Catalog

Cumhuriyet Imtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yavın Yonetmenı Orhan Erınç 0 Genel Yavın Koordınatoru Hikmet Çetinkava 0 ^azııslen Mudurlerı İbrahım S ıldı/ (Soaımlu). DınçTavanç 0 Haber Merkezı Muduru Hakan Kara 0 Gorsel V onetmen Fıkret Eser D15 Haberler Şınası Danışoglu 9 Istıhbarj! Cengız \ ıldırım • Ekonomı Bulent Kı/anlık # Kultur Handan Şenkoken # ipor \bdulkadir V, üıelman # Makaleler Samı Karaoren # Duzıltmt. Abdullah \ azıcı • Foto2raf Erdoğan Koseoğlu #BıIgı Bclğc Edıbe Buğra 9 \ urt Haberlerı Mehmet Faraç V. nınkurulu llhanSelçukıBa^kan) Orhan Ennç, Okta\ Ktırtböke HıkmetÇetınkava ŞukranSoner ErgunBalcı. DınçTa>anç Ibrahun ^ ıldı/ Orhan Bursalı Musufa Balba\ Hakan Kara •\nkaraTerrb>ılcıs] Mustafa Balba\ 0 Haber Muduru Dogan \kın AuturkBuhjnNo 12J K^t4 Bakanlıklar-Ankara Tel 419*020 C hatl Fak-, 419^027 0 Izmır Temsılcisi S,erdar Kızık. H Zı\a BK 13^2 S 2 3 Tel 4411220 Fdk-- 4 4 1 9 1 1 ^ 0 Adana Temsılcf'.ı Çetıa Yığenoğlu, InonuCd 119S \ o 1 kat 1 Tel «22550 Faks 3^22^70 Vluessese Muduru Erol Erkut 0 koordınator Vhnıel Korulsan # Muhaj-ebe Bulent V cner # Idare Hüsevın Gürer • Uletme Onder Çelık • Bılgı f^lem Naıi Inal • Bılgısa\arSwem Müruvet Çller MED\\ C • ^onttım kurulu Başkanı Genel Mudur Gulbın Erduran # koordınator Reha Işıtman 0 Gene! Mudur 'ı ardııncısı Mıne Akdağ Tel *14 IV " sn9<S0 M1<a6O61 Fak» M 18466 k a\ımla\an \e Basan \enı Gun Haber ^jansı Ba^ın \e ^ ayıncılık A Ş "urkxj.'iCjJ W4] Caaaloilu'43 4 Isı PK 24« lstanbul Tel 0 212) ' 2 0^ 0^ 20haıı Faks 10 212ı M3 8^ •)•< 2 9 E K . I M 1 9 9 6 I m s a k 4 5 9 G u n e s 6 2 4 O ğ l e 1 1 5 5 Ikındı 14 4 4 Ak>am P l l YatM 18 3 2 Tunist tüketici hakları • A N KARA (AA) - Tunzm 3akanı Bahattın "Vucel, unstlenn tuketıcı ıakiarının korunmasına ıassasıvet gosterıldıgını .oyledı kendılennı Mmanya dan Turkı\e'>e retıren se>ahat acentesının •konomık sıkıntıya luşmesıyle sezon ıçınde or durumda kalan yaklaşık > bın tunstın ulkelerıne lonuşlennın iağlandığını lelırten Vucel seyahat centesının çalışma >elge»ının de ıptal dıldığını kaydettı INESCO'dan lestek isteği • KAYSERİ(AA)- Bırleşmış Mılleıler Egıtım, Eılım %e Kultur Teşkılatı'nın (UNESCO), Kapadoky a bolgesınde bulunan kulturel varlıklann lorunmasına >onelık disteğını surdurmesı vtenıldı Goreme Tunzmcıler Derneğı Eaşkanı Osman Tan, LNESCO'danbolgenın kjrunması ıçın malı destek ve uluslararası kuruluşlan harekete geçırmesinı ıstedıklennı kavdettı Soykırım belgeleri • MOSKOVA(AA)- Rusya nın, tkıncı Dunya Sa\aşı sırasında Nazılenn gerçekleştırdığı soykınmın belgelennın kopyalannı, \Vashıngton'dakı "Soykınm Muzesı'ne vereceğı açıklandı Yetkılıler. KGB arşıvlerınden çikanlarak muze gorev lılenne dun teslım edılmesı gereken belgelenn tamamının Ikıncı Dunya Savaşı sırasında Nazılertarafından işlenen savaş suçlannı kapsadığmı belırttıler Mahkeme kararı uygulanmıyop • BURS A (Cumhuriyet) - Danıştay tarafından antma tesıslen kurulup çaliştırılıncaya kadar uretımı durdurulan Orhanelı Termık