Catalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE dishab@cumhuriyet.com.tr 7 15 MART 2020 PAZAR ABDİran arasındaki nüfuz mücadelesi alanı haline gelen ülke ateş çemberinde Irak’ta tehlikeli restleşme İnsani yardıma çatışma gölgesi Savaş, yokluk döngüsündeki Yemen’de İran destekli Husiler Sana Havaalanı’nı iki hafta kapatacaklarını duyurdu. Bu adımın ülkedeki insani krize yönelik Birleşmiş Milletler (BM) liderliğindeki uluslararası yardımların ulaştırılmasında olumsuz etkilerinin olacağı uyarıları dikkat çekiyor. Husiler önceki gün BM yardım kuruluşlarına yolsuzluk suçlaması yöneltti. Husilere ait medyada yer alan haberde, “BM kuruluşları, donör ülkelerden daha fazla yardım ve bağış alabilmek için Yemenlilerin sıkıntılarını ve insani durumlarını kullanıyor; yolsuzluk yapıyor” denilen raporda, bu kurumların, milyon dolarlar harcadığı ancak gerçek olmayan hayali program ve çalışmaları bulunduğu iddiasında bulunuldu. AA’nın aktardığı habere göre, raporda uluslararası kuruluşların, her geçen gün sıkıntıları daha da artan Yemen halkına karşı görev ve sorumluluklarını unuttuğu ileri sürüldü. ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Kelly Craft geçen perşembe günü Yemen’de İran destekli Husilerin kontrolündeki bölgelere insani yardımları ay sonunda askıya alacaklarını açıklamıştı. BM’ye göre dünyanın en büyük insani krizlerinden birinin yaşandığı Yemen’de, 22 milyondan fazla insan yardıma ve korumaya ihtiyaç duyuyor. Irak’ın başkenti Bağdat’ın kuzeyinde yer alan Taci Askeri Üssü’ne son üç günde ikinci füze saldırısı düzenlendi. ABD öncülüğündeki IŞİD karşıtı koalisyon sözcüsü Albay Myles Caggins, üsse sabah saatlerinde düzenlenen saldırıda en az 25 roketin düştüğünü, 3’ü koalisyon güçleri mensubu ve 2’si de Irak uyruklu olmak üzere toplam 5 kişinin yaralandığını açıkladı. Amerikan ordusu tarafından kullanılan Taci Üssü’nde İngiliz ve Alman askerleri de görev yapıyor. Aynı üs üç gün önce yine saldırıya uğramış ve 18 katyuşa füzesi ile vurulan askeri tesiste iki Amerikan ve bir İngiliz askerinin öldüğü duyurulmuştu. Söz konusu saldırının ardından ABD güçleri İran yanlısı milislere karşı operasyon düzenlemiş ve bu operasyonda en az altı kişinin öldürüldüğü açıklanmıştı. Irak hükümeti operasyonu kınamış ve bunun ülkenin egemenlik haklarının ihlali olduğunu belirtmişti. Dün düzenlenen saldırının ardın da da İran tarafından desteklendiği öne sürülen Kataib Hizbullah grubunun olduğu üzerinde duruluyor. İran’dan protesto Öte yandan İran, Taci Üssü’ne düzenlenen roket saldırılarına ilişkin suçlamaları reddederek ABD’nin İran’daki diplomatik görevlerini yürüten İsviçre’nin Tahran Büyükelçisi’ni Dışişleri Bakanlığı’na çağırdı. Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre Büyü ABD’nin önceki gün İran destekli grupları hedef alan saldırısında ölenler için dün Necef’te cenaze töreni yapıldı. kelçi Markus Leitner’a, ABD’ye iletilmek üzere protesto notası verildi. ABD’nin İran’a yönelik her türlü hesap edilmemiş girişiminin sonuçları olacağı konusunda uyarıda bulunulduğu belirtildi. Taci Üssü’nde görev yapan yabancı askerler, IŞİD’e karşı mücadele veren Irak ordusunu destekliyor. Ancak bölgede etkili olan İran yanlısı milisler ve gruplar, ABD güçlerinin Irak’tan çekilmesini talep ediyor. Kâbil’de inişli çıkışlı müzakere ABD ile Taliban arasında tarihi anlaşmanın ardından gözler Kâbil yönetiminde. Afganistan hükümetinden bir yetkili dün daha önce duyurulan Taliban üyesi mahkumların serbest bırakılması kararında erteleme olduğunu bildirdi. Karara gerekçe olarak ise cihatçı örgüt üyesi bu kişilerin kimlik bilgileri konusunda araştırma için zamana ihtiyaç duyduklarını, ayrıca bir daha savaşmayacaklarının garantisini vermeleri talebini gösterdi. 