Catalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 1110 OCAK 2020 CUMA Bu indirim çare olmazÇiftçinin batık kredi miktarı, son bir yılda 3.4 milyar TL’den 5.1 milyar TL’ye yükseldi Kredi geri ödemelerinde sorun yaşayan çiftçilere yapılandırma geldi, tarımsal kredilerde faiz yüzde 9’a düştü. TZOB, çiftçi borçlarının faizsiz ertelenmesini, elektrik ve sulama ücretlerinin indirilmesini istedi. Üretmek için kredi kullanan, borcu borçla kapatan çiftçi son bir yılda yüzde 52.4 artan batık kredi miktarı ve yüzde 7.1 artan nakdi kredilerle mücadele ediyor. Sürekli artan maliyetler sebebiyle finansman sıkıntısı yaşayan çiftçiler kredi borçlarının faizsiz olarak ertelenmesini talep ederken, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’tan çiftçinin yükünü yalnızca “bir nebze” rahatlatabilecek bir adım geldi. Resmi Gazete’de yayınlanan karara göre Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri’nin 2022 sonuna kadar kullandıracağı düşük faizli kredi limitleri yeniden belirlendi. Kredi geri ödemelerinde sorun yaşayan çiftçilere yapılandırma getirdiklerini, tarımsal kredilerde faizin yüzde 9’a düştüğünü belirten Albayrak, “Yüzde 9 faiz oranıyla 5 yıla kadar uzun vade istiyorlardı bizden, yeniden vadelendirebilecekler” diye konuştu ‘Faizsiz ertelensin’ Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar ise, “Faizler daha da aşağı çekilmeli. Bu karar, finansman sıkıntısı çeken çiftçi mizin faiz yükünü bir nebze de olsa hafifletecektir ” dedi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na (BDDK) göre, çiftçinin batık kredi miktarı 2018 Kasım’da 3.4 milyar TL iken 2019 Kasım’da 5.1 milyar TL’ye yükseldi. Aynı dönem aralığında toplam nakdi krediler de 101.1 milyar TL’den 108.3 milyar TL’ye çıktı. 2019’da afet yaşayan çiftçilerin de kredi borçlarının faizsiz olarak ertelenmesini sağlayacak kararname çıkarılmasını talep eden Bayraktar, şöyle devam etti: “Çiftçi, 2018 ve 2019’da yüksek faiz oranları ile kredi kullandı, yüksek faiz oranları ile borcunu erteledi veya yapılandırdı. Sonuçta artan faiz oranları ile çiftçi 2018 ve 2019’da aynı miktardaki krediye daha fazla faiz ödeme yapmış oldu. Oysa, 2019’da 76 ilimizde çiftçimiz afete maruz kaldı. Son yıllarda çiftçi, kredi borcunu başka banka kredisi ile kapatmak zorunda kalıyor. Bu yıl da borçların ödenmesi mümkün görünmüyor. Çiftçi borçları acilen faizsiz ertelenmeli, enflasyonun çok üzerinde artan elektrik ve sulama ücretleri makul seviyelere çekilmeli.” l Ekonomi Servisi Tarladan sofraya 4.5 kat zam TZOB verilerine göre, 2019 Aralık’ta markette 42 üründen 29’u zamlandı. Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 42.56 ile kuru soğanda görüldü. Bunu yüzde 40.2 ile patlıcan, yüzde 33.6 ile mandalina, yüzde 25.1 ile yeşil soğan, yüzde 21.8 ile domates izledi. Aralık ayında kuru incir ve kuru kayısı 4.5 kat, lahana 3.9 kat, süt ve nohut 3.5 kat, portakal ve pırasa 3.4 kat fazlaya tüketiciye satıldı. Şemsi Bayraktar, “Üretici ve market fiyatları arasındaki tutarsızlık sürdürülemez. Devam ederse, eninde sonunda çift çimizin üretimden kaçınmasıyla sonuçlanır” dedi. Öte yandan, 2019 Aralık’ta markette fiyatı en çok ucuzlayan ürün yüzde 16.6 ile kabakta yaşandı. Kabağı, yüzde 16 ile sivribiber, yüzde 4.7 ile fındık, yüzde 2.7 ile kuru üzüm takip etti. Borcun sonu hüsran 2019 yılında yabancılar 1.1 milyarlık hisse sattı Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) Sermaye Akışları Ocak 2020 Raporu’na göre, aralıkta gelişmekte olan ülkelere 30.7 milyarlık fon girişi yaşanırken, yıllık sermaye akışı 310 milyar dolar seviyesine ulaştı. Geçen yıl Türkiye pay piyasalarından 1 milyar 131 milyon dolarlık çıkış yaşanırken, borçlanma araçlarına 1 milyar 163 milyon dolarlık giriş oldu. IIF, reel faizlerdeki düşüşün 2020’de Türkiye’ye sıcak para girişini sınırlayacağına dikkat çekti. Öte yandan, İranABD geriliminin azalacağı beklentisiyle dolar/TL dün 5.86 seviyelerine kadar gerilerken, Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi yaklaşık yüzde 4 oranında yükseldi. 27 Aralık3 Ocak haftasında Merkez Bankası (TCMB) brüt döviz rezervi 3 milyar 287 milyon dolar azalırken, hisse ve tahvil satışıyla yabancılar bu haftada toplamda 63 milyon dolar Türkiye’den sıcak para çıkışına imza attı. l Ekonomi Servisi Uçuşlar başladı ABD ve İran arasındaki gerilimden dolayı Irak ve İran seferlerini 1 günlüğüne askıya alan THY ve Pegasus dün geceden itibaren tekrar uçuşa başladı. THY ilk uçuşunu 21.05’te, Pegasus da saat 23.50’de Tahran’a gerçekleştirdi. Ali Gökhan Cengiz Gökhan Mendi CEPTETEB İŞTE ile işler kolaylaşacak Türk Ekonomi Bankası (TEB), ödüllü CEPTETEB mobil uygulamasından sonra yeni bir inovasyona imza atarak, KOBİ’lerin yanı sıra tüm ticari firmaların talep ve ihtiyaçlarına göre geliştirdiği CEPTETEB İŞTE’yi hayata geçirdi. Müşterilerden gelen talepler sonrasında geliştirilen CEPTETEB İŞTE, basitlik, kişiselleştirme, daha fazla işlem yapabilme, takip, bildirim, yönlendirilme, nakit akışını yönetebilme, yenilik isteği ve hız gibi kavramlarla tanımlanıyor. CEPTETEB İŞTE ile hesaba veya karta para transfer işlemleri, belediye ve kurum ödemleri, hesap ve kart işlemleri yapılabiliyor, krediler, senet ve çek deposu ve üye işyeri hareketleri anlık olarak takip edilerek nakit yönetimi sağlanabiliyor. TEB Bireysel ve Özel Bankacılık Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Mendi, “2015’te hayata geçirdiğimiz CEPTETEB’in müşteri sayısı dördüncü yılında 900 bini geçti. Mobil bankacılık kanalını kullanan müşterilerimizin sayısı ise 1.5 milyonu aştı” dedi. TEB müşterilerinin bankacılık işlemlerinin yüzde 87’sini dijital kanallardan gerçekleştirdiğini anımsatan Mendi, özellikle 1834 yaş arası müşterilerin dijital kanalı daha fazla kullandığını ve TEB olarak yeni inovatif ürünler geliştirmeye devam edeceklerini söyledi. TEB KOBİ Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Ali Gökhan Cengiz, uygulamayı geliştirerken KOBİ müşteriliyle bire