Catalog

CUMHURÎYET/6 DİZİRÖPORTAJ 9 ARALIK 1989 Ewel zaman, 'şimdikfnin içinde 'Kalbimin resmini çek'. Bu ses, 6. Daire'nin kapısmda duran adamın mı? Yoksa yıllardan beri Darülaceze'nin avlusunda, öyle tek başına bütün bu mekânı "sevecen" gözleriyle süzen Halil Rifat Paşa'nın mı?.. Karla kanşık yağmur yagıyor avluya. Yağmur avluya değil, acılara ve sevinçlere yağıyor. REFİK DURBAŞ "Kalbimin resmini çek, kalbimdeki acılann vc scvinçlerin de..." Darülaceze'nin ıç avlusu. Sağımda bir kilise, solumda camı, karşımda havra. Başımın üzennde kararmış bir gökyüzu. Karla kanşık bır yağmur saçlarımı savuruyor Saçı sakalı bembeyaz bır adam ağır aksak adııtılarla, bastonunu köhne taşlara vura vura geçıp gidıyor önümden. Solda kantinin önunde baş başa vermiş uç ıhtiyar Dunyadan mı konuşuyorlar, geçmiş gunlerden, gelecek baharlardan mı? "Kalbimin resmini çek." Bu ses, 6. daırenın kapısında duran adamın mı, yoksa yüzyıldan ben bu avluda, öyle tek başına butun bu mekânı "sevecen" gözleriyle süzen Halil Rifat Paşa'nın mı? Bas deklanşore L gur, bır daha, bır daha. Recep Kozak'ın kalbının resmini çek, Dursun Yalçın'ın kalbının de Hasan Gul'un kalbinın de... Acıları ve sevmçleriyle benım kalbimin de... Karla kanşık yagmur yağıyor avluya. Yağmur avluya değil, acılara ve sevinçlere yağıyor. Bu yağmurun da resmini çek Uğur. Yaşanmış ve dahi hâJâ yaşanıyor olan aşklann da... yaşındaydım? Hep çaldım, kendimi bildim bileli hep çaldım bu kemanı. Mediha Aksöyek, 35 yaşında Macaristan1 dan çıkmış. Bır orkestra ıle tzmır'e gitmışler. Izmir Fuarı'nda çalmışlar Kontratı bitince Macanstan'a dönmemış, Türkiye'de kalmış. Izmir'de de evlenmiş. Yatak arkadaşı söze gırıyor: Ben kocasınm birisini tanırdım. Atatarktm başyaveriydi. Almanca, Fransızca, İngili/ce, Rusça, Arapça bflirdi. Yalova'da otunırdu. Mediha Aksöyek kahkahayı patlatıyor: Yalnutca Macarca bilmezdi. birden dokuza bloklanyla 800 kişinin banndığı bu raekânda herkesle, her şeyi konuşmak ne mürakun? Ama bır miimkün olsa. Zaten bunun ıçin gelmedik mı? 6. daırenın gırışinde Bıdık Yaşar, namı dığer Musti, kafa kâğıdındaki adıyla Yaşar Gizden bır elinde alumınyum demlik, ötekinde çay tabağında bir avuç kadar çay, merdivenlerdea imyor Dılınde bır turkü: Ben sana baynn. Muharrem Akknş'a hayran, ama tbrahim Tatlıses'ten söyluyor. Ömer Melek esas duruşa geçmiş poz veriyor. Yakanı duzelt Ömer, goderini kırptşürma... Korıdor bir volta alanı. Kimi arabasında, kirni gözleri kapıda, yağan yağmurun sesıni dinliyor. Hepsınin yüzunde tek bir dilek: Sohbet edenlere, sevenlere Allah nn olsun... Ne sorarsan sor, ne söylersen söyle ayıu dilek. Sohbet edenlere, sevenlere Dokuz bloktan oluşan Darülaceze 