5 bin mahkum bırakılacak Geçen ay Taliban ile ABD arasında Katar’da uzun süren barış görüşmelerinin ardından anlaşma imzalanmıştı. Taliban diğer cihatçı örgütler ile işbirliği yapmayacağı taahhüdünü vermiş, bu söze uyulması karşılığında ABD, müttefikleri ve koalisyon güçlerinin ülkede konuşlu asker sayısını 135 gün içinde 8 bin 600’e düşüreceği duyurulmuştu. Yabancı güçlerin askerlerinin kademeli 14 ay içinde ülkeden çekileceği belirtilmişti. Anlaşma ABD ile Taliban arasında tutsak değişimini de içeriyor. Taliban üyesi 5 binden fazla mahkum ile karşı taraftan binden fazla esirin KâbilTaliban arasında siyasi diyaloğun başlaması planlanan 10 Mart tarihine kadar serbest bırakılması öngürülüyordu. Ancak gerek ülkedeki siyasi kriz gerekse yer yer çatışmaların sürmesi nedeniyle anlaşmanın sahaya yansımasında aksaklıklar yaşanıyor. VİRÜS ATIFLI PANKART Ukrayna’nın başkenti Kiev’de dün Zelenskiy yönetimi karşıtı protestolar vardı. “Bağımsızlık, egemenlik ve toprak bütünlüğünün savunucularının özverisini kutlama” etkinliğinde ülkenin doğusunda Rusya destekli ayrılıkçılara karşı savaşan Ukrayna askerlerine destek çağrıları yapıldı. Bir eylemcinin üzerinde Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’e atıfla “Covid19 seni kurtaramayacak” ifadeleri dikkat çekti. Ukrayna parlamentosu 2017’de 14 Mart tarihinin gönüllüler günü olarak kutlanmasına karar vermişti. Suriye savaşında kritik dönemeç olarak görülen İdlib’de gözler kırılgan ateşkes sürecinde... Savaşın yıldönümünde bir Suriyelinin yıkık dökük bir evin çatısına, barışı çağıran BM yazılı, güvercin ve zeytin ağacı çizimi objektiflere yansıdı. BARIŞA HASRET ÜLKE Suriye’de 15 Mart 2011’de yönetime karşı protesto gösterileriyle başlayan, kısa süre içinde iç savaşa ve dış güçlerin nüfuz mücadelesine dönüşen Suriye’de halen süren çatışmalarda en az 380 bin kişi yaşamını yitirdi, 5 milyon kişi evini yurdunu terk etmek zorunda kaldı. Sığınmacıların yüzde 50’si çocuk. Siyasi çözüm ise hâlâ uzak. kanlı süreç bir yılı daha geride bıraktı... Bu süre boyunca en az 116 bini sivil 380 bin kişi yaşamını yitirdi, çoluk çocuk milyonlarca kişi sığınmacı durumuna düştü. Savaşın yerle bir ettiği ülkede altyapı çöktü, eğitimden sağlığa pek çok alan ağır yara aldı... Türkiye sınırına uzanan İdlib başta olmak üzere ülkedeki insani krizin bilançosu da her geçen gün ağırlaşıyor. Çatışmaların fitili “Arap Baharı” sürecinde 9 yıl önce ülkenin güneyindeki Dera bölgesinde ateşlendi. Kısa sürede diğer kentlere yayılan gösteriler daha sonra silahlı İslamcı grupların dahil olmasıyla Şam yönetimi karşıtı savaşa dönüştü. Süreçte El Kaide ve IŞİD’e bağlı cihatçı gruplar ortaya çıktı, ülkenin büyük bir bölümünde etkili oldu. 2014 yılında IŞİD’in Suriye topraklarında yaygınlaştığı gerekçesiyle ABD öncülüğündeki IŞİD karşıtı koalisyon Suriye topraklarına hava saldırıları düzenlendi. Ankara, Esad yönetimi karşıtı cephede yer alırken Rusya’nın Şam’ın yakın müttefiki olarak desteğini askeri olarak da göstermesiyle sahada dengeler değişti. İran da, Rusya gibi Esad yönetimine desteğini artırdı. IŞİD’in etkinliği 27 Ekim 2019’da örgütün lideri El Bağdadi’nin ABD’nin İdlib’de düzenlediği operasyonla öldürülmesiyle daha da azaldı. Suriye ordusu ise son aylarda sahada ilerleyişini hızlandırdı. 