Santralı deneme çalışması' adı altında tam kapasıte devreye alındı Mıllı Sa\ unma Bakanı Bursa Mıllervekılı Turhan Tayan, santralın çalıştınlmadığını ancak ulke elektnk darboğazına gırdığınde çalıştınlmasi ıçın Bakanlar Kurulu karan bulunduğunu, bu karara da kendısının ımza attığını açıkladı Gemi tartışması • İSKENDERLN (Cumhuri>et Gune> llteri Biırosu) - Şıddetlı ruzgâr nedenıyle batma tehlıkesı geçıren Esma-G adlı Turk gemısı. KK.TC bandıralı Nazlı-K. gemısı tarafından kurtarıldı Nazlı-K"nın kaptanı Cengız Soy. gemıyı kurtardıkları ıçın pay ısterken Esma-Gnın 2'ncı kaptanı \usuf Su ıse tehlıkenın yaşanmadığını, bır ıstemın de soz konusu olamayacağını soyledı Dünyanın Orijini • Haber Merkezi - Fransa da Orsay Muzesı yenı sergısmı Gustave Courbet'nuı Dünyanın Onjını adlı tablosuna vakfettı 'Dunvanın Orıjınf 55 cnı genışlıkte 46 cm \uksekîıkte vaglıboya bır tu\al Dışı bırkann, aralanmış kalçalar \e gomlegın ucuv la ortulmuş goğusle bır seksı tanimlıvor 1886"da Gusta\e Courbet'nın reMtnledığı eser gızlenmesı gerekenı açığa çıkarmış 1850'lı yıllarda çıplak totoğraflara rastlansa da tablolar \oktu 1886 da Dun> anın Onjını, halkın ko\duğu ahlak kurallan>la çatışıyordu Kmlay Haftası • \NKARA(Cumhuri>et Burosu)-Kızılay uyu^turucu madde \e alkol bağımlılarının teda\ılen ıçın Istanbul'da bır merkez açacak Kızılav Haftası nedenı\ le açıklamada bulunan Turkne Kızılay Derneğı Genel Başkanı Kemal Demır tedavının ayakta gerçekle^tınleceğı bu merkezde eğıtım ağırlıkJı hızmet venleceğını kaydettı Cumhurbaşkanı Suleyman Demırel hafta dolayısıyla gonderdığı mesajda. vatandaşlardan Kızılay a kan bağışı başta olmak uzere her turlu vardımda bulunarak destek olmasını ıstedı Ozel ilkokulardan sonra okulöncesi eğitim kurumlan da 'bilgisayarlı eğitimi' programlarma koymaya başladılar Çocuk fğitijıuıule 6 fare' modası• Uzmanlar çocuğun göz sağlığının korunması ıçın bılgısayar ekranına koruyucu takılması ve oturduğu sandalyenın ergonomık olması gerektığını anımsatı>orlar FİGEfN 4TALAY Çocukeğıtımınde şımdı moda bılgisa>ar Bırçok an- ne-baba. çocuğuna "hâlâ" bılgısayar alamadığı ıçın kendını u geçkalmış"hi3sedıvor Lzmdnlaragoree\- de bılgısavar olmaması ka\ıp değıl Olması halınde ıse kontrollu bır kullanım çocuğun egıtımıne katkıda bulunuyor Bırçok ozel ılkokuldan sonra okulöncesi eğıtım kurumlan da '*bilgisa,\ariıeğitimi n programianna ko>- maya başladılar Kımısı>ararınaınandığından kımı- sı bunu gerekiı gormese de \elılenn baskisından -\n- ne-babalar ıse bılgısayar konusunda nasi! da\ ranacak- larını tam bılemıyorlar Dortyasındakıkızının ılkkezelınealdığı "fare''\ı hemen tıklatma>a ba^layarak bılgısajann ba^ından ne- redeyse gun boyu kalkmak ıstemedığını so>leyen bır anne. "KJZHTH. bu kadar uzun süre oyundan. \aşttia- nndan avn tutarak doğnı nıu \aptım? Ne kadar su- reyle bilgısa\ar başında oturmasına izin vermeti>im? E\e onun için biigisayar almalı mıvım" dıye sorarak ka>gılannı dıle getınyor Bız de bu sorulan konunun uzmanlarına >onelttık Pınokyo Anaokulu, okulöncesi