800 kişiyi ve on binlerce anıyı barındırıyor En erken dogan şafak Mediha Hanım'ın yatak arkadaşı Arşaluz Kayar. Adının anlamını soruyorum: En erken doğan şafak demektir, diye yanıtlıyor kısaca. tkısi de birbırlerımn ayrılmaz parçası olmuşlar. Arşaluz anlatıyor: Biz ikimiz aynı yaşta>ız. Yalnız 15 gun ben ondan kuçuğum. O, 1984'un mart birinde girmiş buraya. Ben aynı yılın martının on beşîe yirmısi arasında. Geçende mide kanaması geçirdi, çok hastalandı. 35 şişe bir kilosenım verdiltr. 2 şışe, 2 kiio da kan. Bulun hemşireler umidi kesmişü. Bu yaşamaz dediler. Fakat ben ona çok iyı baktım. Herkes de şaşırdı. Bak şimdi nasıl guzeJ. Çunku bir arkadaşın sevinci senın de sevincin oluyor burada. Yaşamaa, senin de yaşaman. Daha sonra ıkısının de yaşırun 84 olduğunu öğrenıyorum. Arşaluz Hanırn aslen Trabzonlu. Sen nerelisin? diyor. Erzurum'dan... • Anlamıştını. Anadola'dan. Benim babam biikümette mudurdu. Birçok dil bilirdi. Ben de Fransızca bilirdim. ama unuttum şimdi. Kendi ana lisanı olmajınca unutuyor insan Anlattığının çoğu yalan da olsa ınanmak zonındasın. önemlı olan ne anlattığı değıl nasıl anlattığı Güzel olan da bu. Arşaluz Harum ayakta. Sözü dönüp dolaştınp kemana getıriyor Çalnuyor, iki yıldır çalmıvor. Bu keman başkasındaydı, gittim getırdim. Ab bir keman çalsa... Hep birlikte olalım Kiminin bir ayağı kesık. Hemen hemen hepsi de trafik kazasında kaybetmış bir ayağım. Koridor aynı zamanda sıgara salonu. Bıdık Yaşar günde üç paket Birincı sigarası içıyor. Şukm Aydın ne bulursa. Şukrü Aydın'a bır sigara veriyorum. Bir de yuz lira vereceksin, diyor. Şukru, yıllardır burada paranın değerini de unutmuş. Ne eaflasyon umurunda ne gecım sıkıntısı. Yflz lirayla neler alır, kim bilir? Bu* ses: Hep birlikte olalım, diyor. Ve yan yana dızılıyorlar kapı önündekı sahanlıkta: Recep Kozak, Abmet Sayar, Dorsun Yalçın, Hasan Gul, Omer Melek, Mustafa Demir, tbrahim Dağbaşı, Şukru Aydın, Mehmet Çigdem, Şevket Gedik ve Yaşar Gizden. Birden topluluğun ortasına sağ yanında Arşalüz Kayar, solunda Muzaffer Hanım olduğu halde elinde kemanıyla bembeyaz giysiler içinde Mediha Aksöyek gelıyor. Ardı sıra Engin ve Yaşar çocuklar da... Hıç kimseden, "Kalbimin resmini çek, aalanmiB ve sevinclerimin de" dıye bır ses duyulmuyor. Karla kanşık yağmur hızını kesiyor. Halıl Rifat Paşa heykelmin üzennde binlerce güneşin ıpekten parıltısı. Mediha Aksöyek, 16 yaşının genç sesiyle şarkısına başlıyor: Yalnız bir guzel var dunyada, O da benim sevgilim... Aşkıyla aynı yaşta bir kadın Mediha Aksöyek başını yastığın altına gömmüş. Battanıyenin ucundan sıyah bir gözlüğün çerçevelediği gözlen görünuyor. Kapıdan gölgemız duşer düşmez başını