Catalog

SAYFA CUMHURİYET 7EKİM1994CUMA OLAYLAR VE GORUŞLER Ne Duysa Yarar Var MELİH CE VDET ANDAY Ş ımdıkı Yazarlar Sendı- kası, 12 Eylul'dekapatı- lan Turkıye Edebıyatçı- lar Bırlığı'nın yenne ku- ruldu Doğrusunu ıster- senız ben bu yenı ku- ruJuşa "sendika" denmesım yadırga- mışjmdır hep Neden dersenız. uç beş kuruşu bıraraya getırerek edebıyat dergısı çıkaran yazar arkadaşlar "pat- roo" sayıldıklan ıçın bu kuruluşa alın- mıyorlar Neyse Bu konuyu buracıkta bıra- kıp Edebıyatcılar Bırlığı'ne donelım Bır zamanlar bu Bırlığın başında bulunmuştum O doneme ılışkın bır- kaç anım var. onJara değjnmek ısüyo- nun bu>azımda Yenmız yurdumuz yoktu, Yonetım Kurulu'nu o gunlerde edıtorluk de ya- pan şaırŞukran Kurdakıd'un ışyennde topluyorduk Olağan kongrerrnzın gunu gelmış. çağnda bulunduk. u>e arkadaşlar Ga- zetealer Cemıyeu nın bır odasında bı- raraya geldıler En yaşlı uyemız olan Halit Fahri Ozansoy Kongre Başkanı seçıldı Her zaman olduğu gıbı, o gunlerde düşünce özgürlüğü sorunu guncel du- rumda ıdı Bırkaç arkadaşın onayak olması ıle İstanbul'dan Ankara'>a bır ozgurluk yuruyuşu onensı ortaya atıl- dı Herkes coşku ıçındeydı "Yürüye- lim" seslen yuksehyordu her yandan Kongre Başkaru rahmetlı Halıt Fahn Ozansoy, kalemı> le masaya vurup gu- rultuyu dındırdıkten sonra, - Arkadaşlar, dedı. hemen karar vermeyelım. once doktorumuza sora- lım, bakahm musaade edecek mı9 Gerçı bu sozu rdhmetlı ozarumız kendı yaşını duşunerek soylemıştı. ama uzun yuruyüş onensı değıştınle- rek, Ankara yenne Beyazıt'a yurume karan alındı O zaman Beyazıt'ta 27 Mayıs'ı temsıl eden demır bır yonut vardı, hızlı hızJı oraya gıdıp donduk Bızım yuruyuşu kaldınmdan seyreden bır arkadaş sonradan bana, - Acele bır ışınız varmış gıbı yuru- yordunuz, demıştı Geçen hafta, aydınlar, yazarlar, sa- natçılar. gene o amaçla. "düşünce öz- gürlüğü" amacı ıle İstanbul'dan An- kara'ya bır yuruyuş duzenJedıler AnT cak doktorlanna danışmış olacaklar kı. yuruyus İstanbul'un bırcaddesınde başladı ve Istanbul-Ankara arası oto- busle geçıldjkten sonra, Ankara 'nın bır caddesınde surdunıldu Doğrusu da budur Aşağı yukan 400 kılometre tutan bu yol goze alınsaydı, kolluk guçlen bırçok yerdezorluk çıkaracak- lardı Nıtekım Ankara polısı, oradakı yuruyuşu engellemış ışte Bızım polıs, yuru> uş sevmez, dahası kızar bu tur yuruyuşlere Edebıyatçılar Bırlığı'ne ılışkın bır anımı daha anlatayım Sabahattin Eyuboğlu ıle Vedat Gün- yol'un dılımıze çevırdıklen "Babeufün yazılan" adlı kıtap toplattınlmıştı Bu konuda ne > apabıleceğımızı goruşmek uzere Yonetım Kurulu'nu Şukran Kurdakul'un çalışma yennde topla- dık Kımı arkadaşlar başka bırhklen, derneklen, kuruluşlan da çağırarak bırlıkte Taksım'e yuruyuş duzenleme- ğı onerdıler Ama bunun ıçın ızın almamız ge- rektığını ve bu ıznın venlmeyeceğını duşunduğumden. eylemı sadece bı- zım, dernek Yonetım Kurulu uyelen- nın gerçekleştırmesını soy ledım Bızım boyle bır eylem hazırlığı ıçınde oldu- ğumuzu haber alan unıversıte oğrencı- len bıze katılmak ıstedıklennı soyle- mışlerdı, ama onlann bu ısteğını gen çevırdık Cumartesı gunuydu. bır buket çıçek yaptınp arabalara atlayarak Taksım'- ın yolunu tuttuk Nıyetımız. çıçeğı Taksım anıtına bırakıp sessız sedasız dağılmak Alana gelınce ne gorelım, butun yo] ağızîannı polıs panzerlen tutmuş, or- talıkta devnyeler dolaşıyor Belkı bır toplantı