Catalog

-15HART2004 PAZAFtTESl CUMHURİYET SAYFft EKONOMİ [email protected] 13 Şirketlerin kâr kavgasını sürdürdüğü piyasada satılan her iki damacanadan biri korsan Suyuparakirletiyor^ İçme suyu ihtiyacını t<iT5ilarken yiiksek bedel ödeyen trtketiciler. içtikleri suyun ne fcanız olduğundan ne de isçermesi gereken mineralleri i-«çerdiğindeıı emin olabiliyor. •ttTMAKOŞAR Entemel ihtiyaçlar arasında yer alan toenız suya erişme hakkı, Türkiye'de de tiketıcinin gündeminden düşmüyor. Biyük sermaye gruplannın yanı sıra i r ü ufaklı onlarca fırmanın yer aldığı s ı sektörü, bugün özellikle büyük İKentlerin en cazip iş alanlanndan biri. Sektörde tam anJamıyla fırma ve mar- fcta enflasyonu yaşanıyor. Şirket sayısı Istanbul II Sağlık Müdürlüğü'ne göre 54, sektör yetkililenne göre ise en az 80. Busayıyaılişkinbilefarklıdeğer- l«ndirmelerin yer aldığı sektörle ılgili en önemli konu ise sulann gerçekten sağlıklı olup olmadığı. Sektör yetkili- leri bile, korsan dolumun yaygın oldu- ğunu, hatta yüzde 50"yi bulduğunu ıti- raf ediyor. Yani günde istanbuTda sa- tılan 400 bın damacananın 200 bini kaçak olarak dolduruluyor. tstanbul îl Sağlık Müdürlüğü de hâ- lâ. Beykoz, Kemerburgaz gibi ılçeler- Pek ÇOk haStallğm kaytiağl - Ü sağhk müdüriüğünün kfffi bulduğu sufarda, farkh oranlar- da "e.fcoti" denflen mikroorganızmalara rastlandL "E.koli" suyun kirtenebilir olduğunu gösteriyor. Uz- manlar, kirli içme suyunun ishalli hastalıklara neden olduğunu belirtiyor. "E.koiryle Vdrknen sulara ko- lera, tüb, dizantcri gibi daha ciddi hastalıklar yapan mikroorganizmalann bulaşmasıriskiçok yiiksek. de "gzJke* evlerinyakınlannda açılan dığının tespiti ve çözüm bulunana ka- Flyat farkı şaşırtıyor Yılda 400 milyon dolar- lık bir pazan ıfade eden iç- me suyu pıyasasında gün- de satılan 500 bin damaca- nanın yaklaşık 400 bini îs- tanbul'da alıcı buluyor. Is- tanbul'da evlerin yüzde 6O'ı, Izmir'de yüzde ll'i, Ankara'da ise yüzde 30'u damacana suyu kullanı- yor. Piyasada 1.5 milyon lıra ile 3.5 milyon lira ara- sında değişen fiyatlarda 19 litrelik damacana satı- lıyor. Markalı ürün satan dev firmalar, çok daha ucuza satanlan gerekli hij- yen koşullannı sağlama- makla ve kaçak dolumla suçluyor. îstanbullunun tercih ettiği ve kıran kıra- narekabetin olduğudama- canapiyasasında, şirketle- rin rakiplerini eleme stra- tejilerinden biri de dama- canasıru imha etmek. Bir- birleriyle rekabet eden fir- malar. korsan dolum ya- panlara karşı ise ortak mü- cadele sürdürüyor. ke* evlerinyakınlannda açılan kuyulardan gece dolum yapan kişiler- le ilgili şikâyetler alabiliyor. Buna kar- şın yetkililere göre korsan dolum ya- panlara göz açtınlmıyorve zatenpiya- sadaki bütün şirketlerin sulanndan her 3 ayda bir numuneler alınarak kontrol yapılıyor. Istanbul II Sağlık Müdürlü- ğü'nün son olarak yaptığı ve 54 mar- kayı kapsayan denetimlerde 3 fırma- nın üretimi durduruldu. Suyu kirli çı- kan firmalara uygulanan en yaygın yaptınm, sorunun nereden kaynaklan- dar üretimlerinin durdurulması. Her denetimde suyu kirli çıkan fırmalann üretimi