Catalog

SAYFA CUMHURİYET 15 OCAK 1998 PERŞEMBE EKONOMI / PARA RAPORU BORSAVERİLERİ Endeksler Bileşık Endeks Mali Endeks Sanayı Endeks Hizmetler End. 3701 3414 4436 2635 I.Sta» 3394 4408 2622 3717 IşlemHacmi 47.919.755.600.100 Değişim (%) -0.56 -0 61 -0.49 0.46 Ltean 3285 4253 2552 3617 Değişim (%) -3.21 -3.52 -2.67 -2.69 BORSAÇl.SEANS) taeto Eı £] HısseSenedı kapjnış ıtösük yüksck x ort. Fryab BORSA (2. SEANS) 14 ocw 19» HıaeSensdı lujıanrç öüşük yâksek Yargı kararlanna uymayan hükümet, yeni özelleştirme kararlan aldı Etihank, Bilgnı ve Çagjar'm ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - 55. hükümet, Anayasa Mahkemesi'nin karan doğrultusvmda mah- kemelerin verdiği iptal ve yürütmeyi durdurmaları uygulamazken, önceki gün toplanan Özelleştirme Yüksek Kurulu'nda (ÖYK) tskenderun Demir Çelik Fabrikası'nı da (tS- DEMtR) özelleştirme kapsamına aldı. Eti- bank'm. atv ve Sabah ga- zetesinin sahibi Dinç Bil- gin ile Bursa Milletvekili Cavit Çağlar'ın ortak ol- duğu Ipek Ortak Girişim Grubu'na satışı onaylandı. ÖYK'nin önceki gün 5 saat süren toglantısına iliş- kin olarak Özelleştirme ldaresi Başkanlığı'ndan dün yapılan yazılı açıkla- mada, Türkiye Demir Çe- lik tşletmeleri'ne bağlı İS- DEMlR'in, özelleştirilme- sinin kararlaştınldığı bil- dirildi. Açıklamada, Eti- bank Anonim Ortaklı- ğı'nda bulunan kamu his- Maliye'den 3 aylık bütçe ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Maliye Bakan- lığı, 1998'in 3 aylık dönemine ilişkin programınm ana hatlannı açıkladı. Maliye, mart ayı sonu itiba- nyla 1.1 katriryon lira bütçe açığı ve 400 trilyon lira faiz dışı fazla verilecegini, 1.5 katrilyon liralık da faiz ödemesi yapilacağıru belirtti. Hükümet, gelecek hafta başlayacak Uluslararası Para Fonu (1MF) görüşmeleri öncesinde hazırlıklan- nı tamamlamaya başladı. Hükümet, 1998 hedefleri- nin gerçekleştirilmesi için borçlanma, para ve bütçe programlannın 3'er aylık olarak açıklanarak dönem sonlannda değerlendirme yapılacağım açıklamıştı. selerinin 155 milyon 500 bin dolar bedelle lpek Or- tak Grişim Grubu'na satışı ve Petrol Ofisi Anonim Şirketi'ne ait "BORAY" tankerinin 750 bin dolar bedelle satışının onaylan- dığı kaydedildi. Telekom'da devirier Türk Telekom, lş Ban- kası, HAVAŞ ve ihalesi devam eden kuruluşlardan Sıvas Demir Çelik Işlet- meleri ile Orman Ürünleri Sanayii'ne (ORÜS) ait ba- zı işletmelere ilişkin bilgi sunulduğu belirtildi. Özel sektör koşullannda çalışması istenen Tele- kom'un sunduğu hizmet- lerin fiyatlandınlmasının, oluşrurulacak bir üst kurul tarafından gerçekleştiril- mesi benimsendi. Tele- kom'un. telefon rehberi, kablolu TV, ankesörlü te- lefon gibi katma değerli hizmetleri de imtiyaz söz- leşmeleriyle devredileceği belirtiliyor. ÖYK toplantısında, özelleştirme kapsamındaki bazı kuruluşlann, yine ka- mu kurum ve kuruluşlan- na devredilmesi yönünde kararlar alındı. Bu kararla- nn bazılan şöyle: • Deniz Hatlan tşlet- mesi'nin 2 gemisinin 150 bin dolar bedelle Izmir Büyükşehir Belediyesi'ne devri. 