Catalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ ‘Var olan bölünmeyi Fener Rum Patrikhanesi Bursa Metropoliti Elpidophoros, Ukrayna Kilisesi’nin bağımsızlığının gerekli tedavikriterlerin yerine getirilmesinin sonucu olduğunu savunuyor çabası’ MİNE ESEN Batı ile Rusya arasında Ukrayna üzerinden yaşanan gerilimde son halkalardan biri kiliseler konusunda. Fener Rum Patrikhanesi’nin Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlık talebini kabul etmesiyle dinle siyaset bir kez daha birbirinin içine geçmesiyle, tartışmalar alevlendi. Rusya cephesi bağımsızlık adımının arkasında ABD destekli Batı’nın kıskaç hamlesini görürken Kiev’den ise Moskova’ya suçlamalar yükseliyor. Konunun ana aktörlerinden Fener Rum Patrikhanesi’nin Bursa Metropoliti Prof. Dr. Elpidophoros Lambriniadis ise Ukrayna kilisesinin bağımsızlığının, gerekli şartların yerine getirilmesinin bir sonucu olduğu görüşünde. Moskova yönetimine sert eleştiriler getiren Metropolit Elpidophoros, diğer yandan ise Ukrayna Kilisesi’nin bağımsızlık kararıyla birlikte Fener’le ilişkileri koparan Rus Patrikliği’yle diyaloğun orta vadede yeniden sağlanabileceği umudunda. İstanbul Balat’taki tarihi Fener Rum Patrikhanesi’nde, Heybeliada Ruhban Okulu Başrahibi de olan Lambriniadis ile söyleşimizden satırlar... n Moskova Kilisesi’nin muhalefetine karşın Fener Rum Patrikhanesi, Ukrayna Kilisesi’nin bağımsızlık adımını tanıdı ve halihazırda KievBatı hattıyla Rusya arasındaki tansiyon daha da yükseldi. Bu karar için zamanlamayı, süreci nasıl değerlendiriyorsunuz? ELPİDOPHOROS LAMBRİNİADİS Ukrayna Kilisesi’yle ilgili gelişmeler doğrudan Patrikhanemizin Ortodoks dünyamızdaki yeri ve önemi ile bağlantılıdır. Biliyorsunuz İstanbul Rum Patrikliği tüm patrikhaneler arasında birinci yeri alıyor. Bu sadece protokolde birinci koltukta oturmakla sınırlı değil, Ortodoks dünyasındaki rolünü de etkiliyor. Ukrayna’ya gelirsek Ortodoks dünyasında yerel, milli bir kiliseye bağımsızlığını ya da patriklik unvanını veren her zaman İstanbul Rum Patrikliği olmuştur. Rusya Patrikhanesi’ne de zamanı gelince bağımsızlığı ‘DİYALOĞA AÇIĞIZ’ eğer bir komisyon kurarsak buradan Ukrayna Kilisesi’ne bağımsızlık çıkacak. Biz de baktık ki işbirliği, diyalog ça n Moskova Patrikhanesi’yle balarından yaklaşık 30 yıldır sonuç alınmıyor, Ukrayna aranızda yeniden di Kilisesi’nden talebi aldık. yalog orta vadede Talebi kimden al mümkün mü? Bakın Ukrayna şu an fiilen Rusya ile savaş durumunda. İki ülke savaşırken birinin kilisesi sana nasıl bağlı olabilir ki, Kırım Yarı dık sorusuna gelince... Ukrayna’da bölünmüş 3 kilise var. Birisi Mos kova Patrikhanesi’ne madası, Donbass Rus işgali altında. bağlı. Biz de her üç Bursa Metropoliti Elpidophoros ile İstanbul Fener Rum Patrikhanesi’nde görüştük. Rusya tarafından dile getirilen neden siyasidir, jeopolik dengelerinin bozulmasıdır. Ama bu bizim işimiz değil, biz kiliseyiz. Ukrayna kilisesi bizden de bağımsız, Ruslardan da bağımsız. Ukrayna’da var olan bölünmüşlüğü biz tedavi etmeye çalışı kiliseden talep almaya karar verdik. Tabii Moskova Patrihanesi’nden gelen talepler Rusya’nın cezalan yoruz. Eminim ki orta vadede Mos dırması kaygılarıyla nı patrikhanemiz verdi. Her kilise için geçerli