Catalog

EKONOMI DOLAR AVRO STERLIN FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 94 OCAK 2020 CUMARTESİ BORSA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.9780 1.8 kuruş 6.6510 1.3 kuruş 7.8390 2.7 kuruş 11.77 0.05 puan 113.684 2248 puan Gıdada yangın büyüdüYurttaşın enflasyonuyla TÜİK’in rakamları arasındaki fark bu yıl daha çok tartışılacak 1999.97 29.64 lira 297.34 4.55 lira Tüketici enflasyonu, aralık ayında kasım ayına göre yüzde 0.74, yıllıkta ise yüzde 11.84 arttı. Gıdada artış aylık yüzde 2.39, yıllık ortalamada yüzde 19.5 oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) “Tüketici Fiyat Endeksi, Aralık değişim olmadı. Aylık olarak en yüksek fiyat artışları yüzde 30.76 ile patlıcan, yüzde 25.07 2019” raporuna göre, TÜFE ara ile kuru soğan ve yüzde 17.33 lıkta bir önceki aya göre yüzde ile domateste görüldü. En çok 0.74 artarken, yıllık bazda yüz düşüş ise yüzde 18.58 ile porta de 11.84, 12 aylık ortalamada kal, yüzde 8.8 ile kivi ve yüzde yüzde 15.18 yükseldi. 8.4 ile pırasada. Bu sonuçlarla Merkez Tera Yatırım Ekonomisti En Bankası’nın yıllık bazda yüzde ver Erkan, enflasyonda düşüş le 5’lik enflasyon hedefine bir kez hinde işleyen oransal avanta daha ulaşılamazken, banka tara jın artık geride kaldığını hatırla fından en son açıklanan yüzde tarak son günlerde yukarı doğ 12’lik tahmin ise tutturuldu. An ru hareketlenen kur ve petrolün cak bu sonuçlar, “TÜİK’in enflas Türkiye açısından önümüzde yonu” ile “yurttaşın enflasyonu” ki aylarda enflasyonist risklere arasındaki farkla ilgili tartışma işaret ettiğini belirtti. Bazı sek ları daha da büyütecek nitelikte. törlere yönelik vergi indirimleri Özellikle gıda fiyatlarının aylık nin enflasyonu aşağı çekici kat olarak yüzde 2.93 artması önü kısı olacağını belirten Altınbaş müzdeki dönemde enflasyonla il Üniversitesi’nden Prof. Dr. Emre gili sorunları artıracak. Alkin, “Ancak tarım ürünleri, gı 253 madde arttı da ve halkın zaruri tükettiği mal ve ürünlerde bir sükunet yaşan TÜFE kapsamında, Aralık mazsa bu yıl enflasyonu kalı 2019’da endekste kapsanan 418 cı olarak tek haneye düşürmek maddeden, 131 maddenin orta mümkün olmayabilir” dedi. lama fiyatı düşerken, 253 maddeninki arttı. 34 maddede ise Faiz indirimi zor ‘MARKET FIYATLARI TÜİK’I TUTMUYOR’ Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da, sosyal medyadan yaptığı açıklamada 2020’de de enflasyonla mücadelenin CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, “Market raflarındaki enflasyon ile TÜİK’in rakamları birbirini tutmuyor” dedi. Yurttaşın 2019’u kriz ve zamlar altında yaşamaya çalışarak geçirdiğini belirten Erdoğdu, şöyle devam etti: “Maaşların kira ve faturaları ödedikten sonra tükendiği bir dönemde enflasyonun yüzde 11.84 olduğuna kimse inanmaz. Olan yine millete oldu, türlü manipülasyonlarla düşük açıklanan enflasyon rakamları sonucunda ücretler eridi.” l ANKARA/Cumhuriyet ana gündemlerinden biri olacağını belirtti. Ayrıca, QNB Finansbank’ın notunda manşet enflasyonun önümüzdeki aylarda