eğıtımde bılgısav a- n 15 yitdır kullannor KurumunyonetıcısıCananİs- lamoğlu Ünlu. alınan olumlu sonuçlardan sonra bıl- gısayann eğıtımdekı vennı hergeçen y\\ arttırdıkla- nnı belırtıyor Okullannda bılgısayarın. hem ogren- cıler hem de oğretmenler ıçın "sağkol" konumuna \er- leştıgını vurgulayan Islamoglu Unlu, bılgısayann oyun aracı olmadığını hatırlatarak evde oyun îutsaklıgına donuşturulmemesı gerektığı konusunda anne-babala- l /nıanlar çocuğun bilgisavar kullanmasının varariı olduğunu so\lu\oriar. Ancak tek eğlenccsi \e tek faalneti haüne gelmemesi gerektiğinı de hatıriatnorlar. rı uvarıvor Unlu'nundıkkatınıçektıgı bırbaşkanok- la ıse goz sağlığının korunması n,m koruyucu ekran kullanılmasi veuze^neoturulan^anda^enın ergono- mık olması Pınokvo Anaokulu nunsahıbı Ayşelnal- dı bılgısayarkullanımının verımlıolabılmesi ıçınço- cugun ne kadar :>ure ıle bılgısayaria kar^ı karsiva ol- duğunun kontrol edılmesı ve gun ıçınde eocuktan ala- cağı zamanın dıkkatle planlanması gerektığını \ urgıı- luvor (Jznıan danı^man psıkolog Şe\ma Doğramacı bılgısa>ann gunluk yaşamdayok sav ılamajacağını be- lırterek ^unları so\lu\or u Bil«ısa\ar, çocuğun tek eğlencesi >e tek fajliu'fi ol- madığı surece zaran vuk. Anıa dort >aşındaki bir ço- cuğun da mutlaka bilgısa>an olması gerekmıvor, ol- maması bir kavıp değil. Eğer e\de bilgısa>ar \arsa o\ un ve eğıtım amaçlı olarak vararianılabilir. Bılgısa- \arın bu anlamda el-goz koordinas>onu. çı/jnı. uza\ geometrisı. simetn. ka\ramlargibı konularda çocuğa katkısı olur. Ancak olumlu \anlanm da olumsuz > an- lannı da abartmaşa gerek >ük." Sos\olog Se\gi Ozkan tele\ ız\ondan >ıddet etkı- lesımınekarşı bılgısav arlardan sıddetetkıle^ımınında- ha kontrollugıbıgozuktuğunusoyluyor Ozkan ago- re bılgısayarsiz olmak. bugunun \e >arının çocukla- rı i(,ın telefonsuz \eva televızvonsuz olmak gıbı ka- bul edılemez bır haksizlık Ancak ^ıddet vayıcı tum ıllegal kurulu^lar Internet'ten mesaj verırken çocuk- lanıı bunlara kapılmasinı onlemek, en buvuk problem Ozkan en gerıcı fikırlenn en ılen teknıklerle genç be- \ ınlere ulaştığını \e ı^ın bu vanının şıddetten daha et- kılı olduğunu \urgulu>or Çocuklara yonelık bılgı»a>ar hızmetı \eren kuru lusjarın sayısı da artıvor Okulöncesi eğıtımden sekı zıncı sınıfa kadar uzanan bır velpazede faalıyet gos- teren \e mısyonunu "Çocuklan teknoloji uzmanı ha- lınegetirmek" olarak açıkla>an Futurekıds ınamacı sadeceoğretılmı^ değıl. oğrenenoğrencılervaratmak Bılgisa>ann bır oğrenım aracı olmasında odaklanan bılgısa>ar uzmanlığı egıtımının temel esasları, bılgı- savan eğıtım aracı olarak kullanmak problem çoz- me becerılennde odaklanma. aktıf ogTenım yontemı ıçerığı keşfetmek ıçın konulu, projeye davanan etkın- lıklerın kullanımı \e becerılerı deneye dokme. farklı konularda elde edılen becen \ e bılgılenn sentezını ge- rektıren çok \onlu etkınlıkler olarak ozetlenıvor 'Çocuk ve Bilgisa\ar Eğitinı Merkezi' Çocuklara v e gençlere > onelık eğıtım v eren Çocuk \e Bılgısa\ar Eğıtım Merkezı nın amacı ıse "çocuk- lara \e gençlere eğiencelı egitim >aalımlan ile bilgisa- \ann sadece bır o\un aracı değıl. bılgi \e \eteneklen- nıgelıştırebilecekJengenışbırdumaolduğunugoster- mek" olarak belırtılı>or Merkezle ılgılı bılgı veren >ecdet Kuçukarpacı. 