Catalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dıshab@cumhuriyet.com.tr 3 Ocak 2019 PERŞEMBE 7 Tayvan kapışmasıWashingtonPekin hattında, Asya Pasifik üzerinden yaşanan çekişmede ton sertleşiyor Uluslararası güçlerin yeni rekabet alanlarından biri olacağı değerlendirmeleri yapılan AsyaPasifik hattında Tayvan üzerinden devam eden gerilim artıyor. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, dün Tayvan’la birleşme çağrısı yaptığı konuşmada güç kullanma seçeneğine de kapı aralarken Tayvan’dan ise “tek ülke, iki sistem” düzenini kabul etmeyecekleri yanıtı geldi. ABD Başkanı Donald Trump, önceki gün Tayvan’a silah satışına da yeşil ışık yakan bir yasayı onaylamıştı. Şi’den sert çıkış Çin Ulusal Halk Kongresi tarafından ilki 1979’da yapılan ve Tayvan ile Çin’in barışçıl birleşmesini savunan “Tayvan’daki Yoldaşlara Mesaj” etkinliğinin 40’ıncı yıldönümünde konuşan Şi, iki yakanın birleşmesini “hiçbir güç ve hiç kimse tarafından asla engellenemeye Somali’den BM temsilcisine Eşşebab tepkisi Somali, Birleşmiş Milletler (BM) Somali Özel Temsilcisi Nicholas Haysom’ı ülkenin içişlerine müdahalede bulunduğu gerekçesiyle istenmeyen kişi ilan etti. Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Haysom’ın Somali’de çalışmasının bundan böyle kabul edilemeyeceği belirtildi. Açıklamada, BM temsilcisinin kasti olarak ülke içişlerine müdahale ettiği ve BM protokollerini çiğnediği bildirildi. Haysom’ın geçen hafta Somali hükümetine yazdığı mektupta, ülkenin Güney Batı eyaletindeki başkanlık seçimlerinde aday olan, cihatçı örgüt Eşşebab’ın eski sözcüsü Ebu Mansur Muhtar Robov’un da aralarında bulunduğu yaklaşık 300 kişinin gösterilerde gözaltına alınmasının yasal gerekçesini sorduğu bildirildi. Romney: Liderlik vasfı yok ABD’li cumhuriyetçi senatör Mitt Romney, Başkan Donald Trump’ı sert şekilde eleştirerek “ülkeyi ida re edecek karakterden yoksun” de di. Cumhuriyetçilerin 2012 Başkan adayı ve yeni Utah senatörü Rom ney, Washington Post gazetesinde yayımlanan makalesinde Trump’ı ül kenin müttefiklerini terk etmekle ve bölünmüş bir ülkeyi yönetme karak terinden yoksun olmakla suçladı. Romney, “ABD toplumu bu ka dar kutuplaşmış ve öfkeliyken, başkanın karakter özellikleri nin liderlik vasfı taşıma sı gereklidir. Bütün dünya bizi izli Romney yor” ifadelerini kullandı. Bu arada Washington Post, Trump’ın 2018’deki açıklamalarının toplam 5 bin 611 yanlış ve yanıltıcı bilgi içerdiğini yazdı. Bu, günde orta lama 15 yanlışa karşılık geliyor. Boğaz üzerinde tren kazası Danimarka’da Sjaelland ve Fyn adalarını birbirine bağlayan Storebaelts (Büyük Boğaz) Köprüsü’nde dün meydana gelen tren kazasında 6 kişi yaşamını yitirdi. Yetkililer, 16 kişinin yaralandığı kazanın Fyn adasından Sjaelland yönünde hareket eden, 131 yolcu ile 3 mürettebatı bulunan hızlı trene bir yük treninden kopan parçaların çarpması sonucu meydana geldiğini açıkladı. Kazanın, yük treninin taşıdığı bir tentenin hız trenine çarpması sonucu hız treninin ani fren yapması nedeniyle