Catalog

5 EKİM 2002 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ekonomi(5 cumhuriyet.com.tr 13 Bmada hayal krıklığı • KONYA(AA)-Buyıl çiçek döneminde yağan yağmur nedeniyle elmada rekoltenin 88 bin tonla beklentilerin ancak yansı kadar gerçekleştıği bildirildi. Konya II Tanm Müdür Vekili Sami Vurucu, sezonun ilk mahsulünün dalında 350 bin liraya müşteri bulduğunu, fakat bunun çiftçi için sevindirici bir gelişme olmadığını kaydetti. Stigfitz'den yeni kitap • Ekonomi Servisi - 2001 y_ılı Nobel Ekonomi Ödülü'nü alan Joseph E. Stiglitz'in son kitabı "Globalization and its Discontents" (Küreselleşme: Büyük Hayal Kınklığı) Plan B Yayınlan tarafindan ekim ayı içinde piyasaya sunulacak. Bundan önce 18 ayn dile çevrilen kitap, yayımlandığı ûlkelerde en çok satanlar listelerinin üst sıralannda yer buldu. Stiglitz, yıllarca Bill Clinton'ın Ekonomi Danışmanlar Konseyi'nin Başkanı ve Dünya Bankası Başekonomıstliğı gibi görevlerde bulunmuştu. Tayvan'a rekor ihracat • tSTANBUL(AA)- Tayvan Ticaret Merkezi Direktörü Peter Chan, yılın ilk 6 ayında, Türkiye'den Tayvan'a yapılan ihracatın yüzde 263 oranında artarak 100 milyon dolara ulaştığım açıkladı. Tayvan'dan yapılan ithalat ise yüzde 35 artarak 216 milyon dolar oldu. Chan, 14 Ekim'de Istanbul'da yapılacak Tayvan Ticaret Fuan'na Tayvan'dan 36 firmanın katılacağını kaydetti. Tüpgazve otogazazam • ANKARA (ANKA)- Tüpgaz ve otogaza zam yapıldı. Tüpgaz fıyatlan yûzde 3.16 ile yüzde 3.65 arasında, otogaz fiyatları da yüzde 3.27 ile yüzde 3.4 arasında değişen oranlarda arttınldı. tki kiloluk piknik tüpünün fiyatı îstanbul'da 3 milyon 290 bin liradan 3 milyon 410 bin liraya, Ankara'da 3 milyon 300 bin liradan 3 milyon 420 bin liraya çıkanldı. Otogazın litre başına fiyatı ise tstanbul'da 883 bm liradan 913 bin liraya ylkseldi. tttaş AİHM'ye başvurdu • ANKARA (ANKA)- îitanbul'un Anadolu jakasındaki elektrik cagıtım sözleşmesi nahkeme karanyla iptal edilenAktaş Elektrik, Avrupa Insan Haklan Mahkemesi'ne laşvurarak, 301.2 nilyon Euro'luk tazminat ılep etti. Aktaş '.lektrik'ten Sermaye 'iyasası Kurulu'na :önderilen açıklamada, )anıştay 10'uncu )airesi"nin. Danıştay dari Dava Daireleri }enel Kurulu'nun verdiği arara zorunlu uyma ıedeniyle verdiği ve cesinleşmiş bulunan caran hakkında AİHM'e laşvurulduğu ifade idildi. Internet servis sağlayıcılannın şikâyeti üzerine Türk Telekom'a 1.1 trilyon liralık ceza Sanal âlemdekavgaFATMAKOŞAR Internet servis sağlayıcısı şirket- ler ile Türk Telekom arasındaki, eri- şim hızmeti pastasıyla ilgili kavga, şimdihk Türk Telekom aleyhine bir seyir ızliyor. Rekabet Kurulu, hâ- !