Catalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 11 16 ŞUBAT 2020 PAZAR İşsizlik ödeneği ödemeleri, 2019 yılında 2018’e göre yüzde 71 artarak 10 milyar liraya ulaştı Ödeneğe dev başvuru Büyüdükmü Geçen yıl işini kaybeden 1 milyon 955 bin emek çi, İŞKUR’a işsizlik ödeneği almak için başvurdu. Ancak, hak eden kişi sayısı 1 milyonda kaldı. İşçiler, fabrika önünde geceli gündüzlü eyleme başladı. Türkiye’de özellikle son iki yıldır yaşanan ekonomik krizin emekçi göre, 2019 yılı aralık ayında işsizlik ödeneği alan kişi sayısının toplamı 595 bin ler üzerindeki sonuçlarını “iş 783 kişi oldu. Bu rakam Mart sizlik ödeneği” verilerinden 2019’da 682 bin 362 kişiye de çarpıcı şekil kadar çıkmıştı. Ocak 2020 ve de görmek müm risine göre de bu sayı halen kün. 610 bin 287 kişi. Türkiye İş SERHAT ALİGİL Kurumu’nun (İŞKUR) verilerine 131 milyarlık fon İşsizlik Sigortası Fonu’nun göre, 2019 yılın toplam varlığı ise yine Ocak da işsizlik ödeneği için başvu 2020 sonu itibarıyla 131.1 ranların sayısı 2018’e kıyasla milyar lira düzeyinde. Öte yüzde 19.8 artarak 1 milyon 955 bin 41 kişiye ulaştı. Buna karşın, işsizlik ödeneği al yandan, geçen yıl işsizlik ödeneği için başvuranlarla ilgili diğer detaylar şöyle: ‘F35’ örgütlenmeyi vurdu! manın zorlu şartları nedeniy 4 Ödenek için le bu kişilerin ancak 1 milyon 13 bin 56’sı bu ödeneği almaya hak kazandı. Çünkü ödeneği almak için, işten atılma başvuranların 1 milyon 408 bin 933 erkekler, 546 bin 108’i kadınlar İŞVERENLERE 16 MILYAR TL KÜBRA KÖKLÜ İzmir Gaziemir Ege Serbest Bölge’de bu den edevlet şifresini istediğini ve bunu vermek istemeyen işçileri de işten atmakla tehdit ettiği iddia ka aykırı davrandıklarına şahit olduk, ancak burada daha da katmerleşmiş bir şekilde hukuksuzluk dan önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak ve son üç yılda en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olmak gerekiyor. Geçen yıl işsizlik ödeneği kapsamında yapılan ödemeler ise yüzde 70.6 artarak 5.9 milyar liradan 10 milyar lirayı ulaştı. Bu rakam 2017’de 4.9 milyar liraydı. Yine İŞKUR’un verilerine dan oluştu. Ödene lunan ve F35 savaş ği hak edenlerin İşsizlik Fonu’nun, son yıllarda uçaklarının motor ise 694 bin 195’i işverenlere destek mekaniz parçalarının üretil erkek, 318 bin 861’i kadın. 4 En çok ödenek başvusunun yapıldığı yaş grubu 374 bin 495 kişi ile “2529” yaş arasında. masına dönüştürülmesi yoğun diği Türk Kale Gruşekilde tartışılıyor. Geçen yıl iş bu ile Amerikan sizlere yapılan ödemeler, 10 mil Pratt&Whitney ortyaayrravıallael2uitrn0laıdan2dk1şe8d0aats’adyı1t.k7neyeİa’şdaakll1vıkip0erröelkaı.al72rdeayre.enndm51n6mıöil.miş.el1yedvrimalleeeyermirar“lelyirti”ernaeaalreşe,dvlriaırikkanicnaişgkştfeuaeaitrrçalnbikaakrkeşçkliaaıtkığknmlayaıansön9orıdnnıt4l3aeodd5tirıakşi.6cs,uçAiasirliyeşunedrçrlnaüıaiiydnnii edildi. Bu olay öncesi fabrikada toplam 450 işçinin çalıştığı belirtilirken, çalışan sayısının yarı yarıya azaltılacağı