olan şartlar Ukrayna kilisesi için de istendi. Bu şartlar nedir: kilisenin bağımsız bir devlet içerisinde olması ve yerel kilisenin bulunması. Yaklaşık 30 yıllık süreç... Ukrayna bağımsız bir devlettir ve kendi yerel kilisesine sahiptir. Yaklaşık 40 milyon nüfuslu Ukrayna, büyük bir Ortodoks nüfusa sahip. Bir de talep gelmesi lazım, yerel kilisenin patrikhaneden bunu istemesi gerekiyor. Bu talebin de iki boyutu var. Patrikhane olarak bunu hem devlet tarafından almamız gerek hem de yerel kilise tarafından. Bu kova Patriği ile diyalog yeniden daha azdı. Ama biz bu olacak. Biz kutuplaşma istemiyoruz, diyaloğa açığız. Moskova Patriği’nin tavrını anlıyoruz aslında. O da Putin’in baskısı altında. Putin’e göre, Ukrayna’yı kaybetmemeliydi Patrik Krill. Ama siya şartı yerine getirmiş olduk, Ukrayna devleti de destekleyince süreci başlattık. set de siyasiler de geçicidir, dün Tek taraflı Moskova tep yevi kriterler kilise için ge kisi var. Yani Moskova Patri çerli olamaz. Her iki taraf da sabredecek, toz biraz ye re düşsün birbirimizle konuşabilelim. bir kısmının bağımsızlığı istemesi. Bu Moskova Patrikhanesi tarafından en gellendiği zaman, ki bu 1990 91 civarında oldu, Moskova Patrikhanesi o zamanki talebi dile getiren Kiev başpiskopo sunu aforoz etti. Ancak bu ki şi halk tarafından sevilen bir kişiydi. Ukrayna’daki çoğu Ortodoks onu izledi, yeni bir ği Krill dedi ki, bundan sonra ayinlerde İstanbul Rum Patriği Bartholomeos’un adını zikretmeyeceğim. Bu karşılıklı olmadı ama. Bizim patriğimiz tüm patriklerin isimlerini zikretmeyi sürdürüyor. n Bağımsızlık kararı BatıRusya arasındaki tarihi çekişmenin din üzerinden yaşanan perdesi yorumları için görüşünüz nedir? Aslında bu kararı engelemek isteyen tarafların argümanları tamamen siyasi ve jeopolitiktir. Patrikhanemizin kriterleri tüm yerel kiliselere bağımsızlık statüsü için uyul ması gereken kriterlerdir. Mesela Rusya Kilisesi bizden bağımsızlık istediğinde, Bul garistan, Sırbistan, Yunanis tan, Gürcistan da istediğinde aynı kriterleri kullandık. Öte yandan Rusya Devlet Başka nı Putin birçok kez müdahale etti, patrikhanemizi ağır eleş Ukrayna Devlet Başkanı Poroşenko, Ukrayna kilisesinin bağımsızlığı çerçevesinde geçen ay İstanbul’da Patrikhane’deki törene katılmıştı. tirdi, bizi “ABD’lilerle işbirliği yapan patrikhane” olarak suçladı ki, bu doğru değil. n Önümüzde yine din ve noktada Ukrayna için her iki şart da yerine geldi. n Ukrayna içinde bölünmüşlük vardı, ‘bu bölünmüşlük kilise kararıyla daha da arttı’ eleştirileri için görüşünüz nedir? Ukrayna içinde bağımsızlık talebine karşı çıkan kilise de var çünkü... Yerel kilise biliyorsunuz bölündü, bunun nedeni büyük kilise kuruldu, Moskova’dan bağımsız. Bunun anlamı kilisenin bölünmesi oldu. 1990’da biz müdahale ettik, Kiev’e, Moskova’ya gittik, sorunu çözelim dedik. Ancak bugüne kadar Moskova Patrikhanesi diyalog hamlesini ya engelledi, ya erteledi, bir türlü sonuca varmamızı istemedi. Çünkü biliyorlardı ki siyaset birbirine karışmış bir tablo var, ne dersiniz?.. Elbette bu ikisi birbirinden etkileniyor. Mesela bir örnek verelim, bizim patrikhanelerimizden biri de Şam Patrikhanesi. Rusya’nın ordusu Suriye’de. Oradaki Patrik nasıl Rus kilisesine karşı