9 Sümer Holding Bur- sa tşletmesi'nin bir kısım taşınmazının 300 milyar bedelle Merkez Bankası ve bir bölüm arsanın da Sağlık Bakanlığı'na de\Tİ. • ORÜS Ardeşen Işlet- mesi'nin Karadeniz Tek- nik Üniversitesi'ne devri. • Türkiye Denizcilik tşletmeleri'ne ait Çırajan arsasının Galatasaray Üni- versitesi'ne üst hakkı tesi- sine ilişkin 10 yıllık süre- nin 49 yıla çıkanlması. Camdessus, işçi çıkartmalarında arabuluculukyapıyor G. Kore'de sendikacılar yumuşuyor Kriz yüzünden işsiz kalanlar geçimlerini sağlamaya çalışıyorlar. Ekonomi Servisi - Güney Kore'de sendikalar, katı tutumlannı yumuşata- rak, işverenler ve politikacılarla işten çıkartma uygulamasını görüşmeyi ka- bul ettiler. Daha önce tasarıyı tartış- mayı bile reddeden sendikacılann ani tavır değişikliği. birkaç gündür işçi örgütleriyle görüşmeler yapan, IMF Icra Direktörü Michcl Camdessus un ikna gücüne bağlanıyor. Camdes- sus'un, işçi çıkartma uygulamasının, geniş kapsamlı bir sosyal güvenlik re- formuyla birlikte hayata geçirilebile- ceğini vurguladığı bildiriliyor. Öte yandan AA'nm haberinegöre, Alman bankalan, G. Kore bankalannın borç. ödemelerini Mart ayı sonuna kadar uzattıklarını açıkladılar. Dünyanın önde gelen bankalannın temsilci- lerinin önümüzdeki hafta Kore ve bankalannın kısa vadeli borçlan için yeni bir takvim belirleyecekleri bildirildi. Soros karamsar Uluslararası spekülatör George So- ros, dün yaptığı açıklamada. Asya krizinin tüm dünya ticaret sistemini yok edebileceğini belirtti. Alman Die Zeit dergisine konuşan Soros şunlan söyledi: u Asya'da olanlar, henüz kont- rol altuıa almamanuş bir yangın gibi." Endonezya kanşü Endonezya'nın kurucusu ve ilk devlet başkanı Sukarno'nun eşi Dewi Sukarno, Clinton'a mektup göndere- rek IMF'nin, Suharto rejimiyle yö- netilen Endonezya'ya gönderdiği 40 milyon dolarlık yardımın geri çekil- mesini istedi. Artan basım masraflan yüzünden, Endonezya'da yaklaşık 200 gazete iflasın eşiğine geldi. ABD'de mikroçip üreten Mitsubis- hi Electric firmasına bağlı fabrika, ürctimini durdurdu. Yetkililferi, kara- nn nedenini her gün kötülejen durum ve yükselen maliyetler yüzıinden kâr edememeleri olarak açıkladılar. Önceki günkü toparlanmanın ardından dün 129 puan düştü Borsa yönünü bulamıyor Ekonomi Servisi - tstan- bul Menkul Kıymetler Bor- sası hafta başından bu yana inişli çıkışlı bir seyir izli- yor. Haftaya yüzde 10.8'lik bir düşüşle başlayan borsa, önceki gün gelen tepki alımlarıyla yüzde 6.7 ora- nında yükselerek toparlan- mıştı. Ancak dün özellikle ikinci seansta gelen satış baskısından kurtulamayan borsa yüzde 3.78 oranında değer kaybetti. Uzmanlar, düşüşte Refah Partisi'nin kapatılacağı yönündeki beklentinin, borsada kredili işlem yapan kişilerin pozisyonlarını ka- patmalarının, Özel- leştirme Yüksek Kurulu'nda alınan kararların tatmin et- memesinin ve Maliye Bakanı Zekertya Temizel'ın borsa kazançlarını vergi- lendirmedeki ısrannm etki- li olduğunu belirtiyorlar. Güne birkaç puan yükse- lerek açılan borsa, ardından gelen satışlarla birlikte gevşemeye başladı. Ilk se- ansı 20 puan düşüşle ta- mamlayan borsa, Refah Partisi'nin kapatılma davasınin öğleden sonra görüşülmeye devam edilmesi ve kapatılacağına iliş- kin beklentiler nede- niyle 109 puan daha