Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
SAYFA CUMHURIYET 2 24EYLÜL1993CUMA
DEDİLER?
Prof. Dr. Uçkun Geray
f iV Orman Fakültesi Oğretim
Üyesi):
Özel üniversite ve y üksekokullann
hemen tümünün. yerolarak
orman. tanm ya da içme suyu
havzalan içinde yer alan arazileri
seçmelen son derece sakıncalı.
Yapılan imar planlan
doğrultusunda koruma altına
alınmış bu araziler. hellı yasalarla
irnara yasaklanmış arazilerdir.
Ülkenıızde. daha öncc de
örneklerini gördüğümüz bu tip
girişimlere. daha başlangıç
aşamasında devletin göz yumması.
bunun birgelenck haline
getinlmesineyolaçacaktır. Birer
kamu hizmetîisı olarak algılanan.
ancak aslında kâr amaçlı özel
girişimciler olan turizmcilerin. en
değerli sahillerimizde yol açtığı
faciaortada. Burada devletin.
verdiği teşviklerleoynadığı rolün
önemideortada.
Özel üniversite girişimcileri de şu
sıralar benzeri bir gelenek
oluştunma aşamasındalar.
Devlete ait. özellikle de imara
kapalı arazilerin seçilmesi. yatınm
unsurlannın olabildiğince ucuza
getirilebilmesi amacını taşı-
maktadır. Sonuçta kâr amaçlı
birer özel girişim olan bu
üniversitelerin. kurulduktan kısa
bir süre sonra getireceği kâr.
sahiplerine ait olacağına göre.
başta vapılan her türlü yatınmın
da sahiplerine ait olması gerekiyor. i
Dev lete ödeyecekleri kira. •
kamunun ihtiy açlannı karşılaya-
cakdüzeydeolsaydı.olay bellibir j
yereoturtulabilirdivedüşünülebı-
lirdi. Ödenmesi planlanan kiralar
son derece düşük.
Bilkenl Üniversitesi'nin. Fatih or-
manlanna bitişik konumdaki Bile-
zikçi ÇiftliğTndegerçekleştirmeyi
planladığı olaya gelecek olursak,
herşeydenönceBilkent'inîstan-
bul'daneişivar?
Fakültemiz. bilindiği gibi İstanbul
Üniversitesf ne bağlı olarak eğıtim
vermektedir. İÜ RektörüCem'i
Demiroğlu son dcrece nezaketsiz
bir tavır sergileyerek. bize
danışmadan bu araziyi Bilkent'e
satabilmiştir. Sonuçta biz,
açtığımız davalan kazandık v e ara-
ziyi geri aldık. ama bu arada halk
yanlışbilgılendirildi. Bunada.
basına yaptığı yanlış ve asılsız
açıklamalarla yine Demiroğlu
nedenolmuştur.
Orman Fakültesi'nin buyerleri
kullanamadığı. koruyamadığı yo-
lunda yapılan bu tür açıklamalar.
son derece yanlış ve asılsızdı. Söz
konusu arazi, Orman
Fakültesi'nin eğitim arazisi olarak
belirlenmiştir.
Ve fakültemiz bu araziyi başta
bclirlenen amaçlar doğrultusunda
kullanmış ve yeterince de
korumuştur.
NergisYazgan
(Doğal Hayatı Koruma Derneği
Genel Müdürü <:
Ülkemızın gelişmesi ve
cağdaşlaşması yolunda atılacak
her adım bizi sevindirir ve
gururlandınr. DHKD"nin karşı
çıktığı tek nokta. bu üniversitelenn
yer seçimidir. İstanbul'da 6
üniversite için işadamlanmız arazi
istiyorlar. Nereden ısüyorlar?
İnanması güçama. ormanlardan.
