Catalog

EKONOMİ DOLAR avro TASARIM: SERPİL ÜNAY sterlin FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr BORSA 11 14 MART 2020 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.3060 2.4 kuruş 7.0080 0.8 kuruş 7.9040 2.6 kuruş 11.29 0.01 puan 95.605 1966 puan 2151.30 2.41 lira 320.42 1 kuruş Salgın korkusuyla borsalar trilyonlarca dolar erirken ardı ardına yeni önlemler açıklandı ‘Virüs’e yeni pansuman Parapompalayarak Fed, koronavirüsün ekonomideki etkilerini azaltmak için 198 milyar dolar likidite sağladı. Çin, zorunlu karşılıkları düşürdü. AB, mali teşvike izin veren “kriz maddesi” silahını çekti. Koronavirüs salgını, mali piyaslardan sanayi üretimine her alanda ekonomiye ağır darbeler vuruyor. Özellikle küresel hisse senedi piyasaları, koronavirüs panik satışının neredeyse her çeşit varlıkta görülmesi ve yatırımcıların sığınacak yer bulamamaları sonrası, son bir ayda 14 trilyon dolar kayıp verdi. Virüs ekonomi üzerindeki etkilerini azaltmak için sürekli yeni adımlar atılıyor. İşte dün atılan yeni adımlar: Sınırsız likidite 4 ABD Merkez Bankası (Fed) piyasaya 198 milyar dolar likidite sağladı. Fed, desteğini daha da artıracak. 4 Çin Merkez Bankası (PBOC) bu yıl ikinci defa bankaların zorunlu karşılık oranlarını düşürerek koronavirüs salgınıyla sarsılan ekonomiyi canlandırmak için finans sistemine 79 milyar dolar likidite sağlayacak. 4 Japonya Merkez Bankası’nın (BOJ) önümüzdeki hafta kısa ve uzun vadeli şirket bono ve tahvil alımlarını artırabileceği öğrenildi. 4 Almanya’da hükümet koronavirüsün firmalar üzerindeki olumsuz etkisini gidermeye yardımcı olmak için sınırsız likidite sağlayacağına işaret etti. Yükseliş sınırlı 4 Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Avrupa Birliği’nin (AB) Euro Bölgesi’nde koronavirüsün etkilerini azaltmak için hazırladığı paket içerisinde 37 milyar dolarlık yatırım desteğinin yer alacağını açıkladı. Von der Leyen, ayrıca iş dünyasına destek için 100 bin şirkete toplamda 8 milyar dolarlık kredi verileceğini söyledi. AB, mali teşviğe izin veren kriz maddesini çalıştırmaya da hazır. Çin Merkez Bankası zorunlu karşılıkları düşürerek piyasaya 79 milyar dolar likidite sağladı. Bu gelişmeler sonrası dünya borsalarında, düşüşlere göre sınırlı da olsa yükseliş başladı. Borsa İstanbul da, dün güne düşüşle başladıktan sonra dış piyasaların etkisiyle hızla yükseldi. 91 bin 905 ile 98 bin 845 puan arasında dalgalanan BiST 100 Endeksi günü yüzde 2.1 artışla kapattı. Avrupa borsalarındaki yükselişler yüzde 2 düzeyinde. Dolar/ TL ise 6.246.32 arasında dalgalandıktan sonra günü 6.31 liradan kapattı. 1 milyar avro’luk paket Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), koronavirüsle mücadele eden bölgelerdeki şirketlere yardımcı olmak adına 1 milyar Avro’luk “acil durum dayanışma paketi” açıkladı. Söz konusu pakete ilişkin teklifin, aralarında Türkiye’nin de yer aldığı gelişen 38 ekonomide yatırım yapan banka hissedarlarınca kabul edildiği bildirildi. EBRD Başkanı Suma Chakrabarti, virüs salgını ve ekonomik sonuçlarının büyük zorluk oluşturduğuna dikkat çekerek “Banka, hissedarları, faaliyet gösterdiği ülkeler, ortak ve müşterileriyle salgına yanıt vermek için, mevcut müşterileri için acil likidite, işletme sermayesi ve ticaret finansmanını kapsayan finansman oluşturmuştur” dedi. salgın önlenemez ama... Koronavirüs salgını nedeniyle ekonomide oluşan paniğin, 2008’deki küresel krizden daha büyük olduğu şimdiden söylenmeye başladı. Küresel piyasalar bir yandan bu paniği para basarak önlemeye çalışıyor ama öte yandan bu yöntemle