var. dıye duşunecek olduk Meğer bu hazırlıklar bızım ıçınmış Nasıl şaşırdığımızı anlatamam Boyle- sıne masum bır gınşımı polıs neden onlesmdı9 Dahası, polıs bunu nerden, nasıl oğrenmıştı9 Bız arabalardan ınıp elımızde çıçek- le anıta doğru yürurken uç beş polıs yolumuzu kestı, "Gidemezsiniz, izniniz yok" dedıler Kısa suren bır lartışma o)du aramız- da Oyle ya, anıta çıçek koymak da ızne mı bağhydı9 Memurlardan bın, "İçinizden bir kişi çiçeği koysun, dağı- luı!"dedı Oyleyaptık Ertesı sabah erken erken bızı evlen- mızden alıp Bınncı Şube'ye goturdu- ler Orada baktık kı, Yonetım Ku- rulu'muzun uyelennden başka arka- daşlar da getınlmış Neden9 Meğer polıs, o saatte alanda bulu- nanlan fotoğrafla saptamış, bır bır almışlar Benı sorguya çeken memur onume bır fotoğraf surdu, "Kim bunlar?" dıye sordu Fotoğraftakı ıkı kışı eskı dostum Ercüment Befazat Lâv ıle eşıydı "Taıumıyorum" dedım Memur. başını ıkı yana sallayarak bır şeyler mınldandı Uzatmayalım, o gun bıza nobetçı mahkemeye gotürduler Uzun suren bır sorgudan sonra, yargıç. - Sızı tutuklamıyorum, davanız tu- tuksuz olarak surecek, dedı Sonunda aklandık Bu olaya ılışkın ıkı şey daha anlata- yım Bınncı Şube'de benı sorguya çeken memur. bır ara şoyle demıştı - Bak, ıçerde arkadaşlann gulup eğ- lenıyorlar, bızse sızın yuzunuzden pa- zar taülımızı bok ettık Cumartesı gunu yuruyuşe çıkmanın ne gereğı var1 Dedım ya, polıs yuruyuşlen sevmez İkıncısıne gelelım Benı evden alan sıvıl polıs, Kadıkoy ıskelesıne yururken bır adım arkam- dan gehyordu Onu yanıma çağırdım, adını, nerde oturduğunu sordum Samsunlu ımış, burada kırada oturuyormuş - Samsun'da evın var mı9 - Var efendım - Senı Samsun'da gorevlendırseler ıyı olmaz mı9 Adamcağız sıkılarak ve yalvanr gı- bı, - Sızden nca edeyım, dedı, bunu amırlenme soyleyın de benı Samsun'a tayın etsınler Yazımmn sonuna geldık Bu tur yuruyuşler boşuna mıdır9 Hıç boşuna olur mu9 Halkımız, "düşünce özgürlüğü"nun ne demek olduğunu anlamasa da duy- muş olur Ne duysa yaran var TARTIŞMA 12 Eylül 1980 teşhis ve uygulamalan B ugüntam 14 seneolmuş 12 Eylül'den bu yâna Neredeyse Buyuk Atatürk'un cumhurbaşkaru olarak cumhurıyeümızı yönettığı donemkadar Bundanuçyıl eksık Aradan 14 yıl geçmesıne rağmen 12 Eylul 1980 tanhının nedense tanh bılımının gereklennegöre ıncelenerek ortaya pek bır sonuç konulabıldığı soylenemez Herkuruluşveya kışı 12 Eylul hakkında felsefesıne, kendı duşuncesıne, kendısmın veya ekıbının 12 Eylül'den faydalanmasına veya zarar gormesıne gore çeşıtlı duşunceler ve yorumlar one surmektedır Ama bızce 12 Eylul nedır ne değıldır ortaya konulmamıştır Basıtbırşekılde 12 Eylul'e taraftar mısınız karşı mısınız gıbi yöntemlerle de bır tanh olayı değertendınlemez Incelemek \ e sonuçlar ortaya çıkarmak gerekmektedır Her y azann. her elıne kalem alanın aklına gelenı yazması da olmaz Gerçeğı araştınp bulması ve onu yazması gereklıdır Bukadargınşı yaptıktan sonra lafı eveleyıp gevelemeye gerek kalmadan konumuza gırelım 12 Eylul nedır, ne değıldır 9 12 Eylul neden >apılmıştır, gerekçelen nelerdır 9 Bu sorulann cev abını verebılmek ıçın Mıllı Guvenlık Konseyı Genel Sekreterlığı'nce yayımlanan '12 Eylul Öncesi »e Sonrası' adb kıtabı buldum Bakahm 12 Eylul neden yapılmış hep bırlıkte okuyalım " \ncak 1955'lerden sonra genç dentokrasimizin gelişmesine sekte vuracak ilk tehlikeli