söyleniyor. Birleşik Metaliş Sendikası Genel Sekreteri Özkan Atar, “Şirketin F35 savaş uçaklarının motor parçasını üretiyor olması hukuka aykırı davranacağı anlamına gelemez. Şirketlerin çoğu kez huku yaşanıyor” dedi. Birleşik Metalİş Sendikası Örgütlenme Uzmanı Alpaaslan Savaş ise şunları anlattı: “Kale Pratt&Whitney, bir yandan sendikalı işçileri işten atıyor, diğer yandan sayıyı yükseltmek için kâğıt üzerinde işçi girişi yapıyor. Bu tavır tam anlamıyla hukuksuzluk ve yasa kuralları tanımamazlıktır.” GIDA GÜVENLIĞIMIZ Depremzedeye taksit kolaylığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), 1 Ocak 2021’e kadar Elazığ ve Malatya illerinde yerleşik üye işyerlerinden yapılan alışverişlerde kredi kartı taksitlendirme sürelerinin iki katı olarak uygulanmasına karar verdi. Kurumun internet sitesinde yayımlanan BDDK kararına göre, ayrıca kredi vadeleri hem yeni kullandırılacak hem yeniden yapılandırılacak krediler için yönetmelikteki sürelere tabi olmaksızın ödemesiz dönemlerin uygulanması da dahil olmak üzere bankalarca belirlenecek. Bu karar kapsamında finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri de benzer uygulamalar yapacak. l Ekonomi Servisi Mikrokrediler 1 milyarı aştı Dar gelirli kadınların küçük sermayelerle kendi işini kurmasını desteklemek için son 16 yılda 200 bine yakın kadına 1 milyar lira civarında mikrokredi kullandırıldı. Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) Başkanı Prof. Dr. Aziz Akgül, “Geçen yıl 50 bin dar gelirli kadına 120 milyon liralık mikrokredi dağıtımı yaptık. 2020 için mikrokredi dağıtımının 200 milyon liraya ulaşmasını öngörüyoruz” dedi. Mikrokredilerin en çok kozmetik, takı, temizlik ürünleri satışıyla ilgili işlerde değerlendirildiği görüldü. Aziz Oral Dursun Cin Taşıt alışverişine eödeme kolaylığı Türk Elektronik Para AŞ’nin, Türkiye Noterler Birliği ile imzaladığı anlaşma ile güvenli elektronik ödeme (güvenli eödeme) sisteminde hizmet verecek ilk elektronik para kuruluşu olduğu açıklandı. Sistem, taşıt alımsatımındaki hırsızlık, dolandırıcılık gibi olumsuzlukları ortadan kaldırmayı amaçlıyor. Türkiye Noterler Birliği Başkanı Dursun Cin ile bir araya gelen Genel Müdür Aziz Oral, “Şirketimiz geliştirdiği teknolojilerle güvenli, hızlı ve kolay çözümler sunmaya devam edecek” dedi. SUDAN’A EMANETMIŞ Osman Kocaman Balıkçılıkta kayıp büyük Türkiye’nin balık üretimindeki gerilemeye dikkat çeken Kocaman Balıkçılık Başkanı Osman Kocaman, bunların sebeplerinin artık oturulup konuşulması gerektiğini vurguladı. Türkiye’de yıllık ortalama 600 bin ton olan balık üretiminin geçen yıl yarı yarıya düştüğünü belirten Kocaman, şunla rı anlattı: “Türkiye’nin balıkçılığı hamsiye dayalıdır. Göçmen balıkların olup olmaması sürpriz olmaz ama hamsi de öyle değildir. Hamside de azalma var. Gerek 2018, gerek 2019’da balık istihsalimiz 300 bin tonun altına düştü. Sıkıntı var. Yeni yol haritası çizilmesi ve yeni tedbirler alınması