bir görüşerek ihtiyaç analizi yaptıklarını anlattı. Dünya Bankası: Gelişen ülkelerdeki rekor borç artışının sonu kötü bitecek. Türkiye özel sektör borcu en hızlı artan ülkelerden. Dünya Bankası, küresel miş borç dalgalarının tarihi, ekonomik büyüme bek bu tür dalgaların kötü sonla lentisini 2019 yılı için ha bittiğini gösteriyor” dedi. ziranda açıkladığı yüzde Türkiye’nin gelişmekte 2.6’dan yüzde 2.4’e, 2020 olan ülkeler arasında özel yılı için yüzde 2.7’den yüz sektör borcunun en hız de 2.5’e, 2021 için ise yüz lı arttığı üçüncü ülke oldu de 2.8’den yüzde 2.6’ya ğuna dikkat çekilen rapor çekti. Önceki raporunda da, Türkiye ekonomisinin Türkiye için 2019 yılında 2019’un son çeyreğinde yüzde 1 daralma öngören kredi ve iç talep artışıyla banka, beklentisini yüzde birlikte toparlanmaya baş 0 olarak değiştirdi ve 2020 ladığı ancak zayıf güven ve için yüzde 3 olarak korudu. yatırımlar nedeniyle bu du Kırılganlık uyarısı rumun kırılgan olduğu vurgulandı. Gelişmekte olan ekono Kredi artışıyla büyüme milerde 2010’dan bu yana yi teşvik eden politikaların kaydedilen borç artışının, dış dengesizlikleri artırma son 50 yıldaki en büyük, en riski bulunduğuna dikkat hızlı ve en geniş kapsam çeken banka, 20132018 lı borç birikim dalgası ol döneminde verimlilik artı duğuna dikkat çeken Dün şının yarı yarıya azaldığına ya Bankası Beklentiler Grup ve düşük verimlilikle çalı Direktörü Ayhan Köse, “Dü şan şirketlerin iflas etme şük küresel faizler, finansal lerine izin verilmek yerine krizlere karşı sadece risk yüzdürüldüğüne işaret etti. li bir koruma sağlar. Geç l Ekonomi Servisi İşçiden 30’uncu katta eylem İzmir Bornova’da, taşeron firmadan alacaklarını tahsil edemediğini öne süren 5 işçi, beton döktükleri şantiyenin 30’uncu katına çıkarak eylem yaptı. 5 ay boyunca beton döken işçiler, 2 ay önce işlerini tamamladı. İşçi ler, geride kalan sürede taşeron firmadan ücretlerini tahsil edemediğini öne sürdü ve 5 işçi eyleme başladı. Devreye giren inşaat firması yetkileri, işçileri ikna etti. İşçiler, yaklaşık 3 saat süren eylemlerini sonlandırdı. l DHA İstanbul Havalimanı nakliyecileri zorluyor Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Yönetim Kurulu Başkanı Emre Eldener, İstanbul Havalimanı’nda sorun yaşadıklarını belirterek, “Kargo terminali ile yolcu terminali arasında 9 kilometrelik mesafe var. Çalışma koşulları iyi değil. Depolar arası mesafe uzak ve sıkı rüzgâr var” dedi. Eldener, “Lojistik şirketleri hâlâ hem Atatürk hem de İstanbul Havalimanı’nda çalışmak zorunda kalıyor. Çift terminalde çift personelle çalışmak ekstra maliyet. Ofis kiraları metrekarede 100 Avro’yu aşıyor. AVM kiralarından daha yüksek bedel ödüyoruz. Atatürk’e sadece kargo uçakları iniyor. Ancak İstanbul Havalimanı’ndan uçan yolcu uçaklarına da kargo yüklüyoruz. Bu durum da maliyetleri artırıyor” diye konuştu. Öte yandan, UTİKAD’ın hazırladığı Lojistik Sektöründe Eğilimler ve Beklentiler Araştırması 2019 raporuna göre, lojistik sektörü temsilcileri 