470 sağlık çalışanı yaşamını yitirdi İnişli çıkışlı süreçlerde Suriye konusu TürkiyeABD ilişkilerinin gerilim başlıklarından biri oldu. Ankara, ABD destekli SDG’nin ana omurgası oluşturan terör örgütü YPG’ye karşı Washington’a sık sık tepki yükseltti. Türkiye, güney sınırında milli güvenliğini tehdit eden tehlikelere işaretle Suriye’de 4 harekât gerçekleştirdi. Bunlar, 24 Ağustos 2016’da terör örgütü IŞİD’e karşı Fırat Kalka nı, 20 Ocak 2018’de Afrin’de terör örgütü YPG/PKK’ye karşı Zeytin Dalı, 9 Ekim 2019’da da Fırat’ın doğusundaki Barış Pınarı Harekâtı oldu. Türkiye Suriye’nin kuzeyine yönelik son dönemde hem ABD hem de Rusya ile ayrı ayrı mutabakatlara imza attı. Rusya ve İran’la Suriye’de çatışmasızlık bölgeleri uzlaşısının çıktığı Astana sürecinin garantörü oldu. Ancak İdlib’de süren ateş, Suriye ordusunun Nusra bağlantılı HTŞ etkinliğindeki bölgeyi, TSK gözlem noktalarını kuşatması, sivil kayıplar, Türkiye sınırına göç akını AnkaraMoskova hattında da gerilimi artırdı. İdlib’de Rusya destekli Suriye ordusunun ateşi sonucu bölgeden gelen şehit haberleriyle birlikte 27 Şubat’ta TSK, Bahar Kalkanı Harekâtı’nı başlattı. Son süreçte ise Türkiye ile Rusya liderler zirvesi ile İdlib’te ateşkes mutabakatına vardı. Bu arada ABD ve İsrail bölgede İran’ın etkinliğine karşı hamlelerini de artırmış durumda. İsrail Suriye’ye, İran, Lübnan Hizbullahı bağlantılı grupları hedef alan saldırılar düzenliyor. Merkezi Londra’da bulunan Suriye İnsan Hakları Ağı’nın verilerine göre, ülkelerindeki iç savaş nedeniyle sığın macı konumuna düşen kayıtlı Suriye lilerin sayısı 5 milyonu aştı. Türkiye 3 milyonu aşkın Suriyeli sığınmacıya ev sahipliği yapıyor. Dünya Sağlık Örgütü, Suriye’nin ku İdlib’de on binlerce sivil derme çatma çadırlarda yaşam mücadelesi veriyor. zeybatısında savaş öncesi sayıları 550 olan sağlık tesisinin savaşın onuncu yıla girerken sadece yarısının ayakta kalıp hizmet verebildiğine dikkat çe kiyor. 20162019 arasında Suriye’nin ŞAM SEÇİMLERİ ERTELEDİ kuzeybatı bölgesinde sağlık tesislerinin hedef olduğu saldırılarda 470 sağ Suriye’de 13 Nisan’da yapılacağı duyurulan parlamento seçimlerinin koronovirüs salgını tehdidinin önüne geçmek için 20 Mayıs’a ertelendiği bildirildi. Şam yönetimi ülkede koronovirüs vakası açıklamış değil, ancak önleme amaçlı okulların kapatıldığı ve kamuya açık kimi etkinliklerin iptal edildiği duyurulmuştu. Öte yan dan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde 17 Mart salı günü İstanbul’da Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Angela Merkel ile düzenlenmesi planlanan zirvenin yeni koronavirüs nedeniyle telekonferans yoluyla yapılacağı duyuruldu. Zirvede ana gündem maddesi İdlib ve mülteci meselesi. lık çalışanının yaşamını yitirdiği belirtiliyor. Ülkede savaşı sonlandıracak siyasi çözüm henüz bulunabilmiş değil. Oysa 2015’te alınan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararına göre, ülkede ateşkes sağlanıp kurulacak anayasa komisyonuyla birlikte iç savaş siyasi uzlaşmayla sonlandırılacaktı... Maskeli zirve Slovakya’da geçen ay yapılan seçimlerin ardından hükümet pazarlıklarından dörtlü koalisyon