Ormanlanmız zaten büyük bir
tehdit ve hücum altında iken nasıl
olur da bu kadar okumuş. kültürlü
işadamı. ormanlan güçlendirmek
yerine, ünıversitegibihem
yapılaşma geliren. daha da
önemlisi lojman. talebe yurtlan.
yollan. altyapısı derken tam
manasıy la şehirleşmeyi de
beraberinde getirecek olan böylesi
girişimlere kalkarlar? Bu konuda
ilgili girişimcilere. İslanbul Sanayi
Odası'na. başbakanlığı
döneminde Sayın Süleyman
DemireTe ve birçok ilgili
kurum ve kışiye yazılı
başvurulanmızoldu.
İşlerin bu halegelmesinde SO'li
yıllardaki siyasi iradenin büyük
ro!ü v ar. Anayasa ve Orman
Kanunu'ndason lOyıl içinde
çıkartılan. orman aley hine
konmuşmenfaatçi hükümlerin
değiştirilmesi. ormanların
yaşamsal önemlerinin ciddi bir
şekilde belirlenmesinin zamanı
gelmiştir. Ormanlann
özelleştirilmesi gibi konulann
sıkça duyulmaya başlandığı
ülkemizde. sürdürülebilir
prensipler üzerine kunılmuş bir
ormancılık master planı
yapılmadan ve bu doğrultuda bir
ormanalık politıkası
geliştirilmeden özel ormancılık
konulannda konuşmak
son derece yanlıştır. Ormanlar,
1992'de Rio'da yapılan
Dünya Zirvesinde, iklim
değişikliği. biyolojik çeşitlilikle
beraberele alınan 3 ana konudan
biridir ve Türkiye, Ormanalık
Prensipleri Anlaşması'nı
imzalamıştır.
Özel üniversite projeleri gerçekleştiği takdirde Istanburun doğal ve ekolojik zenginliği bilim yuvalan ile betonlaşacak
Özel üniversiteleryeşile göz cüktilerHaber Merkezi - İstanbul'da ku-
ruluş hazırlıklan sürdürülmekte
olan "özel üniversite ve yüksek okul-
lannın" tümü. doğal ve ekolojik çev-
re değerleri nedeniyle imar planla-
nnda ve yasalarla "koruma altına
alınmış" bölgeleri seçiyor.
Her biri yüzlerce dönümlük or-
man. tanm ya da içme suyu havza-
lanndaki "imara yasaklanmış"' ara-
zilerde planlanan bu üniversiteler.
tesıslenni kurabilmek için devletin
ilgili kurumlanndan "son imar
onaylarını" bekliyorlar.
Tek örnek Alman
Üniversitesi değil
İstanbul'un önemlı içme suyu
kaynaklanndan olan Büyükçekme-
çe Gölü su havzasındaki Alman
Üniversitesi projesi. projenın gölü
kirleteceği gerekçesiyle karşı çıkan
Anakent Belediye Başkanı Nurettin
Sözen'le. projeyi destekleyen Çatal-
ca Belediye Başkanı Gülay Atığ''ı
karşı karşıya getirirken. bu tür "ima-
ra açılamayacak" arazilerde üniver-
site kurma girişiminin sadece İstan-
bul Liseliler \ akfı'na ait olmadığı
belirlendı.
Orman Mühendisleri Odası, Do-
ğal Hayatı Koruma Derneği \e Mi-
marlar Odası'nca son yıllarda sür-
dürülen çalışmalarda ortaya çıkartı-
lan raporlara ve belgelere göre su
havzalannın yanı sıra. özellikle "or-
man arazileri" ve bu arazilerden
"tahsis edilen" ormanlık alanlar, özel
üniversitelerin "öncelikle" tercih et-
tikleri yatınm alanlannı oluşturu-
yor.
Vapılan araştırmalara göre yine
son yıllarda bu tür "kamu arazileri"
üzerinde. ya da imara yasaklanan
bölgelerde kuruluş çalışmalan "son
aşamalara" gelmiş olan özcl üniver-
site yatınmlanndan bazıları şunlar:
*Koç Üniversitesi: 1993-1994 öğ-
retim yılında. İstinye"deki "geçici
kampusu" içinde öğretime başlama
hazırlığını tamamlayan Koç Üniver-
sitesi. ilk yıl 200 öğrenci alıyor vc
eğitim ücreti yıllık 50 milyon lira
olarak belirlenmiş bulunuyor.