yüzde 12 civarında kalacağı öngörülerek, Merkez Bankası’nın politika faizinde fazla gevşeme alanı olmadığı belirtildi. HSBC Portföy’ün notunda ise 75 baz puan indirim beklendiği belirtildi. Öte yandan, “Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi, Aralık 2019” raporuna göre üretici enflasyonu aylıkta yüzde 0.69, yıllıkta yüzde 7.36 ve 12 aylık ortalamada yüzde 17.56 arttı. l Ekonomi Servisi Öğretmen maaşı 4013 TL olacak (TL) Memur ünvanı Hizmetli (15/1) İtfaiyeci (9/1) Öğretmen (9/1) Hemşire (9/1) Bekçi (9/1) Avukat (9/1) Eski maaş Yeni maaş Memur emeklisine yüzde 5.5 (TL) Memur emeklisinin en düşük maaşı, 2020 zammı ve 2019 enflasyon farklıyla yüzde 5.5 artarak 2 bin 569 lira olacak. Emekli Eski Yeni türü* maaş maaş Memur Mühendis (7/1) İşçi Diş hekimi (8/1) Ar Gör (8/1) Hâkim (7/1) Esnaf Çiftçi (*) En düşük maaş alanlar. İşçi emeklisine yüzde 6.5: Bozdur bozdur harca! Açıklanan enflasyonla birlikte, 2020’nin ilk 6 ayı için, işçi ve BağKur emeklisine yüzde 6.5, memur ve memur emeklilerine ücret artışı (yüzde 4) ve enflasyon farkı olarak yüzde 5.5 zam yapılacağı netleşti. Örneğin en düşük işçi emeklisi aylığı 2000 öncesi emekliler için 1983 liradan 2 bin 111 liraya çıkacak. Birleşik Kamuİş Konfederas yonu Genel Başkanı Mehmet Balık, memura, işçiye yapılan zammın enflasyonun oldukça altında kaldığını, resmi olanla emekçinin enflasyonu arasında uçurum olduğunu belirtti. En çok artış içkitütünde (Aralık ayı, %) Temel Harcama Aylık Yıllık 12 aylık ort. Gıda ve alkolsüz içe. Alkollü içecek, tütün Giyim, ayakkabı Konut Ev eşyası Sağlık Ulaştırma Haberleşme Eğlence, kültür Eğitim Lokanta, otel Yyıüllızkydeüekn1sf1le.a8lsdy4i o’ne Aralık ayı zam şampiyonu yüzde 30.76 ile patlıcan. Köprü geçiş ücretleri 2019’da yüzde 133.7 arttı. Özel liselerde yıllık fiyat artışı yüzde 103.9. Yıllık en çok fiyat artışı yüzde 149 ile sarmısakta. Piyasaların ateşi yükseldi Carlos Ghosn MNG Jet: CEO yasadışı kullandı MNG Jet, eski Nissan CEO’su Carlos Ghosn’un yargılandığı Japonya’dan Lübnan’a kaçarken, şirketin uçaklarını yasadışı kullandığını açıkladı. MNG Jet Genel Müdürü Can Şaşmaz, şirkete ait iki ayrı jetin iki farklı müşteriye DubaiOsakaİstanbul ve İstanbulBeyrut uçuşları için kiralandığını ifade ederek “Ghosn adı, iki uçuş için de resmi belgelerde mevcut değil. Ghosn yararına kullanıldığını öğrendikten sonra 1 Ocak’ta suç duyurusunda bulunduk” dedi. Öte yandan, Ghosn’un, ev hapsinde tutulduğu Japonya’dan Lübnan’a İstanbul üzerinden kaçmasına yardım ettiği gerekçesiyle gözaltına alınan 7 şüpheliden 5’i tutuklama talebiyle hâkimliğe sevk edildi. l Ekonomi Servisi ABD’nin Irak’ta İranlı General Kasım Süleymani’yi öldürmesi, dünyada ve Türkiye’de piyasaları da sarstı. Ortadoğu’da gerilimin artacağı endişesiyle Brent tipi petrolün varil fiyatı yüzde 4’lük artışla 69.50 dolara ulaştı. Altının ons fiyatı da 1551 doları gördü. Dış şoklara karşı en kırılgan para birimlerinden olan TL’de de değer kaybı görüldü. Dolar/TL 5.95 seviyelerinden 5.9781’e, Avro/TL