gerekiyor. Türkiye, gelecekte yaşanabilecek olası gıda kıtlığına karşı, kıtlıkla boğuşan Sudan’a bel bağladı. Ürünler arasında pamuk ve soya da bulunuyor. MUSTAFA ÇAKIR Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Türkiye’nin Sudan’da kiraladığı 12 bin 500 hektarlık tarım alanı hakkında bilgi verirken şaşırtıcı açıklamalar yaptı. İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk’ün Sudan’da kiralanan tarım arazileri ile at, eşek eti ithalatı iddialarına ilişkin soru önergesine yanıt veren Pakdemirli, buradaki faaliyetleri, kurulan şirkette büyük ortak olan TİGEM’in yürüttüğünü söyledi. Henüz yatırım yapılmadığını belirten Pakdemirli, şöyle devam etti: “Artan dünya nüfusunun gıda ihtiyacı, küresel iklim değişiklikleri, ekonomik ve siyasi nedenler ülkelerin gelecekteki gıda arzı güvenliğini ve gü venilirliğini garanti altına almaya zorlamaktadır. Dolayısıyla gelişmiş ülkeler sınırları ötesindeki tarım alanlarına ciddi yatırımlar yapmaktadır. Bu kapsamda, ülkemiz de gelecekte gıda arz güvenliğini ve tarıma dayalı sanayinin hammadde girdi tedarikini garanti altına alma adına, ülkemiz ekolojisinde üretilemeyen veya üretimi yetersiz kalan ürünleri sınır ötesi üretimlerinden karşılamayı amaçlamıştır.” Ancak üretilecek ürünler arasında Türkiye’de de kolaylıkla yetişen pamuk, susam ve soyanın da sayılması soru işareti yarattı. Pakdemirli, ayrıca Sudan’ın izin verilen ihracatçı ülkeler listesinde yer almadığını, bu nedenle canlı hayvan, et ve sakatat ithalatı yapılmadığını açıkladı. 98.3 milyon lira ‘Rekabet’ cezası Rekabet Kurulu, Google Reklamcılık ve Pazarlama Ltd. Şti, Google International LLC, Google LLC, Google Ireland Limited ve Alphabet Inc. (Google) hakkında yürütülen soruşturma sonucunda 98.3 milyon lira idari para cezası verilmesini kararlaştırdı. Cezaya hükmedilen kararda, Google’ın genel arama pazarındaki hâkim durumunu kötüye kullanarak çevrimiçi alışveriş hizmetleri pazarındaki rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırdığı ve 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal ettiği belirtildi. Ayrıca Google, ihlali sonlandırmak ve pazardaki etkin rekabetin tesis edilmesini temin etmek için 3 ay içinde bir dizi önlem alacak. Örneğin genel arama sonuç sayfasında rakip alışveriş karşılaştırma hizmetlerinin kendi ilgili hizmetlerinden daha az avantajlı olmayacakları koşulları sağlaması gerekiyor. l Ekonomi Servisi Tüpraş’tan kodlama desteği Koç Holding şirketlerinden Tüpraş’ın, “Enerjimiz Geleceğe; Kodluyorum, Modelliyorum, Üretiyorum” sosyal sorumluluk projesi kapsamında Milli Eğitim Bakanlığı’nın işbirliğiyle oluşturduğu “Robotik Kodlama, Üç Boyutlu Modelleme, Üretim Beceri” sınıflarının açılışı Kocaeli Şehit Alper Al Ortaokulu’nda yapıldı. Törene katılan Koç Holding Üst Yöneticisi Levent Çakıroğlu, “Değişime ayak uydurmak değil değişime öncülük etmek istiyoruz” derken Tüpraş Genel Müdürü İbrahim Yelmenoğlu, şu bilgiye verdi: “Toplamda 30 adet robotik