"Bilimsel araştırmayı ve 21. yüzyı-
la yön verecek insanları yetiştjrmeyi"
hedeflediğini ilan eden Koç Üniver-
sitesi. aynı yüzyıla kadar "kalıcı te-
sislerini ve kampusunu" ise Sanyer-
in Rumelikavağı Köyü yakınlann-
daki Garipçe bölgesi ormanlan içe-
nsinde kurmayı planlıyor.
Bakanlar Kurulu'nun 26.4.1992
tarih \e 2938 sayılı kararı ile söz ko-
nusu bölgeden İ60hektarlık orman
arazisinin "49 yıl süreyle" tahsis
edildiği Koç Üniversitesi için. Vehbi
Koç Vakfı'nca geliştinlen projenin
yatınm maliyeti 55 milyon doları bu-
İuyor.
Arazınin hükümetçe tahsisi. Milli
Eğitim Bakanhğfnın 10.4.1992 ta-
rih ve 10495 sayıh "uygundur"
yazısınadayanıyor. Nevarki. İstan-
bul'un elde kalan bu son ormanlık
kuşağından 160 dönümlük bir bölü-
mün imara açılması yönünde. özel-
likle çevrenin korunmasından so-
rumlu diğer kamu kurum ve kuru-
luşlannın "uygundur" görüşü bu-
lunmuyor.
Öte yandan. yapılan hesaplara
göre. Bakanlar Kurulu'rica Koç
Vakfı'na sağlanan bu arazi olanağı-
ran. yine Koç Vakfı'na kazandırdığı
arazi bedeli. yaklaşık 8 trilyon lira.
Sanyer bölgesindeki emİak ve ar-
sarayiçleridikkatealındığında. aynı
çevrede 160 dönümlük ve 'İmara
açık" bir arazinin. bugün için bu-
lunması olanaksız görülmekle bir-
likte. m2
"si 500 bin lira kabul edilse
bile alım-satım değerinin 8 trilyon-
dan aşağıya olamayacağı belirtili-
yor.
Koç Üniversitesi'nin Rumelika-
vağı'ndaki 160 dönümlük orman
arazisi. 1980 onaylı 1,50 bin ölçekli
İstanbul Nazım İmar Planı'nda "ko-
runması gereken yeşil kuşak" içeri-
sindekalıyor.
Aynca. 1980'li yıllarda yürürlüğe
giren Boğaziçi Planlan ile yine yü-
rürlükteki Boğaziçi Yasası'na göre.
aynı orman alanlan "Boğaziçi SİT
alanı" içinde ve "yeni yapılaşmaya
yasaklanan" bölgede bulunuyor.
Üniversitenin kurulabilmesi için ge-
rekli imar izinleri ise bu yasaklann
getirdiği tıkanıklığı henüz "aşabil-
miş" değil.
* Galatasaray Üniversitesi: İstan-
bul'dakı ycşil alanlarda özel üniver-
site kurmak üzere sıraya giren diğer
bir kuruluş da Galatasaray Eğitim
Vakfı.
Fransa Cumhurbaşkanı Mitter-
rand'ın Türkiye'yi ziyareti sırasında
imzalanan ve iki ülkenin "müştere-
ken" İstanbul'da bir ünivcrsite kur-
malannı öngören protokol. Beykoz
ilçesine bağlı Riva Köyü'nün doğu-
sundaki "Hacıbeylik Devlet Orma-
m" niteliğindeki bir yeşil alanın "üni-
versite kampus alanı" olarak ya-
pılaşmaya açılması planlanan bu gi-
rişim de yine Milli Eğitım Bakan-
lığı'nın "olunı \e isteği" ile gündeme
gelmiş durumda.
