Catalog

Cumartesi 25 Haziran 2016 Britanya şoku dishab@cumhuriyet.com.tr TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ 7 nilwgun@cumhuriyet.com.tr nilgun@ Britanya’da AB karşıtlarının sokaklara dökülüp kutlama yapmasını Le Pen “Özgürlük zafer kazandı” diye selamladı. AB’de domino etkisi Tüm AB ülkelerinde popülist partiler çıkış referandumu talep ediyor. Fransa’da Le Pen nisanda cumhurbaşkanı seçilirse ‘Frexit’ vaat etti Britanya’nın AB’den ayrılma (Brexit) kararı dünyayı şoke ederken, bunun diğer üye ülkeler üzerinde domino etkisi yaratarak Avrupa Birliği’nin dağılmasına yol açabileceği yorumları yapılıyor. Nitekim ilk alametler belirdi. Kıta Avrupası’nda aşırı sağcı ve popülist partiler zafer ilan ederken AB çapında “exit” referandumları talep ya da vaat etti. Madame Frexit Adadaki AB’den çıkma kutlamalarından en çok Fransa’nın yükselişteki aşırı sağcı partisi Ulusal Cephe’nin (FN) lideri Marine Le Pen nemalandı. Nisan 2017’deki cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanması kuvvetle muhtemel gözüken Le Pen, seçilirse Fransa’da da AB’den çıkış (Frexit) referandumu vaat etti. Kadın lider “Özgürlük zafer kazandı. Yıllardır talep ettiğim gibi aynı referandumu artık Fransa ve diğer AB üyelerinde yapmamız şart” diye tweet’ledi. Cumhurbaşkanı seçilirse “Madame Frexit” olma sözü veren Le Pen’e göre Fransa’nın AB’den ayrılmak için Britanya’dan 1000 kat fazla sebebi var. Radikal solun cumhurbaşkanı adayı Jean Luc Melenchon da “AB’ye kıssadan hisse: Ya seni değiştiririz ya da seni terk ederiz” diye konuştu. ABD merkezli Pew’un iki hafta önceki anketinde AB’ye en çok şüpheyle bakan üye ülkeler arasında Yunanistan birinci gelirken, Fransa yüzde 61’le ikinci çıkmış ve Britanya’nın yüzde 48’lik şüpheciliğini geçmişti. Wilders’den de Nexit Hollanda’da da göç, İslam ve AB karşıtı Özgürlük Partisi Başkanı Geert Wilders, “Kendi ülkemizin, paramızın, sı nırlarımızın ve göç politikamızın kontrolünde biz olmak istiyoruz” dedi. Hollanda halkının AB’den çıkış (NExit) referandumu hak ettiğini söyleyen Wilders, marttaki genel seçimlerde başba Cebelitarık krizi Sadece İspanya’ya kara sınırı bulunan 6.8 kilometrekarelik denizaşırı Britanya toprağı Cebelitarık’a Madrid göz dikti. İspanya Dışişleri Bakanı GarciaMargallo, Brexit’in ardından Cebelitarık yarımadasında ortak egemenlik isteyeceklerini açıkladı. list deneyinden vazgeçmezse diğer Avrupa halkları da Britanyalıların izinden gidip egemenliklerini geri alacak” uyarısı yaptı. İtalya’nın sistem karşıtı partisi 5 Yıldız Hareketi ve aşırı sağcı partisi Kuzey Bir kan ya da hükümet liği de çıkış referan ortağı olması durumunda NExit referan dumu istedi. Kuzey Birliği lideri Mat dumu vaat etti. “#BayBayAB. Şimdi sıra teo Salvini “Yürek, kafa ve gurur yalan bizde” gibi tweet’ler attı. ları ve şantajları yendi” diye tweet’le AfD: Brexit bir uyarı di. Avusturya’da cumhurbaşkanlığı seçimini kıl payı kaybeden aşırı sağcı Öz Almanya’da hızla yükselen AB şüphe gürlük Partisi’nin lideri HeinzChristian cisi, İslam karşıtı popülist parti Alman Strache, AB’nin yürütme organı olan Av ya için Alternatif’in (AfD) lideri Frauke rupa Komisyonu’nun Başkanı Juncker’i Petry “Brexit AB’ye bir uyarıdır. AB bü halkın iradesine saygı gösterip daha iyi yük entegrasyona yönelik yarı sosya bir Avrupa için istifa etmeye çağırdı. AB: En kısa sürede ayrılalım Avrupa Komisyonu Başkanı JeanClaude Juncker, Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz, AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ve AB Dönem Başkanı Hollanda’nın Başbakanı Mark Rutte dün acilen toplandı. Yapılan ortak açıklamada “Süreç ne kadar acı verici olursa olsun, hükümetin Britanya halkının kararını en kısa sürede yürürlüğe koymasını bekliyoruz. Herhangi bir gecikme, belirsizliği gereksiz yere uzatacaktır” denildi. Hızla görüşmelere başlamaya hazır