Catalog

29 OCAK 1988 EKONOMİ CUMHURİYET/11 TÜRKtYE'den MJMDÖVtZ SERBEST PlYASADA DÜN M a r (satış) 1379 M a t (sahş) 829 Ata Ura (satış) 14İ.500 M.BANKASrNDABUGÜN (döviz aiıs) 111280 (etekffl satış) 112949 (döviz alış) 997 J S (efetcffl satış) 977 M Çiıııentoda 10 günde ikinci zam dalgası Ekonomi Servisi Çimentocular zam yapmaya doymuyorlar. 10 gün önce art arda zam Vapan çimento üreticüeri yeni zamlara başladüar. 18 ocakta ton fiyatını 48 bin 160 liradan 52 bin 80 liraya çıkaran Akçimento, dün yeni bir zamla satışlanru 53 bin 200 liradan yapmaya başladı. Kartal Çimento'nun fiyatı da 52 bin 640 liradan 53 bin 880 liraya çıktı. Tüm çimento fabrikalannın, birer ikişer gün arayla zam yapuklanm hatırlatan çimento perakendecüeri, diger fabrikalann da yeni fiyatlannı yakında açıldamalannın beklcndiğini ifade ettiler. Çimentoya dün yapılan zamdan sonra, çimento fiyatlannda 1 yılda yapılan zamlar yüzde 95'i buldu. Yaklapk 1 yü önce tonu 29 bin 700 liradan satılan çimentonun inşaata teslim fıyatı yaklaşık 58 bin Ura oldu. Akçunentonun fabrika çıkış fıyaü olarak ilan ettigi 53 bin 200 liranın inşaata tesümi 58 bin Urayı buluyor. Nakliyeciler, bir tonda 20 adet bulunan çimentonun torbasını 150200 liradan taşıyorlar. Böylece KDVsiyle birükte bir ton çimentonun nakliye ücreti 36004480 lirayı buluyor. Bu rakamlara perakendeci kân eklendiğinde bir ton çimentonun inşaata maliyeti 58 bin liraya kadar çıkıyor. Bir süre önce çimentonun tonunu 4* bin 720 liradan 52 bin 640 liraya çıkaran Kartal Çimento'nun yeni fıyatı da KDV hariç 49 bin, KDV dahil 53 bin 880 Ura olarak belirlendi. Henuz zam yapmayan Aslan Çimento da, bir ton çiınentoyu 51 bin 968 liradan saüyor. Çimentoyu, diğer fabrikalann tersine "inşaat teslim" olarak (nakliye dahil) satan Çitosan'a bağlı Ankara Çimento'nun fıyatı da 58 bin 240 lira. Soıııali IMF'ye boyun eğmedi MOGADİŞU (AA) Somali hükümeti, Uluslararası Para Fonu ile 1983 yılında yaptığı anlaşmayı askıya aldığını açıkladı. Anlaşma, fiyatlann serbest bırakıhnasını ve zarar eden kamu kuruluşlannm kapatılmasını öngörüyordu. Somali Maliye Bakanı Abdamhnan Juna B a m , düzenlediği basın toplantısında, "Somali, Idcbir örgiitten ajır şarttaLr kabul etmiyeccktir'' şeklinde konuştu. Jamm B a m , IMF politikalannın uygulanmasıyla, Somali para birimi SbiUing'in büyük oranda dejfr kay\tt*Üf^ıA ve eafla*yomıı rekor dürejriae çıktığını söyledi. Jama Barre, Somali ekonomisini tekrar rayına otuıtmak için birçok yeni önlem alacaklannı bildirdi. EKONOMİ NOTLARI TL'clen Kaçış Paniâi Yeni Şoklann Habercisı mi? Goçen yılın ocak ayında 400 lira dolayında olan Alman Markı serb«st piyasada 800 lirayı aştı. 1987 başlarında 750 lira dolayında olan dolar şimdi 1400 liraya dayandı, bir yıl önce 480 lira olan İsviçre Frangı 1000 lirayı aştı. 1987'nin ilk çeyreği boyunca 7273 bin lira dolayında seyreden Ata Lira şimdi 150 bin liraya dayandı, 1987 başlarında 10 bin 500 lira olan 24 ayar külce altının fiyatı 21 bin lirayı aştı. Neresınden bakarsak bakalım yüzde 100 dolayında yıllık artışlar söz konusu. Merkez Bankası döviz fiyatlannın serbest piyasadaki rakamların yüzde 1820 gerisinde kaldığına bakarak, "canım neden Tahtakale fiyatlanna itibar ediyorsunuz" demek de artık kolay değil. Zira Merkez Bankası kurlarının bugünkü koşullarda gerçekçi ve geçerli olmadığı, bankalarm dövizi alırken ya da satarken uyguladıklan, prim ve komisyonların fiili doviz fiyatlannı Tahtakale fiyatlanna çok yaklaştırdığı biliniyor. Gene bugünkü koşullarda, Merkez Bankası'nın uyguladığı kurian hızlı ayarlamalaria Tahtakale fiyatlanna doğru yükseltmesinden başka çare olmadığı da görülüyor. Bu arada kamu kesıminın ihraç ettiğı marka endekslı gelir ortaklığı senetlerinin ilk altı aylık getirisi (kur farkı artı gelir payı) de yüzde 5O'yi' geçiyor. Demek ki uluslararası borsalarda geçerli başlıca dövizlerin ve altının Türk Lirası olarak değerı son bir yıl içinde yüzde 100 dolayında artmış. Bu olgu Türkiye'nin aslında yüzde 100 dolayında bir enflasyon yaşadığını ve para sahiplerinin kafasındaki çekici getiri rakamının yüzde 100 dolayında olduğunu gösteriyor Nitekim yüzde 5560 dolayındakı banka mevduat faızlermın bankalara vadeli mevduat çekmede pek etkilı olamadığını, büyük mevduatı banka'ara çekmek için uygulanan yüzde 60'ın üzerindeki faizlerın bile çekiciliğıni yitırdiğıni görüyoruz, duyuyoruz. 