satışlarında yüzde 151 ve üzerinde artış olduğunu beyan etti. Diğer yandan, fiziki satışlardan gelen cirolar azalırken AVM’lerdeki ziyaretçi sayılarının artması ise dikkat çekti. Alışveriş Merkezleri ve Yatı rımcıları Derneği (AYD) verilerine göre, 11 Mayıs’ta 420 olan açık AVM sayısı 436’ya yükseldi. 11 Mayıs’ta normalin yüzde 20’si seviyesinde olan ziyaretçi sayısı da 1 Haziran’da yüzde 40’a çıktı. 11 Mayıs’ta AVM’leri ziyaret eden kişi sayısı 1 milyon 226 bin iken 1 Haziran’da yaklaşık 2.6 milyona yükseldi. İşveren kısa çalışmanın uzatılmasından memnun Bu yıl tatile çıkmama kararı alanların oranı yüzde 30. Tatil kararsızlığı sürüyor Bu yıl hem salgın hem de gelir yetersizliği yurttaşın tatil planlarını bozdu. Her 10 kişiden dördü virüs nedeniyle tatile çıkmakta kararsız olduğunu söylüyor. TÜRSAB’a bağlı bir turizm acentası olan TatildeKirala.com’un yaptığı “Koronavirüs Gölgesinde Tatil Alışkanları Araştırması”na göre, katılımcıların yüzde 43’ü hijyen endişesiyle tatil planlarını iptal etti. Katılımcıların yüzde 15’i maddi yeterizliklerden dolayı herhangi plan yapamazken, bir başka yüzde 15’lik bir kesim de normal şartlarda bile zaten tatile çıkmadığını söylüyor. Araştırmada dikkat çeken diğer sonuçlar şöyle: 4 Katılımcıların yüzde 50’si tatil için 5 bin TL’nin altında bütçe ayırdığını söylerken tatil için hiç bütçe ayırmayanların oranı yüzde 30 ile dikkat çekiyor. 4 Tatil bütçesi 5 bin TL ile 10 bin TL arasında olanlar yüzde 17 olarak kaydedilirken yalnızca yüzde 3’lük bir kesim 10 bin TL ve üzerine çıkabildiğini belirtiyor. 4 Bu yaz 10 kişiden üçü tatile çıkmaktan vazgeçti. 4 Salgın nedeniyle 10 tatilciden yalnızca dördü denize gireceğini söyledi. 4 Her 10 kişiden dördü virüs nedeniyle tatile çıkmakta kararsız. 4 Tatile çıkacakların yüzde 45’i müstakil ev ve kiralık villalarda kalacağını belirtiyor. 4 Tatile çıkacak olan her 2 kişiden biri özel araç ile ulaşımını sağlayacak. l Ekonomi Servisi Kısa çalışma ödeneğinin bir ay daha uzatılması, aylığının sadece yüzde 60’ını alan çalışanı memnun etmedi, işveren ise karardan memnun. MUSTAFA ÇAKIR Hükümet, işçilerin ücretlerinde “normale dönüşü” bir ay daha erteledi. İşçilerin ücretlerinin yüzde 60’ını alabildikleri kısa çalışma ödeneği ile işçilerin işten atılmadıkları, ancak aylık 1168 lira ile geçinmek zorunda bırakıldıkları nakdi ücret desteğinde süre 1 ay daha uzatıldı. Bu karara en çok işveren sevindi. Cumhurbaşkanı kararlarına göre 30 Haziran 2020 tarihine kadar kısa çalışma başvurusunda bulunmuş olan işyerleri için kısa çalışma ödeneğinin süresi yeni bir başvuru ve uygunluk tespiti yapılmasına gerek bulunmaksızın uzatılacak. Yani uzatmadan yararlanabilmek için işveren lerin 30 Haziran veya öncesinde başvuru yapmış olmaları gerekiyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın sürenin uzatıldığını duyurmasının ardından ilk açıklama Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Başkanı Özgür Burak Akkol’dan geldi. Akkol, kısa çalışma ödeneğinin bir ay daha uzatılmasının çalışma hayatını rahatlatacağını