durduruluyor ve "depomu, da- macana nu kirtry(İL yoksa deterjan rru kanşnuş*" sorulanna yanıt bulunduk- tan sonra şirketler satış yapabiliyor. Başıboşluktan yakmıhyor îstanbul îl Sağlık Müdürlüğü'ne gö- re "her şeyin kontrol albnda olduğu" piyasada sektöryetkilileri ise başıboş- luktan yakınıyor ve telafisi güç sonuç- PHIL PHIUP MORRIS/SABANCI DUYURU ŞİRKETİMİZİN TORBALI SİGARA FABRİKASI'NDA İMAL EDİLEN ÜRÜNLERİNİN PERAKENDE SATIŞ FİYATLARI, 15 MART 2004 PAZARTESİ GÜNÜNDEN İTİBAREN AŞAĞIDAKİ GİBİ BEÜRLENMİŞTİR. Marlboro 100's YENI PAKET FİYATI = ESKİ PAKET FİYATI 3,600,000TL 3,500,000 Tl Maıiboro 100's Box Marlboro Lights 100's Marlboro Lights 100's Box Marlboro Box Marlboro Lights Box Marlboro Menthol Box Marlboro Lights Menthol Box Parliament 100's Pariiament Lights 100's Parliament 100's Special Box | ParliamentSpecial Box | Parliament Lights Special Box Parliament Extra Lights Special Box | Muratti Ambassador Special Box 3,600,000 TL 3,600,000 TL 3,600,000 TL 3,300,000 TL 3,300,000 TL 3,300,000 TL 3,300,000 TL 3,600,000 TL 3,600,000 TL DEĞİŞMEDİ DEĞİŞMEDİ DEĞİŞMEDİ DEĞİŞMEDİ 2,300,000 TL MurattJAmbassadorüghtsSpecialBox 2,300,000 TL Chesterfield Turkish Gold Chesterfield Box Chesterfield Lights Box Chesterfield Super Lights Box Lark 100's Lark Box Lark Lights Box L&NI 100's L&M Lights 100's L&M Box L&M Lights Box L&M Super Lights Box 2,300,000 TL 2,300,000 TL 2,300,000 TL 2,300,000 TL 2,400,000 TL 2,300,000 TL 2,300,000 TL 2,150,000 TL 2,150,000 TL 2,000,000 TL 2,000,000 TL 2,000,000 TL 3,500,000 TL 3,500,000 TL 3,500,000 TL 3,200,000 TL 3,200,000 TL 3,200,000 TL 3,200,000 TL 3,500,000 TL 3,500,000 TL | 3,700,000 TL | 3,500,000 TL | 3,500,000 TL | 3,500,000 TL 2,250,000 TL 2,250,000 TL 2,250,000 TL 2,250,000 TL 2,250,000 TL 2,250,000 TL 2,350,000 TL 2,250,000 TL 2,250,000 TL 2,100,000 TL 2,100,000 TL 1,900,000 TL 1,900,000 TL 1,900,000 TL PHILSA Philip Morris Sabancı Sıgara ve Tütüncülük Sanayi ve Ticaret A.Ş. larayol açabilecekuyanlaryapıyorlar. Damacanalann yasalann gerektir- diği biçimde temizlenmediği bazı fır- malarca dile getinliyor. Tüketicinın alabileceği önlemlerden başlıcalan şöyle: ^ Damacananın emniyet ban- dında; kaynağın ismi, üretım ve son kullanım tarihi yazıh olmalı. >/ Kay- nağın isminin emniyet bandı, kabart- ma harf ya da logo üzerinde. kapakta ve etikette olmak üzere 4 yerde aynı ol- malı. %/ Etikette ruhsat tarihi, ruhsat numarası, suyun kimyasal parametre- len yazıh olmalı. • Kolu ohnayanda- macanaları tercih edın. Çünkü dama- cana temizlense bile kolunda bakteri birikebiliyor. Sağhk Bakanhğı, şirket- lere kolu olan damacanalan piyasadan toplamalan için 1 yıl süre tarudı. ^ En büyükrisklerdenbiri de kullanım öm- rü dolmuş damacanalar. Suya deterjan kanşması rislo çok yüksek. Bir dama- cananın 65 dolumdan sonra kullanıl- maması gerekiyor. Tüketici tarihi kontrol etmeli. Bir damacana 3 yılda ortalama 60 tur yapıyor. 