Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
2 ŞUBAT 2004 PAZARTESİ
+
CUMHURİYFT SAYFA
ROPORTAJ
19. yü^yılbaşındayaptınlan adıgibi kendi de küçük, KüçükEfendi CamisVnin istanbuVda başka örneğiyok
Sultan II. Mahmut'un yap&rdığı çeşme parça parça sökülüp çalınıyor... (Fotoğrafiar SERKAN YILDLZ)
planda
-w^w enım çocukluğumda
m M yobaz takımına "Tica-
f ^ £ nfdenırdı. Ticanılıgın
m U bır tarıkat olduğunu
• ^ sonradan öğrenmiştim.
Ticanilik, 18.yüzyıldaFas'ınTican
kasabasında doğmuş, 20. yüzyılın
ılkyansında Medıne üzennden Tür-
kıye'ye ıthal edılmıştı. tktıdardakı
Demokrat Partı'nın koruyup kolla-
dığı Tıcanilenn görevi cumhuriyet
ılkelerini reddetmek ve Atatürk anıt-
lanna saldırmaktı. Tıcaniler işlerı
bıtınce Nurculann, Nakşıbendıle-
rin, Süleymancüann arasına katıhp
ortadan çekilmıştı.
Bır de Halvetilığe bağlı Ticaniy-
ye kolu varmış...
Onu da geçen gün öğrendım.
40 günde 40 kez
Ticanıyyeciler ile Ticanıleri bırbi-
rine kanştırmamak lazımmış.
Sünnı tarikatı Halvetıyye 14. yüz-
yılda doğmuş; dünyadan el etek çek-
me üzenne kurulmuş, tek başına 40
gün tapınır ve bunu 40 kez üst üste
tekrarlarlarmış.
Halvetiyye'nin bir kolu da Tica-
niyye gibi Sümbüliyye imiş.
Sümbühyye'yi tstanbul'da 16. yüz-
yılda Şeyh Zeyneddin Yusuf Süm-
bül Sinan kurnıuş.
Tek başına bır odaya kapanıp 40
gün tapınmak...
Sonra bunu 40 kez üst üste tekrar-
lamak.
Günümüzde böyle tarikatçı bula-
mazsınız. Çünkü günümüzde tarikat-
çılann amacı Tann'ya ulaşmak için
dünyadan elıni ayağını çekmek de-
ğil Tann'nın adrnı kuJlanıp tıcaret ve
siyasetin göbeğinde yer alarak dün-
ya nımetlennden olabıldığınce ya-
rarlanmaktır!
Merhaba Caddesl'nln sonu
Surlann iç kısmında Samatya'dan
Yedikule'ye doğru giderken sol kol-
da sokak görünümünde fakat tabe-
ladaki adı cadde olan bır yol vardır:
Merhaba Caddesi.
Kocamustafapaşa'ya doğru çıkan
ve dar sokaklann açılıp çevresınde
dolandığı bu caddeye özenmış yol,
Istanbul'un eski yüzünü yansıtma-
ya devam etmektedir.
Gecekondudan bozma, aşıboyalı
küçük evlerin önünde koşruran ço-
cuklan geçip yolun sonuna geldiği-
nizde sağ kolda kocaman ağaçlann
arasında küçücük bir mınare göre-
ceksiniz.
ibadet kuçuk t-fendi Camisi, ancak namazdan namaza açüan kapısı ik ayakta durmava çalışıyor»
Çöp kutulanndan taşan sebze ve
meyve artıklan daracık sokaklarda
semt pazan kurulmuş olduğunu an-
latacaktır. Fakat, çöplere bakıp pa-
zann bır gün önce kurulduğunu san-
mayın çünkü Perşembe Pazan'nın
çöplen, üzennden bir hafta bile geç-
se Fatıh Beledıyesi tarafından top-
lanmamış olacaktır.
19. yüzyılın başları
Pazann kurulduğu Merdrvenli Çeş-
me Sokağı, Hoca Kadın Sokağı ve
Hacı Evhat Sokağı'nın oluşturduğu
adanın ortasındadır o küçücük mı-
narelı ve adı da "Küçük Efendi"
olan cami.
Ayasofya, camı ıken Ayasofya'nın
vaizi FeyzuDah Şükrii Efendi tarafın-
dan 19. yüzyılın başında, işte tam bu-
rada Sümbüliyye tarikatına bağlı bır
camı ve tekke kurulmuş ..