çıkabilir, o konuda biz de anlayış gösteriyoruz... Sırbistan için de benzer. Rusya ile araları çok iyi. GÖZLER ÇİPRAS’IN ZİYARETİNDE Heybeliada Ruhban Okulu Başrahibi de olan Metropolit Elpidophoros ile görüşmemizin gündeminde Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras’ın bugün başlaması planlanan Türkiye ziyareti de var. “Her Yunanistan Başbakanı’nın Türkiye ziyareti önemlidir. Ama bu kez tarihte ilk kez bir Yunanistan başbakanının Heybeliada Ruhban Okulu’nu ziyaret etmesi önemi artırıyor” diyor Elpidophoros ve ekliyor: “Bugüne kadar okula sadece 1933’te eski başbakan Venizelos eşiyle birlikte özel bir program çerçevesinde ziyarette bulundu.” Yunan başbakanlarının ziyaretlerinde patrikhaneye uğradıklarını anlatan din adamı, Çipras’ın programında İstanbul’a gelebileceği tek günün 6 Şubat olduğunu söyledi. Bu tarihte ise her yıl Patrik Bartholomeos’un Heybeliada’da, buradaki manastırın kurucusuna atfen bayram çerçevesinde ayine katıldığına değindi. Ruhban okulu beklentisi “Sayın Çipras’ta madem ruhban okulundasınız ben oraya gelirim dedi” ifadesini kullanan ve bundan çok memnun olduklarını söyleyen Elpidophoros, bu adımın Ruhban okulunun yeniden açılmasıyla ilgili moral olacağı görüşünü dile getirdi. “Ruhban okulu biliyorsunuz etkinlikler çerçevesinde bina olarak açık, ama okul faaliyeti yok. Bu karar devlete ait. Açılması için hiçbir hukuki engel yok demişti Sayın Cumhurbaşkanı, ki haklı... Ama siyasi nedenler var. Bu tür ziyaretler siyasi gerginliğin azalmasına katkıda bulunuyor” diye konuştu. n Ankara ile genel olarak ilişkilerinizi nasıl değerlendiriyorsunuz? Bence sadece patrikhane değil, bütün azınlıklar bir önceki yönetime göre, altın çağını yaşıyorlar. Geçmişte çok hedef oluyorduk ancak şimdi kendimizi gerçek bir Türk vatandaşı olarak hissetmeye başladık. n Ama hâlâ kimi zaman ötekileştirici, ayrıştırıcı söylemlere iktidarın üst isimlerinde rastlıyoruz... Ama bu artık devletin siyaseti olmaktan çıktı, evet eski zihniyeti yansıtan insanlar var, her yerde var aslında. Ama artık devlet bu tavrı kucaklamıyor. Kurumların tavrı değişti ki bu büyük bir kazanç. Çünkü Türkiye buna kazanınca kendi sırtındaki büyük bir yükü atmış oldu. Erdoğan laiklik vurgusu yapmış n Moskova ile de yakın ilişkilerdeki Ankara’nın bu gelişmelere yönelik tutumu nasıl? Rusya’nın etkilediği ülkelerin aksine Türkiye’nin tutumu farklı. Putin iki kez Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Ukrayna konusunda müdahale etmesini istedi. Biri 2008, diğeri 2018’de. Her iki zaman da Erdoğan, patrikhanemize müdahale etmeyi reddetti. “Türkiye’de laik bir devlette yaşıyoruz, patrikhanenin işleri din işleridir. Devlet din işlerine karışmaz, patrikhane bağımsız bir patrikhanedir” tarzında bir tepkide bulundu. Biz bunu çok takdir ediyoruz. Ankara’nın aksine Moskova tüm siyasi gücünü kullanmaya girişti. Ruhban okulunu ziyaret edecek Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, Cumhur geçerek bir ilki gerçekleştirecek ve1971’den bu yana ka başkanı Tayyip Erdoğan’ın palı olan Heybeliada Ruhban davetlisi olarak iki gün Okulu’nu ziyaret edecek, bura lük Türkiye ziyareti gerçek da düzenlenecek ayine katıla leştirecek. Çipras, 48 yıl cak. Çipras, ayinden sonra Fe dır kapalı olan Heybeliada ner Rum Patriği Bartholomeos Ruhban Okulu’nu ziyaret edecek ve burayı ziyaret Çipras ile de görüşecek. Fener Rum Patrikhanesi, son dönemde eden ilk Yunan başbakan olacak. Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağım Türkiye ziyaretinde ilk olarak sızlık talebini kabul etmesiyle gün Ankara’ya gelecek olan Çipras, deme gelmiş, bu karar Rus Ortodoks Erdoğan’la ikili görüşmesinin ardın Kilisesi’nin ve Rusya Devlet Başkanı dan ortak basın toplantısında konu Vladimir Putin’in tepkisini çekmişti. şacak. Çipras, ertesi gün İstanbul’a Çipras, Türkiye ziyareti öncesi Anadolu Ajansı’na verdiği mülakatta sıcak mesajlar verdi. “TürkYunan ilişkilerinde tarihi adımların atılması için gerekli şartlar oluşturulmalı. Hem halklarımıza hem de bölgemize fayda sağlayacak bir ilişkiyi inşa etmemiz gerekli” diyen Çipras, TürkYunan ilişkilerinin 15 Temmuz darbe girişimi sonrası kötüleştiğini söyledi. Çipras, darbe girişiminin ardından ülkesine kaçan ve Türkiye’nin iadesini talep ettiği askerlerin ilişkilerde sorun yarattığını kabul etse de iade talebine ilişkin bir yorum yapmadı. l ANKARA/Cumhuriyet 1971’de kapatıldı Heybeliada Ruhban Okulu’nun kapatılması, 1971’de Anayasa Mahkemesi’nin bütün özel yükseköğretim kurumlarının bir devlet üniversitesine bağlanması gerektiği yönünde bir karar almasının ardından gerçekleşti. Özel yüksekokul statüsünde değerlendirilen Heybeliada Ruhban Okulu’nun da Türk üniversitelerinden birisine veya bir ilahiyat fakültesine bağlanması öngörüldü. Patrikhane’nin, bunu istememesi üzerine okul kapatıldı. dishab@cumhuriyet.com.tr 5 ŞUBAT 2019 SALI 7 Venezüella Devlet Başkanı Maduro, önceki gün Turiamo kentinde düzenlenen tatbikata katıldı. Maduro’ya karşı domino etkisi Yüksek Mahkeme’nin yetkilerini elinden aldığı Batı des Öte yandan Reuters’in haberine göre İtalya hükümeti, AB’nin tekli Ulusal Meclis Başkanı Juan Guaido’yu Venezüella’nın “geçi Guaido’nun kendisini “geçici dev ci devlet başkanı” olarak tanın let başkanı” ilan etmesi üzerine si masını içeren ortak deklarasyonu yasi kaos ortamının derinleştiği na karşı çıktı. İtalya’da sağcı/po Venezüella’da, Caracas yönetimi pülist hükümetin ortağı 5 Yıldız ne uluslararası baskı artıyor. Avru Hareketi’nin Dış Politika Sözcüsü pa Birliği’nden (AB) onu aşkın ül Alessandro di Battista, “Biz ne Ma ke dün Venezüella’da erken seçim duro ne de Guaido’yu destekliyo ilan edilmesi için Devlet Başkanı ruz. Venezüella’da tek olması gere Nicolas Maduro’ya verdikleri süre ken özgür seçimler” dedi. nin dolması üzerine Guaido’yu “ge Guaido’dan yana tutumu daha çici devlet başkanı” olarak tanıdık önce gündeme yansıyan koalisyon larını açıkladı. Halihazırda ABD, Ka ortağı Lig’den ise “Maduro son dik nada, Avustralya, İsrail ve kimi La tatörlerden biri, insanlarını açlığa tin Amerika ülkelerinin tanıdığı mahkum ediyor. En kısa zamanda Guaido’yu kabul edenler arasına, seçimlere gidilmeli” çıkışı geldi. Fransa, İngiltere, Almanya, İspan ya, İsveç, Avusturya, Danimarka, Hollanda, Çekya, Letonya, Eston RUSYA: İÇİŞLERİNE ya, Polonya, Portekiz de katıldı. MÜDAHALE Roma’dan ‘veto’ Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Twitter’dan, “Fransa, seçim sürecini başlatmak için Guaido’yu