5 milyon kişi kirli su nedeniyle ölüyor Ana tema: Temizsu BAŞAKSEZEN Uluslararası Tüketiciler Örgü- tü, 15 Mart Dünya Tüketici Hak- lan Günü'nün teması olarak 'su'yu seçti. Uluslararası Tüketi- ciler ÖrgünTnün, bütün üye ülke- lerin derneklerine ve Türkiye'den de Tüketi- ciyi Konıma Derne- ği'ne (TükoDer) gön- derdiği araştırmada, dünyada yaşayan her 6 kişiden birinin temiz sudan yoksun olduğu belutildi. Oysa suyun yaşam için çok önemli olduğu ve bütün insan- lann ihtiyaçlanm gide- recek temiz ve sağhklı suya ihtiyaç duyduğu dile getirilen araştırma- da. bu nedenle suyun tema olarak ele alındı- ğı vurgulandı. 2002 Johannes- burg'da düzenlenen Sürdürülebilir Kalkın- ma konulu Dünya Zir- vesi'nde, hükümetlerin 2015 yıhna kadar temiz su kıtlığı çeken insanlann sayısımn yanya indirilmesi yönünde karar aldtğı belirtilen araştırmada, politik ilgi ve ekonomik kaynaklann azhğı nedeniyle bu konudaki gelişmele- rin çok yavaş olduğu ifade edildi. Orgüt, her yıl 5 milyon insanm sudan kaynaklanan hastalıklar ne- deniyle öldüğünü açıkladı. Bu hastahklardan en yoğun şekilde görülenleri kolera, tifo ve ishal. Buna göre her yıl 2.2 mil- yon kişi ishalden ölüyor ve ishal ayn- ca çocuk ölümleri- nin de bir numaralı nedeni olarak göste- riliyor. Aynca sıtma, san humma gibi su- dan kaynaklanan pek çok hastahğuı da si- nekler aracılığıyla insanlara geçtiği ve sıtmadan her yıl 1 milyon insanın öldü- ğü dile getirildi. Aynca, dünyadaki insanların 6'da 1 'inin temiz sudan yoksun olduğu ve 2050'ye kadar her 4 kişiden birinin taze su kıtlığı ve kronik rahatsızlıklardan kay- naklanan hastalıklardan etkilene- ceği de insanlan bekleyen başka bir tehlike. Söz' alınıyor Ekonomi Servia - Tü- keticiyi Koruma Der- neği (TükoDer) "15 Mart Dünya Tüketici HaldanGünü v nde se- çimde yanşacak bele- diye başkan adaylanna taahhütname imzalatı- yor. TükoDer'in 10 maddelik taahhütna- mesinde özetle şunlar yer alıyor: *H«taaıı yararlanabaeceği te- miz su sağlayacağırrL Suda yüzde 18 olan KDV'nînyüzdel'ein- dirilmesiiçinaktjfça- ba göstereceğBn." ANKARAPAZABI • \AKUP KEPENEK j Pazar Araması lKaprtalizmin olmazsa olmazı pazandır; pazar yoksa ka- pitalizm de yoktur. Her kapitalist ülke, sürekli otarak pa- zar arar, bir yandan "iç pazannt büyütecek" politikalar ız- ler, diğer yandan da savaş dahil her türlü aracı kullana- • rak "dış pazar" bulma çabasına girer. Kapitalizmin yakın ytllarda en büyük pazar yaratma başanmı, Sovyetler Biriiği'nin ve Doğu Avrupa ülkeieri- nın üretim biçiminin çözülmesidır. Kapitalizm bu ülkele- re, iki önemli süreç ile girdi; özel girişımciliğe dayaiı piya- sa ve çok partili demokrasi. Doğu Avrupa başanst, ABD yönetımıni, yeni pazar ara- yışlanna yöneltiyor Bu arayışın ilk adımı, Ortadoğu'da, daha doğrusu Islam ülkelerinde denenmek isteniyor Fas'tan Afganistan ve Pakistan'a uzanan. Türkıye ve Is- rail'i de içeren coğrafyada 22 ülke kapsanıyor. Yaklaştm, Doğu Avrupa'daki pazar+demokratikleşme başansının tekrarlanabileceğı gorüşüne dayanıyor. ABD yönetimt, Doğu Avrupa'daki başanyı iki ana ne- dene bağlıyor. Nedenlerden biri, özel müîkiyeti ve girişım- ciliğigüvencealtınaalan hukukun üstünlüğünün sağlan- masıdır. Ikincisı de kurallan ve kurumlanyla