— kim durumunu kötüye kullandığı gerek- •çesiyle Türk Telekom'a 1 trilyon 136 milyar 376 milyon 790 bin 621 lira para cezası verdi. Türk Telekom, karan Danıştay'a gö- türmeye hazırlanırken söz konusu kav- ganın üçüncü tarafi olan kullanıcılar, gi- derek boyut kazanan kavgada, aslında, en mağdur edilen kesimi oluşturuyor. Çünkü yaklaşık 1.5 yıl önce 3 milyon li- ralık aylık abonelik ücreti karşılığında Türk Telekom'dan hizmet alabilen kul- lanıcılar, artık "özel sektörün rekabet edemiyoruz" feryatlanyla giderek yük- • Telekom, internet servis sağlayıcılannın altyapıyı 'ucuza değil, bedavaya kullanmak' istediğini savıınurken şirketler, yüksek kiradan şikâyet ediyor. Kullanıcılar ise, artık "özel sektörün rekabet edemiyoruz" feryatlanyla giderek yükselen fiyatlarla karşı karşıya. selen fiyatlarla karşı karşıya. Türk Telekom'un bugün için internet erışim paketinin aylık abonelik ücreti 9 milyon lira. Özel internet servis sağlayı- cılannın fiyatı ise ortalama 15 milyon li- ra. Türkiye'de şu anda 4 milyon internet kullanıcısı var, ancak piyasada kavgası edilen abone sayısı sadece 800-900 bin civannda hesaplanıyor. Söz konusu kul- lanıcıların 300 bini "ucuz olduğu için'' Türk Telekom'u tercih ediyor. tntemet servis sağlayacılannın, hâkim durumunu kötüye kullanarak rekabetı bozmakla suçladığı Türk Telekom, söz- konusu şirketlere altyapısını kiralıyor. Şirketler, kiralaruı çok yüksek olmasın- dan, ayrıca Türk Telekom'un kendi alt- yapısını kullanarak abonelik ücretini dü- şük tutmasından yakınıyor. Özel sektör yok olacak1 Tüm internet Servis Sağlayacılan Derneği (TlSSAD) Yönetim Kurulu BaşkaruEmreKurttepefi, şirketlerin taz- minat davalan açabileceğini de belırte- rek şu değerlendirmeyi yaptı: "Özelsek- tör bu paraya bfle asla mal edemez. Tûrk Telekom, kaliteyi giderek düşürü- yor. Bu uygulamalan sürerse özel sektör yok olup gjdeeek. Zaten bir ydda şirket sa\ısı45'ten 26'ya indL" Türk Telekom yetkılilen, özel şirketlerin maliyetlerini özellikle reklam harcamalan ile içenğe ay- rılan kaynağın şışirdiğinı belirterek u Biz build alana çok harcamayapnuyoruz. Bu nedenlefrvaumızdüşük" diyor. Özel in- ternet sağlayıcılannın Türk Telekom'un altyapısını "ucuza değil, bedavaya kul- lanmak" istediklerini savunan yetkililer, "Sürekli zorla zam yapmak zorunda ka- hyoruz. Ücretier3 mih onlardan 9 milyo- naçüctTdedi. Tüketiciyi Koruma Demeği Başkanı Mehmet Sevim de, rant kavgasının iki ti- cari taraf arasında olduğunu belirterek "Kuüanıcılar için hizmetin katiteB vç en uygun fîyata ahnabihnesi önemH" dedi. »*-• Amerika'da 29Bab limanının kapatıtanası ekonomide ikinci ve daha derin bir durgunluk endişesini gündeme getirdi. Durumun bu limanlar aracılığrv la ABD'ye ihracat yapan Doğu Asya ülkelerbıi de yeni bir durgunluğa süriiklemesi bekleniyor. (Fotoğraflar: ÂP) ABD'de kapatılan 29 batı limanının günlük zaran 1 milyar dolar İhracat demir atüEkonomi Servisi- ABD'de. yılda 300 milyar dolarlık mal ihraç edilen 29 ba- tı limanının kapatılması, ihracatçı ve perakendecileri vurdu. ABD ekonomi- sindeki toparlanmayı da sekteye