Türk-Fransız protokolünün ım-
zalanmasından sonra. Koç Holding
İcra Komitesi Başkanı ve Galatasa-
ray Eğitim Vakfı yeikilisi İnan KH
raç, 1992 yılı başlannda Milli Eği-
tim Bakanlığfna başvuramk. Şıle-
Riva kuşuğındaki orman alanlunn-
dan üni\ersıte ıçin yer talebındc bıı-
lunulmasını öneri\or.
da. Beylik Mandra özel ormanı ile
Göllü Devlet Ormanı arasındaki
Hacıbeylik Dcvlct Ormanı'nın Ka-
radenız'e kadar uzanan kuzey par-
çasında. arazinin denize bakan ku-
zey eephcsinden başlayarak 9000
dönümünün. planlanan eğitim ku-
rumu için" bakanlığa tahsisinin uy-
gun görüldüğünü bildiriyor.
Galatasaray Üniversitesi için "uy-
gun göriilen" vc planlama çalışmala-
nna başlanılan Ri\a'daki bu arazi
de yine İslanbul Naz'.m Planı'nda
imara açılması "uygun görülmeyen"
yeşil kuşak bölgesi içerisindc kalı-
yor. Tahsis edilen ormanlann aynı
anda İstanbul'un "Karadeniz kıvı-
sındaki ender rekreasyon bölgesi'1
ni-
teliğini taşıması. çcvreye duyarlı ku-
ruluşlann tepkilerine neden oluyor.
Bu konuda başta "Koç ailesi" ol-
mak üzere. ilgili tüm bakanlıklara
ğunda olduğunun" vurgulandığmı
belirtiyor.
*Bankacılık Okulu: Şilc bölgesin-
deki orman akınlarında yüksek öğ-
rcnimc dönük "özel eğitim tesisleri"
kurmak ıstcyenler arasında Türkiye
Bankalar Birliği de bulunuyor.
Birliğin bu amaçla. 1991 yılı ağus-
tos ayında yaptığı "arazi tahsisi" la-
lebini kısa sürede sonuçlandınp, uy-
gun gören Orman Bakanlığı. önce
100 dönüm olaruk ıstenilen or-
manlık sahayı "Bankacılık Okulu"
için 49 yıllığına kiralamış durumda.
Aynı bölgede 230 dönümlük bir
"hazine arazisini" okul yapmak için
"bedelsiz olarak" Maliye Bakan-
lığı'ndan alan Türkiye Bankalar bir-
liği. okulu "sosyal ve kültürel tesis-
ler alanı" olarak kullanmak üzere
araziye bitişik ormanlık sahadan da
yer tahsisi için 1 Ağustos I991"de
mış bulunan. Çatalca'dakı Büyük-
çekmece Gölü koruma alanında ku-
rulmak isteniyor.
Geçenlerdc İstanbul Büyükşehir
Belediye Başkanı Nurettin Sözen'in
yaptığı açıklamaya göre. üniversite
kompleksi için planlanan alanın
toplamı 1 milyon 213 bin m2
. Bu ala-
nın yaklaşık 927 bin m2
'lik bölümü-
nün Büyükçekmece Gölü uzak ko-
ruma mesafesi içinde kaldığını belir-
ten Sözen. 31 bin 250 m2
'sinın orta
koruma kuşağında. 255 bin m2
'lik
kcsiminin ise gölü besleyen Karasu
Deresi'nin "mutlak koruma" alanı
içinde bulunduğunu vurguluyor. Su
kaynaklannın ve içme suyu havza-
larınm korunmasına yönelik mev-
zuat gereğince. bu alanda sadece
yapılaşma değil. "tanm ve hayvancı-
İık yapılması bile" kirlenme riskleri
nedeniyle yasaklanmış durumda
j j KOÇ ÜNİVERSİTESİ (Sanyer-Rumeli feneri bölgesi orman alanında) T ] GALATASARAY ÜNİVERSİTESİ (B«ykoz-Riv« kıyı ormanlan
kuşağında) 3} BANKACILIK AKADEMISI (Sile- Balıbey mah. orman bölgesinde)T] ALMAN ÜNİVERSİTESİ (Çatalca-B. Çetonec» Gölü
Koruma alanında) _5J İSTANBUL BILKENT {Bitezikçi Çiltliği orman alanında) jFjvEDI TEPE ÜNİVERSİTESİ (Pondik-Kurtköy'de tanm
alanında) j] KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ (Tuzla-Tepeören/BıyıkJı ağaçlandırması bolge«inde)
Lstanburda kurulması
planlanan üniversitelerin tümü tanm -
orman ve su havzaları gibi imara
yasaklanmış bölge ve arazilerde yer
alıyorlar.