kuru da 6.64’ten 6.6688’e yükseldi. Artan gerilimin risk iştahını olumsuz etkilemesiyle küresel olarak piyasalarda olumsuz bir hava gözlenirken, Borsa İstanbul’da ABD’nin İranlı generali hedef alan saldırısıyla petrol fiyatları yüzde 4 artarken, dolar/TL kuru 5.98’e dayandı. Akaryakıta zam kapıda. BİST100 endeksinde değer kaybı yüzde 2’yi aştı. Aralıkta enflasyonun yıllık yüzde 11.84 ile piyasa beklentilerinin üzerinde gelmesi de TL ve borsadaki değer kaybında etkili oldu. 6 lira denenecek Merkez Bankası’nın (TCMB) bankalardan yabancı para zorunlu karşılıklar için komisyon alma kararı da piyasaların olum suz fiyatladığı bir başka gelişme oldu. Rabobank Stratejisti Piotr Matys, yayımladığı raporda, petrol fiyatlarındaki sert artışın Türkiye için iyi olmadığını ve dolar/TL’yi 6.00 psikolojik seviyesini tekrar denemeye doğru yönlendirdiğini söyleyerek, “Kamu bankalarının TCMB adına TL’yi savunmaya karar verip vermeye ceklerini izleyeceğiz” dedi. Kamu bankalarından dövize müdahale Bloomberg’in konuya yakın üç farklı kaynağa dayandırdığı habere göre, kamu bankaları dün bir kez daha kurdaki yükselişi frenlemek için 1 ile 1.5 milyar arasında dolar satarak döviz piyasasına örtülü müdahalede bulundu. Öte yandan, petrol fiyatları ve döviz kurlarındaki artışın, akaryakıt fiyatlarına zam olarak yansıması bekleniyor. Sektör kaynakları, benzinde pazartesi gecesinden itibaren 10 kuruşluk artış öngördüklerini belirtti. l Ekonomi Servisi Şirket alışverişi dipte Ekonomik krizle birlikte 2019 yılında açıklanan şirket birleşme ve satın alma işlemlerinin hacmi 2.9 milyar dolar ile son 15 yılın en düşüğüne geriledi. 2018’deki 9.5 milyar dolara göre düşüş yüzde 68.7’yi, 2014’teki 18 milyar dolara göre yüzde 83.9’u buldu. “KPMG Perspektifinden Birleşme ve Satın Alma Trendleri 2019” raporuna göre, 2019’da “mega işlem” olarak adlandırılan ve 1 milyar doları aşan hiçbir birleşme ve satın alma olmazken, işlem hacminin milli gelire oranı yüzde 0.4 ile dünyadaki yüzde 4.4’lük ortalamanın çok gerisinde kaldı. Şirket satın almalarında ilk sırayı, Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nü işleten ICA’nın yüzde 51’lik hissesini Çinlilerin 688 milyon dolara satın alması oldu. İkinci sırada ise Katarlı Mayhoola şirketinin Boy ner Perakende’nin yüzde 45’lik his sesini 415.5 milyon dolarla alma sı yer aldı. KPMG Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Bölüm Başkanı Müş fik Cantekinler, Türkiye’nin mev cut imajının, Suriye ve Irak baş ta olmak üzere jeopolitik gerilim ler ile İdlib’den yeni göç dalga sı riskinin, Doğu Akdeniz’de artan tansiyonun, kredi derece lendirme kuruluşlarının Türkiye’nin notunu ya tırım yapılabilir seviye nin altında tutmasının ve ABD’nin olası yaptı rımlarının Türkiye’ye yabancı yatırım çekmek açısın dan sorun ya rattığını vurgu ladı. l Ekono mi Servisi Müşfik Cantekinler BAŞSAĞLIĞI Çok sevdiğimiz çalışma arkadaşımız Elif Özüdoğru’nun annesi PIRKKO ANNELI ÖZÜDOĞRU’yu kaybetmenin derin üzüntüsü içerisindeyiz. Ailesine ve yakınlarına