Catalog

SAYFA CUMHURİYET 19 ARALIK 2011 PAZARTESİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 10 EKONOMİ PwC, ekonomik suçların arttığını ve bu suçların dörtte birinin teknoloji kullanılarak işlendiğini ortaya koydu Suçun büyük ey teknoloji Kamuda suiistimal artıyor: En fazla suiistimal olan sektörler iletişim ve sigorta sektörleri. Devlet kurumları ya da devletin sahip olduğu işletmelerdeki suiistimaller her geçen gün artıyor. Müdahale planı yok: Şirketlerin çoğunluğu siber suç tehdidi konusunda hazır bir sanal suç krizi müdahale planının bulunmadığını veya böyle bir planın bulunup bulunmadığından haberdar olmadığını belirtiyor. Bütçe Fazla Veriyorsa, Halk İçin Harcasanıza… Hükümetin “cevval” elemanlarından Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, küçük dağları yaratmışçasına, 2010 yılı OcakKasım döneminde 23.5 milyar lira açık veren bütçenin, ocakkasım döneminde 439 milyon lira fazla verdiğini söylüyor ve ekliyor, “Böylece, 28 yıllık süreçte 2006 yılı ile birlikte ikinci kez, yılın ilk 11 ayında kümülatif bazda bütçe fazlası elde edilmiştir”… Bütçe fazlası… Açığa alışık Türkiye için pek duyulur şey değil. Peki nasıl? Açıklıyor Bakan: Ocakkasım döneminde vergi gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 21.6 oranında artarak 234.1 milyar lira olarak gerçekleşti, faiz hariç bütçe giderleri ise yüzde 10.5 oranında artarak 231.3 milyar lira olarak gerçekleşti… Yani? Vergiler, harcamalardan hızlı artmış, böylece bütçe açık yerine, fazla bile vermiş… İyi de, daha hızlı artan vergiler nereden geliyor? Hangi sınıfın vergileri artmış? Harcamalar kısılırken hangi sınıfın harcamaları kısılmış. Bütçe fazla vermiş de kimin sırtından bu caka? B irçok şirketin teknolojiden yoğun şekilde yararlandığı günümüzde şirketler bilgisayar, akıllı telefon veya internete bağlanabilen bir cihaz ile gezegendeki herhangi bir yerden suç aktivitesi riskine karşı kendilerini giderek daha savunmasız kılıyorlar. Teknoloji kullanımı arttıkça siber suç da artıyor. 2010’da ekonomik suçların yüzde 23’ünü teknoloji kullanılarak gerçekleştirilen ‘siber suçlar’ oluşturdu. PwC’nin 78 ülkeden 3.877 kişi ile yaptığı ‘Küresel Ekonomik Suçlar Araştırması’na göre katılımcıların yüzde 34’ü şirketlerinin ekonomik suça maruz kaldığını ifade etti. Bu oran ekonomik suçlarda 2009’a göre yüzde 13’lük bir artış anlamına geliyor. Araştırmada katılımcıların yüzde 72’si, şirketlerinde hırsızlık veya zimmet suçu işlendiğini belirterek bu suçu en yaygın ekonomik suç olarak sıraladılar. Katılımcıların yüzde 11’i şirketlerinin bir suiistimale maruz kalıp kalmadığını bilmediklerini söylediler. Araştırmada, ekonomik suçun bir şirket üzerindeki doğrudan maliyetini tespit etmek zor olsa da suç işlenen şirket ve kurumlardaki zararın yaklaşık yüzde 10’unun 5 milyon dolardan fazla olduğu ifade edildi. Şirketlerinde rüşvet ve yolsuzluk suçu işlendiğini