işaretler gorulmeye başladı. Siy asal kadrolar arasında mev dana gelen çekişme ve sürtuşmeler demokratik hoşgöru kuralları çerçevesi dışına taşarak milletimizi rahatsız edici, tedirginliğe sevk edici boyutlara ulaştı. İlk zamanlarda görüien ekonomik rcfah giderek yerini yokluklara,sıkınfı ve kargaşaya bıraktı. Alınan dış borçlar * e krediler, ov hesaplarına day alı yatırunlara kaydırüarak heba edildi. Ithalata buyuk olçude hız verilmesı yerli sanayı uretımınin durmasına yol açtı. Büyuk çapta iç »e dış borçlanmalar, karşılıksız para basma poütikası neticesinde paranın değer kaybına uğraması ulkeyi ekonomik çıkmazlann eşiğine getirdi. Anarşi ve terör olav ları daha sonra üniversitelenn dtşına taşarak ülkenin diğer kentlerine deyayılmaya başladı. Bankalar soyuluyor, insanlar kaçırüıyor, işjerieri tahrip edilivordu. Artık ülkede can ve mal gıivenliğinden söz edilemez olmuşru. tçte devam eden si\ asal, ekonomik >esosval sıkıntılarm yanı sıra milletçe goğuslemcmiz gereken iki buy uk sonın da karşmuza çıktı. Bunlardan biri Kıbns ve Ege sorunu, diğeri de rüm duny a yı sarsan \e bizj de içine alan petrol krui idi. Devletimizin ekonomik >e mali itibarı o derece sarsılmıştı ki T.C. Merkez Bankası'nın yurtdışında görevlı memurlara gönderdiği maaş çekleri karşılıksız olduğu sebebiyle bankalarca odenmemiş ve memurlar bu- sure maaş alamamışJardır. Bu arada gelen Lluslararası Para Fonu (IMF) heyeti Turkiye'yi çok sıkı bir sınavdan geçirmiş.. Ekonominin darboğazdan çıkarılması ıçin zorunlu gordüğu bazı onerilerde bulunmuştur. Bu arada paranın yüksek oranda dev alue edılerek değerinin düşünılmesinı. bazı istıkrar tedbirlerinın aJınmasuu, dışticaretaçığının kapatılmasını, ağır sanayı v atırunlarından v azgeçilmesini istemişlerdir. IMF heyeti bütün bu tedbirler alınmadjğı takdirde Turkiye'ye dış ulkeler tarafından kredi açılmayacağını beürtmiştir." Şımdı nelermış 12 Eylul'un nedenlen gordünuz mü9 Şımdi bız bu nedenlen daha açık ve anlaşılır şekılde alt alta yazalım - Siy asal kadrolar arasında meydana geien çekişmeler. - Alınan dış borçlann ve kredılenn oy hesabına dayalı yaünmlaryapılarak heba edılmesı - İtnalaU büyük hız verilerek yerii sanayi üretiminin durması. - Karşılıksız para basma polıtıkası sonucunda paramızın değer kaybma uğraması -tlkedecajıvemal güvenliğinden söz edilecek bir halin kalmaması. - İçte devam eden ekonomik, sıyasal ve sosyal sıkıntılar - Dev letin yurtdışında çalışan memurlanna maaş bile ödeyemez duruma duşurübnesi. -IMF nın bızı bazı tedbırler almak ıçın zorlaması (bunlar ne ımış dersenız alıntıda var) 12 Eylul 1980'ın nedenlen kıtaptakı alıntılara gore bunlardır Daha çoktur, ama kısaltılmış olarak bunlardır Bu sebeplerden ıkısı çok onemlıdır Bınncısı paramızın değennın duşurulmesı, ıkıncısı yerlı sanayı uretımının durması 12 Eylul'un 14 yılında duşunuyorum Bukadar doğru teşhis konan bır anza neden 12 Eylu) hükumetlennce gıdenlememıştır9 Tanh bır gun bunu açıklayacaktır Bugun acaba 12 Eylul'u yaratan nedenler onlenebılmış mıdır 9 Yanı, - Siy asal kadrolar arasında cekişmeier durmuş mudur? - Alınan dış borçlar ve kredıler heba edılmemekte mıdır 9 - İthalata buyuk hız verilerek yerii sanayi üretimi durma noktasına gelmiş midir? - Karşılıksız para basılmamakta mıdır 9 - tçte siyasal, sosyal ve ekonomik sıkıntıİar durmuş mudur? - Anarşi tam anlamıyla