kararı çıktı. Yolsuzluk karşıtı kampanyasıyla öne çıkan Sıradan İnsanlar ve Bağımsız Kişiler Partisi (OLaNO) sandıktan birinci çıkmasına karşın mecliste tek başına iktidar için yeterli sandalye sayısına ulaşamamıştı. Yeni hükümeti kurmak için yapılan görüşmeler sonucunda merkez sağ partiler OLaNO, Özgürlük ve Dayanışma Partisi (Sas), İnsanlar İçin Partisi (Za Ludi), Aileyiz Partisi (Sme Rodina) koalisyon uzlaşısına vardı. Dün de bu OLaNo’nun lideri Başbakan olması beklenen eski medya patronu Igor Matovi ve diğer partilerin liderleri Devlet Başkanı Zuzana Caputova ile bir araya geldi. Koronavirüs kaygısıyla önlem olarak liderlerin maskeli halleri objektiflere yansıdı. Slovakya hükümeti, yeni tip koronavirüse neden olabileceği olumsuz sonuçları önlemek amacıyla ülkede olağanüstü hal (OHAL) ilan etmişti. Matovi dün yaptığı açıklamada koronovirüse işaret ederek “Ülke II. Dünya Savaşı’ndan bu yana en büyük krizle karşı karşıya” dedi. Slovakya’da önceki gün 32 kişinin virüse yakalandığı duyurulmuştu. Dezenfektanlı oy kabini Radikal dönüşüm vaadiyle geldiği görev başındaki üç yılında, neoliberal ekonomi yanlısı tartışmalı kararları, vergi politikaları nedeniyle bir isyan dalgası ve ülkenin en uzun soluklu genel greviyle karşılaşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bu kez de yerel seçimle sınanacak. Macron’un kurucusu olduğu iktidardaki parti Cumhuriyet Yürüyüşü Hareketi (LREM), ilk kez katılacağı belediye başkanlığı seçimlerinin bugün düzenlenecek ilk turunda, ülke siyasetindeki gücünü göstermeyi hedefliyor. Her ne kadar Macron cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylığını henüz açıklamasa da LREM’nin bu seçimlerde alacağı oyların cumhurbaşkanlığı seçimlerini etkileyeceği belirtiliyor. Seçim kampanyalarında öne çıkan bir konu da İslamofobi oldu. Yerel seçimlerin ikinci turu ise 22 Mart’ta düzenlenecek. 9 adayın yarışacağı seçimlerin favorileri olarak Sosyal Demokrat Parti’den halihazırdaki Belediye Başkanı Anne Hidalgo, Cumhuriyetçi Parti’den eski Adalet Bakanı Rachida Dati ve Macron cephesinin adayı eski Sağlık Bakanı Agnes Buzyn gösteriliyor. Zarf, kalem serbest Öte yandan, Çin’de ortaya çıkan yeni tip koronavirüs (covid19) kaynaklı salgının hızlı yayıldığı ülkelerden olan Fransa’da seçimi ertelemenin gündeme gelmemesi de Macron’a yönelik eleştirilere neden oldu. Salgına karşı önlemler kapsamında, seçmenlerin oy merkezlerine kendi tükenmez kalemlerini ve zarflarını götürebileceği bildirildi. Oy kabininde, dokunmak istemeyenler için perde açık kalabilecek ve oy merkezlerinde dezenfektan sıvı ikramı yapılacak. Moskova’da dün Putin yönetimi muhaliflerinin düzenlediği protestoda siyasi mahkumların serbest bırakılması çağrısı yapıldı. Eyleme polis müdahale etti. Putin imzaladı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 2024’te devlet başkanı seçimlerinde yeniden aday olmasına imkân sağlayacak ve ülkede siyasi sistemi değiştirecek anayasa değişikliği tasarısını onayladı. Tasarı sayesinde Putin’in 2036’ya kadar devlet başkanı olarak kalabilmesi mümkün. Putin’in imzaladığı tasarı, Anayasa Mahkemesi’ne gönderilecek. Mahkeme değişiklikleri uygun görürse tasarı 22 Nisan’da referandumda ele alınacak. Tasarı bu hafta içinde parlamentonun iki kanadı Duma ve Federasyon Konseyi tarafından onaylanmıştı. Ardından Rusya’nın 85 bölgesinin parlamentoları tarafından onay verilmişti.