Buöneriyi uygun gören. dönemin
Milli Eğilim Bakanı Köksal Toptan.
Orman Bakanlığı'na yazdığı 29
Ocak 1992 gün ve 03124 sayılı yazı-
sıyla. 9 bin dönümlük ormanın tah-
sısini talep ediyor.
Köksal. talep yazısında: "Beykoz.
Riva(Çayağzı) Köyü'nündoğusun-
"Vazgeçin!" çağnsıyla mektuplar
gönderen Doğal Hayatı Koruma
Derneği Genel Müdürü Nergis Vaz-
gan, orman katliamına Fransız Elçi-
liği'nin de üzüldüğünü. ancak kon-
solosluktan gelen yazılı yanıtta,
"alan seçimi ve bina inşaatının Türk
makamlannın vetki ve sorumlulu-
Orman Bakanlığı'na başvuruyor.
"V'üksek uzmanlık se«iyesinde aka-
demik \e sektör çalışmalan yapacak
bankacılık okulu, eğitim ve araştırma
merkezi" için istenilen 100 dönüm-
lük orman alanı. Şile'nin Balıbey
Mahallesı'nde yer alıyor.
Bankacılık Okulu da İstanbul'da
planlanan öbür özel üniversiteler gi-
bi. nazım planlarda korunması ön-
görülcn vc "kamu mülkiyetindeki"
bir yeşil alanı betonlaştıımaya aday
görünüyor.
*Alman Üniversitesi: İstanbul Li-
sesi Vakfı'nın girişımleri sonucunda
Ajman hükümetinin de desteği ile
gündeme gelen Alman Üniversitesi
ise bu kez "içme suyu havzası" içinde
kalmasından ötürü imara yasaklan-
Alman hükümetinin 300 milyon
mark vererek destckleyeceği bildiri-
len su havzasındaki özel üniversite-
nin en hızlı destekçilerinden biri ise
Çatalca Belediye Başkanı Gülay
Atığ. Üniversitenin gölü kirletmeye-
ceğini ve bu nedenle Sözen'in karşı
çıkışını benimsemediğini belirten
Atığ, "asıl çevrecinin kendisi" oldu-
ğunu şöyleyerek şu görüşü savunu-
yor: "Üniversitenin kurulacağı yerde
kolektör var. o nedenle havza dışı sa-
yıkr. Bu kutsal projeyi engellemeye
hakları yok..."
Alman Üniversitesi projesi. "çev-
recilik" konusunda Sözen ve Atığ'ın
karşılıklı tartışmasının sonuca bağ-
lanmasını beklerken yürürlükteki
imar ve çev re mevzuatı. koruma ala-
nındaki bu tür bir yapılaşmaya "ya-
sal olarak" olanak tanımıyor. Nite-
kim. aynı havzada benzer konumda
kurulmak istenen Çatalca Özel Ser-
best Bölgesı'ne ilişkin 1989 tarihli
Bakanlar Kurulu karan için de idari
yargının y ürütmeyi durdurma kara-
n bulunuyor...
*..ve, 'diğer girişimler': Koç, Gala-
tasaray, Bankacılar vc Alman Üni-
versitesi projelerinin yanı sıra. ünlü
Bilezikçi Çiftliği'nın Bilkent Üniver-
sitesi'ne tahsisi, Tuzla yakınlannda
planlanan "Kadir Has Vakfı"na ait
bir başka özel üniversite. Nişantaşı
ve Ayazağa Işık liselerinin kurucusu
Fevziye Mektepleri Vakfı'nın Işık
Üniversitesi projesi. İSTEK (İstan-
bul Eğitim ve Kültür Vakfı) Vakff-
nca yine Pendik. Kurtköy'dcki 900
dönümlük arazide kurulması plan-
lanan Yedi Tepe Üniversitesi gjbi gi-
rişimlcr de benzer şekilde İstanbu!'-
un yapılaşmaya karşı korunması ge-
reken bölgelerini seçmiş durum-
dalar.