belirterek “İstihdam dostu bu karar için başta Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Hazine ve Maliye Bakanımız Sayın Berat Albayrak, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanımız Sayın Zehra Zümrüt Selçuk olmak üzere katkısı olan herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz” dedi. l ANKARA Memur yeni sözleşme istiyor KESK, TBMM Başkanlığı’na sunulmak üzere bir imza kampanyası başlatarak memur maaşlarının yoksulluk sınırı olan 7 bin 950 TL’ye yükseltilmesini istiyor. Bu konuda bir bildiri de hazırlayan KESK, pandemi ile birlikte ekonomik koşulların ağırlaştığını, koruyucu politikalara ihtiyacın arttığını açıkladı. KESK’in hükümetten talepleri şöyle: “Hayat pahalılığı karşısında hükmünü yitirmiş olan 20202021 yıllarını kapsayan ‘toplusözleşme’nin iptal edilerek grevli, özgür pazarlık sistemine geçilmesini istiyoruz. Maaşların insanca yaşamaya yetecek bir seviyeye yükseltilmesini talep ediyoruz.” l MUSTAFA ÇAKIR /ANKARA AB listesinde Türkiye yok Avrupa Birliği, Covid19 salgını nedeniyle ertelediği “güvenli ülkeler” seyahat listesini açıkladı. Açıklanan 14 ülkelik listede Türkiye’ye yer verilmedi. AB’nin açıkladığı listeye göre, 14 ülke “güvenli ülke” ilan edildi. Avrupa Birliği’nin sınır kapılarını açtığı 14 ülke şu şekilde belirlendi: Cezayir, Avustralya, Kanada, Gürcistan, Japonya, Karadağ, Fas, Yeni Zelanda, Ruanda, Sırbistan, Güney Kore, Tayland, Tunus ve Urugay. Avrupa Birliği’nin (AB) açıkladığı, seyahat etmesi “güvenli ülkeler” listesinde Türkiye’nin yanı sıra Rusya ve ABD de yer almadı. l Haber Merkezi Dünya gençlerinin yüzde 30’u salgın yüzünden işsiz kaldı Deloitte’in Y ve Z kuşağı araştırmasına göre dünyada pandemi sürecinde işini kaybeden ya da ücretsiz izne çıkarılan gençlerin oranı yüzde 30’ları geçti. Gençler için ilk üç sırada yer alan sorunlar ise iklim, sağlık ve işsizlik olarak belirlendi. Türkiyeli gençlerin en önemli endişesi ise kariyer ve refah seviyesi. Deloitte, 19802000 yılla rı arasında doğan Y ve 2000 sonrası doğan Z kuşağını incelediği “2020 Küresel Y Kuşağı Araştırması”nın 9’uncusunu yayımladı. Bu yıl pandemi sürecinde gerçekleştirilen araştırmaya göre salgın, genç çalışanların işlerini olumsuz etki TÜRKLERIN ENDIŞESI KARIYER Türkiye’den de 300 katılımcının yer aldığı araştırmada, Y kuşağının sadece yüzde 17’si, ebeveynlerinden daha mutlu olduğunu belirtti. Sonuçlara göre Türkiye’de Y kuşağının stres seviyesini en çok etkileyen konular refah sevi yesi, kariyer ve iş olanakları, fiziksel ve ruhsal sağlık olarak öne çıkıyor. Finansal konularda Türkiye’deki katılımcıların yalnızca yüzde 22’si finansal durumunun bir yıl içerisinde daha iyiye gideceğini düşünürken dünyada bu oran iki katı. ledi. Anketin yapıldığı dönemde Z kuşağının neredeyse yüzde 30’u ve 2530 yaş aralığındaki genç Y kuşağının ise neredeyse çeyreği işini kaybettiğini veya geçici olarak ücretsiz izne çıkarıldıklarını söylüyor. Y kuşağının yalnızca üçte biri ve Z kuşağının yüzde 38’i istihdamlarının ve gelirlerinin etkilenmediğini