uğra- tacağı düşünülen karann. bu limanlar aracılığıyla ABD'ye ihracat yapan Do- ğu Asya ülkelenni de yeni bir durgun- luğa sürüklemesi bekleniyor. ABD'nin bu çevredeki ülkelerden günlük mamul ihracatının, günlük 1 milyar dolar olduğu bildirilirken, bu ti- caretin çoğunun kapanan limanlardan sağlandığı \r urgulanıyor. Morgan Stan- ley ekonomisti Andy Xie, kapatmanın 1 aydan fazla sürmesi halinde, ABD'ye yapılan güçlü ihracat sayesinde ekono- mik iyileşme sağlayan Doğu Asya'da durgunluk yaşanabileceğinin altını çi- ziyor. Karann, ABD ekonomisi açısından çok ciddi sonuçlar doğuracağma işaret eden California Cniversitesi ekonomi profesörü Dan Tran da, bu durumun daha fazla sürmesi halinde özellikle pe- rakende sektörünün yaklaşan yılbaşı öncesi büyük yaralar alacağına işaret ediyor. Gelişmenin toplam üretim üze- rindeki etkilerinin, ekonomide para kaybına yol açacağını ifade eden Tran, bunun ülkeyi ikinci bir durgunluk sü- recine bile itebileceğini öngörüyor. Limanlann 5 gün süreyle kapalı kal- masının gelirlerde 4.7 milyar dolarlık bir kayba yol açtığı ve bunun 10 güne uzaması halinde zarann 19.4 milyar do- lara ulaşacağına dikkat çekiliyor. Irak gündemi nedeniyle belirsizliğin hâkim olduğu ABD'de, uzmanlar, böylesi risk- lerin toparlanma sürecinden zayıf çıkan ülkedeki ekonomik problemleri çığ gi- bi büyütebileceği uyansında bulunu- yorlar. Kapatmaya sert tepkîler geliyor Öte yandan, elektronik endüstrisinin Beyaz Saray'ı, kapatma karannın bir an önce sona erdirilmesi konusunda uyardığı ifade ediliyor. Microsoft, Intel ve Sony gibi elekt- ronik devlerinin yüksek teknoloji ürün- lerinin nakliyesindeki gecikmelerden kaygı duyduğu ve Başkan Bush'u bu konuda acil bir önlem almaya davet et- tiği belirtiliyor. Istihdam, ticaret ve ekonomik gü- venliğe doğrudan bir tehdit olarak ni- telendirilen "kflitvurma'' olayının, ha- vayolu nakliyesine mecbur bıraktığı ihracatçılara da ek bir maliyet getirdi- ği bildiriliyor. Japon otomobil üreticilerinin bazı fabrikalannı kapatabilecekleri yönün- deki açıklamalan da limanlann yeni- den açılmasının aciliyetini ortaya ko- yuyor. Kapatma karannın firmalannı mağ- dur ettiğini ifade eden Toyota sözcüsü, Japonya'dan fabrikaya gerekli par- çalann dağıtımı için alternatif yollar aradıklannı belirtti. 300 MÎLYON DOLARLIK YATIRIMIN TEMELl ATILDI Beypazam'ndan dünyaya soda külü SERDARESENLİ Bey pazan soda külü üretim tesisinde 'trona' işle- nerek soda külü haline getirilecek. ANKARA - Park Grubu ve Etı Holding'in ortaklığı ile kurulan, Eti Soda tarafindan gerçekleştirilecek Eti Soda Beypazan Soda Külü Üretim Tesisi'nin temeli törenle atıldı. 