kodlama sınıfı açarak 12 bin öğrencimize ulaştık. Yeni öğretim döneminde de projelerimize devam edeceğiz.” l İSTANBUL Avrupa’ya TÜGİAD damgası Bünyesinde 21 ülkeden, 500 binin üzerinde genç girişimci bulunan, Avrupa genç girişimcileri resmi ça tı örgütü olan Avrupa Genç İşadamları Konfederasyonu’nun (YES For Europe) başkanlığını tarih Gürkan Yıldırım te ilk kez Türkiye Genç İşadamları Derneği (TÜGİAD) kazandı. TÜGİAD Genel Başkan Yardımcısı Gürkan Yıldırım, oybirliği ile bu göreve seçildi. Konuyla ilgili açıklama yapan Yıldırım, “Türk genç girişimcilerinin Avrupa’daki sesi olmaya devam edeceğiz. Bu yeni ticaret köprülerinin kurulması anlamında çok önemli” dedi. l İSTANBUL Ekonomiye 269 milyar TL Akbank Genel Müdürü Hakan Binbaşgil, 2019 yılı sonunda ekonomiye sağladıkları kredi desteğinin, 227 milyar lirası nakdi olmak üzere toplam 269 milyar TL’ye çıktığını açıkladı. Bankasının finansal sonuçlarıyla ilgili bilgi veren Binbaşgil, “2019’da yüzde 17.3 oranında artan toplam mevduatımız 245 milyar TL düzeyine ulaştı. Aktiflerimizi ise 387 milyar TL seviyesine çıkardık” dedi. Bankanın yıllık net kârı ise yüzde 6.5 düşerek 5 milyar 352 milyon lira oldu. Takipteki krediler oranı ise yüzde 6.55 olarak gerçekleşti. Binbaşgil, ayrıca 2019 yılında, teknoloji ve dijitalleşme alanında önemli ilerlemeler kaydettiklerini, önemli yatırımlar yaptıklarını belirterek şu bilgiyi verdi: “2018 yılında da olduğu gibi geleceğimize yaklaşık 200 milyon dolar yatırım gerçekleştirdik.” l Ekonomi Servisi Hakan Binbaşgil yoksa? Hep gecikmeli gelen resmi verileri yorumlayıp duruyoruz. Gelenek değişmedi, en son 2019 yılının son ayına ait sanayi üretim verileri geldi... Yaklaşık bir buçuk ay sonra pek de anlamı olmayan ekonomik etkilerini tartışmaya koyulduk.. Koyulduk ama yine siyasallaştı ekonomik veriler. Ekonomistlerden karar vericilere, gazetecilerden halka herkes oldukça farklı sentezle, evirip çevirerek, istatistiği eğerek, bükerek kendine göre yorumladı... Tüm yorumlarda da farklı bakış açıları var elbette ama bir de biz yorumlamak istedik. Sanayi üretiminde küçülme Sanayi üretimi Aralık 2018’den Aralık 2019’a yıllık yüzde 8.6 arttı haberleri geldi önce. Bu cümleyi sade anlamı ile yorumladığımızda sanki 2019 yılında bu kadar büyüdük ve ekonomide büyük atılımlar yaptık anlamı çıkıyor ortaya... Bu anlamı doğal olarak karar vericiler yüklüyor üzerimize. Biraz ayrıntılı incelediğimizde verilerin dilinin biraz değiştiğini görüyoruz aslında. Diğer bir ifade ile ortada sadece bir istatistiki yöneltme, yönlendirme olduğu gerçeği karşımıza çıkıyor. Öyle bir yönlendirme ki, 2018 yılının aralık ayında yüzde 9.9 düşen sanayi üretimi fazla kıpırdamasa da baz etkisiyle 2019 yılının aralık ayında yüzde 8.6 gibi yüksek oranda artmış gibi görülüyor. Daha ilginç olanı da, yılın son ayı olması nedeniyle veriler sanki toplam yıl boyunca artışı gösterir tarzda sunuluyor, karar vericiler tarafından. Doğrudan belirtmek