4-6. 6-8,9-12 ve 13 ve yukarı- sı olarak dort yaş grubuna eğıtım v erdıklerını, 12 haf- talık eğıtım ucretının 11 mıl>on lıra olduğunu so>le- dı kuçukarpacı "Eğlencelieğirinnazılımlannın te- mel ozelliği. hem gorsel hem işitsel duvulara hitap et- mesi. dola\ısı\la kalıcı olmasıdu-. Bir konuvu algılar- ken duvu organlanmızın a\nı anda ne kadar çoğunu kullannorsak. algılamamız o kadar kuv\et1i ve hızlı obnaktadır" dı>or Kuçukarpacı. bu tıp bıIgısavar prog- ramlarının çocuklara sağladığı >ararları zıhınsel ve mantıksal gelnımın desteklenmesı. objeler ve konu- lar arasındakı ılışkılenn kurulması gozlem ve aras- tırma >eteneklerının arttırılması. >enılıkçı tutum ve davranı>larayoneltılmelerı dıve sıralıyor Yarış öncesi makyaj ; Middle East Broadcasting tele^iz>on ^•kaaaljspikerlerindeıı^ote, Qü Lübnan'da kuriMnu^göHatağ . _ *dSz£fn(eBen sürat refcoru deaemesini ^apan ekiple ><JpUğı şöyleşiden öoce «lakıiajım tazetifor.'11 kaim be\ az ç ile iuıjvariara a> rılan l.b kilometre ' »eHit^ığundJOvJ parkurda hız rekofft Kırtnaya çalışan araba jet motorhı. * (fotoğraf: REVIERSf * Yaşamadöndürmektegeçkahyoruz ASUMAN ABACIOĞLL İZMİR- Amenka'daheron kı^ıden ıkısı. h- kandınav ulkelennde ıse her on kışıden dordu ılkyardım konusunda bılgılıyken Turkıv e de he- kımlenn bıle bu konuda yetennce bılgılı olma- dığı belırtıldı Özellıkle bebeklerde solunum v oluna \ aban- cı bır cısmın kaçması vetışkınlerde trafık ka- zasında yaralanma boğulma, elektnk çarpma- sı, şok gıbı nedenlerle olum olaylannda temel yaşam desteğı konusunda bılgılı bır kışı tara- fından yapılan ılk mudahale. buvuk oranlarda yaşam kurtancı olabılıyor Gelışmış ulkelerde sağlık kuruluşlan tarafından sıstematık olarak yapılan eğıtım halkın \a>gın bır kesımını bıl- gılendınrken Turkıye de sadece gonullu kuru- luşfar. kuçuk çaplı kursiaria halkı eğıtmeye ça- lışıyorlar Bu kuruluşlardan bın olan ve geçen yıl baş- lattıgı ucretsız, 6 saatlık standart Temel \aşam Desteğı kurslan>la 100 kışiye sertıfıka veren IzmırUekı Acıl Tıp Dernegı nın Genel Sekre- ten Dr L Ikıimen Rodoplu bu konudakı egıtı- mui gonullu kuruluşlarla yurutulemeyecegını be- lırterek "Bueğitinıin vasalariagıivencoaJtınaalın- ması lazım. ABD'de bazı eyaletlerde lise diplo- nıası alabilmek için bu kursu geçmiş olmanızge- reki>or, avnca bu kursu iki yılda bir tekrarla- ma\an,hekimlikvapamı>or'"dıvekonu>tu Ro- doplu. hemşıre oğretmen polıs gıbı bazı mes- lek gruplannın mutlaka Temel ^a^am Desteğı kursu alması gerektığını vurguladı Dr Rodop- lu. oncelıkle Trafık \asasi kapsamında ehlıvet almakoşullanarasındagetınlenılkvardımders- lennıncıddıvetleelealınmasını onererek "Stan- dart temel yaşam desteği kursu gorme>en ve onu geçmeyen, kesınlikle ehlivet alanıasın" go- ruşunu savundu