ifade edenlerin yüzde 20’si ortalamada 5 milyon dolar yitirdiklerini belirtirken, suiistimal nedeniyle ciddi yan zararlar da oluştuğundan söz ettiler. Katılımcıların yüzde 28’i çalışan moralinin bozulmasını, yüzde 19’u markanın zedelenmesi ve prestij kaybını ve yine yüzde 19 iş ilişkilerinin zarar görmesini gösterdi. Araştırma, şirket ölçeğine, ülkeye ve sektöre bakmaksızın ekonomik suçun şirketlerde yaygın olmayı sürdürdüğünü gösteriyor. Araştırma en fazla suiistimal olan sektörlerin iletişim ve sigorta sektörleri olduğunu da ortaya koydu. Devlet kurumları ya da devletin sahip olduğu işletmelerdeki suiistimaller ise 2009’a göre yüzde 24 oranında arttı. ? Hiçbir ülkedeki sektör ya da şirket suiistimalin etkilerine karşı bağışıklığa sahip değil. ? Araştırmaya katılanların yüzde 53’ü Bilgi Teknolojisi Departmanı’nın en olası dahili siber suç kaynağı olduğu görüşünde. Bunu yüzde 39 ile işlemler, yüzde 34 ile satış ve pazarlama ve yüzde 33 ile finans departmanları izliyor. ? Katılımcıların büyük çoğunluğu siber suç tehdidi konusunda hazır bir sanal suç krizi müdahale planının bulunmadığından veya böyle bir planın bulunup bulunmadığından haberdar olmadığını belirtiyor. Yüzde 60’lık kısım ise kurumlarının sosyal medya sitelerini denetlemediğini ifade ediyor. Her kurum tehdit altında ? Ekonomik suç en çok büyük kurumlarda görülüyor. 1000’den fazla çalışana sahip kurumlardan olan katılımcıların yüzde 54’ü, 1000 çalışanın altındaki kurumlardan olan, geriye kalan yüzde 29’luk kısım ve 200 çalışanın altındaki kurumlardan olan yüzde 17’lik kısma oranla son 12 ayda daha fazla suiistimal görüldüğünü ifade etti. ? Suiistimal her çeşit kurumu vurabiliyor. Suiistimale maruz kalan kurumların yüzde 45’i devlet kuruluşları veya devletin sahip olduğu işletmeler, yüzde 40’ı borsada işlem gören şirketler ve yüzde 12’si ise özel sektör şirketlerinden oluşuyor. ? Ekonomik suç türlerinin yüzde 56’sı iç suiistimalcilerce gerçekleştiriliyor. ? Ekonomik suçlar ancak arandıkları takdirde bulunabiliyorlar. Suiistimal riski değerlendirmesi yapan kurumlar daha fazla suiistimal vakası tespit edip raporlamış durumdalar. Kaynak: Maliye Bakanlığı Anlatacağım hikâye bilinmedik değil. Ekonomi 9 ayda yüzde 10’a yakın büyüdü ya... Neyle büyüdü? İthalatla... İthalattan alınan KDV de aynı hızla büyümez mi? Ekonomi büyüdü... Neyle büyüdü? İç pazarla. İçeride tüketim pompalanırken KDV, ÖTV gelirleri de büyümez mi? Özel iletişim vergileri, harçlar ve diğer dolaylı vergiler büyümez mi?.. İşte Şimşek’in afra tafrasının altında yine alavere dalavere, Kürt Memet nöbete hesabı, dış kaynakla sağlanmış büyümenin ürettiği tüketici vergileri, yani toplam vergiler içindeki payı yüzde 70’i bulan dolaylı vergiler var ve bu problemli büyüme ile birlikte vergi gelirleri de artmıştır… ??? Gelelim harcama ayağına… Vergi gelirlerine, özelleştirme, hatta İşsizlik Fonu’ndan tırtıklananları