Feyzullah Şükrü'nün oğlu Mehmet
Abdürreşid Efendi, postnişinhk ya-
parken 1825'te camı ve tekkeyi ye-
nıden ınşa ettirmiş. Hatta Sultan II.
Mahmutda çevre duvarlannı ve bır
çeşme yaptırmış.
Şeyh Mehmet Abdürreşid Efendi,
ıkı de kütüphane ekletmış...
Küçük alanda ıki kütüphane...
Mehmet Abdürreşid "KüçükEfen-
di" lakabıyla tanındığı ıçın camının
adı Küçük Efendi kalmış...
Kapısında ıse Feyzıye Küçük Efen-
di Camisı yazıyor.
Küçük Efendilik, Osmanlı sara-
yında bır görev... Bir adı da Küçük
Tezkırecı.
Mehmet Abdürreşid, boyunun po-
sunun küçüklüğünden mi bu lakabı
almış yoksa saraydakı görevınden
dolayı mı? Eğer görevinden dolayı
ıse o zaman divan toplantılannda
sadrazama evrak okuyan ve alınan
kararlan not eden kımse. Sadraza-
mın kalem-i mahsusası, yani özel
kalem müdürü. Padişahın tutup, çeş-
me ve tekkenin çevre duvarlarını
yaptırdığı düşünülürse Mehmet Ab-
dürreşid, sarayda görevli olmalı.
Dervişlerin tek başlanna kalmak
için kapandıklan halvethane, uzun
tapınmalar için kaldığı çilehane ve
aynca ayinlerin yapıldığı tevhıdha-
nenin ötesinde ilginç bir cami Kü-
çük Efendi Camisi.
tstanbul'da tek örnek.
Belki Anadolu'da da örneğı yok...
Hırsızların uflrak yerlı
Caminin içi kare ya da dikdörtgen
değil. Elips şeklinde...
Caminin dışı ise Osmanh'da ilk
barok uygulama. Ama küçük... Kü-
çücük...
Yakından görmek için bahçe ka-
pısından geçmek gerek.
Fakat kapı kapalı.
Cami, namazdan namaza açılıyor.
Osmanlı'da sadrazamın özel kalem müdürüne "küçük efendi"
deniyordu; Mehmet Abdürreşit'in "küçük efendi'iiği
görevinden geliyor olsa gerek... Ama şimdi geriye, caminin
bahçesindeki mezarlardan başka bir şey kalmamış...
Namaz bıtince ımam gıdıyor.
Anahtann kundura tamircisinde
olduğu söyleniyorsa da caminin kar-
şısındaki evlerden birinde oturan ve
az ötedeki barakada çalışan çember
sakallı kundura tamircisi bilmezden
geliyor.
Kapı kapalı çünkü cami açık kal-
dığında içeride ne bulunursa çalını-
yor.
Ampul, perde, kilim, tahta...
Caminin kapısının kilitli tutulma-
sı ise yeterli değil; bu kez sokakta-
ki tarihi çeşmenın musluğu, yalağı,
II. Mahmut'un tuğrası çalınıyor.
Sümbüliyye tankatı 1890'larda
Nesip Efendi'yle birlıkte devrini ta-
mamlayıp tanhten çekıliyor.
Demek kı 19. yüzyılın sonuna doğ-
ru insanlara 40 günden, üst üste 40
defa, yani nereden baksanız dört yıl
hıç ara vermeden Tann'ya ibadet
edecek zaman kalmıyor
Blzans'tan Cumhurlyet'e
Cumhuriyet Devrimı, 1925'te tek-
keyi kapatıyor; camiyi açık bırakı-
yor. Demokrat Parti'nin, Ticanıleri
siyaset sahnesinde kullandığı 1957
yılında Küçük Efendi Camisi yanı-
yor.
Ahşap kubbe ve çatı yok oluyor.
Bugünkü yapı aslına bağlı kalın-
maya çahşılarak tamir edilmış yapı.
Öte yandan...
Caminin bitışiğindeki çilehane ve
Hatice Hanım Çeşmesi'ndeki yapı
malzemesinin bir kısmının Bizans
döneminden kaldığı biliniyor...
Burada, Merhaba Caddesi'nin so-
nuna doğru bu küçük alanda, Bı-
zans'tan Türkiye Cumhuriyeti'ne
uzanan bir tarih duruyor.
Fakat tanh. dar sokaklarda her per-
şembe kurulan ve temizliğı yapılma-
yan pazann çöpleri arasında sakla-
nıyor.