Kalp masajı \e \apa\ solunum Standart Temel \a;>am Desteğı kursunda. on- celıkle hangı durumlarda temel yaşam desteğı ne gerek duy ulduğunu. bır kışının bay gın mı vok- sa olmuş mu olduğunun nasıl belırlenebılece- ğını anlattıklanm kaydeden Dr Rodoplu daha sonra da y apav solunum v e kalp ma^ajı ıçın va- pılan sıstematık hareketlen maket uzerınde uv - gulamalı olarak oğrettıklennı soyledı Temel \aşam Desteğı kursundakı amaun "ola\m ol- duğu vere profesvonel ekip gelene kadar yaşa- mı idameetrirmek" olduğuna dıkkat çeken Dr Rodoplu kalbı vesolunumudurmuşbırkışıye 5 dakıka ıçınde mudahale edılmesı gerektığını s dakıka sonra bey ın olumunun başladığını v ur- guladı En gelışmış ulkelerde bıle ambulansın olay yerıne ula^ma suresının 4 dakıka olduğu- nu kavdedenDr Rodoplu "Bizdegeçenlerdesağ- lık muduriuğunce vapılan çalışmada bu sure 8- 10 dakikav ı buluvor. Örneğın, San Francisco'da ambulansgelene kadar olay >erinde solunum ve nabu desteğini sağlavan birileri mutlaka olu- vor. Sız ıstediğiniz kadar 8 dakikada olav veri- ne ulaşın. eğer kişi vaşamını v itirdivse 8 dakika sonra doktor hiçbir şev vapamıyor" dedı Turkıve'de bebek olumlennde "boğaza>aban- cı cisüîi kaçmasrnın sık gorulen bır neden oluş- turduğunu anımsatan Dr Rodoplu, "Burada vapılacak çok basit bir-iki mane\Ta var. o ma- nevra>ı bilmediği için anne bebeğini kapıyor ve çocuğu hastane>e goturuvor. En ivimser koşul- larda 20 dakikada ulasabilıvor. 5 dakika nere- de 20 dakika nerede. Bize geldiğinde be>m olu- mu olduğu için geri donse bile bitkisel havat ve olumle sonuçlanıvor" dedı DOST SALDIRISI Romatoıd artrrt bagışıklık sıstemının yanltşlıkJa vucuttakı eklemlere saldırması sonucu oluşur 1. Bırkaç başıboş T hucresı bagışıklık sıstemını eklefnlere saldırması ıçın harekete geçırır 2. Makrofa/ adı venien beyaz kan hucrelerı kıkındaklara saldıran ve ıttıhaba yol açan oldurucu proteınlen uretır TEDAVİ YOLLARI Hastalıgı kaynagında yok etmek ıçın yenı yontemler gelıştınldı A. T hucresının yuzeyıne tutunmak uzere dızayn edılen antıkorlar T hucresını oldurmeden geçıcı olarak devre dışı bırakır B. Proteınlen bloke eden ozel maddeler bagışıklık sıstemıne zararlı proteınlere bağlanarak onlan etkısız hale getınr Yararları 'Makineden güçlüyüm' Pmokyo ^A sahıbı Lak L naldı, bılgısayar kullanımının sağladığı yararlan şöyle sıralıyor "Her çocuğa bir eğifici işlev ini yerine getirir. Görsel \e eğlendirici olması açısından motive edicidir. Çocuk makineden güçiü olduğunun bilincindedir. Çocuk aktif olarak öğrennıe sûrecinin jçindedir. Koordinasyonu, konsantrasyünu ve süresini arttınr. Ara*>tırmave keşfetmeyi destekler. Defalarca tekrarla>'abilme olanağı verir. Çocuk kendi VBnlışını bulma ve düzeltme imkânına sahiptir. Çocuğun sorusuna doğnı ve çabuk cevap verir. Kızmaz, bağrnnaz." Geleceğin savaşları çevre kökenli olacak HASH[\GTO% (AA) - Soğuk Savaş donemının so- naermesıylebırlıkte 20 yuz- vılın sonu ıle 21 yuzyıldakı savaşlar artık çev re tahnba- tından kaynaklanan sorun- larnedenıyle patlak verecek Çevre koruma kuruluşla- rının onde gelenlennden VVorldvvatch Instıtute Başka- m l.