çeviriyor. Gözleri 16 yaşındakı bır kızın gözleri. Çenesinin altı kınşmış, yanaklan çökmüj, ama gözleri hâlâ ilk gençliğinın gözleri. Ayak ucunda battanıyeye sanlı bır keman. Yeni doğmuş bir çocuğu kucağına alır gibı kucagına alıyor kemanı. Göğsüne bastınyor. Kutusunu açıp kemanı çıkanyor sonra. Kurumuş eüen kemanın tellerıne dokunuyor. Soruyorum: Kaç >ıldır keman calıyorson? Benımle mi konuşuyor, cama vuran karla kanşık yağmurun sesıyle mi? 13 yaşındaydım, aman ımattum, sani kaç Yeni dogmuş bir çocugu kucağına alır gibi kucağına alıyor kemanı Mediha Aksöyek. Gögsiine bastınyor. Kurumuş elleri kemanın teilerine dokunuyor. Yatak arkadaşı Arşaluz Kayar da Mediba Hanım gibi 84 yaşında. (Fotograf: Ugur Gunyuz) Mediha Aksöyek yatağında doğruluyor: Turkçesi yok bunun, bu Macar sarkısı, Ne kadar fazla çalıyorsanız, keman o ka Turkçesi olmaz. dar iyidir. Bilivonım boyle durursa hiç iyi deO şarkıyı söylemeye devam ediyor: ğil, ama ben de iyi degilim. Çalarsın, çalar Çakekişley vage vila vila gon. Ya da busın, etut japarsın, o zaman iyi... na benzer bır şey. Tam anlayamıyorum. Ardmdan aynı nakaratla Turkçesini söyiüBir güzel kız dünyada yor Yalnız bir gbzH var dönyad*. o da beMediha Hanım'm gözlerinın ıçıne lzmır Fuan'ndakı o 35 yaşuı ışığı doluyor. Kemanın tel nim sevgilim. Sesi bir buyük müzikholün sonsuzluğunda lerine sağ elinin iki parmağıyla dokunarak bir şarkı söylemeye başlıyor. Bır huzün doldum yankılanır gibi. Vedalaşıp ayrılırken kapı aralığında Arşayor sonra gözlerinı: Bn, en güzel Macar şarkısı, bir Çigan luz Hanım yolumu kesıyor: Bir kadın var, Muzaffer Hanım. Medişarkı. ha onun elinden kocasını almıs. Adam sonra Ne anlatıyor? olmıiş. Ama Muzatter'le Mediba çok iyi arkadaşlar. Muzaffer her hafu gelip Mediha^ nın balini hatınnı sorar. Ona çiçekler getirir. Bır bıtmeyen aşkın ölümsüz yazgısı mı demeli? Ben sana hayran Penceresi bir uçtan bir uca kıhseye, havraya, camiye bakMi bir mekânda başka türlü bir aşkı yaşamak mumkün mü? Sankı bütün geçmişinı o keman kutusuna doldurmuş gıbı Mediha Aksöyek. O keman kutusunu değıl, içındekıleri de çek Uğur. Camisi, havrası, kilisesi, hastanesi, kreşi, KTIAP/YAYIN "Vakit Nakittir" deriz ama zamanı bir türlü değerlendiremeyiz JEANLOUIS SERVANSCHREIBER Aylık Kültür, Sanat ve Mimarlık Dergisi YALÇIN YAYINLARII • NÂZIM HİKMET'in GERÇEK YAŞAMI Zamanı Kıülanma Sanatı ZAMANI KULLANMA SANATI JeanLouis Servan Schreiber'in bütün üJkelerde olay yaratao kitabı Türkiye'de... • Haklı Bir Kınama mı, Haksız Bir Bestri mi? Douglas CLAYTON • Mımarlıkta Rasyonalızm Enıs KORTAN • Bir Japon Mımar. Tadao Ando Tatsuya YAMAMOTO • Bir Panelın Ardından 7 ' Konut Oarboğazından Nasıl Çıkacağız ' RuN