kesin sonuç alınamayacağını da görüyor. Piyasaları paraya boğarak sorunun çözülmeyeceğini bilmelerine rağmen, hiçbir ülke yöneticisi bu yönteme başvurmaktan geri duramıyor. Başka bir deyişle politikacılar, “Başka bir önlem düşünemediği ve halkın tepkisini çekmemek için” bu yolu tercih ediyor. Son dönemin ender, saygın liderlerinden biri olan Almanya Başbakanı Merkel, salgının ekonomik sistemde ciddi izleri olacağının altını çizerek “Bu bizim için de bilinmeyen bir sınama. Dinamik bir salgın ile uğraşıyoruz” demiş. Gerçekten de yaşanan paniğin bu kadar büyük olmasında, dünyanın konuşmasına rağmen şimdiye kadar önlem almadığı “küresel salgınlar”la ilk ciddi sınavı yaşaması önemli faktör. Yaşadığımız süreçte yapılanların ve yapılmayanların, ileride çok daha rasyonel biçimde değerlendirilip sonrası için ciddi yapısal tedbirlere gidilmesi bence şart olacak. Mali destekler bizde de artacak Depo işçileri mesainin 16 saate uzamasına isyan etti. Marketlere hücum işçiyi vurdu Depo, Liman, Tersane ve Deniz İşçileri Sendikası (DGDSEN), koronavirüs sebebiyle yaşanan market izdihamlarının depo işçilerine 16 saate varan mesailere mal olduğuna dikkat çekti. Yapılan açıklamada işçilerin insanüstü güçle çalıştırılamayacağının altı çizilerek şu vurgu yapıldı: “Şimdiye dek ne bir doktor ne de iş güvenliği uzmanı gelip işçilere koronavirüs ile ilgili bilgi verdi. Çalışanlar durumdan endişeli, ertesi gün ne olacağını bilmeden her gün işyerine geliyorlar. Depo işçileri 1. derece risk taşıyor. Derhal önlem alınsın.” İhracatçı çareyi tanıtımda buldu Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği (AKAMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Onur Kılıçer, salgın sebebiyle iptal edilen fuarlardan oluşabilecek boşluğu birebir tanıtımlara ağırlık vererek dolduracaklarını söyledi. Kılıçer, şöyle konuştu: “Hemen hemen tüm uluslararası fuarlar iptal edildi. Yeni pazarlar bulmanın yanında mevcut pazarları korumak için de aşırı gayret gerekiyor. Çünkü bizim bek leyecek lüksümüz yok. İhracatı artırmak için hedef pazarlara fuarlar yoluyla ulaşamasak da birebir görüşmelerle tanıtım faaliyetlerimizi sürdürüyoruz. İhracatı artırmak için çalışmalaraımıza hız kesmeden devam edeceğiz.” Onur Kılıçer TOBB’den haksız fiyat artışı yapanlara ceza TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu, virüs fırsatçılarını 81 ildeki oda ve borsalarla izleyeceklerini belirtti. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, 81 ildeki oda ve borsa başkanlarına bir yazı göndererek haksız fiyat artışına karşı disiplin mekanizmalarının harekete geçirilmesini istedi. Konuyu sosyal medya hesabından da duyuran Hisarcıklıoğlu, yeni tip koronavirüs (Covid19) ile ilgili gelişmelerin ardından bazı ürünlerin fiyatla rında görülen artışlara karşı aldıkları tedbirler konusunda bilgi verdi. Hisarcıklıoğlu, “TOBB olarak ürünlerinde haksız fiyat artışı yapan firmalara karşı 81 ildeki 365 oda ve borsamızdan disiplin mekanizmalarını çalıştırmalarını ve hak ettikleri cezaları vermelerini istedik. Vatandaşı mağdur edenlere karşı sessiz kalmayacağız” ifadelerini kullandı. l Ekonomi Servisi AVM’lerde önlemler artırıldı Alışveriş merkezlerinde (AVM) koronavirüs önlemlerinin ciddi şekilde artırıldığını duyuran Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, “Dezenfekte işlemlerimizi artırdık. İnsanların dokunduğu ne kadar yer varsa özel olarak müdahale ediyoruz. Merdivenlerden tuvaletlere kadar her yer didik didik özel dezenfeksiyon ürünleri ile detaylı bir şekilde temizle niyor. AVM çalışanları ile