gerçekleşmiş olabileceği belirtiliyor. Norveç lideri iki çocuk istedi Kadınların kaç çocuk doğurması gerektiğini söyleyen liderler arasına Norveç Başbakanı Erna Solberg de eklendi. Liberal muhafazakâr eğilimli Höyre Partisi lideri Solberg, yeni yıl konuşmasında Norveçli kadınların ortalama 1.6 çocuk doğurduğunu belirtti. Ülke refah sisteminin sürdürülebilirliliği için çocuk sayısının yeterli olmadığını söyleyerek Norveçlilerden en az 2 çocuk yapmalarını istedi. ABD’nin ek silahlandırma hamlesine giriştiği Tayvan için Çin’den ‘tek ülke iki sistem’ vurgusu yinelendi. Ada ülkesinin bağımsızlığını reddeden Pekin, ‘askeri güç seçeneğini’ de dışlamadı Çin’e bağlı özel yönetim bölgesi Hong Kong, önceki gün Tayvan’ın bağımsızlığını isteyenlerle Pekin yanlıları arasında gerilime sahne oldu. cek tarihi bir eğilim” olarak tanımladı. Çin Devrimi’nin ar dından Çinli milliyetçilerin kaçtığı Tayvan ile “tek devlet, iki sistem” anlayışıyla barışçıl bir birleşme öneren Şi, “Tayvan’ın yasal haklarına saygı duyulacağını” da belirtti. Uyarı niteliğinde vurgularda da bulunan Şi, “Tayvan’ın bağımsızlığı sadece derin bir felaket getirir” şeklinde konuştu. “Çinlinin Çinliyle kavga etmeyeceğini ancak güç kullanmayı bir kenara bırakma güvencesi veremeyeceklerini” de sözlerine ekledi. ABD tanımıyor, destekliyor Kendisini resmi olarak “Çin Cumhuriyeti” şeklinde adlandıran, 23 milyonluk nüfusunun yüzde 90’ı Han kökenli Çinlilerden oluşan Tayvan’ı dünyada yalnızca 19 ülke tanıyor. Pekin, 1992 yılında yürürlüğe koyduğu bir mutabakatla “Tek Çin” prensibini öne çıkarmıştı. ABD de Pekin yönetiminin “Tek Çin” prensibini kabul eden ülkeler arasında olsa da Doğu ve Güney Çin de nizlerindeki hâkimiyetin tamamen Çin’e bırakılmaması adına Tayvan’a silah satışını ve bölgeyle ilişkilerini sürdürüyor. Çin’le ticaret savaşı başlatan ABD Başkanı Trump, önceki gün Çin’in bölgedeki nüfuzuna karşı kullanılmak üzere 1.5 milyar dolarlık bütçe gerektiren bir Pasifik yasasına imza atmış, Tayvan’a yeni silah satışına onay vermişti. Tayvan lideri Tsai Ingwen ise Şi’nin konuşmasına yazılı bir açıklamayla yanıt verdi. “Tayvanlıların ezici çoğunluğunun ‘tek ülke, iki sistem’ düzenine karşı çıktığını” belirten lider, Pekin’in “Tayvan’ın varlığıyla yüzleşmesi gerektiğini” söyledi. Tsai, “Tayvan halkı özgür ve demokratik bir sistemde ve Çin’den bağımsız yaşamak istiyor” ifadelerini kullandı. Başkent Brasilia’daki yemin töreni etkinliklerine 100 bini aşkın kişi katıldı. Tören alanına üstü açık bir Rolls Royce ile gelen Bolsonaro çiftinin içinde olduğu araca korumalar, atlı birlikler de eşlik etti. ‘Tropik DÖBBNAOREŞLMEIRSZİOIİBLSNYAAAAŞĞR’LDCOAAIDI Trump’şov Diktatörlük dönemine övgüleriyle bilinen Bolsonaro, “İyi vatandaşın kendini savunabilmesi için silah yasasının liberalleştirileceğini” söyledi. Brezilya’nın yeni devlet başkanı aşırı sağcı Jair Bolsonaro önceki gün yemin ederek göreve başlarken ayağının tozuyla “ülkesini sosyalizmden, ahlaka ters değerlerden ve siyaseten doğruculuktan