çok partili de- mokrasinin kurulmasıdır. Sryasal özgürlüklenn genışleme- sı, demokratikseçımleryapılmasr, kadın-erkekeşitlığmin sağlanması; egitim olanaklannın yaygınlaştınlması; dışa açılma; Büyük Ortadoğu Girişimı ya da Projesi denilen ta- sanmın, şimdilik bilinen ya da açıklanmış olan ana öğe- leridir. ABD, Ortadoğu ülkelerini yöneten kral, emir ya da baş- ka bir adla anılan liderierin, bu ikilı dönüşümü yapama- yacağını ve bu nedenle de çok kararlı bir tutumla, Islam ülkelerinde de Doğu Avrupa benzen süreçlenn oluşturul- ması gerektiğini vurguluyor; Islam dünyasının Doğu Av- rupa'nın yolunda gitmesini istiyor. Bu amaçla, şu anda bilinen başlıca boyutlan, bir "ekonomikyardım" sepeti- nin hazırianması ve iki alanda, hukukun üstünlüğünün sağlanması ve ınsan haklannın genişletilmesi yönünde '• adımlar atılmast oian birçok kapsamlı bir tasan hazıriani:; yor. Hiç kuşkusuz, Islam ülkelerinde, başta kadın haklan ol- mak üzere, ınsan haklannın yaygınlaşması; hukukun üs- tünlüğünün sağlanması; hükümetlerin halka hesap ver- mesı başlı başına çok olumlu karşılanması gereken gıri- şimlerdir. Ancak Büyük Ortadoğu Projesi'nın ömek aldığı Doğu Avrupa'nın altyapısı Islam dünyasında yok denecek dü^ I zeydedir. Doğu Avrupa'da, eğitim her bakımdan gelişmiş • kapitalist ülkelerden bile ileri bir düzeydeydi. Kürtür, sa- nat ve sporun hemen her dalında, bireyin yaratıcı yete-, nekleri en üst düzeyde getiştiriliyordu; kadın, toplumsal | ve ekonomik yasamın asıl gücüydü. Doğu Avrupa yöne- \ timleri, beklentılerin tersine, hiç kan dökmeden ve özel- • likle de sağcılann bir türiü anlamadığı bir bıçımde "ken- di kendilerini tasfiye etti". Böyle bir ortamın, başlangıç-, taki dalgalanmalar bir yana, hukukun üstünlüğünü sağ-; laması ve demokratikleşmeyi gerçekleştırmesı güç ol- mazdı. Islam dünyasında, kadınlann okuryazarlık oranı yerlerde sürünüyor, ömeğm Mısır'da bile yetışkin kadın- lann (2Q02'de) yüzde 6O'ı okuryazar değıldir ekonomik,' siyasal ve toplumsal yaşamda kadının yen çok gerilerde kalıyor; işgücüne katılma oranı ortalama yüzde 5'lerde dolaşıyor. Çoğu Islam ülkesinde evlilik, miras veyargı şe- riat kurallanyla çalışıyor; kadın, yan köle olarak görülü- yor. Ortadoğu'nun bu ekonomik ve toplumsal altyapısı, Doğu Avrupa benzen bir uygulamaya olanak vermiyor. özellikle Latın Amerika'da demokratikleşme çabast örneklerinde genellikle başansız olan ABD, altyapısı çok yetersiz olan Islam dünyasının yasal ve kurumsal yapısı- nın değiştırilmesi yönünde bir büyük adım atmaya çalı- şıyor. ABD, bu yeni pazar arayışını, "terörün kaynağını ku- rvtmak" gibi satışı kotay bir gerekçeye dayandınyor baş- ta G-8 (gelişmiş yedı ülke+Rusya) ülkelen olmak üzere, diğer ülkelerden de siyasal ve olabilırse parasal destek" istiyor. ABD bununla da yetinmiyor, Türkiye'yi ve henüz iç kavga ve kargaşadan kurtulamayan Irak'ı, bu projesi- nın süsü yapmaya, Ortadoğu ülkelenne "ömek ülke" ola- rak sunmaya çalışıyor. Türkiye'yi sürekli olarak Ortadoğu bataklığına çekme- ye çalışan kimi sağcı yazar ve yorumcular da bu proje- ye, ne