ziyaretçilerini de koronavirüs ve önlemlerle ilgili bilgilendirmeye özen gösteriyoruz” dedi. Erkek giyim markalarından Kiğılı’nın Üst Yöneticisi (CEO) Hilal Suerdem de 25 bin metrekarelik genel müdürlük ve lojistik merkezlerinde ve tüm çalışan servislerimizde de ilaçlama ve dezenfeksiyon uygulaması gerçekleştirdiklerini duyurdu. l Ekonomi Servisi Sanayi üretimi yüzde 7.9 arttı TÜİK’in “Sanayi Üretim Endeksi, Ocak 2020” raporuna göre, üretim geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 7.9 arttı. Bu kapsamda artış madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksinde yüzde 8.5, imalat sanayi sektörü endeksinde yüzde 8.2 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksinde yüzde 3.8 oldu. Ancak endeks puanı (105.9) açısından sanayi üretimi 2018 Ocak ayının (106.2) gerisinde. Ayrıca mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi endeksi ise Aralık 2019’a göre yüzde 0.2 düştü. Öte yandan yine dün açıklanan “Ciro Endeksleri, Ocak 2020” raporuna göre, sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2015=100), 2020 yılı ocak ayında yıllık yüzde 20.5 arttı. İnşaat ciro endeksi ise yüzde 17.9 azaldı. l Ekonomi Servisi ‘Savaş’ benzini ucuzlatıyor Özellikle Rusya ile S. Arabistan arasında yaşanan pazar savaşı nedeniyle düşen petrol fiyatlarına paralel olarak Türkiye’de akaryakıt fiyatlarında yine indirim yapıldı. Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası’nın (EPGİS) açıklamasına göre, benzinin litresi 51 kuruş düştü. 10 Mart’ta benzinin litre fiyatı 60, motorinin ise 56 kuruş düşürülmüştü. Bu kez motorinde indirim yapılmadı. Benzinin fiyatı Ankara’da 6.13 liradan 5.62 lira, İstanbul’da 6.04’ten 5.53 lira ve İzmir’de 6.14 liradan 5.63 liraya indi. Ancak dolardaki artış akaryakıt fiyatlarını önümüzdeki günlerde yeniden artırabilir. Öte yandan Rusya’nın, varil fiyatı 1520 dolara düşse bile petrol üretimini sürdürebilecek tek ülke olduğu belirtildi. Bloomberg’deki haberde, Rusya’nın üstünlükleri düşük üretim maliyeti, gelişmiş altyapı, esnek vergi sistemi ve dalgalı kur olarak gösterildi. l Ekonomi Servisi Depoyu doldurmanın yeni maliyeti *Sedan BENZİN Akaryakıtçılara Rekabet cezası Rekabet Kurumu (RK), akaryakıt sektörü ile ilgili soruşturmasını sonuçlandırırken, BP Petrolleri, Petrol Ofisi, Shell&Turcas Petrol ve Opet Petrolcülük’e 2018 gelirlerinin yüzde 1’i oranında idari para cezası ve rildi. Rekabet Kurumu’nun açıklamasında, bu dört şirketin bayilerinin yeniden satış fiyatını tespit etmek suretiyle 4054 sayılı kanunun 4. maddesini ihlal ettiklerine oybirliği ile karar verildiği belirtildi. Rekabet Kurumu, aynı soruşturma kapsamında, eski adı Total Oil Türkiye olan Güzel Enerji’ye ise ceza vermedi. Açıklamada, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara idare mahkemelerinde yargı yolunun açık olduğu kaydedildi. l Ekonomi Servisi Kreş ‘metal’de önemli sorun Birleşik Metal İş Sendikası, üretimde çalışan 154 kadın işçi ile yaptığı anketin sonuçlarını açıkladı. Çalışmaya göre, kadın işçilerin yaklaşık yarısı 3039 yaş arasında, yüzde 62’si evli ve yüzde 75’i lise ve üzeri eğitime sahip. Araştırmada kadın işçilerin yüzde 84’ünün evine gittikten sonra da çalışmaya devam ettiği saptanan araştırmada, kadın işçilerin kendilerine ayırdıkları özel zamanı da ailelerine adadıkları ortaya çıktı. Araştırmada şu bilgiler yer aldı: “En öncelikli sorun vardiyalı çalışma ve kreş yokluğu. Yüzde 17.5 ile erkek işçiler tarafından psikolojik şiddete maruz kaldıklarını söylerken cinsiyetçi söyleme yani cinsel içerikli küfür, kadını aşağılayan