Yazlık >illa
Bunlardan Bilezikçi Çıftliği'nin
Bilkent Üniversitesi'ne YÖK eski
Başkanı İhsan Doğramacı dönemin-
de 750 milyon liraya satılması üzeri-
ne aglan davalarda. idare mahke-
mesi. davaa Orman Fakültesi öğre-
tim üyeleri ve öğrencilerine hak ver-
miş. 1992 y ılmda satış işlemi için yü-
rütmeyi durdurmuştu. "İstanbul
Üniversitesi Orman Fakültesi Eğitim
Alanı" olarak kullanılan çiftlik ara-
zisinin "yapılaşmaya açılamayaca-
ğı" hükmüne vanlan mahkeme ka-
ranna Bilkent Üniversitesi'nin iti-
razlan ise olaya yeni boyutlar kat-
mış. Doğrarnacı'nın bu satışa onay1
:
veren bazı İ.Ü. profesörlerine aynr
orman alanından "yazlıkyilla" sözü
verdiği ortaya atılmıştı. Ünlü Fatih
Ormanı'na bitişik konumdaki 32
bin dekarlık Bilezikçi Çiftligi'nin
İ.Ü. adına kamulaştınlmış olduğû
"tapuda teseilli" iken. üniversite öğ-
retim üyelerinden oluşan bir komis-
yonca satışa çıkartılmasının ve böy-
İece "eğitim için korunan" bir or-
manlık alanın yapılaşmaya açıl-
masının tartışmalan bugün de de-
vam ediyor.
Öte yandan. Tuzla'nın Tepeören
bölgesinde işadamı Kadir Has tara-
fından kurulma hazırlıklan yapılan
özel üniversitenin yeri deyinebir"ye-
şil alan kıyımım" gündeme getirmiş
durumda. Kadir Has Üniversitesi
için istenilen arazi. İstanbul'un
Anadolu yakasındaki önemli yeşil-
lendirme projeleri arasında yer alan
"Bıyıklı Ağaçlandırma Alanı"nın
yaklaşık 130 hektarlık bir bölümü-
nü kapsıyor...
Sonuç olarak. bütün bu "özel üni-
versite" projeleri, gerçekleştiği tak-
dirde. İstanbul'un doğal ve ekolojik
zenginliğini oluşturan orman ve iç-
me suyu koruma havzası arazileri.
bu kez kaçak yapılaşmayla değil.
"bilim yuvalarıyla'" betonîaştınlmış
olacak. Kuşkusuz. bu üniversitele-
rin müfredatına hiçbir zaman gire-
meyecek olan dersin adı ise "çevre"
olacak...
KENT YAĞMASENDA ÜNİVERSAL BOYUTLAR OKTAY EKİNCİ
Şehircilik bilimi "üniversitelerde"
öğretilir ve hemen tüm şehircilik
derslerinde. "üniversitenin resmi
görüşü" şöyle özetlenir:
"Bir kentte ya da bölgede y apılacak
her türlü \eni yatınm için. öncelikle
o kent y a da bolgenin doğal.
kültürel ve ekolojik çev re değerleri
koranarak yer seçimi \ apılır. Bu
secim. kentsel planlamanın da
temel girdisini oluşturur."
Şehırcilikte bu "üniversal" ılke.
elbette ki yine şehircilik bilimine
saygılı. bu bilimin kamu yaranna
olan öngörülerini kabuf etmiş v e
bu bağlamda bir "planlı
kentleşmevi" amaçlayan şehir ve
bölgeler için geçerlidir.
İstanbul buçağdaşerdemi. 1980'li
yıllann başlannda "nihayet"
yakalama şansını bulmuştu.