katan hükümet, harcamaya gelince elini sıkmaktadır. AKP iktidarı yatırımcı görünür ama yatırımcı değil. Sanayide devleti sıfırlamıştır, enerjide sıfırlamıştır. Şimdi varsa yoksa yapılan kamu yatırım harcamaları duble yollara, havaalanlarına, bir de sulama yatırımlarınadır. Yatırım olmayınca, kamu harcaması da daralmaktadır. Vergide vur abalıya yapıp halkı soyup soğana çevirdiği için, kamunun borçlanma ihtiyacı da azalmış; zaten faizler düşük seyrettiği için faiz harcamaları da azalmıştır. Harcamanın hası, sağlıkta dönüşüm başlıklı popülizm için SGK’ye pompalanmaktadır. Mavi şiddete, haki şiddete harcanmaktadır… Eğitim, sağlık harcamaları da yerinde saymaktadır. Şimdi bu denklemden “bütçe fazlası”nın çıkması bir mucize midir? Bu bir başarı öyküsü müdür? Siz dolaylı vergiyi yüzde 70’e kadar çıkarıp topal kaz halkın tüylerini yolacaksınız, harcamaya gelince de halka zırnık koklatmayacaksınız, sonra da “bütçeye bak bütçeye..” diye hava atacaksınız, gerdan kırıp caka satacaksınız… ??? Madem o kadar babayiğitsiniz, bütçe bu kadar parlak, öyle ya Maastricht Kriteri yüzde 3, AB ülkelerinin açığı milli gelirin en az yüzde 56’sı, o zaman siz niye yüzde 1 açık oranı için halkı böyle inletiyorsunuz? Yapsanıza harcama… Bakın Van’da insanlar çadırlarda ya donuyor, ya yanıyorlar. Bu bütçe bu kadar parlaksa, neden harcama yapmıyorsunuz onlar için? Ödenen şu maaşlara, asgari ücrete bakarak sıkılın biraz: Ocakkasım döneminde harcanan 272.3 milyar TL’den “hane halkı transferinin payı yüzde 0.7, yani binde 7… Öğrenci bursları 1.1 milyar TL, yani binde 4… Nüfusun yüzde 26’sının geçimini sağladığı tarıma bütçeden destek yüzde 2’den ibaret; 5.6 milyar TL. Çocuk Esirgeme’ye bütçeden giden binde 7, yani 2 milyar TL… Net asgari ücret 659 TL’den ibaret Memur, 1.538 TL maaşla geçiniyor. Emekli aylığı 814 TL’den ibaret. BağKur emeklisi 660 TL alıyor. Memur emeklisi 976 TL ile geçiniyor. 65 yaş üstü muhtaç yaşlıların aylığı 110 TL’den ibaret… Yüzde 1 bütçe açığı ile kasılmanın ne yararı var? Van depremine para harcayın, asgari ücreti insani ücret yapın, altorta memurların maaşlarını yükseltin, emekliyi süründürmeyin, tarımı süründürmeyin, öğrenciyi koruyun, muhtaç çocukları koruyun. Bütçenizde halktan yolduğunuz dünya kadar kaynak var, ne için tutuyorsunuz, nereye harcayacaksınız o parayı?.. Harcasanıza muhtaçlar için… 3 GSM operatörüne gelen yaklaşık 50 bin iPhone 4S’nin bugün tükenmesi bekleniyor 4S için kılıçlar çekildi Sony Vita görücüye çıktı Sony’nin son bombası portatif oyun cihazı Play Station Vita önceki gün Japonya’da piyasaya çıktı. Yılbaşı furyasını büyük ölçüde kaçıran şirket, raf öncesi ön satış döneminde beklenenin çok üstünde bir talep aldıklarını belirtti. Cihaz ABD ve Avrupa’da ise 22 Şubat’ta mağazalarda olacak. Vita’nın WiFi ile çalışan modeli ABD’de 249.99 dolar, Avrupa’da 249.99 Avro ile satılması beklenirken WiFi ve 3G’li