belirtti. Deloitte’un salgından önce ve salgın sırasında iki faz halinde gerçekleştirdiği araştırmanın ilk fazında 43 ülkeden 13 bin 715 Y kuşağı ve 20 ülkeden 4 bin 711 Z kuşağı mensubu yer aldı. İkinci kısımda ise pandemiden farklı derecelerde etkilenen 5 bin 501 Y kuşağı ve 3 bin 601 Z kuşağından kişi katıldı. l Ekonomi Servisi Sanayiciye doğal indirim Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) doğalgazdan elektrik üreten santrallara sattığı gaz fiyatında yüzde 12.5 indirime gitti. BOTAŞ’ın internet sitesinde yer alan “2020 Yılı Temmuz Ayı Doğalgaz Toptan Satış Fiyat Tarifesi”ne göre, konutlarda kullanılan doğalgazın fiyatında değişikliğe gidilmedi. Doğalgazdan elektrik üreten santrallara satılan gazın fiyatında ise yüzde 12.5 indirim uygulandı ve böylece bin metreküp gazın fiyatı 1400 lira oldu. Sanayi ve ticarethane abonelerine de yüzde 9.8 indirim yapıldı ve bin metreküp gazın fiyatı 1400 lira olarak belirlendi. Söz konusu fiyat indirimleri, 1 Temmuz’dan itibaren geçerli olacak. l Ekonomi Servisi Ne hakla Uzun yıllar öncesi, yılını tam anımsıyamıyorum, Avrupa Futbol Şampiyonası’nda Almanya ile eleme maçı oynayacağız, yenersek finale kalacağız. Bu tür maçlar öncesi milli duygular coşar. Dualar, dilekler, beklentiler Almanya’yı eleyeceğimiz yönünde. Böyle bir ortamda Baba lakabıyla tanınan Gündüz Kılıç, tesisi, sporcu sayısı bizden daha fazla, eğitimli, disiplinli, geçmişi başarılarla dolu bir ülkeyi ne hakla yeneceğimizi sorguluyor. Önemli olan Almanya’yı rastlantısal olarak yenmek değil, tesis, sporcu sayısı, eğitim, disiplin düzeyi olarak Almanya’yı yenebilecek duruma gelmek. Maçta rastlantısal yengi gerçekleşmedi, Almanya yoluna devam etti. Ne hakla sorusunun yanıtını yaşamın her alanında aramalıyız. Adil düzen sağlama, kamu yönetiminde etkinlik, ekonomide sürekli başarı, eğitim düzeyinin yükselmesi ne hakla sorusunun nesnel yanıtına bağlıdır. Ne hakla bazı orunlara gelinmekte, unvanlar alınmakta, yetkiler kullanılmaktadır. Adalet, sözle gerçekleşmez haklı olmayı gerektirir. Romalı ünlü hukukçu Ulpianus, MÖ’den gelen adalet tanımında, herkesin hakkını alması adaletin temelidir. Kişilerin söylemleri, kendilerine bazı sıfatlar yakıştırmaları, belli çevrelerin övgüleri ödüllendirilmeleri, haklılığı, layık olmayı kanıtlamaz. “Şeyhin kerameti kendinden menkul”. “Şeyh uçmaz, müritleri uçurur” gibi atasözlerimiz, bu gerçeği özlü biçimde ifade etmektedir. Ziya Paşa’nın “ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz” veciz ifadesi de kişiler hakkında yanılgıya düşmeme konusunda bizi uyarır. Herhalde Erzincan deyişi olacak anneannemin “onun sözü hermanın tozu” söylemi de halk katında sözün pek de değerli olmadığını vurgular. Kişiler; edimleri, somut olarak yaptıkları, gerçekleştirdikleri, zaman ve mekân içindeki tutarlılıkları, davranış güdüleri hatta yapmadıkları ile değerlendirilmelidir. Hakça bir düzenin kurulması, ülkenin gelişmesi, ancak ayıklamanın, seleksiyonun iyiye doğru evrimi ile gerçekleşir. Ülkemizde ise ayıklama ehliyetsizliğe, liyakatsizliğe, adaletsizliğe