gerekir ki, sanayi yüzde 8.6 büyümenin aksine yüzde 0.72 küçüldü... Nasıl mı? Yine TÜİK verilerinde on iki ayın büyüme/küçülme değerlerini irdelediğimizde bu sonuca ulaşmak zor olmuyor... İster aritmetik, ister geometrik büyüme yaklaşımı ile hesaplayalım, sonuç yine değişmiyor. Sözün özü, söylenenin aksine sanayi üretimimiz bırakın büyümeyi, 2019 yılında geriye giden bir seyir izledi. Bunun en etkin sağlamasını da azalan istihdam verileri ile artan işsiz sayısı ve oranında yapabilme olanağına sahibiz. Gözlerden ırak uluslararası ticaret verileri Dış ticaret ve onun büyüme trendi ekonomide refah artışının en önemli göstergesidir... Dış ticaretin, özellikle ihracatın birim değer ve miktar olarak incelenmesi, refah konusunu en iyi yansıtan iki yapısal özellik olarak karşımıza çıkıyor. Yakından inceleyelim! Örneğin, İhracat birim değer endeksi 2019 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 2.0, aynı yıl bir önceki yıla göre yüzde 4.2 azalmış. Öte yandan, İhracat miktar endeksi aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7.4 artmış. Grafikte bu trendin kısa ve öz bir sentezi var. Bu veriler ışığında, daha çok girdi kullanıyor, maliyet yükleniyor, çok daha fazla çalışıyoruz ama daha ucuza, daha fazla miktarda ihracat yaparak sözde Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırıyoruz, diğer bir anlamıyla daha fazla ihraç ederek yoksullaşıyoruz demek zorlama olmaz. Yeni bir enflasyon ölçü ve rejimine ihtiyacımız var Son birkaç yıldan bu yana resmi enflasyon verileri, diğer birçok veride olduğu gibi, halkın hissettiği fiyat değişimlerinden oldukça farklı bir seyir izliyor. Bunda iki neden ağırlığını hissettiriyor. İlki sepetteki ürünlerin (maddelerin) ağırlığı, içeriği ve yansımasındaki sorunlar, ikincisi ise verilerin sağlığındaki bozulmalar. Her iki nedenin detaylı sorgulanması, gelir dağılımındaki değişiminin, işsizlik ve istihdam oranını ile ücret seviyesinin temsil edildiği bir enflasyon sepeti tanımını zorunlu kılıyor. Yeni bir enflasyon ölçüsünün farklı bir para politikası rejimi ile buluşması da zor değil. Sadece fiyat istikrarını amaç edinen Merkez Bankası’nın bu amacını istihdam yaratıcı politika uygulaması ile desteklemesi ekonomi politikaların koordinasyonunu da güçlendirecektir. Öte yandan, burada gerekli koşul yine fiyatların sağlıklı ölçümü, yeterli koşul ise sokağın sesi ile verilerin uyumu olacaktır. 200 151,4 170 96,4 140 110 80 157,8 92,4 180,2 100 169,5 98 96 94 90,6 91,3 92 90 88 50 86 12 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 2017 2018 2019 M ktar endeks Kaynak: TÜİK. B r m değer endeks M ktar B r m değer 3. pist 18 Haziran’da İstanbul Havalimanı’nda üçüncü pist, 18 Haziran’da açılacak. Fransa’da Eurocontrol tesislerinde yeni pist için yaklaşma simülatör eğitimleri alan hava trafiğini yöneten kontrolörlere göre üçüncü pistin faaliyete geçmesiyle uçak taksi sürelerinin kısalmasıyla gecikmeler azalacak ve kapasite artacak.