olunduğu vurgulandı. Cameron’sız zirve Dün Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande ile telefonda görüşen Almanya Başbakanı Angela Merkel, pazartesi Hollande ve İtalya Başbakanı Matteo Renzi ile bir araya gelecek. Salı günü başlayacak AB zirvesinde 27 üye ülkenin liderleri önce Cameron’la, çarşamba günü de Cameron’sız kendi aralarında Brexit’i görüşecek. Bundan sonra ne olacak? Bir üye devletin ayrılma kararının uygulanmasını belirleyen AB’nin Lizbon Anlaşması’nın 50. maddesi devreye girecek. Britanya referandum sonucu 1nu Konsey’e resmen iletecek. Ardından Britanya ve Birlik 2arasında tüm konuları içeren 3müzekere süreci başlayacak. Müzakerelerin 2 yılda tamamlanması gerek. Britanya talep eder, AB oybirliğiyle onaylar 4sa daha uzatılabilecek. Varılacak “çıkış anlaşması” Avrupa Parlamentosu’nda ve AB Konseyi’nde onaylandıktan 5sonra yürürlüğe girecek. Çıkış müzakereleri tamamlanana kadar Britanya AB üyesi olmaya devam edecek ve AB yasaları Britanya için geçerli kalacak. Liderler şoka girdi ama birlikte diretti Merkel Brexit’in AB’ye darbe olduğunu ama sakince çıkış yolu bulacaklarını söyledi. ‘27 üyeyle birliğe devam’ mesajları verildi Britanya’nın ayrılık kararını derin üzüntü ve endişeyle karşılayan AB liderleri, bir arada kalmaya kararlı olduklarını vurgulayan açıklamalar yaptı. Referandum sonuçlarından ders çıkaracaklarını söyleyen liderler reform sözü verdi. Sonuçlara ilk tepki AB Konseyi Başkanı Donald Tusk’tan geldi. Birliği 27 üye olarak korumakta kararlı olduklarını belirten Tusk, “Sizi öldürmeyen şey güçlendirir” diye konuştu. Birliğin en güçlü lideri olarak görülen Almanya Başbakanı Angela Merkel, “Kararı üzüntüyle öğrendik. Bunun Avrupa’ya bir darbe olduğuna şüphe yok” dedi. Avrupa’nın daha fazla bölünmemesi için referandum sonuçlarına ilişkin aceleci sonuçlara varılmamasını isteyen Merkel, “Durumu sakince değerlendirmeli, birlikte doğru ve ortak karar almalıyız” diye konuştu. Avrupalıların “AB’nin bir barış projesi olduğunu asla unutmamalarını” isteyen Merkel, özgürlük ve demokrasi gibi ortak değerleri ancak birlikte savunabileceklerini ekledi. Fransız kabinesinin olağanüstü zirvesi ardından kameraların karşısına geçen Cumhurbaşkanı François Hol lande ise referandum sonucunu “Avrupa için kasvetli bir sınav” diye niteledi. “Birşeyi yok etmek, inşa etmekten hep daha kısa sürer” diyen Hollande, sonucun Avrupa’nın işleyişindeki eksikliklere ve insanların duyduğu güvensizliğe işaret ettiğini belirterek aşırılık ve popülizm tehlikesine dikkat çekti. ‘Evimizi tamir edelim’ İtalya Başbakanı Matteo Renzi ise “Avrupa bizim, çocuklarımızın ve torunlarımızın evi. Evin tamire ve tazelenmeye ihtiyacı olduğunu bilsek de yarın hâlâ evimiz olacak” dedi. Twitter hesabından da “AB’yi daha insani ve daha adil bir hale getirmeliyiz” mesajını paylaştı. Diğer AB üye ülkelerinin liderleri ve bakanlarından da benzer açıklamalar geldi. Avusturya Dışişleri Bakanı Sebastian Kurz, “İngiliz halkının kararı deprem etkisi yarattı. AB çok acil değişikliğe gitmeli” derken, İsveç Başbakanı Stefan Löfven de bunun AB için ‘uyanış’ olması gerektiğini söyledi. Pazar günü seçimlerin tekrar edileceği İspanya’nın başbakanı Mariano Rajoy da reform çağrısı yaptı. Brexit ile ilgili açıklama yapan Merkel (üstte), Hollande (solda) ve Renzi’nin yüzünden düşen bin parçaydı. Avrupa’nın en uzun gecesi Tsunami, deprem, şok, badire, karanlık, belirsizlik, panik... Brexit referandumunun sonuçlarını tanımlamak için kullanılan sözcükler bunlar. Lunapark trenlerinin tepetaklak yuvarlanışına benzeyen bu şok referandum sonuçlarının ardından Avrupa’nın ruh halini en iyi anlatan ifade gerçekte bir “dumur hali”. “Londra AB’den ayrılacak, ayırılmayacak, ayrılacak, ayrılmayacak” şeklinde aylardan beri papatya falına dönüşen Brexit beklentileri sandıklar açılırken “olumlu”ya dönmüştü... Yoyo gibi