KAFESÇIOĞLU • Mımartık 1. Sınıf OğrencJten Uzenne Bır Arastırma Gurhan TUMER • ProjeUygulama Halkı Palas, Heybelıada/lstanbul yapı Sayısı 3 000 TL (KDV 12 Sayı 36 000 TL (KDV dahıl) dahıl) KEMAL SÜLKER Yeni çıkan 6. cildiyle tamamlanmıştır. Toplam 1555 sayfa olan dizide Nâzım Hikmet, bütün yönleriyle anlatılmaktadır. Aralık sayısı çıktı KARTAL MALTEPE'DEN SAĞMALCILAR'A İNSAN MANZARALARI AL1TN KITAPLAR • 12 EYLÜL GÜNLERİ • İDAMLIKLAR KERİM KORCAN KERİM KORCAN KEMAL ANADOL Abonelık bedelı 33454 5 no'lu posta çekı hesabına yatırılabılır KEMAL ANADOL Birikim'de bu ay: SHP'deki bunalım ve tarihsel temelleri . Duvar veyıkıntı sonrası • "Sosyalist hareket"te durum veyönelimler . Sovyetler Birliği'nde üçlü bunalım . "Varolan sosyalizm"deh Ömer Laçiner Ahmet İnsel Bulent Somay Anthony Barnett Boris Kagarlitskiy H.M. Eruensberger Robert Maggiori • LİNÇ yapıendüstri merkezi YAXIN Cumhurıyet Caddesı 329 80230 HatayeISTANBUl Tei (1)147 41 35 (S Hat) Tetefaks (1)14111 01 devrimci durum . Sovyetler Birliği nereye gidiyor? . Pazar Stalinizminin iki eğilimi. Moskova Yeni Sosyalistler Komitesi'nin açıklaması • Özsınırlama . Masumlar . TKP 19251935 . Türkİş neden böyle? Teslimiyetten mücadeleye nasıl değişecek? • MEYDAN LAROUSSE • • • • 14.000 Sayfa 590.000 Madde 24.500.000 Kelime 60.350 SiyahrenJdi Resim TAMAMLANMIŞ EN BÜYÜK ANSİKLOPEDİ iL Cumhuriyet Kitap Kulubü ve bütün kitapçılarda Adres:Klod Farer Cad. 24/3 Türbe İstanbul, Tel: 516 50 49 3 Haftada 5. Baskı Adaça>ı gıbı bır kitap .. Sınırlerı dinlendırıyor. gevşetıyor. ıdrar sokturuyor. gulduruyor. eğlendırıyor. Fisun ÖZBİLGEN (Cumhurıyeit) Netekım adlı dehşet verıcı eserı butun okuyucularımıza ^ıddetle tavsıye ederız Engin ARDIÇ (Sabah) Oku\un. mutlaka okuyun. Dıktatorun ardından bır teneke de sız çalın. Tunca ASLAN (2000'e Doğru) GENEL DAĞITIM: CEMMAY 527 01 53 ANKARA DAĞITTMrADAŞ 134 48 57 PAPİRUS Y\YINCILIK Çağdaş İnsanıo Bilgi Bankası Ümit Kıvanç S.J. Asteriou "Tarafsız" bir cumhurbaşkanı . Başka bir Kürt konferansının ardından . İlk hedef muhabirler . Kendisi için sınıf olma potansıyeli ve sendikal birlik . DKMÖ ve TO: Perspektıjler / "sorunlar" sempozyumu. Tanıl Bora Lale Yalçın Heckmann Hıdır Göktaş Suleyman Turker Murat Paker 22 ARALIK 1989 CUMA AKSAMINA KADAR Orijinal Ambala|ında • 14 ÖLT 550.000. TL NURDAN Yayın oagıtım Pazarlama A.ş. Prof. Kâzım ismail Gürkan Cad. No: 3/5 CağaloğluİST. Tel: 511 27 27 522 55 04 (Sağlık Müdürlüğü yanı) MEHMET AĞAR NE İYİ HÂLİ VARDI SEVDANIN Şiirler yakında çıkıyor. Yayınevi B İ l İ k İ m Y a y i n l a n Kuçukayasofya Cad No 17/ASultanaMmet34400Istanbul Tel 512 1734 GEÇTİ Mİ GEÇEN GÜNLER Şıırler çıKiı ADAM YAYINLARI REFİK DURBAŞ