kurtaracağı” mesajıyla tartışma yarattı. ABD Başkanı Donald Trump’ın hayranı olduğu bilinen, “Tropik Trump” lakaplı Bolsonaro, Kongre’deki yemin töreninde yaptığı konuşmada, “icraatlarının temelini ailevi değerlerin oluşturacağını ve Brezilya’yı “tarihinin en ağır ahlaki ve ekonomik krizinden” kurtaracağını söyledi. İşçi Partisi’ni ülkedeki suç ve yolsuzluğun kaynağı olarak gösterdi. İşçi Partisi’nden boykot Daha önce 196485 yılları arasındaki askeri diktatörlüğün Brezilya için en başarılı dönem olduğunu söyleyen Bolsonaro, “iyi vatandaşın” kendini savunabilmesi için silah yasasının liberalleştirileceğini de duyurdu. İşçi Partisi yemin törenini boykot edeceğini duyurmuştu. Öte yandan Twitter mesajında Trump, “Harika bir konuşma yapan Başkan Bolsonaro’yu tebrik ediyorum. ABD sizinle” dedi. Bolsonaro da Trump’a Twitter’dan teşekkür etti ve “Sevgili Başkan Trump, beni cesaretlendiren sözleriniz için minnettarım. Birlikte, halkımıza refah ve ilerleme getireceğiz” ifadelerini kullandı. Yemin törenine katılan isimler arasında olan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise Brezilyalı mevkidaşı Ernesto Araujo ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, Venezüella, Küba ve Nikaragua’yı hedef aldı. “Latin Amerika’daki otoriter rejimlere karşı birlikte çalışma fırsatımız bulunuyor” dedi. Yolsuzluğu bitirme ve suç oranını düşürme vaadiyle oy toplayan Bolsonaro, insan hakları, LGBT, kürtaj karşıtı söylemleriyle tepki çeken bir isim. Yolsuzluk iddiaları ile görevden alınan İşçi Partili Dilma Rousseff’in yerine geçen koalisyon ortağı sağ kanattan Rusya’da bina faciası Rusya’nın Magnitogorsk kentinde geçen pazartesi günü doğalgazdan kaynaklandığı düşünülen patlama sonucu en az 21 kişi hayatını kaybetti. 35 katlı bir binanın kısmen çöktüğü patlamada arama kurtarma çalışmaları dün 27 derecede sürdü. 10 aylık bir bebeğin önceki gün yıkıntıların arasından sağ çıkartıldığı ve annesiyle kavuştuğu haberleri de gündeme yansıdı. Bebeğin kurtarılması “Bir yeni yıl mucizesi” olarak nitelendirilirken doktorlar durumunu ciddi ancak stabil olarak açıkladı. Binada patlayıcı izi bulunmadığını belirten yetkililer, enkaz altında kalan 20 kişinin kurtarılması için çalışmaların sürdüğünü duyurdu. MİNİK MUCİZE... Saatler sonra 10 aylık bir bebek enkazdan sağ çıkarıldı. MALİ’DE KATLİAM Etnik şiddet, cihatçı saldırılar nedeniyle geçen yıl yüzlerce kişinin yaşamını yitirdiği Mali, yeni yıla da acı haberle başladı. Mali’nin orta bölümlerinde bulanan Koulogon köyünde silahlı bir grubun saldırısında Fulani topluluğundan, aralarında çocukların da olduğu 37 kişinin yaşamını yitirdiği belirtildi. Michel Temer de benzer suçlamaların hedefi olmuştu. Eski Devlet Başkanı Lula da Silva geçen yıl yapılan devlet başkanlığı seçimlerine katılacağını açıklamış ancak yolsuzluk suçlamaları dolayısıyla aldığı 12 yıllık hapis cezası nedeniyle yarıştan men edilmişti. Lula iddiaları reddediyor. Morales de katıldı Yemin törenine katılan yabancı konuklar arasında İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, AB’nin “otokratik eğilimde” eleştirisinin merkezindeki Macaristan Başbakanı Viktor Orban ve Portekiz Cumhurbaşkanı Marcelo Rebela de Sousa da vardı. Bolsonaro’nun, Küba, Nikaragua ve Venezüella liderlerini törene davet etmediği belirtilmişti. Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales ise törene katılanlar arasındaydı. Bolsonaro’nun ilk icraatlarından birisi de yerlilerin Amazon’daki toprakları hakkında karar verme yetkisini tarım bakanlığına vermek oldu. HONDURAS, ELÇİLİĞİ KUDÜS’E TAŞIYOR Orta Amerika ülkelerinden Honduras’ın İsrail’deki büyükelçiliğini Tel Aviv’den Kudüs’e taşımaya hazırlandığı bildirildi. Brezilya’da Jair Bolsonaro’nun yemin törenine katılan Honduras Devlet Başkanı Juan Orlando Hernandez burada ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile bir araya geldi. Görüşmede Honduras’ın büyükelçiliğini Kudüs’e taşımasına karşılık ABD ve İsrail’in de Honduras’ın başkenti Tegucigalpa’da temsilcilik açmayı kabul ettiği aktarıldı. Ayrıca taraflar siyasi ilişkilerin güçlendirilmesi ve Honduras’ın kalkınması için işbirliği kararı aldı. ABD’nin ardından İsrail’deki büyükelçiliğini Tel Aviv’den Kudüs’e taşıyan ikinci ülke Guatemala olmuştu. Paraguay da bu yönde adım atmış, ancak karar parlamentoda reddedilmişti. 30 araçlık YPG konvoyunun kenti terk ettiği görüntüler basına yansıdı. ‘400 YPG’li Münbiç’ten çıkış yaptı’ Suriye Savunma Bakanlığı, Şam yönetimi ile Kürtler arasında varılan ve YPG’nin Münbiç bölgesinden çekilmesini kapsayan anlaşma gereği 1 Ocak’ta yaklaşık 400 kadar YPG mensubunun Münbiç’ten ayrıldığını duyurdu. Savunma Bakanlığı, 30 araçlık konvoyla bölgeden ayrılan YPG’lilerin Fırat’ın doğusuna çekildiğini açıkladı. Türkiye’nin operasyon başlatması üzerine terör örgütü YPG, Suriye’nin Münbiç kentini rejim güçlerine terk edeceğini açıklamıştı. İdlib’de çatışma şiddetlendi Suriye’de yaklaşık 8 yıldır süren iç savaşa IŞİD’le mücadele gerekçesiyle dahil olan ABD’nin bu ülkeden çekileceğini açıklamasının ardından yeni bir dönemece girilirken Ankara ile Moskova arasındaki mutabakat çerçevesinde silahsızlandırılmış bölge ilan edilen İdlib’in kuzeyinde HTŞ ile ÖSO bağlantılı gruplar arasında çatışmalar alevlendi. AFP’nin haberine göre, Halep vilayetinin batı kırsalında Nusra bağlantılı Heyeti Tahrir Şam (HTŞ) ile TSK destekli ÖSO’nun ana omurgasını oluşturduğu Ulusal Özgürleştirme Cephesi (UÖC) gruplarından Nureddin Zengi arasındaki çatışmalarda 19 kişinin öldüğü bildirildi. Geçen pazartesi günü 5 militanının öldürülmesinden Nureddin Zengi hareketini sorumlu tutan HTŞ’nin, önceki gün UÖC’nin kontrol ettiği bölgelere saldırdığı kaydedildi. Muhaliflere yakın Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, çatışmalarda militanların yanı sıra 2 sivilin yaşamını yitirdiğini duyurdu. Şam’a yakın haber sitesi El Masdar’ın aktardığına göre, Halep’in batısındaki kimi yerler HTŞ kontrolüne geçti. ABD IKBY üzerinden çekilecek Suriye’den askeri birliklerini çekme