modelinin ise kıtalarda sırayla 299.90 dolar ve 299.99 Avro olacağı açıklandı. Oyun fiyatları ise 38 dolar ile 78 dolar arasında değişecek. Sony yetkililerince Nintendo’nun ürünü Vita’dan yüzde 40 daha ucuz olmasına rağmen Sony ile yaşanan oyun deneyiminin oyunseverler tarafından bir tutku olmasının keyfini sürdükleri ve bunların da satışlarına yansıyacağı ifade edildi. Dış görünüş olarak iPhone 4’ü andıran iPhone 4S, daha hızlı olması, ekranı ve kamerasıyla ilgi görüyor. Turkcell, Vodafone ve Avea da iPhone 4S için 24 ay sözleşmeli fiyatlar sunuyor. Kontratsız iPhone 4S’in 16 GB’ı 2100, 34 GB’nin 2500, 64 GB’lik modeli ise 2800 TL fiyat aralığında satılıyor. Daha fazla 4S satmak için kıyasıya bir rekabete giren operatörlerin kampanyaları ise şöyle: Turkcell’den yapılan açıklamaya göre, iPhone 4S’in 16 GB modeli 99 lira, 32 GB modeli 127 lira, 64 GB modeli ise 143 liradan başlayan fiyatlarla 24 ay sözleşmeli olarak Turkcell İletişim Merkezleri ve anlaşmalı zincir mağazalardan temin edilebilecek. Vodafone açıklamasına göre, iPhone 4S meraklıları telefonlarını 24 ay taahhütle faturalı tarifelere ek olarak ayda 64 liradan başlayan fiyatlarla satın alabilecek. Aboneler ayrıca aylık 30 ? Türkiye’de merakla beklenen iPhone 4S’in satışına cuma günü başlandı. Turkcell, Vodafone ve Avea çeşitli kampanyalarla iPhone 4S satışında öne çıkmaya çalışıyor. MB yurtdışı Vodafone operatörlerinde geçerli internet paketinin de sahibi olurken 3 ay boyunca Mobil TV Süper paket aboneliğini hediye olarak alabilecek. Avea açıklamasına göre, iPhone 4S’in 16 GB modeli 115 lira, 32 GB modeli 133 lira, 64 GB modeli ise 151 lira ve 24 ay sözleşmeli olarak Avea İletişim Merkezleri ve Avea satış noktalarından temin edilebilecek. iPhone 4 8GB ise ayda 87 liraya 24 ay taahhütlü ve 4 GB data paketiyle satılacak. A5 çift çekirdekli işlemci ile ön plana çıkan iPhone 4S, bugüne kadar piyasaya sürülmüş en gelişmiş iPhone olma özelliğini taşıyor. Çift çekirdekli grafik işlemcisi ile iPhone 4’e göre 7 kat daha kaliteli görüntü sunan iPhone 4S, 1080p çözünürlüğünde video kaydedebiliyor. iPhone 4S alan kullanıcılar, aynı zamanda içinde 200’den fazla özellik bulunan mobil işletim sistemi iOS’nin 5 sürümüne de sahip olabiliyor. iPhone 4S’te bulunan iCloud uygulaması sayesinde kullanıcılar; belge, uygulama, fotoğraf ve şarkı gibi içeriklerini iPhone, iPad, iPod Touch, Mac ve PC cihazları arasında kolaylıkla taşıyabiliyorlar. Avea Turkcell Vodafone H A F T A N I N Ç İ Z E L G E S İ NE OLACAK? NE OLDU? Belirsizlik ortamı Geçen hafta AB Liderler Zirvesi’nden çıkan sonuç kapsamlı çözüm konusunda piyasalara güven vermeyince piyasalarda satış baskısı etkili oldu. Kredi derecelendirme kuruluşlarının ülke kredi notları için uyarıları ve Fitch’in yedi büyük Avrupa ve ABD bankasının kredi notunu kırmasıyla borsalarda düşüş hızlandı. Avro Bölgesi’nde beklentiler şimdi Şubat 