düştü. Düşüşte Maliye Ba- kanı Temizel'in borsa ka- zançlarını vergilendirme düşüncesinin sürmesi, ÖYK kararlarının bir gün sonra ve piyasalann bek- lentilerinin çok ötesinde açıklanması da etkilı oldu. Endeksin 3200 puanda bir destek noktası olduğunu ve desteğin kınlması halin- de 3170 puanda daha güçlü bir destek noktası bulundu- ğunu belirten uzmanlar, en- deksin yükselmesi duru- munda ise 3350 puanda güçlü bir dirençle karşıla- şacağını dile getiriyorlar. Dün özellikle hızlı düşüşün yaşandığı ikinci seansta iş- lem hacminin 23 trilyon li- ra gibi düşük düzeyde kal- masını "olumlu" şeklinde değerlendiren uzmanlar, yükseliş için işlem hacmi- nin artmasının şart ol- duğunu vurguluyorlar. EKONOMtYE BAKIŞ TANER BERKSOY Şablonun RiskleriTüketim genişlemesinin sürüklediği, kısa vadeli, spe- külatif nitelikli dış kaynak girışi ile finanse edilen hızlı büyüme süreci yaşıyoruz. 1994 krizinden bu yana de- vam edıyor bu süreç. Süreklilik kazanmış olması süre- ce adeta bir şablon kimliği veriyor. Şablon kendi içinde enflasyon ve fınansal göstergelerde oynaklık üretiyor. Rengi ve söylemi ne olursa olsun, her gelen iktidar ekonomide bu şablonu uyguluyor. Son yıllarda hızlı büyüyor, çılgın gibi tüketiyor ve çok riskli biçimde borçlanarak ekonomiyi bıçak sırtında tu- tuyoruz. Bu garip şablonun bedelini de istikrarsızlık olarak ödüyoruz. Işin özü ve özeti bu. ••• Birçok ayrıntısı son yıllarda ortaya çıkmış bir tür ikti- sadi gelişme şablonu bu. Dünya ekonomisinde ve biz- de gözlenen dönüşümlerin de katkısı var bunda. Ama özü itibarıyla geçmişimizden kesin bir kopmayı temsil etmiyor. Tersine, yeni şablonun temel mantığı tarihsel kalkınma siyasetimizle fevkalade uyumlu. Çok partili siyasetin bu topraklarda yeşerip boy attığı yarım yüzyıllık sürede siyaset alanı iktisat alanında hep aynı tercihi üretti. Kaynak yaratılmasını zorlamadan ya da en azından işın bu yönünü gözetmeden, ekonomiyi ve tüketimi canlı tutup, bunu dış kaynaklarla, yani borçlanarak finanse etmek ve bu yöntemle iktidar ko- valamak tercihi yakamızı hiç bırakmadı. Halk kitleleri, belki de pek bilinçli olmadan, ama ola- yın özünü kavrayacak biçimde bu tercihteki iktisadi mantık çarpıklığını sloganlaştırdı. Insanımız bu süreci 'üretmeden tüketmek' olarak özetliyor. Gerçekten de slogandaki üretmek sözcüğünü nihai maldan ziyade kaynak üretimi anlamında algılarsak bu özetin fevkala- de doğru ve çarpıcı olduğunu kabullenmek zorundayız. İktisadi hesaptan çok sıyasal kaygıları yansıtan bu tarihsel tercih ekonominin kendisini besleyen, sürdürü- lebilir bir iktisadi büyüme rayına oturtulmasını engelle- di. Kendisini besleyecek kaynakları. yani tasarrufları üretemeyen büyüme atıhmları süreklilik kazanamadı. Hızlı büyüme, çılgın gibi tüketme ve aşırı borçlanma dönemleri derin ekonomik ve siyasal krizlerle noktalan- dı. Bugün gündemde olan şablon da özü ve temel man- tığı itibarıyla çok farklı bir kategoride değil. Ancak bu- günün dünyası dünden farklı. Dün olduğu gibi bugün de üretmeden tüketme hevesinin sonu hüsranla biti- yor. Gerekli özveriyi göstermeden zenginleşip zengin gibi yaşamayı sürekli kılmak bugün