19601ı yıllarla bırlikteyeniden
gündeme gelen "planlı kalkınma"
anlayışı. İstanbul a bir Nazım
Plan Bürosu kazandırmış. bu
büronun yaklaşık 15 y ıl süren
çahşmasıyla ortay a çıkardığı
"Metropolitan Nazım Plan" ise
1980'de onaylanarak yürürlüğe
girmişti.
O nazım plan, üniversitelerde
ödünsüz savunulan temel
kentleşmeılkelerini İstanbul'a
kazandırarak. özellikle kentin
kuzeyindeki orman alanlan ile,
yine kentin yaşam kaynaklannı
oluşturan içme suyu havzalannı
keşin kofuma bölgeleri olarak ilan
etti; ve bu yöreleri "her türlü
yapılaşmaya" kapattı.
Meıropolitan ölçekte gelişme
alanlarını ise Pendik -
Büy ükçekmece arasındaki
yaklaşık lOOkm.likkuşakta.
demiryolu güzergahına da paralcl
uzanan bir "lineer kent büyüme
lekesi" olarak belirledi.
Nevarki, İstanbul'un"çevre
zenginliklerinin korunarak"
gelışmesini öngören bu duyarlı
planlama. 12Eylül 1980"den sonra
ülkedc egemen olan "bilime ve
toplum yaranna düşman" çıkar
politikalannın elinde paçav ray a
çevrildi.
Askeri dönemin "gücü"
kullanılarak Nazım Plan Bürosu
lağvedilirken, yine aynı güçten
yararlanılarak nazım planda
"yok" sayıldı.
Kentin koruma alanlannı
yağmalamak isteyenler. "planını
yok ettikleri" İstanbul'un en
değerli arazileri ve ormanlık
alanlan üzerinde dev yatınmlanna
ve trilyonlarca liralık "spekülatif
kazanç" operasyonlanna
başladılar.
Cumhuriyet okurlannın çok iyi
anımsayacaklan gibi. bunlardan
Bayrampaşa'daki 650 dönümlük
bir arazide "nazım plana aykırı
olarak" gerçekleştirilen
Kurugdacıİar Sitesi, yine nazım
planda "yeşil alan" ofduğu için
ancak bu yıl mahkemeleree
durdurulabilmişti. Sitenin inşaatı
"tamamlandığı" için yeşili yine
kurtaramayan bu karann en
önemli hukuksa! kazammı ise,
1980onaylı tstanbul Nazım
Planı'nın aslında "vasal olarak
BHlim dışı ve kentsel değerlere
duyarsız yerleşme politikası, sonunda hiç
beklenmedik bir kesime, özel eğitim
sektörüne bile bir kazanç kapısı açıyor.
yürürlükte" olduğunun
belgelenmesiydi...
İşte. böylesi bırsüreçte; yani İs-
tanbul'u koruyan bir planın 'hu-
kuken" v ar olduğu. ama hukuka
ay kın y önetimlerce "yok sayıldı-
ğı" bir dönemde: özellikle de
1984'ten sonraki şu son
sekiz-dokuz yıl içersinde. kentin
imara açılmaması gereken
kuzeydeki tanm ve orman alanlan
ile. yine imara kapalı tutulması
"zorunlu" olan içme suyu
havzalannda.on binlercedönüm
arazi rant ekonomisinin
"betonlaşma hırsına" teslim edildi.
Bu sürekli yağma. Ümraniye -
Bey koz - Sanyer - Büyükçekmece
ve Çatalca gibi bölgelerde "beledi-
yelerce onaylanan bölgesel planlar-
îa". yanı "tiıhsatlı" olarak gelişir-
kcn, yine Ümraniye, Kartal. Sul-
tanbeyü. Gaziosmanpaşa. Avcı-
lar, Yenibosnagibı beldelerdede
plansız v e kaçak olarak, ama "be
iediyelerin bilgisi ve izinleri dahilin-
de"gerçekleşti...