olduğunu çok da iyi anlamadan, sanlıyor. ABD sa- ğının bu girişimini, geçen yılın martında tıpkı Irak Savaşı öncesinde Meclis'teki tezkere oylaması sırasmdayaptık- lan gibi, "kaçınlmaması gereken bir büyük fırsat" olarak. tanıtıyor. ' Türkiye'nin Ortadoğu ülkelerince örnek alınması, çok olumlu ve doğru bir tutum olabilir: ancak örnek alma, o ülkelerin laiklik, demokrasi, kısaca yenileşme yanlısı top- lumsal güçlerinin bileceği bir şeydir. Ne ABD'nin ne de bir başka dış gücün bunu dayatmaya hakkı vardır; Tür- kıye de böyle bir dayatmact, giderek baskıcı sürecin ara- cı ya dataşeronu rolünü üstienmemelidır. Böyle birek yük, Türkiye'yi, Irak bataklığından daha büyük ve derin bir be-; lirsizliğe ıtebılır. Kaçınılması gereken budur. [email protected] DÜNYA EKONOMİStNE BAKIŞ / ERGtN \TLDIZOĞLU LONDRA erginy tr.net 19 Maıfta Irak'ın kurtuluşunun başlangıcının birinci yılını kutluyo- ruz. insanhktarihinde böyle bir ba- şanya, böyle haklı bir savaşa az rastlanır. Bu büyük tarihsel olayın hikâyesinin, gelecek kuşaklara emanet edilmesine ben de katkı- da bulunmak istiyorum. HeTşeyTi/Ö^da başladı Her şey bir 11 Eylül sabahı, New York'ta başladı. Masum kitleleri hedef alan terorizme, o güne ka- dar, yalnızcafilmlerde rastlıyorduk ve her zaman son anda engelleni- yordu. Ama o gün gerçek hayat, sanatı bir yere kadar izledi, sonra kendi meşum yoluna gitti. Dünya uygarlığının öncüsü ülkenin bu en büyük kentinde iki dev gökdeleni, 2 uçaklagerçekleştirilen korkak in- tihar saldınlan sonucunda çöktü ve 3000'den fazla insan öldü. Krt- lesel terorizm artık günlükyaşamı- mızın acı bir parçası olacaktı bir süre için. Bu büyük suç diğer te- rorıst eyiemler gibi bir polisiye olay olarak ele alınabilirdi - bunu öne- renler de oldu- ama olayın şiddeti karşısında ABD yönetimi çok önemli -şimdi çok doğru olduğu anlaşılan- bir kararla karşısında ül- kesi, devleti olmayan bir örgüt/öz- ne olmasma aldırmadan, saldırıyı bir savaş ilanı kabul ederek tero- rizme karşı küresel bir savaş ilan etti. Kimileri terorizmin özne değil bir politik yöntem olduğunu, tero- rizme karşı savaş açmanın uyuş- turucu kullanımına karşı savaş aç- maya benzediğini, sonu belli ola- mayan bir maceraya girilmekte ol- duğunu, bu süreçte demokratik hak ve özgürlüklerin giderek orta- dan kalkabileceğini söyleyerek dikkatleri esas konuda, "iyilerte - Bir Başarının Hikayesi kötülerin" evrensel ve tarihsel sa- vaşından saptırmaya çalışsalar da Başkan -dini inançlanndan aldığı güçle- bunlara aldırmadı. 11 Ey- lül'ü yaptığı söylenen örgütün bu- lunduğu ülkeye saldırdı. Artık, uygarlığa düşman hıçbtr örgüt, devlet kendini güvenlikte hissetmeyecekti. Uygarlığın onay- lamadığı yöne- tim hemen "haydut dev- let", "başansız devlet" ilan edi- lerek, işgal edi- lecek halkı kur- tarılacaktı. Bu yeni durumu açıklığa ka- vuşturmak için Başkan, bir "şerekseni"\\s- tesi açıkladı. Bu liste başlangıç- ta, Iran, Irakis- tan, Kuzey Ko- re, Libya gibi malum ülkelerden oluşuyordu ama, Başkan Yardımcısı Che- ney'nin çok haklı olarak altını çiz- diği gibi, aslında bu