2020’de finansal iyileşme beklemiyor. Yabancı yatırımın aynı seviyede kalmasını bekleyen lojistikçilerin, ülkenin makro ekonomik hedeflerini gerçekleştirmesine yönelik güveni de düşük. l Ekonomi Servisi Mal Alımı için ihale ilanı Hasan KAT /Çınar Karoser, Çukurova Kalkınma Ajansı 2019 Yılı Yeni Ürün Geliştirme Mali Destek Programı kapsamında sağlanan mali destek ile Çilek Mah. 63125 Sk. Tırmıl Sanayi Sitesi R Blok No: 22 Akdeniz/ MERSİN’de “Bölgede Marka Haline Gelmiş Çınar Karasor’in İmalat Yapısına Yeni Ürün Olarak ‘ Frigorifik Kasa’ Yapımı Faaliyetinin Eklenmesi” için bir mal alımı ihalesi sonuçlandırmayı planlamaktadır. LOT 1: POLİÜRETAN ENJEKSİYON MAKİNESİ LOT 2: PANEL PRES MAKİNESİ İhaleye katılım koşulları, isteklilerde aranacak teknik ve mali bilgileri de içeren İhale Dosyası Çilek Mah. 63125 Sk. Tırmıl Sanayi Sitesi R Blok No: 22 Akdeniz/ MERSİN adresinden ve www.cka.org.tr internet adreslerinden temin edilebilir. Teklif teslimi için son tarih ve saati: 31.01.2020 / 10.00 Gerekli ek bilgi ya da açıklamalar; www.cka.org.tr adresinde yayınlanacaktır. Teklifler, 31.01.2020 tarihinde, saat 10.00’da ve Çilek Mah. 63125 Sk. Tırmıl Sanayi Sitesi R Blok No: 22 Akdeniz/ MERSİN adresinde yapılacak oturumda açılacaktır. Güney Kore’nin de ‘Çılgın Kanal’ projesi vardı... Ama... Yıl 2007... Güney Kore’de Cumhurbaşkanlığı seçimleri... Muhafazakâr aday Lee Myung bak seçim kampanyası sırasında Büyük Kanal projesini “Çılgın” proje olarak tanıttı. Büyük Kanal Projesi Han ve Nakdong nehirlerinin birleştirilerek Kore’nin içinden 500 km. uzunluğunda bir suyolunun açılmasını öngörüyordu. Böylece Seul’den yük alan gemiler kestirmeden Busan Limanı’na inecekti! Bilim dünyası, çevre örgütleri, sivil toplum, muhalefet ayağa kalktı... Ekonomik, ekolojik ve sosyolojik olarak vereceği zararlar ortaya kondu. Bu arada seçimler sonuçlanmış ve Lee başkanlık koltuğuna oturmuştu. Gelen tepkiler üzerine Lee, projeyi revize etti. “FourRiver Project” adıyla yeni proje sundu: Han Nehri, Geum Nehri, Nakdong Nehri ve Yeongsan Nehri’ni yeniden canlandırma projesi. Projeyi haklı göstermek için hükümet selleri önleyeceğini, su teminini güvence altına alacağını, su kalitesini artıracağını, rekreasyon alanları oluşturacağını ve nehirleri çevreleyen bölgelerin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunacağını savundu. Ancak bu yeni proje de muhalefete göre “örtülü kanal” projesiydi. Çünkü nehir yatağı kanala dönüştürülebilecek derinlikte taranacaktı. Bilim insanlarının, çevre uzmanlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve muhalefetin tüm uyarılarına rağmen dönemin hükümeti yaklaşık 30 milyar doları suya, çamura, betona gömerek projeyi gerçekleştirdi. 