devam etmemekte mıdır 9 Her şey yerlı yennde mıdır, yoksa her şey duzelmış mıdır 9 Bız dıyoruz İÜ her şey yerlı yenndedır Hıçbırşey değışmemıştır Op. Dr. Aytekin Ertuğrul PENCERE Kırlenme Nedir?.. Kırlenme bır sureçtır Frenk gomlegının yakası gıyer gıymez kırlenır mı' Za- man ıster Sert terleyeceksın, ter kumaşın gozeneklenne ış- leyecek, havadakı toz toprak kırlenme surecıne katılacak, kumaş tenle haşır neşır olacak, akşama gomleğını çıkardın mı, goreceksın kı yaka sımsıyah olmuş Bır toplumun kırlenmesı ıse daha uzun sure ıster, uzun yıl- largerektırır Kolaydeğıl 80 lı yıllarda yogunlaşan kırlenmenın en kotu yanı balığın baştan kokuşmasıdır • Ancak ılgınç medyamızda kırlenmeyı doğal gostermek ıs- teyen kımılerının derdı gucu özal'ı kurtarmak1 Bu nedenle tanhı kurcalıyorlar, hem Fuzuli de Osmanlı nın ruşvetınden yakınmıyor muydu "Selam verdım ruşvet değıldır deyu almadılar Kımse dokundurmuyor ama, Ikind Abdülhamit'ın de def- terı bu konuda temız değıldır ittıhatçılar padışahı devırdık- ten sonra, sultanın saraydan ayrıhrken unuttuğu bır detterı elegeçırdıler Muslumanların yuce halıfesı altınlarını vehıs- se senetlennı yabancı buyuk bankalarda guvenceye almıştı Ittıhatçıların paraya gereksınmesı vardı devlet hazınesı tam- takırdı ama padışahı razı etmeden menkul degerlerıne do- kunmaya olanak yoktu araya gırenler Ikıncı Abdulhamıt ın rızasını aldılar, yabancı bankalardakı paralar devlete geçırıl- dı, gayrımenkullerıne ılışılmedı Sultanın arazılerı yuz bınler- ce hektarı buluyordu, Irak ta petrol alanları bıle kapatmıştı Pekı cumhurıyetın ilk donemınde 'Yavuz-Havuz Davası yok muydu7 O gunun deyımıyle aferızm denen devletı so- murme yontemlerı Celal Bayar'la bırlıkte uç vermemış mıy- dı' • Her donemde ve her devletın yaşamında yolsuzluk ve ruş- vete ornekler bulunabılır Ama kırlenme başka şey Gunumuzde ortaya dokulen pıslık, tarıhımızın hıçbır done- mınde yoktur 1980 ler ılgınç bır donem1 özal ın sıyası hayatı 12 Eylul 1980 de mılıter faşızmle bır- lıkte başlıyor yedı yıl sıyasal yasaklarla bırlıkte suruyor 1969 da noktalanıyor ama yapay yontemlerle ve devlet gu- cuyle bırkaç yıl daha uzatıfıyor 80 lı yıllarda özal aılesının prenslerı, dalkavukları yağdanlıklarıyla bırlıkte turettığı pıs- lığın toplumu kırteten bır yaşam bıçımıne dönuşmesı, çuru- meyı de oluşturuyor Kokuşma 90 lı yıllara bulaştı Temızlenmek gerek • Pekı nasıl yapılacaktemızlık' Pıslenençamaşır olsa at çamaşır makınesıne doldurde- terjanı bas duğmeye Ama kırlenen toplumdur 80 lı yıllarda özal aılesının destekçısı olanlar bugun aıle- ye yuklenıyorlar Çunku aıle ıktıdardan duştu Devlet banka- farını ve para musluklarını özal elınde tutarken Özalızm ı savunup aıleyı yere goğe koyamayanların şımdı Ahmet özal'dan başlayarak oğullara bıraderlere yeğenlere 'prens lere yuklenmelerı de kırlenmenın bır gostergesı değıl mı' özal aılesı bugun ıktıdarda olsaydı ve para musluklarını elınde tutsaydı, bunların hıçbırı ağzını açamazdı tersıne aı- leye dalkavukluk ederlerdı Kokuşmuşluk ışte budur • Çuruk kokusu her yandan yuksefıyor ÇiHer aılesının yap- tıkları da belgelı ve kanıtlı ortadadır ama medya bulbullerı sus pus kesılmışlerdır Agızlarını açmaları ıçın Çıller aılesının de ıktıdardan duş- mesını beklıyorlar Kırlenme ışte budur 1 1986 Y SAV BAKrtNLAR KLPJLU KARARINA GORE SIGARA SAGLIĞM 2ARARUDIR