300 milyon dolarlık yahrımla kuru- lan ve bin 500 kişiye istihdam sağla- yacak tesiste dünyanın en çok kulla- nılan elementlerinden biri olan "tro- na" işlenerek soda külü haline getiri- lecek. ABD'nin ardından dünyanın ikinci büyük trona rezervine sahip olan Türkiye'de söz konusu yannmın sanayide lokomotif işlevi görmesi bekleniyor. Türkiye ekonomisine 30 yılda 4.2 milyar dolarlık bir katma değer ka- zandırması yatınmın temeli Devlet Bakanı M. Zeki Sezer tarafindan atıl- dı. Park Holding Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Ciner, sanayileşme- nin, reel ekonominin ve mal hizmet üretiminin önemine dikkat çekerken, bu proje ile madencilikte yeni bir dö- nem başlayacağını ifade etti. Maden- ciliğin ülke kalkınmasında önemli bir rolü olduğunu vurgulayan Ciner, " Umutediyoruz Id, bu modeL diğer ye- raltızenguıbklerimiz için de ömek ola- cak, kamu-özel sektör işbirliğiyle ye- ralu zenginliklerimizden tam olarak istifade etmenin yolu açılacakür" de- di. Özellikle cam ve deterjan sanayinin önemli bir hammaddesi olan soda kü- lü, kimyasal madde, cam, fotoğrafçı- lık, deterjan, demir çelik endüstrisi gibi çok çeşitli alanlarda kullanılıyor. AB'ye aday ülkelerin en zayıfı Türkiye araştırmacı yoksulu ANKARA (AA) - Ekonomik Işbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ülkeleri arasında istihdam edilen bin kişiye düşen araştırmacı sayısı, 2000 yılında Finlandiya'da 11.4 iken, bin kişiye Japonya'da 9.7, Almanya'da 6.7 araştırmacı düşüyor. Türkiye'de ise 2000 yıluıda istihdam edilen bin kişiye düşen araştırmacı sayısı L. 1. Devlet îstatistik Enstitüsü'nün (DtE) verilerinden yapılan hesaplamaya göre OECD ülkelerinde istihdam edilen bin kişiye düşen araştırmacı sayısı Güney Kore'de 5.2, Ispanya'da 4.9, Slovakya'da 4.7, Polonya ve Macaristan'da 3.7 oldu. 2000 yılında OECD ülkelerinde istihdam edilen bin kişiye düşen Ar- Ge personeli sayısında da lider ülke 23 ile yine Finlandiya olurken, Japonya'da 13.5, Almanya'da 12.6, Norveç'te 11.2, tspanya'da 7.7 iken, Slovakya'da 7.2, Kore'de 6.6, Macaristan'da 6.1, Polonya'da 5.30, Türkiye'de ise 1.3. 2000 yılı itibanyla Türkiye'de 25 bin 28'i kadın, 51 bin 46'sı erkek olmak üzere, toplam 76 bin 74 kişi Ar- Ge faaliyerinde çahşıyor. 67 bin 512 kişi araştırmacı olarak görev yaparken, 4 bin 345 kişi teknisyen, 4 bin 217 kişi de destek personeli olarak çahşıyor. Ar-Ge faaliyetlerinde çahşanlann eğitim durumlan incelendiğinde, 28 bin 407 kişi doktora ve üstü, 25 bin 247 kişi yüksek lisans, 15 bin 103 kişi lisans, bin 425 kişi lise üstü, 3 bin 348 kişi lise mezunu. Türkiye'de aynı yıl itibariyle Gayri Safi Yurt Içi Ar-Ge harcamalan toplam 798 trilyon 437 milyar lira olurken, kamu kesiminin Ar-Ge harcaması 49 trilyon 425 milyar, yüksekögretimin Ar-Ge harcaması 482 trilyon 15 milyar, ticari kesimin harcaması da 266 trilyon 997 milyar lira oldu. İŞÇENİN EVRENİNDEN ŞÜK1UN SONER Doğru Zamanı Değil Bölgesel Kürt Parlamentosu toplantısına ABD'den gelen son mesaj: "Bağımsız Kürt devle- tinin ilanı için doğru birzaman değil." Türkiye'nin "ölçü kaçarsa gerekeni yaparız" uyarısı ile uyum- lu bir tablo çizilecek. ABD Irak'a müdahale hazır- iıklan aşamasında Türkiye 'yi daha fazla zora soka- cak, Türkiye açısından müdahaleyi zorunlu kılacak bir gelişmeye izin verecek değil ya? Kuzey Iraklı Kürtler için uygun ileri adımın sınırları herhalde "şimdilik konfederal bir yapı içinde yerini alma" çerçevesinde bir yerlerde çizilecek. Bölgesel Kürt Parlamentosu toplantısının kendi- si Kuzey Iraklı Kürtler için önemli bir ileri adım. Tür- kiye için renk vermemeye çalışılsa da, tezinin dar- be alması anlamını taşıyor. ABD açısından isteni- lenin ötesinde organize edilen bir şey olduğu ise ABD resmi açıklamalannın satır aralanndan çıkıyor; örneğin dünkü resmi açıklamada, Kuzey Irak'ta ba- ğımsız bir devlet ilanı için uygun zaman olmadığı vurgulaması yapıldıktan sonra, konfederal yapıda Irak'ın bütünlügünün korunması için bölgede bir süreliğine ABD askeri gücüne gereksinim duyula- cağının altı çiziliyor. Unutmuş olabilirsinız, ama ben biraz da duygu- sal olarak çok yakından izliyorum. Kosova'da çok da insani bir nedenle, Kosovalı Arnavutlann Sırp katliamından kurtarılmaları için ABD, AB askeri gü- cüne gereksinim duyulmuştu. Kosova halen söz- de Belgrad'a bağlı, fiilen ABD korumasında yaşı- yor. Emeklilerin maaşlan, okulların giderleri bile gö- receli olarak ABD tarafından karşılanıyor. Bu ara- da ABD'nin en büyük askeri üslerinden biri bura- da ınşa ediliyor. Priştine'nın çok önemli bir toprak parçası ABD'lilerin elıne, mülkiyetine geçmiş bulu- nuyor. ABD Balkanlar'a büyük bir askeri, siyasi, ekenomik kontrol gücü ile yerleşiyor. Afganıstan'daki gelışmeler biraz daha dünya ka- muoyunun gözleri önünde. 11 Eylül terörünün suç- lularının yine çok insani boyutta yakalanması ope- rasyonu için yola çıkılmıştı. Şimdilerde ABD kay- naklan bile, Taleban, El Kaideterörsuçlulannın kaç- malannın yollan kapanmadığından, bölgenin, ora- larda yaşayanların bombalandığını itiraf ediyorlar. Terörün kökünün kazınmasının ne kadar hedef alın- dığı çoktartışmah. Oysa ABD'nin terörü yok etmek gerekçesi ile bölgeye yerteşmiş ve petrolün bölge- deki kontrolüne egemen olduğu ise tartışmasız. Afganistan'dan belki de çok daha önemli olarak Türkilere, petrol bölgelerine yerleşmede ileri adım- lar attırıldığı biliniyor. Herkes biliyor, herkes söylüyor, ama kimse önü- negeçemiyor. Dahadoğrusu karşısındaduramıyor. ABD, Irak ve bağlantılı Ortadoğu politikalarındaki yeni stratejilere uygun yeni savaş, saldırı progra- mında adım adım ilerliyor. Son haftadaki gelişme- lere adım adım demek bile kendı kendimizi aldat- mak olur. Koşar adım program uygulanmakta. ABD Parlamentosu'ndan istenen karar çıkanldı. Askeri hazırlıklara hız verildi. Bölgesel Kürt Parlamentosu toplantısı anlamlı bir aşama. AB'den, en güçlü ül- kesi Almanya'dan seçim ortamında gelen karşı