Cumhuriyet
k ı t a p 1 a r ı
SOSYAL DEMOKRASIDE TEMEL EĞİLİMLER
Deniz Ka\oıkçuoğlu
Cumhuriyet
i ı t a p 1 a r ı
ÖĞRETEMEDİĞİMİZ TÜRKÇE
Kemal Ateş
441 Sayta
15.000.000TL.
Bu kitapta, Sosyal Demokrat Partısi'nin (SPD) tarihi
boyunca düşünsel-siyasal varlığının hareket zeminini
oluşturan programlar. bunların yani sıra önemli ve
belirleyici programatık belgeler bir bütünlük
ıçinde okurların bılgisıne sunulmaktadır.
W C
a
£ Pazarlama A Ş Turkocağı Cad No 39 41
?
l
r!: 34334 Caöaloğlu-İstanbul
UDU T p [ ,o?Pı 514 01 96 Faks (0212) 514 01 95
159 Sayfa
7.000.000.TL
i Çağ Pazarlama A. Ş Turkocağı Cad No 39 41
k isl ,-• •• 34334 Cağaloğlu-tstanbul
^ Kltap KulubU Jei ,0212, 514 01 96 Faks 10212) 514 01 95
SEÇIM2004
Seçim bölgenlzi ve rakipferinizi
dahayakmdaniammak
isîer misinİ2?
• BASıNTVRADYOıNTERNET
• MEDYAI2LEME
• ANKETARAŞTıRMA
• TANITIMCD
• TAMT1M FILMI
• SıNEVIZYON
• DİAGÖSTERİSt
• PR0PA6ANDAKASETİ
• RADY0GA2ETEREKLANI
www.i2lem.c0m.tr
Td: (0212) »1İS 95 (pbx) Fax: (0212) 29185 99
Nertrc Hah. Prof. Noettin Nazhar öktel Sk. No; 15 34291 Şişli-İstanbul
İ7LEMI N T E'R N A T I û N A L
Medya izleme Analiz ve
Araştırma Merkezi
GÖRÜŞ
TURKKAYA ATAOV
ABD Ekonomisinde
Çanlar Çalıyor!
Başbakan Erdoğan, Bush'un yanındayken bel-
ki de "VVashington'u fethettim; onlar da beni"
duygusuyla doluydu. Geçmişin bayan başbakanı
da gözlerinı Clinton'un mavilerine dikmiş, (Hillary
Yenge birden belırınceye değın) elını de kendi
avuçlan içindemüttefikşefkatiyletutmuştu. Beyaz
Saray'a son yıllarda gelip oturanlar kimine göre tü-
mümüzün tartışmasız önderi, dünyanın geleceği-
nin emanet edilmesi gereken yöneticisi ve serbest
pazann, yani "demokrasinin" koruyucubekçısı...
Kimi hayranların pek bilmedikleri demokrasi gi-
bi kavramlan şimdilik bir yana koyalım. Onlann ge-
ne pek farkında dmadıklan bır gerçek de şu (o, Ame-
nkan ekonomisinde çanlar çalıyor. Küresel hege-
monyada silah üstünlüğü bu tür denetimin aynl-
maz parçasıdır. Ama bu asken gücü hep ayakta
tutacak kaynaklar varsa. Kendi gücünü aştı mı, he-
gemonya da sona erer. ABD bu uçuruma Viet-
nam'da yaklaşmıştı. Bugünlerde gene bu uçuru-
mun yamacında seyrediyor. Şöyle ki:
1950'de dünya ürünlennin ve yatınmlarının ya-
nsını sağlayan ABD, ıkısinde de şımdı yüzde 20'ye
indi. En güçlü 100 şırketın 23'ü Amerikan, 4O'ı Av-
rupa, 16'sı Japon. Çokuluslularda ABD payı dü-
şüyor, AB payı artıyor. 1999'dan bu yana ilk kez,
dolardan başka bir küresel para birimi var (Euro).
1975'te dünya merkez bankalannda yabancı pa-
ra birikimlennin yüzde 75'ı dolardı; şimdi yansın-
dan azı. Yaklaşık 80 yıldan bu yana ilk kez, ürün ti-
caretinde açığı var ve yabancılara hizmet kesımıy-
le bunu kapatamıyor. ABD'de yabancı yatınmı ve
mülkiyeti, dıştakı Amerikan yatınmı ve mülkiyetın-
den dahafazla. OPEC, petrolü hep dolaria satıyor-
du; bu dadeğışti. Saddam'ı asıl götüren "Irakpet-
rolünü Euro ıle satarım" demesıydı. Genelde Eu-
ro ile ticaret dolan aştı.