«#t«f Bnmn "tkojojik tahribat. dunva genelınde ul- kek'rin ana ulusal guvenuk so- runu. endişesı olarak idelojik çatışmalann onune geçecek" dıyor Brovv n "a gore, Pasi fık Ok- y anusu'nda bır adadakı çev - re kırlenmesi konusundakı savaşlarveıççatışmalar \f- nka"da kavnaklann gıderek dzalması Latın Amerıka'da toprakazlığı vetersızlığı ve Ortadoğu ulkelennde su sı- kıntısı bu venı trendınen ye- nı ışaretlen \\orldvvatch Enstıtusu'nun "Havatta Kalmak İçin Sa- vaşmak** ad!ı yenı raporun- da. dunyada etnık farklılık- lara atfedılen çatışmaların temelınde, çogunlukla çevTe- nın yattığına dıkkat çekılı- yor Rapora gore nufus artı- şı.çevretahnbatı vesılahla- nn kolay temın edılebılırlı- gınden kaynaklanan savaş- lann say ısı gelecek y uzy ılda hızla artacak Gelecegın çevre sorunla- nndan kaynaklanacak savaş- lara ılışkın raporda şoyle de- nılıyor "Bu iıç unsurun toplamı birçok ulkede sivasi ve eko- nomik çatişmalan koriıklu- vor ve çogunlukla da toplu- mun zıvanadan çıkmasına yol açıvor. Çevre sonınlarından kay- naklanan çatışmalara bir or- nek olan Pasif/k Adası Bo- ugainville'in, Papua \enı Gi- ne'den aynlma mucadelesin- de. geçen yedi vılda bin kişi oldu. O zamaniar dünyanın en buvuk bakır madeninin çevTeyi çok kotu kirletmesi hususundaki anlaşmazlık uzerüıe asiler. Papua \eni Gi- ne'den bagımsızlık talepedin- ce çatışmalar patlak verdi. Binlerce sivil kovlerini terk edip kamplara sığındı. Ruanda'da nufus arnşı top- rak kavnaklan uzerinde yo- ğun baslu oluşturdu. Ruan- da'da topraklann aşın ekil- mesı toprağın verimliliğini azaltıp tanm urunleri mikta- nnı 1990-93 dtifleHiindc ÜÇ- te bir duşurdu. Bundan kay- naklanan ekonomik sıkıntı- lar, Hutu kabilesinden aşın- lann etnik gerginliklerle oy- namasına. sonuçfa 1994'te 500 bin Tutsi'nin katledilme- sineyolaçtı. Ruanda. Bosna \e Sonıa- li'de vaşananlarda, tabii ki etnik faktorler rol ovTiadu an- cak- tarihten gelen nefretler, temelde yatan çevre ve sosyal stres faktorlerini maskeleme- de kullanıln or. •Vleksika'nın Chiapaseva- letinde toprak vetersi/liği ve toprağın verimsizteşmesi, çift- çilerı vağmur ormanlarına yoneltince, kereste ruccam- la çatışmalar patlak verdi. L'lkeler arasında da çev re so- runlanndan kavnaldanan an- laşmazlıklar tu*manışta: N ATO muttefikleri İspan- va ile Kanada arasında. \evv- foundland açıklarındaki ba- lıkların neslinın tukenmesi konusunda ciddı diplomatik kriz patiak verdi. Fırat Neh- ri sulan uzerindekı iddialar da Turkive. Irak ve Surive arasında gerginlıklervararH vor." e-posta : tan (o vol. com. tr Eklem ağnlarını dindirecek '3 mucize' Çeviri Servisi - Son gunlerde romatoıd artnt tedavı- sındeuygulanan uç venı vontem. hastaların buyukolçu- de rahatlamasina ve normal vaşamlarını surdurebılme- lenne yol açıyor Bagışıklık sistemındekı bır aksaklık- tan kaynaklanan romatoıd artnt 30 ıle 40 y aşlan arasın- da ortaya çıkıyor ve özellıkle kuçuk eklemlerde ağnlı