Catalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 1320 KASIM 2019 ÇARŞAMBA AKP, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda toplumun yaşadığı sorunların dile getirilmesine dayanamadı Yurttaş yardıma muhtaç AKP’nin iktidarda olduğu son 17 yılda yurttaşa 315.4 milyar lira sosyal yardım yapıldı. Geçen yıl 3.4 milyon haneye yardım gitti. 2012’den bu yana yoksul yurttaşların ücretsiz sağlık hizmeti alabilmesi için 56 milyar lira ödeme yapıldı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmet Bakanlığı bütçesinin Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmeleri öncesin tarı 55.2 milyar lira. AKP’nin iktidarda olduğu son 17 yılda 315.4 milyar lira sosyal yardım yapıldı. Bu yıl 677 bin 461 hane Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2020 yılı bütçe görüşmeleri öncesi CHP ve HDP milletvekilleri emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) ilişkin dövizleri gösterip söz konusu kesimin sorunlarının çözülmesini istedi. de CHP’liler “işsizler ordusun ye toplam 263.1 milyon lira gı dan” “toplu intihar da yardımı, 1.2 milyon haneye lara” kadar toplu de 402.5 milyon lira elektrik tü mun yakıcı sorunla ketim desteği verildi. 2012’den rına dikkat çekti. bu yana yoksul yurttaşların GSS CHP’liler görüşme kapsamında ücretsiz sağlık hiz mustafa öncesinde ellerinde meti alabilmesi için 56 milyar liçakır ki pankartları kal ra ödeme yapıldı. dırarak “Bin liranın altında maaş alan emekli yok deniliyor, 847 bin 643 emekli bin liranın altında maaş alıyor; taşe İşverene büyük teşvik 4 İşçi, memur ücret zamlarını düşük tutan AKP, işverenlere Kadınlar nafakayı rona kadro dediniz, 320 bin taşeron kapsam dışı kaldı; 2.5 milyon istihdam sözü verdiniz, 8 milyon işsiz var; İşsizlik Sigor ise teşvik yağdırdı. 5 puan prim indirimi kapsamında 1.7 milyar lira, ilave istihdam kapsamında 677.9 milyon lira teşvik ve tahsil edemiyor tası Fonu işçiye değil, işverene gidiyor” dediler. Bunun üzerine AKP’liler “boş işler, şov yapıyorsunuz” diye karşılık verdi. CHP’liler işçilerin haklarını savunmanın “boş iş” olmadığına dikkat çekerek insanların açlık sınırının altında ücretlerle geçinmeye çalıştıklarını, “toplu intiharların” yaşandığını vurguladı. Tartışmalar, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk gelene kadar devam etti. Bakanlığın bütçesinden dikkat çeken veriler de şöyle: 4 Yurttaş, sosyal yardımlarla ayakta durabiliyor. Geçen yıl 3.4 milyon haneye yardım yapıldı. 43 milyar liralık yardım gerçekleştirildi. Bu yıl için yardım mik rildi. Prim, vergi ve ücret desteği kapsamında 91 bin 156 işyeri 1.1 milyar lira destek aldı. Bakanlık bütçesinden SGK’ye işveren prim indirimi için 24.7 milyar lira aktarılacak. Bu yıl ağustosa kadar 1.5 milyon işyerine 6.8 milyar lira asgari ücret desteği verildi. 4 Hükümet kayıtdışı istihdamı düşürdüğünü savunurken geçen yıla göre oran yüzde 34’ten yüzde 36’ya çıktı. Son 10 yılda 2.6 milyon çalışan ve 240 bin işyerinin kayıtdışı olduğu belirlendi. Bakanın konuşmasının ardından CHP’liler, “EYT’leri de anlatın, atanamayan öğretmenleri de anlatın, toplu intiharları da anlatın” diye seslendi. l ANKARA 2020 yılı bütçesi verilerine göre, SGK’nin toplam gideri 2020’de 524.6 milyar liraya çıkacak. Bu 1 trilyon 96 milyar lira olan genel bütçenin yaklaşık yarısı anlamına geliyor. 2019’da 39.2 milyar lira olan SGK açığı da gelecek yıl 50.1 milyar liraya çıkacak. SGK’ye bütçeden yapılacak transferler ise 192 milyar liradan 218.7 milyar liraya yükselecek. İşsizlik ödeneğinden en az işçiler yararlandı. 2002’den bu yılın ekim ayına kadar 7.5 milyon kişiye 37.4 milyar lira ödendi. Fonun toplam varlığı ise 130.6 milyar liraya ulaşmış durumda. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2020 yılı bütçesi görüşmelerinde konuşan CHP Milletvekili Bülent Kuşoğlu, aile kurumunun ahlaki açıdan eridiğini, işsizliğin zirve yaptığını, kentleşme ve teknolojinin getirdiği sorunları bu bütçeyle çözmenin mümkün olmadığını söyledi. HDP Milletvekili Filiz Kerestecioğlu, sosyal yardımlarla övünen ve bu yardımları siyasal amaçları için kullanan bir anlayışın olduğunu vurgulayarak, sosyal yardımları yatırıma ve üretime dönüştüren bir anlayışın gelişmesi gerektiğini ifade etti. Nafaka davalarında kadınların mağdur olduğunu dile getiren Kerestecioğlu, kadınların yüzde 80’nin nafakayı tahsil edemediğini aktardı. İYİ Parti Milletvekili İsmail Tatlıoğlu da “Türkiye, son yılların en yüksek oranlı işsizliğini yaşıyor. Sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sistemimiz yok. 10 yıl sonra ne olacağı belli değil” dedi. ‘Para fonda duruyor’ Bakan Zehra Zümrüt Selçuk, emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) ilişkin, “En az 10 analiz yaptık. Her türlü kombinasyonu denedik. Hiçbirinin maliyeti sürdürülebilir değil” derken 15 Temmuz sonrası toplanan bağışlara ilişkin ise “15 Temmuz bağışlarının 1 kuruşuna dokunulmadı. 330 milyon liranın üzerindeki para fonda duruyor” ifadelerini kullandı. Moody’s:Kırılganlık sürecek Emre Buğday KOBİ’lere siber sigorta gerekli Chubb Türkiye Ülke Başkanı Emre Buğday, Avrupa’da en çok siber saldırının yaşandığı ülkelerden birinin Türkiye olmasına rağmen siber güvenlik sigortalarına beklenildiği kadar ilgi gösterilmediğini söyledi. Şirketinin Türkiye’deki 10’uncu yılı nedeniyle düzenlenen toplantıda konuşan Buğday, özellikle KOBİ’lerin bu sigortaya daha çok ilgi göstermesi gerektiğini belirterek “Hacker’lar şirketlerin muhasebe bilgilerini, müşteri veritabanını ele geçirebilir. Küçük şirketlerin kendilerini güvene alması lazım” dedi. Ayrıca bireysel siber sigortayı da yakın zamanda pazara sunacaklarını söyleyen Buğday, yönetici sorumluluk sigortalarına olan talebin de arttığını söyledi. l Ekonomi Servisi Gözde Girişim ambalajı satıyor Yıldız Holding şirketlerinden Gözde Girişim’in bağlı ortaklığı İsmet Ambalaj iştiraklerinin satışı veya başka şirketlerle birleşmesi için Pragma Finansal Danışmanlık yetkilendirildi. Açıklamaya göre, bu şirketin iştiraklerinin hisseleri, faaliyetleri veya varlıklarının bir bölümü veya tamamının doğrudan ya da dolaylı olarak satışı ya da doğrudan ya da dolaylı olarak başka bir şirketle birleşmesi imkânlarını araştırmak ve potansiyel alıcılar ile görüşmeler yapmak üzere anlaşma yapıldı. Sanovel İlaç’a ortak aranıyor Toksöz Grup, ilaç şirketi Sanovel’in azınlık hisselerini ABD’li hedge fon York Capital öncülüğündeki fonlara satmak için görüşmeler yürütüyor. Konuya yakın üç kaynağın verdiği bilgiye göre, satış işlemine ilişkin görüşmeler sürerken nihai anlaşmaya henüz varılmadı. Bir kaynak, “Toksöz ailesi bankalarla grup kredilerinin yapılandırma görüşmelerin yapıyor aynı zamanda Sanovel’de azınlık hisse satmak için görüşmeler yürütüyor” dedi. l Reuters Türkiye 11’inci sıraya düştü Ekonomik kriz nedeniyle duran otomobil satışları, Türkiye’yi Avrupa (AB28 ve EFTA ülkeleri) pazarında da geriye düşürdü. Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin (ODD) açıkladığı verilere göre, yılın ilk 10 ayında Avrupa otomobil pazarı geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 0.7 azaldı ve 13 milyon 330 bin 918 adede geriledi. Bu kapsamda Türkiye’deki otomobil pazarı ise yüzde 29.2 küçülerek 268 bin 224 adet oldu. ODD’nin verilerine göre, Avrupa otomobil pazarında geçen yılın ilk 10 ayında dokuzuncu olan Türkiye, bu yıl 11’inci sıraya geriledi. Ekim ayında ise Avrupa pazarı yüzde 8.6 büyüyerek 1 milyon 214 bin 989 adede yükseldi. Avrupa’daki artışta Almanya ve Fransa etkili oldu. Türkiye’deki pazar yüzde 137.9 büyüyerek 39 bin 996 