ülkelerin sayı- sını 65'e çıkarmak gerekiyordu. Böyiece uygarlıktarihinin en bü- yük uluslararası koalisyonu oluştu. Gelecek kuşaklann, gururla anım- sayacaklan gibi, bu koalisyon, tüm kötülerin peşine düştü. Artık, uygar devletlerin dışında kimsenin tero- rizmi desteklemesine, kitle imha silahlanna, nükleer bombaya sa- hip olmasına izin verilmeyecekti. işte bu koalisyon 19 Mart günü, ğünü, uranyumla güçlendirilmiş bir cruise füzesiyle bir kez daha kanrt- ladı ve Irak rejiminin başını kesti. Bu sırada koalisyonun zırhlı birlik- leri, çoktan ülkeye girmişti; kendi- lerini karşılamakiçin sokaklara dö- külen, dans ederek, çocuklar gibi sevinen Irak halkının arasından hızla geçerek Bağdat'a ulaştı. Dü- zeni, can gü- venliğini, yaşa- mın artık özgür vemutlu bir bi- çimde norma- le dönmesint sağladı. Bir yıl sonra geriye baktığı- mızda gözleri- miz hem ka- maşıyor hem de gururla nemleniyor, biz de bu büyük insanlık mace- rasının parçası değil miyiz? Mutlu ve umutlu bir dünya Gururluyuz çünkü bu büyük ba- şan yalnızca Irakistan halkının kur- tuluşuyia sınırlı kalmadı. Baskı al- tında, yıllarca kapalı tutulduktan sonra, Irak ekonomisinin hızla öz- gürleşip yenilenmesiyle biriikte ge- len yabancı sermaye (Başkan'ın şirkerJerineönceliktanındı ama, li- derliğin aldığıriskin,çabalannın bir karşılığı olmalı değil mi?) ve her şe- yi hızla özelleştiren yeni Irak yöne- timi sayesinde ekonomi hızla bü- uygarlığını ve teknolojik üstünlü- yüdü. Bu refartortamında Sünni, Kürt, Şii halklar etnik kökenleriniı unutup yeni bir Irak kimliği inşa/, etmeye başladılar. Bu çevre ülke- • leri de çok rahatlattı. Büyük Orta- doğu'daki diğer ülkeler hızla IMF' reformlannı, Soros Vakfı'nın öneri-! lerini benimsemeye, bu arada di-' renen rejimleri de değiştirmeye başladılar. Bu görkemli demokra-' si dalgası altında Israil-Filistin so-i runu çözüldü. Şimdi bu iki devlet' birbirlerinin yaralannı sanyor. Petrol su gibi aktı; savaşın, eko- nomik yeniden yapılanmanın tüm maliyetini karşıladı. Başta ABD ol^ mak üzere, dünya ekonomisi bu zenginlik, iyimseriik içinde yeni bir atılımla büyümeye, küreselleşme-. nin çarklan yeniden dönmeye baş-' ladı. ABD yeniden imrenilecek ül- ke haline geldi. Böylece, adaletin, demokrasinin, hak ve hukukun egemen olduğu bir dünya inşa et- menin, bir "Yeni dünya düzeninin" şansını yeniden yakaladık. Artık herkes ekonomik işleriyle, günlük yaşamıyla uğraşabilirdr, Francis Fukuyama, ben deme- miş miydim, işte tarihin sonu gel- di, diye söyleniyordu ama hıçbiri- miz, bunlan okumaya zahmet bile etmedik. Evet, belki biraz heye- canstz, yeknesak bir dünyada ya- şayacaktık, her gün evden çıktık- tan sonra merkezi bilgisayar siste- miyie izlenecektik ama olsun, so- nunda rahata ve huzura ermiştik. Önemli olan da buydu. Sizi bilmem ama, sizinkine pa- ralel evrende bizim, bir yıllık başa-, n hikâyemiz böyle? Şimdi ben bu yazımı, Boston'daki yerel iç gü- venlik örgütünün onayını aldıktan sonra hemen gazeteye göndere- ceğim. Hangi gazete mi dediniz? Hangisine olacak? Ne, sizde hâlâ birden çok gazete mi var?