ıl- tıhaplanmalarşeklınde kendını gostenyor Bazı durum- larda daha erken vaşlarda da gorulduğu oluyor Doktor- lar romatoıd artrıt tedav ısındekazanılan başarıların lu- pus ve multıpl sklerozgıbı dığer bagışıklık hastalıkları- nın tedav ısınde de \arar sağlaeağını duşunuvor ABD nın Orlando kentınde gerçekleştmlen yıllık ro- matolojı kongresınde romatoıd artnt tedav ısınde kulla- nılmak uzere gelıştınlen uç venı ılacın vararları uzerın- de duruldu Ilaçların uçude genetık muhendıslığınınbır mucızesı \apav olarak gelıştınlen antıkorve proteınler- den oluşan ılaçlar hastalıgı kay nağında kurutarak vucut- ta daha genıs tahrıbatlar yapmasina engel oluvor Son 15 yıldır vucudun hıperaktıf sav unma guçlerını bastırarak hastalıgı tedav ı etme voluna gıden doktorlar antı-kanser ve steroıt turu ılaçlardan medet umuyordu Ne varkı sureklı halsizlık yaratan veenteksivon kapma • Romatoıd artnt tedav ısınde kullanılmak uzere gelıştınlen üç venı ılaç. >apay olarak gelıştınlen antıkor \e proteınlerden oluşuyor Ilaçlar, hastalıgı kaynagında kurutarak \ ucutta daha genış tahnbatlar yapmasina engel oluyor. rıskını arttıran bu ılaçlann yan etkılen. hastahğın semp- tomlanndan daha rahatsız edıcı olabılıyor \ ucudun tum bağışıklık sıstemını bastırmadan veya hedef aldıkları bolgeyı tumuyle harap etmeden hastalı- gı tedav ı etmek amacını guden bılım adamlan nıhayet soz konusu uç yenı ılaı, ıle yalnızca romatoıd artrıt ko- nusunda değıl buna benzer bır dızı hastalık ıçın umut ışığı oluşturdular Romatoıd artntın ortaya nasıl çıktığını araştıran bılım adamlan, hastahğın bugune dek bılınmeyen yonlenne ışık tuttular Uç yenı ılaç da bu bulgular uzerıne oturtuldu Hastahğın belırtılen, bılınmeyen bırnedenle ray ından çı- kan bırkaç T-hucresının. makrofaı denılen dığer bagışık- lık sıstemı hucrelerını harekete geçırmesı ve makrofaj- lann eklemlere saldırmasıy la ortav a çıkıv or IDEC adın- dakı ılaç şırketının gelıştırdığı ılaç y apay antıkorlar y ar- dımı ıle yolunu şaşıran T-hucrelennı hedef alıvor 122 hasta uzerınde denenen ılaç gozle gorulur bır ıvıleşme sağladı Dığer bır yaklaşım. T-hucrelennı hedef almak yenne doğrudan makropajlann urettığı proteınlen etkısız hale getırmeyıamaçlıyor Immune\adındakı ABD lı ılaç şır- ketının urettıgı ılaç bu ılkeler çerçevesınde kıkırdakta meydana gelen ıltıhaplanmay ı onluyor Uçuncu vakla- şım ıse dığer bır ABD"lı ılaç şırketı Âmgen of Thousand Oaks tarafından gehstınldı Bu şırketın urettığı ılaç in- terleukin-1 adlı dığer proteın hucrelennı hedef alı\or Bu ılaçlar Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi tarafından onay- landıgı andapıyasava surulecek Bılım adamlan ne yazık kı bu uç ılacın da hastalarda kesın şıfa sağlamadığını yalnızca geçıcı ıyılık sağladı- ğını belırtıyor Ilaçlann kesılmesı durumunda kısa su- re sonra eklemlerde ağnların yenıden başladığına dık- kat çekılıyor Ne varkı 15 yıldır bu ağnlı eklem hasta- Iığından sokağa çıkamaz hale gelen hastalar. ılacı kul- landıkları muddetçe dans bıle edebılıyorlar