adede çıktı. l Ekonomi Servisi Kurum, artan siyasi ve jeopolitik risklerin büyümede yavaşlamaya neden olduğunu, ekonomilerin şoklara karşı tepki verme kabiliyetini azalttığını vurguladı. Kredi derecelendirme talamanın altında büyüyekuruluşu Moody’s ya cek” dedi. yımladığı raporda 2020’de 2020’de küresel tica ekonomilerde aşağı yönlü ret gerilimi ve devam eden risklerin artması, siyasi korumacılık aksiyonları ve politik risklerdeki ön nın kredi koşulları için te görülmezlik, ticaret savaşı mel risk olacağı vurgulan belirsizlikleriyle kredi ko dı. ABD ile Çin anlaşmaz şullarının zayıflayacağını lığı, Brexit belirsizliği ve açıkladı. ikili anlaşmazlıkların te 2019’da 2009’daki re mel riskler olacağı, ticaret sesyondan beri en düşük kırılmalarının yatırım ka büyümenin kaydedildiği rarlarını etkileyeceği ifa ni belirten kurum, küresel de edildi. ekonominin 2020’de de kırılgan kalacağını ifade etti. Resesyon yok Moody’s yönetici direk Ticaret belirsizliği de törlerinden Elena Duggar vam ettikçe finans piyasa raporda, “Küresel büyüme larında volatilitenin de ar dünya ekonomisinin te tacağı uyarısı yapıldı. mel motorları olan ABD ile Kurum, 2020’de reses Çin’deki yavaşlamayla sö yon beklemezken ticari, si nük kalacak. Gelişmiş ül yasi ve jeopolitik riskle ke ekonomilerinde büyü rin önemine dikkat çek me yavaşlayacak, Çin’deki ti. Avrupa’da ve ABD’de yavaşlama ve küresel tica resesyon riskinin yüksek ret büyümesinin sona yak kalmaya devam edeceği laşmasıyla çoğu gelişmek ifade edildi. te olan ülke piyasası da or l Ekonomi Servisi Hissedilen enflasyona göre maaşlar artırılsın KESK Bursa Şubeler Platformu’nun zamları protesto etmek için Heykel önünde yapmak istediği eylem engellendi. Polisin engeli üzerine açıklama KESK Bursa Şube binasında yapıldı. KESK Bursa Şubeler Platformu adına yapılan açıklamayı okuyan İrfan Açık, pazarda fiyatlar artmaya devam ederken enflasyon rakamlarının sürekli düşmesinin mümkün olmadığını söyledi. Hükümetin ülkede yaşanan krizin faturasını emekçilere yıkmak istediğini vurgulayan Açık, “Başından beri ülkeyi yönetenlerin asıl hedefinin enflasyonu düşürmek değil, enflasyonu düşük göstererek çalışanların maaşlarını, ücretlerini baskılamak olduğunu ifade ettik. 5 milyon kamu emekçisine ve emeklisine verilmesi gereken enflasyon farkını düşük tutmak için her yolun deneneceğini söyledik ve haklı çıktık. Maaşlarımızda hedeflenen enflasyon oranında değil, yaşanan gerçek enflasyon oranında artış yapılmalı. Tüm yükü emekçilerin sırtına yıkan vergi adaletsizliğine ve vergi dilimi soygununa son verilmeli” dedi. l Ekonomi Servisi Adnan Bali Mucizat Eker Divringi Eker’in madalyası İş’e Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ilk Cumhurbaşkanı seçildiği ve 29 Ekim 1923’te TBMM’de Cumhuriyetin ilan edildiği oturumu yöneten merhum Meclis Başkanvekili Abdullah İsmet Eker’in İstiklal Madalyası, İş Bankası Müzesi’ne bağışlandı. Milli Mücadele’nin 100. yılında “İstiklal” sergisiyle 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’nda ev sahipliği yaptığı 10 bin 919 kişiyle günlük ziyaretçi rekoru kıran İstanbul Eminönü’ndeki müzede, Abdullah İsmet Eker’in İstiklal Madalyası da sergilenecek. İş Bankası Genel Müdürü Bali, “Mucizat Eker Divringi’nin ülkemiz tarihi açısından büyük önemi bulunan, aile yadigârı olarak ise paha biçilmez olan bu madalyayı müzemize bağışlamasından İş Bankası ailesi olarak büyük onur duyduk” diye konuştu. İşsizlik T u¨rkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSKAR) her ayın 15’inde Tu¨rkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıklamakta olduğu “Hanehalkı İşgu¨cu¨ Araştırması” sonuçları üzerine “İşsizlik ve İstihdam Raporu”nu kamuoyu ile paylaşmakta. Türkiye’de sürekli olarak yayımlanmakta olan ve kanımca en kapsamlı ve güncel veriler ile donatılmış söz konusu raporun 15 Kasım tarihli sayısı Türkiye ekonomisinin en derin sorununu açıklıkla ele almakta. Satırbaşlarıyla özetlemek gerekirse; Krizin birinci yılı geride kalırken işsizlik artmaya devam ediyor, istihdamdaki azalış su¨ru¨yor. Ağustos 2018’de 3 milyon 666 bin olan mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı Ağustos 2019’da 976 bin artarak 4 milyon 642 bine yu¨kseldi. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 2.9 puan artarak yu¨zde 11.3’ten yu¨zde 14.2’ye yu¨kseldi. İşsizlikte en yoğun artış ise genç ve kadın işsizliğinde gerçekleşti. Genç kadın işsizliği Ağustos 2018’de 26.4 iken 8.2 puan artarak yu¨zde 34.6 oldu. Türkiye işgücü piyasalarındaki tıkanma sadece işsizlik oranları ile sınırlı değil. İstihdamda da bu¨yu¨k bir daralma yaşanmakta. Ağustos 2018’de 28 milyon 830 bin olan mevsim etkisinden arındırılmış istihdam 762 bin kişi azalarak Ağustos 2019’da 28 milyon 68 bine geriledi. Aktif sigortalı olarak çalışanların sayısı son bir yılda 413 bin kişi azaldı. 2018 Ağustosu’ndan 2019’a... DİSKAR raporunun işsizlik türlerinin özetlendiği grafiği ise bir eylem afişi niteliğinde. Türkiye ekonomisinde derinleşmekte olan reel üretim ve sistemsel krizin emekçileri ilgilendiren en temel boyutu olan istihdam tahribatı ve işsizlik sorununu aşağıda paylaşıyorum. Şekilde, elimizdeki son veri olan Ağustos 2019 (temmuzağustoseylül ayları ortalaması) ile 2018’in aynı döneminin karşılaştırılması var. DİSKAR çalışanları tarafından TÜİK’in resmi verilerinden derlenen şekil, ekonomide giderek derinleşmekte olan işsizlik sorununu tüm çıplaklığıyla özetlemekte. İşsizlik sorununun artık yapısal ve sistemik bir boyutta olduğunun en çarpıcı göstergesi, “ne eğitimde ne de istihdamda olan gençlerin oranı”. Bu rakam yüzde 34 ile OECD ülkeleri arasında en yüksek orana ulaşmış konumda. Atıl olarak sistemin dışına itilmiş gençlerin, tüm genç nüfusun üçte birine ulaştığını belgeleyen bu rakam, Türkiye’nin gelecek potansiyeline ilişkin kaygılarımızı derinleştiriyor. Kaynak: DİSKAR, İşsizlik ve İstihdam Raporu, Kasım 2019. Türkiye’de “toparlanma/dengelenme” gibi söz oyunlarıyla geçiştirilmeye çalışılan ekonomik ve sosyal krizin en somut göstergesi işsizlik ve “insan onuruna yakışır işin tahribatı” olarak gözleniyor. İşsizlik sorununun yapısal nitelikli boyutları ise finans burjuvazisinin spekülatif dünyasının çıkarlarına indirgenen ve “önce enflasyonu düşürelim gerisi hallolur” mantığına dayandırılan kemer sıkma politikalarıyla çözülemeyecek kadar derin ve ciddi. Değirmencilere yönelik soruşturma genişledi Rekabet Kurumu’nun, buğday unu sektöründe faaliyet gösteren 12 teşebbüs hakkında yürüttüğü soruşturmaya bir teşebbüs birliği ve 11 teşebbüs eklendi. Rekabet Kurumu’nun internet sitesinde yer alan bilgiye göre, Rekabet Kurulu buğday unu pazarında faaliyet gösteren teşebbüslerin aralarında anlaşarak fiyat artırmak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal edilip etmediklerinin tespitine yönelik olarak 12 şirket hakkında soruşturma başlatılmıştı. Soruşturmaya yeni eklenenler arasında Karadeniz Un Sanayicileri Derneği de yer alıyor. l Ekonomi Servisi BKM’ye ek süre verildi Rekabet Kurulu, Bankalararası Kart Merkezi (BKM) AŞ tarafından sunulan BKM Express hizmetinin muafiyetini kaldıran kararının uygulanmasını 30 Haziran 2020 tarihine kadar uzattı. Rekabet Kurumu’nun internet sitesinde yer alan duyuruya göre İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 11. maddesi çerçevesinde yapılan yeniden değerlendirme sonucu; BKM tarafından sunulan BKM Express hizmetinin, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde yer alan koşulları sağlamaması nedeniyle söz konusu faaliyete muafiyet tanınamayacağına hükmedilmişti.