Catalog

28 HAZÎRAN 1989 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 MUZİK FÎLİZALİ KIM KIME DUM DUMA nnım; Devlet sanatçısı Suna Kan'ın sanata ilişkin yakınması: Politikaımz yok Sinemaya, tiyatroya gitmek, sergiler izlemek, insana çok şey katıyor. Yalnız çalgıyı öğrenmek tek başına bir şey değil. Bir genel kültür meselesi bu. Müzisyenin de bir dünya görüşü olmalı. Devlet sanatçtmız kemancı Suna Kan 21 Haziran 1989 akşamı Michel Plasson yönetimindeki Capitole de Toulouse Orkestrası eşliğinde Max Bruch'un keman koçertosunu çaldı. Sanatçıyla konserden bir gün önce, 20 haziran günü dereden tepeden bir söyleşi yapük. Suna'yı 50*Ii yülardan beri hayranlıkla dinliyorura. Üstelik her geçen yü hayranlığım daha da artıyor. Suna, ustün nitelikli kemancılığının yaru sıra sahne kişiliğiyle, boyuyla posuyla, zarafetiyle de konser izleyicisini etkileyen komple bir kemancı. Çocukluğundan beri sürdurduğü sıkı disiplinli calışma, Suna'nın yaşama neşeyle bakmasına, yaşamın keyfini çıkarmasına, ınsanlarla sevecen ve sıcak ilişkiler kurmasına, dairna dudaklanndan bir gülümseme, her daim bir kahkaha tasımasına,hiç engel olmamıştır. Klasik, romantik ve çağdaş keman dağanrun belü başlı bütün eserlerini belleğine yerleştirmiş olan Suna Kan, Türk bestecilerin keman için besteledikleri eserlerin de çoğu kez ilk yorumcusu olmuş, bu eserlerin plak için kayıtiannı gerçekleştirmiştir. Suna'ya ilk sorum, " h a r i k a çoculdaria" ilgili olacak. P t K M K PtYALE MADRA f İ4IÇBİE IŞE BCŞU BOŞUMA SEKJDE V Konsenim Snce kuüste Muzik yazanmız Rliz Ali (sokja), Capitole de Toulouse Orkestrası eşlijjınde Ataturk Kültür Merkezı nde verdıfiı konserden önce devlet sanatçısı kemancı Suna Kania konuştu. Suna Kan, bu soyleşıden az sonra, üstun nıtelıklı kemancılığının yanı sıra sahne kışilifiıyle ve zarafetiyle konser izjeyıosını etkıleyen komple bir kemancı olduğunu bir kez daha kanıttayacaktı (Fotoğraflar. Yıklız Ûçok). Sen ve sizin kuşak muzisyenler Anadolu turaeleri yapardınız yıflar boyu. Son zamanlarda bu Anadolu tumeleri durdn, bitti galiba... KAN Sorma, benim için ne kadar enteresandı bir bilsen bu turneler. Kemancı olmamdan dolayı ben çok gezdim. Verda da (Ennan) tdil de çok dolaştılar, ama Siirt'te, Hakkâri'de piyano bulunmuyordu tabii. Onun için çoğuniukla ben gidiyordum. Biliyorsun, bu turneler 6O'lı yülarda başladı. Aşağı yukan 197576'ya kadar yoğun bir şekilde sürdü. Her yü giderdik, hatta bazen iki defa gittiğimiz olurdu. Benim hayatımda unutulmaz anılan olan bir dönemdir o. 1961 yüında Hakkâri'ye (o zaman Jet otobüsleri vardı biliyorsun) Jet otobüsleriyle girdiğimiz zaman, hayatında böyie büyuk bir otobüsü ilk defa gören çocuklara yetmiyormuş gibi bir de konser verdik. Otobüsü ilk defa gören çocuk, orkestrayı da ilk defa görüyordu, ama çıt çıkarmadan dinliyorlardı. Sa ) rası, iki opera, iki operet... Hepsi de dolup tasıyor. Nasıl olnyor bu? KAN Müziğe çok önem veriyorlar da ondan, sayısız müzik okulu var. Bunlar konserHarika çocuklar vatuvara öğrenci yetiştirdiği gibi, konserlere Suna'cıgım, "Harika