de olanaksız. Her iki tarih kesitinde de bu hevesin taşıdığı kriz riski var. Ne var ki bugünün dünyasında kriz aralığı kısalmış, riskin boyutları artmış durumda. Dünün dünyasında şablonun ürettiği istıkrarsızlığı gızleyip bir süre taşımak mümkün iken bugün istıkrarsızlığı gızlemek olanağı yok. Şablon uygulandığı surece kriz tehdidiyle yaşa- mak kaçınılmaz hale gelmiş durumda. ••• Geçmişin dünyasını kendi aramızda kısaca Bretton VVoods dünyası olarak tanımlıyoruz. Mal fiyatlan dışın- da neredeyse tüm göstergeler, örneğın faiz ve döviz kuru sabitlenmişti. Her ekonomi kendi yağında kava- luyor, uluslararası sermaye akışı denetleniyordu. Den- gesizliklerin finansmanı ıse daha çok resmi kimlikli orta ve uzun vadeli dış kaynak girişleriyle, yani borçlanmay- la sağlanıyordu. Simetri üzerine inşa edilmiş geometrik bir yapı tanımlıyordu Bretton VVoods dünyasını. Kaynak üretmeden hızlı büyüyüp, çılgın gibi tüketme hevesini sürekli kılmak bu dünyada da olanaksızdır kuşkusuz. Ne var ki sabrtlenmiş göstergeler ve dene- tim altındaki sermaye girişleri gibi oluşumlar bu tür sü- reçleri yumuşak enflasyon baskılartyla bir süre götüre- bilmeyi, bir anlarnda krizı biriktirmeyi olanaklı kılıyordu. Sabrtlenmiş göstergeler dengesizlikleri taşıyamaz hale gelince kriz patlak veriyordu. Bugünün dünyası Bretton VVood'un çok uzağında. Şimdi tüm göstergeler oynak. Ekonomiler adeta birbiri- nin içine girmiş. Sermaye başına buyruk dolaşıyor. Si- metri yamulmuş, geometri dağılmış vaziyette. Üretme- den tüketme hevesinin sonuçları bir süre de olsa gizle- nemiyor. Riskler anında oluşuyor, dengesizlik üreten anında cezalandınlıyor, dayak diyor. Hızlı büyüyüp çılgın gibi tüketmek ve bunu dışanya finanse ettirmek şeklinde özetlediğim şablon yeni dün- yada çok sayıda sorunu da beraberinde getiriyor. Ko- numuz açısından bunlardan üç tanesinin altının çizil- mesi gerekiyor. Birincisi şablonun ürettiği dengesizlik- lerin anında tüm göstergelere yansıyor olması. Bu eko- nominin sürekli istikrarsızlık içinde olacağını söylüyor. İkinci sorun dengesizlik ve istikrarsızlığın finansmanı ile ilgili. Yeni dünyada finansman özel piyasalardan ve ekonominin sergilediği performansa, yani kredi notuna bağlı olarak sağlanabiliyor. Dengesizlik ve istikrarsızlık üreten şablonun performansı ve kredibilitesi düşük oluyor. Bu, açık finansmanın kısa vadeli ve pahalı kay- naklarla yapılabileceği anlamına geliyor ve kısa vadeli kaynaklarla büyümeyi finanse etmeye çabalamanın tüm risklerini taşıyor. Üçüncü sorun ise bu tür finansmana tutsak olan şablonun taştdığı uluslararası risk. Piyasalann eklem- lenmiş sermayenin başı bozuk dolaşıyor olması dünya- daki en ufak bir esintinin içeride hacimli çalkantılar ve sonuçta krize yol açmasına neden oluyor. Kısacası, üretmeden tüketme ve bunu başkalarına finanse ettirme şablonu düne kıyasla bugünün dünya- sında ekonominin sürekli 'kriz sendromu' kulvarında sürüklenmesi sonucunu doğuruyor. Son yıllarda yaşadığımız da bundan başka bir şey değil zaten. BOLGESEL PAZARLAR (1. SEANS) M mm Önctk! HisseStoeA OOSMSgala 91,000 11,11 12.750 a* m 1J75 kpnki Idpnkû lntinki Iştenı Apk jüort k^an; Mtdi tıy>0 9Qj3QQ 9*ftt 9^000 Î95MC 31jB1^ ım s,a us 12JO0 12J0O '2.TS SUİ 7,400 12J0D HJİ 760C ?ai ' I I 1,050 uca SUİ 7.