Öyle görün üyor ki, bu "bilim dı-
şj" ve kentsel değerlere "duyarsız"
yerleşme politikası, sonunda hiç
beklenmedik bir sektöre, "özel eği-
tim sektörüne" bile bir kazanç ka-
pısı açıyor; artık İstanbul'un ko-
runması gereken alanlan doğru-
dan "üniversitelerce" yağmalanı-
yor...
Zekeriyaköy'deki onnan arazi-
leri Koç Holding'e bağlı Garanti
Koza firmasınca villa ticaretine
açılırken. aynı orman kuşağının
Boğaziçi'ne yaklaşan kesiminde
bu kez Koç Üniversitesi'ne yer ve-
riliyor.
Büyükçekmece Gölü su havza-
sındaki 'İmara yasak" bölgede
Alarko Holding yine villalar inşa
ederken. buna yönelik tartışmalar
sonuçlanmadan aynı hav zaya "Al
man Üniversitesi" giriy or.
Galatasaray Vakfı. Bankalar
Birliği. Kadir Has Vakfı gibi "ha
yır"kuruluşlan da, Milli Eğitim
Bakanlığı ve Orman Bakanlığı gibi
kurumlann onaylarını bile alarak.
İstanbul'un Anadolu yakasındaki
ormanlık arazileri gözlerine kesti-
riyorlar. Bu arada, "üniversite sı-
navianna hazırlıkta" üstün başan-
sıvla övünen MEFdersaneleri
İstanbul'un elde kalan "tek" kent
içi yeşil alanında, Ortaköy Vadisi"-
nde yeni ve "modern" tesislerini
kurmaya haarlanıyor.
YÖKeskı Başkanı İhsan Doğ-
ramacı'nın Bilkent Üniversitesi'ni
İstanbul'da Bilezikçi Çiftliği or-
manlannda kurmak istemesi. kuş-
kusuz bu araziyi "çok ucuza kapat-
ma" şansını kullanmasından
ötürüydü. İslanbul Üniversitesi'-
nin bazı üyelerinden oluşan ko-
misy onu "ikna ederek". güzelim
ormanı m2
'sı 22 TL gibi "sudan
ucuz" bir bedelle satın alma başan-
sını gösteren Doğramacı. bu yağ-
maya karşı çıkan duyarlı profesör-
leri Koruma Kurullan'ndan uzak-
laştırmakta da aynı başanyı
sürdürebilmişti.
Benzerdurum. Koç Üniversi-
tesi'nin kendisine kuruluş yeri ola-
rak seçtiği Rumelikavağı yakınla-
nndaki 160 hektarlık orman arazi-
si ıçin de geçerlidir.
Cumhuriyet muhabirlerinin
yaptıklan araştırmay a göre. Koç
Vakfı bu büy üklükteve"bu ko-
numda" olan. aynca imar izni de
"vasal olarak" mümkün olan bir
araziyi salın almaya kalksaydı.
tam 8 trilyon lira tnly on lira öde-
mek zorunda kalacaktı. Orman
Bakanlığı'nın gösterdiği "anla
yış". bu giderin yatınm maliyetin-
dençıkartıjmasını sağladı.
Alman Üniversitesi'nin Büyük-
çekmece Gölü su havzasındaki
arazileri yeğlemesi ise. bu yörede
kesin "imar yasağı" bulunmasın-
dan ötürü arsa fiyatlanndaki
"şimdilik" gözJenen düşük değer-
lerden kaynaklanıyor.
Üniversıte kurulabılırse. hem
arazinin değeri çok artacak. hem
de yöredeki diğer imara kapalı ar-
salarda "fiyat patlaması" yaşana-
cak. Böylece. hemyatınmalar.
hem de Çatalca'daki arazi sahiple-
n kazanacak...
İstanbul'da eğitime hazırlanan
özel üniversitelerin "yer seçimi an-
lav ışlanndaki" genel "konsensus",
plansız ve korumasız bırakılan
kentin yağmalanmasında çok cid-
dı ve "çok tehlikeli" bir yeni süreci
başlatma aşamasındadır.
«