Çoeuk'Mar konu de dinleyici yetiştinyor doğal olarak. suna girersem sinir olmayacağına söz ver... Sicilya turnesi KAN Çocukluğu çoktan geride bıraktı Sık sık tutya'da konserler verdigini söyğım için sinir olmayacağım, söz! Harika Çocuklar Yasası senin ve Idil'in lemiştin. Biraz da ttalya'yı anlatır mısın? (Biret) adına çıküğı için sizin daima bir onKAN Italya sanırım konser için en sık cetiginiz oldo. Tiırkiye'nin çağdaş muzik ta gittiğim memleket. Senede bir iki turne mutrihinde yeriniz çok önemli. Yurtdışında gorlaka yapıyorum. ttalya'da belki Almanya'dadugunuz eğitimin çok olumlu sonuçlannı alki kadar çok orkestra yok, ama inan ki ltaldınız ikiniz de. Avrupa'da gordugünuz egitiya'run en ufak kasabasında bile mutlaka bir mln ajnısı ya da benzeri bugün artık Tnrkifilarmoni dernegi var... Bunlar yülık konser ye'de uygulanabüiyor mu acaba? mevsimleri duzenliyor. Sicilya'yı çok iyi bilıKAN Tabii ki bizim yurtdışma gönde yorum mesela. Benim emrezaryom daha zirildiğimiz gtinlerden bu yana oldukça geliş yade Güney'le çalışıyor. Sicilya'da belki, köy tik, ama kanımca iyi bir eğitim görmek yal demeyeceğim ama gitmediğim kasaba kalmanız çalgısını iyi öğrenmek değil. Bugun belki dı. Sicilya'yı uç bir örnek diye veriyorum. Türkiye'de yetenekli bir piyanist veya kemancı Çünkü bizde sanki Italya'nın ucunda kalmış çocuk için çok iyi hocalar olabilir. Ama o çocuğun eırafında kendisinden başka da çok becerikli çocuklar olduğunu görmesi, en azından dünyanın yalnız kendi etraflarında dönmüyor olduğunu bilmesi gerekir. HIZLI GAZETECI NECDET Dünya görüşü Ayrıca sinemaya, tiyatroya gitmesi, sergileri izlemesi, evrensel kültürle yoğnılmuş insanlann içinde yasaması kammca insana çok şey katıyor. Çünkü calgısını öğrenmek tek başına hiçbir şey değil. Bir bütün, bir genel kültür meselesi bu. Müzisyenin de bir dünya görüşü olmalı değil mi? Dünyada neler olup bitiyor? lster politikada olsun, ister modada, ister başka sanat konulannda olsun, ilgi duymab. Insarun şahsiyetini yoğurmakla ilgili her şey çok önemli. örneğin, bir memleketin insanlan birbirlerine karşı hırçın değilseler, onlardan öğrenecek çok şey var. örneğin ben, bilmem kaç yaşıma geldikten sonra bir süre Bengladeş'te yaşadım, Hindistan'ı, Pakistan'ı da gördüm. O insanlardan o kadar çok şey öğrendim ki. Birbirine, birbirinin düşüncelerine, inançlanna hoşgörülü olmayı gördüm ben oralarda. örneğin, Bangladeş koyu bir Müslüman ülke, ama bu koyu Müslüman ttl Suna Kan, Uluskede Ramazan ayında oruç tutmayanlara karşı hiçbir tavır yok. Herkesin inancına saygı lararası İstanbul Festıvalı kapsamında Copıtole de Toulouse Orkestrası'yia verdığı konserde Max Bruch1 gösteriyorlar. un Keman Konçertosu'nu yorumladı Keman dağarının bellıbaşlı yapıöarını belleğine yerteştjrmış otan Suna Kan, aynı zamanda Türk bestecilennin yapitBudapeşte'de muzik lannın da çoğu kez ilk yorumcusu oldu. Evct, genç müzisyenin yeüştiği ortamın bir yer gibi görünür. Mafyadan ve Vendetta'öneminden söz ederken bak nelere geldik. Hazır gelmişken senin ozel yaşamına biraz daha dan (kan davası) başka bir şey yok sanıür. Oyegilelim istersen. Eşinin gore>i dolayısıyla sa Sicilya çok eski bir kültüre sahip. PalerBangladeş gibi bir Dogu ulkesinden sonra şim mo, Catania, Sirakuza'yı filan saymıyorum. Onların operaları, senfonik orkestralan, her di de Macaristan'da oturuyorsun yılın büyuk şeyleri var. bir bölümunde. Budapeşte'deki muzik ortamı nasıl, biraz anlatır mısın? Kasabalar beni şaşırtıyor. Hepsinin filarKAN Çok yoğun, bir defa üç, dört tane moni dernekleri çok zengin, kasabanın vatansenfonik orkestra var. Onun dışında iki ope daşlarından toplanan para ile işleri döndürüra var. İki ayn bina, iki ayn repertuar. Do yorlar. Devlet yardımı filan yok. Bu derneklayısıyla iki ayn opera orkestrası, bir de ayn İer akıl almayacak kadar çok sayıda. Sicilya operet binası, ayn repertuan ve orkestrası var. ne kadar yer Allahaşkına? Bir turnede on konKaç etti? Artık sen hesap et. Resitalleri fîlan ser yapabiliyorsun Sicilya ıribi bir verde. saymıyorum. Arük orada çok iyi tanuuyorsundur herYaşlı kemancı halde... Bir de halk müziği gelenegi var Macaristan'da. Örneğin "Çigan" kemancısı gelenegine ne dersin? KAN Çok güzel çigan orkestralan var. Bazı yerlerdekı orkestralar beni de şu veya bu sebepten tanıyoı. Ne de olsa meslektaşız.. (Suna btırada gevrck bir kahkaha aüyor) Bir tane çok meşhur bir çigan kemancısı var: Sandor Lakatos. Yaşlıca bir adam. Onlar masalar arasında dolaşırlar biliyorsun. Bizi gönir görmez gözleri panldar, masarun civanna gelince başlar Paganini'ler, "Zigeunemeisen"ler filan dökturmeye. Çok şeker tabii. Muzik kanlarında var. Niye bu kadar müziğe meraklı bu insanlar? (Gülüşüyoruz) 10 milyon niifuslu ülkenin sadece başkentinde dört senfoni orkest 1961 'de Hakkâri'ye jet otobüsleriyle girdik. Hayatlarında böyle bir otobüsü ilk kez gören çocuklara bir de konser verdik. Otobüsü ilk kez gören çocuk, orkestrayı da ilk kez görüyordu. Ama çıt çıkarmadan dinliyordu. bah okul çocuklanna bir konser verdik hatırlıyorum, akşam da büyüklere. Mahfelde tabii. Sinema salonu da yoktu o devirde. Herhalde şimdi vardır. Bir daha gitmedim Hakkâri'ye. ÇİZGİLÎK KÂMİL MASARACI Taşıma suyla... İşte aynı gezide Siirt, Bitlis, Muş, Van filan butun Doğu dolaşıldı. Hakikaten, yalnız ben değil, bütün orkestradaki arkadaşlar çok duygulandık. Ağlayanlar, buralara her sene gelelim diyenler, işte gençlere eğitim götürelim diyenler. O anda hepsi iyi niyetle söylenmiş şeyler, ama sonradan gerçekleştirmek biraz zor oldu. Bir yerde düşünürsen Filiz, Türkiye'de Ankara, İstanbul ve tzmir Orkestralan var. Bunlar zaten bütün yıl çalıyorlar. Senede bir defa, bazen iki defa turneye çıkacaklar. Ee, koskoca Türkiye, yani taşıma suyla değirmen döndurmek gibi bir şey. Ben mesela Van'a sonradan gittim birkaç defa. Ama Siirt'e, Bitlis'e, Hakkâri'ye, Doğu'da olması şart değil Türkiye'de pek çok yere 1962'den sonra bir daha hiç gitmedim. Beni o zaman dinleyen bir çocuk 10 yaşındaysa bugün artık iflah olmayacak kadar büyümüştür. AĞAÇ YAŞKEN E Ğ t l İ R KEMAL GÖKHAN GÜBSES S6»*ff GARFIELD JMDAV1S İUA