Ekonomık üstünlüğünü 1970'lerden sonra yıtir-
meğe başlayan ABD, önce ikili anlaşmalarla, yani
Güney Kore, Hong-Kong ve Tayvan'la (1973), son-
ra sırasıyla Japonya (1981), Karayipler (1984), Is-
raıl (1985), Kanada (1988) ve Meksıka (1994) ıle ay-
n ayrı yaptığı anlaşmalarla ticaret dengesını ken-
di yaranna tutmayı denedı. örneğin, Japonya'nın
her ıl 100 bin Amerikan otosu almasını istiyordu.
Tokyo kaçamak yollar ararken Clinton "ceza" iş-
letecektı ki yeni anlaşma (1995) sağlandı.
1998'den sonra Dünya Ticaret örgütü (WT0)
hakemleri ABD'yi kimi konularda haksız buldu.
Kodak'layanşan Japon Fuji Filmi'nin ticaret enge-
lı oluşturmadığına karar verdı. Deniz kaplumbağa-
larını da öldüren ağlarla yakalanan karideslenn it-
halı yolunu açtı. Hormonlu sığır nedenıyle ABD'nin
900 mılyon dolariık zarar isteğinı 128 milyona in-
dırdı. Ama Bermuda ve Barbados'ta denizaşın ya-
tınm yaparak vergıden kaçan Amerikan şırketleri-
nin 1600 kalem ürününe yüzde 100 oranında fiyat
bındırdı ve 4 mılyar dolariık cezayı da gündeme ge-
tirdi. Bush'un yabancı çeliğine koyduğu yüzde 369
gümrük vergisıni de adaletsiz buldu.
ABD'nin birkaç alandaki tekeli de sona eriyor:
Dört Avrupa ulusunun kurduğu Al havacılık, Ame-
rikan rakibi Boeıng'i gerıde bırakıyor. Sivil uçak
üretiminde dünyada bir numara olan Al, yedi Av-
rupa ülkesı için askeri taşımacılık kontratını da ka-
zandı. ABD uzay uydu sısteminin karşısına AB'nin
3.6 milyar Euro değerindeki Galileo tasarısı dik.il-
dı. Küba'ya boykotu da pek dınleyen yok; Britan-
ya bile.
Çın ucuz mamul mallanyladünya pazarlanna gi-
nyor. KalifornıyaTeknoloji Enstitüsü süper bilgisa-
yar yapımcısı T. Sterting'e göre, Japon yüksek
teknolojısi Amerikan rakiplenni geçti. Brezilya ve
Arjantin'ın başını çektığı "Mercusor" AB ve NAF-
TA'dan sonra en büyük ticaret grubu. Peru bu
grupla beş üyelik And grubunu birleştirme peşin-
de. Böylece, "El Norte", yani kuzeyde Amerika
kendi bahçesinde bile geride kalabılir. Latin Ame-
nka'da en büyük 25 yabancı şirketin şimdi ancak
14'ü Amerikan.
ABD, Reagan'dan beri, hemen hemen yalnız
askeri alana yatınm yapıyor. Soru şu: Silahta üs-
tünlük ABD ekonomik hegemonyasını yeniden kur-
mak için yeterii mi? Amerikan Ordusu'nun "göre-
vi" bu. Afganistan'da ve Irak'ta petrolü sermaye-
ye teslim etti. Pentagon savunma tasariama bel-
gesi diyor ki: "Başkastnın küresel ve bölgesel rol
oynamasını engellemeliyiz". Ancak ABD, BM'de
ağırbirdiplomatikyenilgiyeuğradı. Irak'taki eylem-
lerie de başedemiyor. Askeri yöntemlerie çöze-
mediği ekonomik sorunlar, onu daha da gerilete-
ceğe benzer. Ekonomi bunalımdan çıkamazsa as-
ker de son tahlilde bir şey yapamaz.
Deniz Som
RoncssRSİa NcrcdcydiR?
Anadolu'da Rönesans
ve reform hareketleri
ancak 20. yüzyılın
başında Kemal Atatürk'ün
önderlığınde Türkiye
Cumhuriyetı'ninkuruluşu
ıle başlamıştır. Fakat.
Atatürk sonrasında
Türkıye'yi ortaçağ
karanlığına doğru
sürükleme çabaları, dini
siyasete alet edenlerin
temel polıtıkasını
oluşturmuştur ve bu
politika günümüzde de
geçerlidır.
GÜNİZİ YAYİNCILIK
Tel: (0212) 512 4219
Fax:(0212)5121172