kararı dünya kamuoyunda tartışmalara neden olan Donald Trump yönetimindeki ABD’nin çekilmeyi Erbil üzerinden yapacağı duyuruldu. Irak Ortak Operasyonlar Komutanlığı Sözcüsü Tümgeneral Yahya Resul, Suriye’den çekilecek Amerikan askerlerinin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) toprakları üzerinden ABD’ye döneceğini, ancak ülkede daimi şekilde konuşlanmayacağını açıkladı. Bu arada BağdatŞam hattında temasların yoğunlaştığı bir dönemde Esad yönetiminin Irak’a Suriye topraklarında IŞİD’i vurması için açık çek vermesi dikkat çekti. Irak Ulusal Güvenlik Müsteşarı Falih Feyyad, Irak’ın bundan sonra sınır ötesinde IŞİD karşıtı operasyonları Şam hükümetinden izin almadan yürütebileceklerini duyurdu. ‘YPG İran’a petrol satmamalı’ Öte yandan, kabine toplantısında konuşan ABD Başkanı Trump, YPG’nin İran’a petrol satmasından rahatsız olduklarını belirterek, “Ellerindeki azıcık petrolü İran’a satmaları hoşuma gitmedi. Onlardan İran’a satış yapmamalarını istedik” ifadesini kullandı. Trump “Türkiye onları sevmiyor, başkaları onları seviyor. Ortaklarımız Kürtler, İran’a petrol satıyor. Bundan hiç mutlu değilim. Aynı zamanda biz onlarla iken çok iyi savaşıyorlar. Onlara 30 F18 gönderdiğimizde iyi savaştılar ve ne olduğunu gördük” diye konuştu. Trump, Suriye’den ABD askerlerinin çekilmesine ilişkin 4 aylık bir takvim vermediğini belirterek “Belli bir süre içinde Suriye’den çekileceğiz. Suriye’den çekilsek bile Kürt güçlerini korumaya devam etmek istiyoruz” dedi. ‘İSRAİL, ESAD’I ÖLDÜRME PLANI YAPTI’ Riyad merkezli Elaf gazetesi, üst düzey bir yetkiliye dayandırdığı haberinde İsrail’de genelkurmay başkanlığına yeni atanan Aviv Koçavi’nin Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad’a suikast düzenlemek istediğini öne sürdü. Koçavi’nin daha önce yürüttüğü askeri istihbarat başkanlığı döneminde, Hizbullah’ı zayıflatmak üzere Esad’a suikast planları hazırladığı bildirildi. ‘Boşalan alana Mısır, BAE girecek’ iddiası İsrail istihbaratına yakınlığı ile bilinen DEBKA file sitesi ABD’nin askerlerinin çekileceği kuzeydoğu Suriye’ye Arap ülkelerini konuşlandıracağını öne sürdü. DEBKAfile, son günlerde Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) askeri yetkililerin Türkiye’nin operasyon planladığı Münbiç’i ziyaret ettiği iddiasına yer verdi. Habere göre, kentin içi ve çevresini dolaşan Mısır ve BAE’li yetkililer ABD ve YPG mevzilerinde incelemelerde bulundu, çekilecek güçlerin yerine kendi askerlerinin nasıl konuşlanabileceğine dair notlar aldı. ‘Trump garanti verdi’ ABD Başkanı Trump’ın, BAE Veliaht Prensi Muhammed bin Zaid ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi ile sürekli görüştüğü kaydedildi. Bu ülkelere Münbiç’teki ABD mevzilerini devralmalarını teklif eden Trump’ın, Rusya, Suriye ve Türkiye’nin olası saldırılarına karşı ABD’nin havadan koruma sağlayacağı garantisini de sunduğu öne sürüldü. Trump’ın daha önce de İran’a karşı Arap NATO’su kurma yönünde görüşmeler yaptığı haberleri gündeme yansımıştı. C MY B