2012’de yapılması planlanan zirveye ötelendi. Fed’in yeni bir plan açıklamaması ve parasal programını değiştirmemesi moralleri bozdu. Ancak haftanın son gününde ABD verilerinin tahminlerden olumlu gelmesi risk iştahının hafif artmasına neden oldu. Hazırlayan: PELİN ÜNKER Not endişeleri ABD’de inşaat ruhsatları, yeni ve ikinci el konut satışları açıklanacak önemli veriler. Isınma riski artıyor İçeride ise TCMB’nin aldığı tüm önlemlere rağmen ekonomi büyümeyi sürdürdü. Üçüncü çeyrekte büyüme yüzde 8.2’ye ulaştı. JCR, Türkiye ekonomisinin aşırı ısındığı uyarısında bulundu. Cari açık da yeni rekorlar kırmaya devam etti. Bütçe ve işsizlik verileri ise beklentilerden olumlu geldi. Bu hafta piyasalar Avrupa’daki borç krizi endişelerine odaklanmayı sürdürecek. Kredi kuruluşlarının kararları yakından izleniyor. Cuma Avrupa kapanışından sonra Fitch, Fransa’nın not görünümünü ‘durağan’dan ‘negatif’e çevirirken İspanya, İtalya, Belçika, Slovenya, İrlanda ve Güney Kıbrıs’a da uyarıda bulundu. Fitch’in bu adımı piyasalardaki karamsarlığı daha da arttıracak. Piyasalardan 2012’ye kadar olumlu haber gelmesi zor görünüyor. Yıl sonunun yaklaşması nedeniyle piyasalarda zayıf işlem hacmi etkisini sürdürecek. PPK toplanacak İçeride de ağırlıklı olarak Avrupa odaklı gelişmeler takip edilecek. Perşembe TCMB’nin faiz kararı gelecek. Faizde herhangi bir değişiklik beklenmese de yapılacak açıklamalar önemli. TCMB döviz satım ihalalerinde tutarı yavaş yavaş arttırsa da TL’deki değer kaybının önüne geçemedi. Bu hafta da Avro/dolar paritesindeki gelişmeler kur ve faizlerin şekillenmesinde etkili olacak. BORSADA KAYIP HAFTASI İMKB geçen hafta ortalama yüzde 4.03 oranında kayıpla 51 bin 666 puandan kapandı. Endeks aralık ayının ilk haftasında da yüzde 1.7 düşmüştü. Yurtdışındaki olumsuz hava borsanın düşüşünde etkili oldu. DOLAR 1.88 TL’Yİ AŞTI Avrupa’daki kriz endişeleriyle hafta başında 1.89 TL’ye yaklaşan dolar, 1.8840 TL ile haftayı tamamladı. Dolar/TL önceki hafta 1.8470’den kapanmıştı. Geçen hafta altın da düştü. Yıl sonunun yaklaşması nedeniyle yatırımcının nakde dönmesi düşüşte etkili oldu. 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı yüzde 4.73 düşüşle 96.70 liraya, Cumhuriyet altını da yüzde 4.25 düşüşle 653 liraya geriledi. Avro kırılgan: Avro kriz endişelerine paralel hafta boyunca inişli çıkış bir seyir izledi. Fed, yeni bir parasal gevşeme kararı açıklamayınca Avro/dolar 1.2945’e kadar düştü. İspanya’nın başarı tahvil ihalesinden sonra hafif toparlandı, 1.30’un üzerinden kapandı. Petrol düştü: Borç krizi endişeleri petrol fiyatlarına da yansıdı. Petrol son üç ayın en sert düşüşünü kaydetti. ABD ham petrolü 94, Brent petrol 104 dolar civarında haftayı tamamladı. Faiz yatay: Önceki haftayı yüzde 10.29’dan tamamlayan gösterge faiz, yüzde 10.5’lere ulaştıktan sonra yeniden düşüşe geçerek haftayı yüzde 10.28’den kapadı. C MY B C MY B