2011’de tamamlanan proje, bırakın su taşkınları ve kuraklığa çare olmasını, tam da bilim insanlarının ve muhalefetin uyardığı gibi çevresel felaketler doğurdu. Su kalitesi dört nehirde de düştü, özellikle Nakdong en kötüsü oldu. Yaz aylarında Nakdong Nehri, “yeşil alg”lerle kaplanıyor. Proje aynı zamanda birçok doğal bitki ve hayvan türünü tehlikeye atan temel doğal yaşam alanlarını da yok etti. Tabii bu arada projenin ekonomik boyutu da tam anlamıyla felaket oldu. Hemen hemen hiçbir şey kazandırmadığı gibi inşaat şirketleri arasındaki bölüşümler, devlet yetkililerine verilen rüşvetlerle gündeme geldi. Denetleme Kurulu’nun raporlarında projenin yaşama geçirilme şekli de bulunuyor. Hem Altyapı ve Ulaştırma Bakanlığı’nın hem de Çevre Bakanlığı’ndan uzmanların plana itirazları kabul görmemiş. Ve projeyi onaylamaları için baskı yapılmış. Rapor, devlet işlerini keyfi olarak yürütmenin zararlarını gözler önüne seriyor. Şimdiki Cumhurbaşkanı Moon Jaein, 2017’de göreve başlar başlamaz proje kapsamında inşa edilen bazı barajların kapaklarını açtırdı ve devlet denetleme kurumunu bilim adamlarıyla birlikte projeyi araştırmakla görevlendirdi. Kurul 2018’de araştırmasını tamamladı ve Lee yönetimine ağır ithamlarda bulundu. Bu arada Lee Myungbak, Mart 2018’de yolsuzluk suçlamasıyla (ama bu proje ile ilgili değil, en azından şimdilik) tutuklandı, mahkeme tarafından 15 yıla mahkum edildi. Güney Kore, dönemin liderinin inadı ve ihtirasları yüzünden Çılgın Kanal’ı ya da devşirerek “Dört Nehir Projesi”ni yaşama geçirmesinin bedelini hâlâ ödüyor. Bizim Kanal İstanbul projesi ise tepedeki tek adamın inadı ile onun şakşakçılarının alkışları arasında “çatlasalar da patlasalar da yapacağız” düzeyinde bir söylemle yaşama geçirilmeye çalışılıyor... Atlar ölüyor, herkes susuyor... Konu artık fayton meselesinin çok ötesine geçti. Bir dram yaşanıyor Adalar’da. 1500 at ölüme terk edilmiş durumdaw. Ruamlı atlar ile sağlıklı atlar haftalardır bir aradalar. Atlar hareketsizlikten büyük acılar çekiyorlar. Her gün birkaç ata daha ruam bulaşıyor ve sapır sapır ölüyorlar. Kimsenin umurunda değil. Atlı faytonlar kaldırılsın diye nöbet tutan hayvansever(!) lobisi nerede? Merak ediyorum doğrusu. Ya yetkililer? Atları yıllardır bir rant kapısı yapan kimi faytoncuların atlarına kötü muamelesini ve sorumsuzluğunu hiçbir denetim yapmadan izlediler. Şimdi de atları tümüyle ortadan kaldıracak bir süreç yaşanıyor; böylece fayton sorunu da zahmetsizce çözülmüş olacak. Öyle değil mi? Not: Güney Kore uzmanı ve eski gazeteci Ali Er’e verdiği bilgiler için teşekkürler. Umarız Güney Kore’nin yaşadığı bu deneyimden gerekli dersler çıkarılır. Hırdavatta üretim yüzde 20 düştü Otomotiv, beyaz eşya, mobilya, elektronik, havacılık ve savunma sanayii gibi çok sayıda sektöre hizmet veren hırdavat sektöründe, imalat sanayiindeki daralmaya bağlı olarak 2019’da yüzde 20 üretim düşüşü yaşandı. Hırdavat Sanayici ve İş Adamları Derneği (HISİAD) Başkanı Çetin Tecdelioğlu “Hırdavat söktörü 2019’da iç piyasada başta otomotiv ve beyaz eşya olmak üzere ürün verdiği sektörlerdeki daralmaya bağlı olarak adet ve kilogram bazında yüzde 3540 küçüldü. 2020’de Türkiye ekonomisi eğer yüzde 3 büyürse, hırdavat sektörü adetsel olarak yüzde 10 büyür” dedi.