hatta bilgisizliğe doğru ters yönlüdür. İngiliz maliyeci Tudor Gresham’ın XVI. yüzyılda ortaya koyduğu kendi adıyla anılan “kötü para iyi parayı dolanımdan kovar” kuramı, yalnız ekonomik alanda değil, toplumsal yaşantımızda da kötünün iyiyi dışlaması olarak geçerlidir. Yetenekleri, nitelikleri, bilgileri sınırlı, tutkuları ise akıl sınırını aşan kişiler, belli iç ve dış çevrelere, güçlü gördükleri kişilere tabasbusla, yaltaklanarak, yanaşarak, takıyye yaparak, biat ederek, övgü düzerek, kurulan ekiplere hiziplere katılarak hak etmedikleri orunlara gelmekte, unvanlar almakta, yetkiler kullanmaktadırlar. Bu şekilde tersine ayıklama, ülkemizde adaletsizliğin de ana kaynağıdır. Emperyal güçlerin ülkemizde etkili olması, F. Gülen hareketinin yaygınlaşması, hatta kök salması, kişilerin karakter zaaflarından, etik değerlere sahip olmamalarından kaynaklanmakta; bu karakterdeki kişiler belli orunlara getirilerek kumpas kurmada araç olarak kullanılmaktadır. Tersine ayıklama, negatif seleksiyon süreci, birleşik kaplar kanunu uyarınca, tüm kurum, kuruluş, örgütlerde sürmekte; seviye genelde, örgütün yöneticisine göre belirlenmektedir. Yönetici, ekibini kendine uyum sağlayacak şekilde belirlemekte, kuralcı uygulama yerine, keyfiliğe yönelmekte, karşıt görüşte olanları bir şekilde tasfiye etmekte, örgütün düzeyini sonuçta belirlemektedir. Yöneticiler, yeni ve yeniden yapılanma söylemleriyle kendilerini, kamuoyunda haklı göstermeye çalışmaktadırlar. Yeni sözcüğüyle çoğu kez üstü açık veya kapalı bir şekilde geçmiş eleştirilmekte hatta kötülenmekte, iyisini yapma umudunu örgütte, toplumda yaratmaktadırlar. Kendilerinde üstün yetenekler olduğu sanısına, vehimine kapılanlar, yeni ve yeniden yapılanma söylemiyle, kendileriyle yeni bir dönemin başladığına inanır, kamuoyunu da inandırmaya çalışırlar. Geçmişi tasfiye, dik duran yetenekli ve kişilikli olanları dışlama, yerleşik kuralları ve ilkeleri bozma, sonuçta başarısızlığı da getirmektedir. Yeni, devrimci bir niteliği varsa, iyiye yönelişe yol açıyorsa desteklenmelidir. Yeni söylemi, kişinin benmerkezci olmasından kaynaklanıyor, tutkularını yansıtıyor, abartılı sunuşlara, haksızlığa yol açıyorsa, başarısızlığı da beraberinde getirmektedir. Demokratik düzenin meşruiyeti hesap vermeye dayandığından, yöneticiler ne hakla sorusunu yasalara ve ilkelere dayanarak yanıtlamakla ve haklılığını kanıtlamakla sorumludur. Halkbank reddi hâkim talebinde bulunacak ABD’deki Halk Bankası davasında savunma avukatları,14 Temmuz’da reddi hâkim başvurusu yapacak. Davada, dün telekonferans yoluyla duruşma yapıldı. Halk Bankası’nı temsil eden avukat Robert Cary, davanın görülmesine Mart 2022’de başlanmasını teklif etti, savcılık makamı ise gecikmenin gereksiz olduğunu belirterek Şubat 2021’i önderdi. Bunun üzerine Yargıç Berman, Halk Bankası avukatlarına talep ettikleri reddi hâkim başvurusunu 14 Temmuz’a kadar yapabileceklerini, savcılığın 28 Temmuz’a kadar cevap hakkı olduğunu ve söz konusu talebi ağustos ayında karara bağlayacağını söyledi. l AA