« 1JB3 ın BOLGESEL PAZARLAR (2. SEANS) u mm kc«ki eupnkû Ittpm Bocûnkû IşJem h « ^ yAse» tınnej Uei tua ıı u ıu !1 !İI W ılIZffi LB I UH İÎM 1!W IH 11SB : ! Ff»rt IB GOZALTIPAZARI 14KU1M «M Fıpb cflt 1ta «ji nm IMM c,is «a «» "-a i7,sı ISJM i7.es M 01 M • 1İ71JH III 004 BraaıBeşYte 1,625 1.S00 1*0 1,600 3613» '.613 OCeSOKSA 3,000 0 0 0 0 0 SERBEST DÖVİZ CİNSİ ALIŞ SATIŞ" ABDDotan 212400 212800 Alman Markı 116300 116700 IsviçreFrangı 142600 143500 Fransg Frangı 34700 34900 HoflandaFlorini 102900 103500 IngılizSterlini 345000 347500 S.Arab.Rıyalı 56250 57000 Avusturya Şilinı 16500 16600 100rtaJ. Ltreti 11750 11900 ALTIN CİNSİ ALIŞ SATIŞ Cumhuriyet 12800000013000000 13400000 14400000 24 ayar altın 1945000 1960000 22 ayar bılezık 17500001950000 ÇAPRAZKURLAR 1.8262 1.5335 12.851 37.682 6.9569 6.1160 5.5314 2.0582 154.79 8.0386 1.4864 1797.50 130.79 1.4295 37.682 7.5479 186.74 3.7511 IKuveytD.: 1 Sterlin: 11rianda L. 1ECU: 1SDR: 1SDR: 1 ABD Doları Alman Markı Avustralya Dolan Avusturya Şilini Belçika Franm Danımarka Kronu Fransız Frangı FinMarttası lollanda Florini spanyol Pezetası sveç Kronu sviçre Frangı talyan Liretı Japon Yeni Kanada Doları Lüksemburg Frangı Norveç Kronu Ponekız Eskudosu S. Arabistan Riyali 3.2669 ABD Dolan 1.6293 ABD Dolan 1.3716 ABD Dolan 1.0820 ABD Dolan 1.3382 ABD Doları 284.810 TL. MERKEZ BANKASI Emısyon: 694 tntyon 194 mılyarTL Intefbank faden 77.00-80.00 Gürtlûk Repo: %79.83 7 GOnlük Repo: %80.02 33GünlükRepo:%81.00 DUNYA BORSALARI Altmm Onsu: 284.80 $ Doter-Mark Partesi: 1.8263 Doter-Yen Paritesi: 130.97 Sterlin-Dolar Paritesi: 1.6303 Ham Petrol(varil): 14.94$ İSTANBUL ALTIN BORSASI 14 OCAK 1998 Kapanış Fiyatı $/ ons Toplam İşlem Sayısı Topiam İşlem Miktan TL/Gram 1.954.000 32 555 Dolar 287.00 5 270 MERKEZ BANKASI KURLARI 15 OCAK 1998 CİNSİ DÖVİZ ALIŞ SATIS EFEKTİF AUŞ SATIS 1 ABD Dolan 1 Alman Markı 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Fın Markkası 1 Hollanda Flonni 1 ingıliz Sterlinı 1 irlanda Lirası 1 Ispanyol Pezetası 1 Isveç Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 Italyan Lireti 1 Japon Yeni 1 Kanada Dolan 1 Kuveyt Dinan 1 Lüksemburg Frangı 1 Norveç Kronu 1 Portekız Eskudosu 1 S. Arabistan Riyali 1 Avrupa Para Bırimi 211,810 115,980 137,890 16,496 5,612 30,443 34,601 37,900 102,780 344,960 290,460 1,363 26,203 142,260 11,711 1,616 148,210 686,260 5,612 28,008 1,130 56,636 228.250 212,830 116,540 138,790 16,561 5,648 30,593 34,799 38,477 103,410 346,760 291,920 1,375 26,476 143,180 11,840 1,627 148,880 695,300 5,648 28,197 1.140 56,738 230,280 211,560 115,690 136,170 16,455 5,598 30,330 34,514 37,760 102,520 344,100 288,280 1,356 26,106 141,900 11,652 1,576 144,530 669,240 5,473 27,904 1,116 55,928 213,110 116,830 140,520 16,602 5,662 30,709 34,886 38,623 103,670 347,630 294,110 1,382 26,577 143,540 11,899 1,631 149,250 712,820 5,662 28,304 1,154 57,447 YATIRIM FONLARI 14 OCAK 1998 Katılma belgesi adı Günlük Değ. Katılma % belgesi adı Gûnlük Değ.