uçlara savrulan umutlar geçen aya dek, İngiltere’nin AB’de kalmasından yana görünüyordu. Mayısta beklentiler sürpriz şekilde Brexit’e döndü. Ama referanduma bir hafta kala Brexit karşıtı bir genç kadın milletvekilinin sokaktaki infazından sonra “AB’de kalalım”cılar tekrar yükselişe geçti. Referanduma girerken “AB’ciler” ile “AB karşıtları” kafa kafaydı. Sandıklar açıldığında ilk sonuçlara göre “Brexit”çiler yenilmişti. Piyasalar uçmuş, Sterlin havalanmıştı. Şok şok şok Brexit Yatağa girerken gördüğümüz tablo buydu. Şok, şok, şok... Sabah başka bir dünyaya uyandık. Eşim “Kalk! Brexit kazandı!” diye üzerimden sabah pikeyi çektiğinde, Berlin Duvarı’nın yıkılışıyla karşılaştırılabilecek bir olguyla karşılaştığımızı anladım. Sondajlar ve piyasalar yanılmış, Londra ve AB başkentleri saatler süren sessizliğe gömülmüştü. Brexit cephesinin ön saftaki sponsorlarından ırkçı UKIP lideri Nigel Farage’dan başka bayram yapan yoktu. Tarihi yenilgi alan Başbakan Cameron ortada görünmüyordu. Kesin sonuçların belli olmasından saatler sonra nihayet istifasını açıklamak üzere Downing Street’teki rezidansında beliren Cameron’ın çehresi yaşadığı fırtınayı ele vermese de yanındaki eşi Samantha’nın yüz ifadesi hortlak görmüş gibiydi. İskoçya’nın 2 yıl önceki bağımsızlık referandumunda şansı yaver giden ve arzuladığı sonucu elde eden Cameron, şuursuzca bu defa İngiltere’nin 43 yıllık AB üyeliğini riske atarak Brexit referandumunu tetiklemiş ve siyasi kariyerini bitirmişti. Hırslı başbakanın kaybının ağırlığını, eşinin yüzünde görebiliyorduk. Samantha Cameron’ın ifadesi rulet masasında hayatlarının servetini bırakanların ifadesinden farksızdı. AB’nin ana eksen liderleri; Almanya’da Merkel ve Fransa’da Hollande saatlerce kelam etmediler. Paris ve Berlin’in sessizliğine bakılırsa, Alman Şansölyesi ile Fransa Cumhurbaşkanı da Cameron denli derin düş kırıklığı içindeydi. Kampanya boyunca nitekim ne Paris, ne Berlin’den... İngiltere’nin AB’yi terk etmesi olasılığı karşısında somut bir “B planı” geliştirildiğine dair işaret gelmemişti. En ağır kriz İngiltere’nin AB’den ayrılması karşısında, kurucu ilk altı (Fransa, Almanya, İtalya, Benelüks) “Ortak Pazar ülkesi”nden “sherpa”ların evet bir dizi toplantı düzenlediğine dair haberler geliyordu ama içeriğe dair bir bilgi yoktu. “Altılılar” şimdi Berlin’de apar topar toplanacak. Ama bilinen biricik şey gerek AB, gerek Londra açısından çok büyük bir belirsizlik dönemine girildiği... AB açısından bu, 60 yıllık tarihinin en ağır krizi. AB’nin gerçi, hep krizlerle yol aldığı söyleniyor ama şimdiye dek hiçbir kriz AB için bu kadar devasa bir inandırıcılık krizi oluşturmadı. AB’nin hiçbir döneminde bugünkü çapta liderlik krizi yaşanmadı. ParisBerlin işbirliği, hiç bugünkü denli zayıf olmadı. Ulusalcı popülizm hiç böyle güçlü olmadı. Birlik asla uzun dönemli stratejiden bugünkü denli yoksun kalmadı. Brexit zaferi ardından büyük liderler nitekim suskun kalırken, ilk söz alanlar milliyetçi ve aşırı sağ popülist liderler oldu. Farage gibi Fransa da Le Pen, Hollanda da Geert Wilders, İtalya da Matteo Salvini sahne alıp derhal benzeri referandumları ülkelerinde ilan etmek istediklerini söylediler. Korkulan “domino etkisi”nin ilk işaretlerini verdiler. AB “bindik bir alamete gidiyoruz kıyamete” modunda. İngilizler de Brüksel’den ayrılalım derken, içte İskoçlar ve Kuzey İrlandalıların bayrak açma tehdidi ile karşı karşıya. “Dimyat’a giderken evdeki pirinçten olmak” tam bu durumlar için söylenmiş. ‘Kedilerime nasıl söylerim’ Referandum sosyal medyayı da salladı. Twitter’da #Brexit etiketiyle 2 milyondan fazla mesaj paylaşılırken, espriler havada uçuştu. Bir kullanıcı, “Sonucu onlara nasıl söyleyeceğim?” diyerek AB pasaportu taşıyan kedilerinin şaşkınlığını yansıttı. Bir diğeri ise “Britanya’nın Irak’tan önce bölüneceğini hiç düşünmemiştim” diye yazdı. C MY B