başsağlığı dileriz. RABARBA Merkez yine erken ödeme yapacak Merkez Bankası (TCMB) geçen yılın kârından ve ihtiyat akçesinden avans dağıtılması kararını almak için 20 Ocak pazartesi günü Ankara’da saat 10.30’da olağanüstü genel kurul toplantısı düzenleyecek. Geçen sene yapılan düzenlemeyle olağanüstü genel kurul tarihi nisandan ocak ayına çekilerek TCMB’den Hazine’ye 37.5 milyar TL’lik kâr transferi erken tarihe çekilmişti. Yine yapılan başka bir düzenlemeyle TCMB’nin 40.8’lik ihtiyat akçesi de Hazine’ye aktarılmıştı. Bu yıl da TCMB’nin yaklaşık 40 milyar TL kâr, 5.5 milyar TL’de ihtiyat akçesi olarak toplamda 4546 milyar TL’yi Hazine’ye aktarması bekleniyor. Geçen yıl 10.6 milyar TL olan TCMB’nin Hazine’ye aktardığı kurumlar vergisinin bu yıl daha fazla olması bekleniyor. Öte yandan, yabancı para zorunlu karşılıklara faiz ödeme uygulamasına son veren TCMB, önceki gün aldığı kararla bankalardan komisyon alacağını açıkladı. Bu kalemden TCMB’ye bankaların yaklaşık 550 milyon dolar ödemesi gerekecek. Bankaların da bu rakamı döviz mevduat sahiplerine yansıtması ve döviz mevduatta faizleri düşürmesi bekleniyor. l Ekonomi Servisi İsmail Gülle Ruhsar Pekcan Aralıkta dış ticaret açığı yüzde 127 arttı Türkiye’nin 2019 yılı toplam ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 2.04 artışla 180.4 milyar dolar oldu. İthalat ise yüzde 9 düşüşle 210.4 milyar dolar olarak açıklandı. 2019 yılında dış ticaret açığı ise yüzde 44.9 düşüşle 29.9 milyar dolara, dış ticaret hacmi yüzde 4.21 düşüşle 390.9 milyar dolara geriledi. Yatırım (sermaye) malları ithalatındaki düşüş yüzde 13.5’i buldu. Enerji ithalatı toplamda 41.7 milyar dolar oldu. Aralık ayında ihracat yüzde 4.9 artışla 15.4 milyar dolar; ithalat yüzde 20.05 artışla 20.1 milyar dolar oldu. Aralıkta dış ticaret açığı yüzde 127.4 artışla aralık’ta 4.7 milyar dolar olarak açıklandı. 2019’da ihracatta ilk sırayı 16.6 milyar dolarla Almanya, ithalatta ilk sırayı 23.1 milyar dolarla Rusya aldı. Sonuçlar Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ve TİM Başkanı İsmail Gülle tarafından açıklandı. l Ekonomi Servisi KISA... KISA... 4 Türkiye’nin yıllık elektrik üretimi 2019’da yüzde 0.61 azalışla 290.9 milyar kilovatsaate geriledi. Geçen yıl en çok elektriğin tüketildiği dönem 27 milyar 380 milyon 774 bin kilovatsaatle temmuz ayı oldu. En düşük tüketim ise 22 milyar 611 milyon 101 bin kilovatsaatle nisanda gerçekleşti. 4 Geçen yıldan bu yıla artan maliyetler ve ek vergiler hac fiyatlarına da yansıdı. Bu sene en ucuz program 26 bin lira olacak. 4 Kamuoyunda hurda teşviki olarak bilinen “Yaşlı Araç Değişim Programı” 2019 sonu itibarıyla sona erdi. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Yönetim Kurulu Başkanı Haydar Yenigün, bu teşvikin sürekli olmasını önerdi. 4 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BBDK) Başkanı Mehmet Ali Akben, 2019 sonu itibarıyla banka alacaklarının takibe dönüşüm oranının (batık kredi) yaklaşık yüzde 6 olarak gerçekleşeceğini beklediklerini söyledi.