geçici devlet başkanı olarak tanıdı. Venezüellalılar, kendilerini özgür ve demokratik Venezüella’daki siyasi kaos ortamında Maduro yönetimine destek veren ülkelerin başını çeken Rusya, AB ülkelerinin kararını, “ülkenin içişlerine karışmak” olarak değerlendirdi. Kremlin sözcüsü, “Gasp edilmiş iktida bir şekilde ifade etme hakkına sa rı meşrulaştırma girişimleri içişle hiptir” mesajı paylaştı. Alman rine müdahale anlamına gelmek ya Başbakanı Angela Merkel ise tedir. Bu tür bir müdahale, Ve Japonya’nın başkenti Tokyo’daki nezüellalıların içinde bulundukla temasları sırasında, “Bundan son rı krizin barışçı, etkin ve kalıcı bir raki muhatabımız Guaido’dur. Se şekilde çözülmesine fayda sağla çim sürecini en kısa sürede başlatmasını bekliyoruz” dedi. İngiltere Başbakanı Theresa May, “Maduro rejiimi son bulmalı. Caracas’a yaptırımları da içeren bazı seçenekleri değerlendiriyoruz” açıklaması yaptı. mayacaktır” ifadesini kullandı. AB’nin ültimatomunu kabul etmeyeceklerini söyleyen Maduro önceki gün buna rağmen bu yıl içerisinde yeni bir “kurucu meclis” için parlamento seçimlerinin düzenleneceğini açıklamıştı. El Salvador’da kazanan Bukele oldu Orta Amerika ülkesi El Salvador’da ya pılan devlet başkanlığı se çimini resmi olmayan so nuçlara göre, ilk turda oyla rın yaklaşık yüzde 54’ünü alan Nayib Bukele kazandı. Ataları Filistin topraklarından Osmanlı pasaportu ile El Salvador’a göçen merkez Bukele kutlamalara eşiyle katıldı. sağ Ulusal Birlik İçin Büyük İttifak Partisi’nin adayı Bukele (37) bu sonuçlarla birlikte ülkenin en genç devlet başkanı unvanına da sahip olacak. 2012’de San Salvador’un güneyindeki Nuevo Cuscatlan beldesinin belediye başkanı se Cephesi adına yarışan Bukele, 2017’de imaj zedelediği gerekçesiyle partiden atıldı. Bukele, kampanyasında yolsuzluğu önleme, çete şiddetine son verme ve daha fazla iş vaatleriyle ön plana çıktı. Ve çilen Bukele, 2015’te başkent nezüella, Nikaragua ve Hondu Sal Salvador’un belediye baş ras devlet başkanlarını dikta kanı oldu. Her iki seçimde de törlükle suçlayan Bukele, “Sağ iktidardaki sol eğilimli Fara cı da olsa, solcu da olsa dikta bundo Marti Ulusal Özgürlük tör diktatördür” demişti. Trump Bağdat’ı kızdırdı Washington’ın Suriye’den asker çekme kararının yankıları sürerken ABD Başkanı Donald Trump’ın, Irak’ta kısmen İran’ı gözetlemek için asker bırakmak istediği yönündeki açıklamaları Bağdat’ta tepkilere yol açtı. ‘İzin almadı’ CBS televizyonuna konuşan Trump, “ABD’nin Irak’taki üssüne çok para harcadığını belirtirken “Bu üssü tutmak istememin nedenlerinden biri İran’ı biraz izlemek istemem, çünkü İran gerçek bir sorun” dedi. Trump’ın açıklamaları üzerine Irak Cumhurbaşka nı Berhem Salih’ten ABD askerlerinin terörle mücadeleden sorumlu olduğu vurgusuyla “İran için bizden izin alınmadı” çıkışı yükseldi. Salih, ABD güçlerinin konuşlanmasının Bağdat’ın kararıyla mümkün olabileceğini belirtti. “Irak’ı kendi problemlerinizle boğmayın” dedi. Şii lider Mukteda Sadr’a bağlı Sairun Koalisyonu üyesi ve Meclis Birinci Başkan Yardımcısı Hasan el Kaabi de Trump’ın demecini “Irak’ın egemenliğinin açıkça ihlali” olarak nitelendirdi. “ABD güçlerinin ülkeden çıkarılması için yasa çıkaracağız” ifadelerini kullandı. C MY B