söyleme maruz kaldığını söyleyen kadın işçilerin oranı yüzde 7 olarak tespit edildi. Yüzde 2’si işyerinde cinsel tacize uğradığını” belirtti. l Ekonomi Servisi Dünyanın ve tek tek ülkelerin, salgın hastalıklarla mücadele yöntemlerini gözden geçirmeleri yetmeyecek, ekonomik işbölümünün yani mevcut küresel değer zincirinin yeniden ele alınarak revize edilmesi gereği de açığa çıkıyor. Yani, hep kendisini yenilemesiyle övünen kapitalizmin, küreselleşmenin bu aşamasında, mevcut deneyimi de kullanarak yeni yollar araması gerekecek. Bunu yaparken “küreselleşmeyi koruyup buna uygun regülasyonları geliştirmek” mi, yoksa “ülkelerin tek başlarına çözüme yönelmeleri” yoluna mı gideceği soruları ise bence tartışmaların odağında yer alacak. Merkel’in dediği gibi, son günlerde yaşanan çılgın para pompalamasının sonuçta ekonomiler üzerinde ciddi tahribatlar yaratması kaçınılmaz. 2008 kriziyle tümüyle baş edilemediği, normalleşmenin bir türlü sağlanamadığı küresel konjonktüre denk gelen salgın şoku, tablonun iyice ağırlaşmasına neden olacak. Ülke yöneticileri, bile bile bir yandan likiditeyi artırıp öte yandan mali teşvik tedbirleri uygulayarak tablonun ağırlaşmasına katkı sağlayacaklar. Türkiye’ye baktığımız zaman, faiz indirimlerinin ve yeni mali teşviklerin hazırlanmakta olduğunu görüyoruz. Turizm Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile çalışma yaptıklarını, önümüzdeki hafta kararlar çıkabileceğini duyurdu. Artık şunu biliyoruz: Bazı sektörlere teşvik vermeye başladığınızda, diğer sektörler bunu hep izlemiştir. Talepler giderek çoğalınca politikacılar teşvikleri geniş kesimlere yaymaktan geri duramıyorlar. Güvensizlik her alanda Halbuki ülkenin ekonomik tablosu ortada; kaçamayacağınız gereklilikte mali teşvikler verebilirsiniz, ama bunun sınırlı olması, etkisi somut olarak görülecek seçilmiş teşviklerle yetinilmesi gerekiyor. Aksi takdirde, yani iyice açıldığınız zaman zaten zora giren mali dengenin iyice bozulması, enflasyonun daha da yükselmesi, zaten baskı altındaki bankacılığın sıkıntılarının artması gibi somut tehlikeler bizi bekliyor. Teşvikler başladığında bunun arkasının geleceğini, uzun ekonomi gazeteciliği dönemimizden iyi biliyoruz. Örneğin inşaatçıların bile bir bahane üretip “yabancılara artık konut satamıyoruz” diyerek, teşviklerden pay almaya çalışmaları, benim için sürpriz olmaz. Şahsen; bir süredir sözü edilmeye başlayan vergi affı konusunun koronavirüs bahanesiyle gündeme getirilme ihtimalini yüksek gördüğümü de söylemeliyim. Sadece Türkiye’de değil, dünyanın birçok ülkesinde milliyetçi, popülist bir politikacı kuşağı hâkim diyebiliriz. Popülist politikacılar, halk ve piyasalar nezdinde o kadar büyük şüpheler biriktirmişler ki; böylesine kritik dönemde iyi işler yapsalar bile halkın ve piyasanın güvenini kazanmakta zorlanıyorlar. Örneğin verilecek teşviklerin gerçekten ihtiyaca göre mi verileceği, yoksa siyasi ve kişisel çıkarlar adına bu ortam bahane edilerek, halkın parasının gereksiz alanlara aktarılmaya devam mı edileceği konusunda ciddi bir güvensizlik hâkim. Bu büyük ve birikmiş güvensizliğin, önlemlerin etkisini azalttığını düşünüyorum. Leyla Alaton: Ekonomik bağımsızlıktan vazgeçmeyin İş hayatına yeni atılan kadınlara tavsiyelerde bulunan Alvimedica Başkanı Leyla Alaton, girişimciliğin kadınlara çok uygun bir başlangıç gibi görünse de zorlayıcı yanları olduğunu söyledi. Alaton, ayrıca şu çağrıyı yaptı: “Kadın profesyonellere mesajım, ekonomik bağımsızlıklarından hiçbir koşulda vazgeçmesinler. Hayatta en gerekli şey, maddi olarak ayakta durabilmek.”