du- aış, seçim sonrası nerede ise özür dileme, geri çe- kilme boyutuna indirgendi. Türkiye, AB'den, dün kamuoyumuzun gündemi- ne düşen ve üyelik müzakere takviminin kolay ko- lay verilmeyeceğini gösteren son raporla yeni bir darbe yedi. Kriz, IMF, Dünya Bankası ilişkileri, AB ilişkıleri de dahil her şeyi ile ABD politikalarına da- ha bağımlı bir konumda. En önemlisi, göreceli as- kerler cephesı dışında, bu seçimde de, iktidara aday bütün parlamentoya girebilecek partileri ile ABD politikalannatam teslim bir siyasi yapılanma- nın varlığı. Bu konuda Ecevit hükümetlerinı mum- la arayacağımız siyasılerle, ıktidarlarla yüz yüze ka- labiliriz. Türkiye'yi başka ülkelerden çok daha ağır, nere- de ise Irak kadar tehdit eden sıcak savaşın tam- tam seslerı giderek daha güçlü geliyor. ABD'de, AB'de kapıya dayanan ekonomik kriz, borsaların önlenemez duşüşü Irak'ta barış umudunu zayıfla- tıyor. Çok zayıf ama umut kırıntıları. ABD ve AB'de savaş karşıtlarının seslerinin yükselmesi. Ortado- ğu dengelerini altüst edecek, elbette Afganis- tan'daki dünya desteğini göremeyecek, Afganis- tan'dakinden çok daha zor, çok daha karmaşık, ABD için bile sürpriz ağır bedelleri olabilecek sa- vaşın kolay kolay göze alınamayacağı.. Turkiye'dekı baştan umutsuz, ufuksuz seçim so- nuçlanndan bile daha önemli, uykulanmızı kaçırma- sı gereken bir gelişmenin odağında, belirleyıci ka- rar verebilmenın uzağında, galiba savaş çıkmasın diye dua etmekten başka bir şey ehmizden gelmi- yor... sonerfS cumhuriyet.com.tr GÎYİM SANAYÎCÎLERİ TRABZON'DA Trabzonyatırım ve teşvik bekliyor OLCAYBÜYÜKTAŞ TR\BZON-Trabzon Sanayı ve Ticaret Odası Başkanı Şadan Eren, Trabzon'un kriz sonrası üniversite ve tanm geli- riyle ayakta durduğunu ifade ederek sanayicile- ri Trabzon'da yatınm yapmaya çağırdı. Rusya ile yapılan tica- retin Trabzon'a canlılık getirdiğini belirten Eren, seçimler sonrası kurula- cak hükümetten. Rus- ya'yla iş yapacak sana- yiciye teşvik vermesini beklediklerini kaydetti. Eren, dünyadaki 266. ti- caret merkezinin 30 mil- yon dolarlık yatınmla Trabzon'da yapıldığına dikkat çekti. Türkiye Giyim Sana- yicileri Derneği (TGSD) Yönetim Kuru- lu üyelerinden oluşan heyet, "Anadolu ile ku- catdaşma" gezisi kapsa- mında Trabzon'a geldi. TGSD Başkanı Umut Oran. "Her türlü krize, her türlü ilgisizliğe rağ- men büyümeye devam ediyoruz. İlk 9 ayda ib- racabmız vüzde 20 art- ti"dedı. Trabzon Sanayi ve Ti- caret Odası Başkanı Eren ise, "TVabzon'da krizden sonra işsizlik oranı yüzde 10-15 artn, 3 bin dolar seviyesinde- ki kişi başı gelir 2 bin do- lann altına indi" diye konuştu. TGSD üyeleri- ne seslenen Eren, ''Trabzon Dünya Tîca- ret MerkezL 2003 yıhnın haziran avında gerçek- leştireceğimiz uluslara- rası bir fuaria hizmete açüacak. Sizleri Türtd- ye'nin Avrasya pazanna açılan ilimize yaünm yapmaya davet ediyo- ruz" dedi.