ÖIA1ESINI MEDGN MM\ŞLâ& Devlete düşen . \ Her konuda olduğu gibi bu konuda da devlete çok iş dıişüyordu. Devletin sanat politikası olmalıydı. Hepimiz, biz çalgıcüar, biz muzisyenler elimizden geldiğince bir şeyleı yapmaya çalıştık. O anda iyi şeyler yaptığımıza da inanıyorduk. Coşku içinde olduğumuzdan fazla bir şeyler yaptığımızj da sanıyorduk. "Oh, tamam kuıtardık arük" diyorduk. Oysa bizi mecbur etselerdı, deselerdi ki "tşte, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası on yü şurayı müzik bombardımanına tutacak, KAN Tabü. "La Suna, La Suna" deTRT Oda Orkestrası da şurayı", ortaya bir yip duruyorlar! (Suna'dan yine makarau bir kahkaha) Ben lulya'da dolaşmayı da, kon sonuç çıkardı o zaman. ser vermeyi de çok seviyorum. Çocukluktan Sen hatırlarsın, biz çocukluğumuzda anakalma çat pat ttalyancam da isime yarıyor. mızm babamızm zonıyla konserlere giderdik. Her cumartesi, her cumartesi gide gide işte bu ttalya dışında nerelerde konser veriyorhale geldik. (Yine makantlan koyveriyor Snsun? na) Biz bir zamanlar her ay Bursa, Eskişehir KAN Fransa'ya gidiyorum sık sık. Or yapmıştık orkestrayla. Çok başanlı olduydu. neğin, geçenlerde Capitole de Toulouse Or 1976'dan sonra televizyon, "müziği yayma kestrası'nın çağnsı üzerine gidip burada ça görevini" ustlenebilirdi. O fırsatı da televizlacağımız Max Bruch'u çaldım. Bir iptal ol yon değerlendinnedi. Hâlâ da değerlendirmimuştu, çağırdılar. Amerika'ya gittim birkaç yor. Bir sanat politikası güdülseydi eğer, dekere. Fransa ve ttalya'da festivallere katıldım. miyorum ytizde yüz bir netice alırdık, ama Yugoslavya'ya oda orkestrasıyla da gittik, herhalde şu aldığımız neticeden daha iyisine kendim de gittim. Daha bir surü başka yer. ulaşırdık. Çunkü devam etmek, sebat etmek lazım bu konuda. Gezip duruyoruz işte. TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARKAM 28 Haziran Meaderpf de,d,sıfk FUAT KOPRULU'NUN OLUMU.. BUGÜN, ÜNLÛ TARlHÇi VE SlYASET APAMt MEHMET FUAT KÖPRÜUJ, OİMâfTV TAHlHTSKJ KÛPRULULERtM SOYUNMU GELDİGl IÇ/N 8U SOYADINI ALMIÇTt. ONUN YAŞAMİ IKl EHZSDE ELE ALINASıUR : S/UM VE SıyASEr. BİRKAÇ YIL HUkUJK FAKULrESı NDE OIOJYAN MH/t SON&A KEfJDı HEMplNI YETIŞTtSE&EK, , EPEStYArt PROFESÖtSUİĞuUE ye'pe BATI r/pt BIÜMSELTA&IHÇIUĞIN iÇtN ÇALIŞIAAIAG. YAPAU, KI7XPLAetYL4 , RIM( KANITLAYAN KOP&ULU, ÇCK SAYlPA OĞ&£NCt şn/SMîşri idSSre HCLEy£/ ÇİLESEK. SİYASETE G/fSMlŞ, 1946 'DA PEMOKgAr PAKTt 'A//N KUSUCUl^ fS/ AISAStNDA YE/Ç ALM/fTI. KÖPRVLU, 195?'OE ıSTtf^l EDEME DEK BU PAerıDE GO£El>' YAPM/ŞT1.. TURK VE DUNYA KARIKATURUNDEN Mlchel Piassotria biriikte Suna Kan'ın festivalde Capitole de Toulouse Orkestrası'yla verdığı konsen şef Michel Plasson yfjnettı. Kan, kısa bir süre önce de topluluğun çağnsıyla Fransa'ya • gıdıp Bruch Keman Konçertosu'nu orada da seslendırmıştı 131' İKMMJlHllt'' ;oraıi|OT! f,' :3'im. i"i r ''"'' 3'iîi': ı.ıın'l nuıU.ıuuiB .ı I IU r •i:l ••' , " .iV,Jllllî|İujll.ll '?!.••: îufi?:. • ,ı,r S "j.ı«ra "•' i l ı ı & j n ' CÜİ "'^j' ';'^'lî "'"ÜÜS"""" ııtü..;. j .,:ı> ı.' ı ' f 1 Romanya . Constantin/ Ciosu