1987 sonunda bankalardaki toplam tasarruf mevduatı &7 trilyon lira dolayında kalırken dövizli mevduatın yaklaşık 5.5 trilyon liralık bir rakama ulaşması da' parayı Türk Lirası olarak tutmanın giderek çekiciliğini yitirdiğininbaşka bir göstergesi Çeşitli kaygılarla banka hesabına yatırılma' yan dövizleri de bu rakama ekledığimizde bu olgunun boyutlarını daha da gerçekçi olarak kavrayabiVmz. Son haftalarda yaşanan ve dövizaltın fiyatlannın hızla tırman: masına yol açan olaylar zincıri, Türk parasından kaçış olayının kaygr verici boyutlar kazandığını gösteriyor Enflasyonun kontrolden çıktığının açık seçik görülmeye başlandığı, geçen yılın son üç ayında yasanan ftyat artışlarının yıllık olarak yüzde 100'u aşan bir teropoyu g&sterdigi bir ortamda doviz stkıştklıgımn kendini belli etmesı ve 'konvertibilıteye geçış" konusunun yetkililerce yakın hedef olarak telafiuz edilmesi, Türk parasından kaçışı büyük ölçüde hızlandırmış bulunuyor. Konvertibilıteye geçişin kendısi değil sözü bile Türk lirasını büyük hızla değer yitiren bir para haline getirmeye yetmiş görünüyor. Pek çok kişi "elimde TL tutmayayım da"' kaygısıyla dövize, altına, gayri menkula, mala yöneliyor. Bu koşullar altında herhangi bir ekonomik istikrar önleminden sonuç almak, hele hele enflasyonu kontrol etmek için her şeyden önce Türk parasından kaçışı önlemek, en azından yavaşlatmak gerekiyor Bunun temel çarelerı ise dövizi bollastırmak ve lirayı krt laştırmak. Ağır dış borç ödemeleri yapmak zorunda olan Türkiye1; nin dövizi birdenbire bollaştırmast hiç de kolay görünmüyor. O hal. de sorunu Türk Lirasını kıtlaştırarak, ama iyice kıtlaştırarak çözmek gerekiyor. İşte bütün sorun da burada. Türk Lirasının bugün düştüğü acınacak durumdan tekrar aranacak "para" haline getirilebilmesi için parakredi musluklarının iyice sıkılması, ekonomi nin bir şok yaratacak biçimde daraltılması galiba bir zorunluk haline gelmiş bulunuyor. Türk parasının ancak böyle bir şokla kendine gelmesi ve paradan kaçışın önlenmesi mümkün görünüyor. Böyle bir şokun ekonominin çeşitli kesimlerinde başka şokiari' beraberinde getirmesi de galiba kaçınılmaz. Son iki yılda genişleyen bir iç pazarda cirolannı arttıran, 1988 planlarını da şu ya da bu şekilde genişleme hedefiyle yapan firmaların ani bir daralma zorlaması karşısında ne yapacaklarmı kestirmek kolay değil, ama uyum zorluklarıçekeceklerı kesin. Hükümetin bu uyum zorluğu sorununu hafifletmek için genişlemeci, enflasyoncu politikalardan daraltıcı politikalara yavaş ve aşamalı bir geçişi tercih ettiğı bilinıyor 1988 yılı hedefleri de buna göre belırleniyor. Ancak son haftalarda yasanan gelişmeler ve Türk Lirasından kaçtş olayının kazandığı boyutlar, ıpin ucunun iyice kactığını ve şok yaratıcı politikalann zorunlu hale gelebileceğini düşündüruyor. Türk hükümetinin bu konuda tereddüt göstermeye devam etmesi halinde ise döviz sıkışıklığının ve belki de dış finans odaklarının böyle bir politikayı hükümete empoze edebıleceğini de gözden uzak tutmamak gerekiyor. Sayın Özal, dışarıdaki dostlanndan ek bir yeni olanak sağlayarak hiç değilse zaman kazanmayı başaramadığı takdirde iki yıllık seçim ekonomısinin bedeüni ağır ödeyecege ve millete de ağır ödeteceğe benziyor OSMAN ULAGAY Interbank taizi: H 47.S9 Döviz yükümlülükleri 9.7 milyur dolar ANKARA (ANKA) Geçen yılın ekim sonu itibanyla bankalarm toplam döviz varlıklan 6 milyar 676 milyon dolara, yükümlülükleri ise 9 milyar 709 milyon dolara ulaştı. 1986 yılı sonuna göre, döviz varhklannda ytizde 39 oramnda 1 milyar 874 milyon dolar, döviz yükumlülüklerinde yüzde 32.4 oramnda 2 milyar 377 milyon dolarhk çoğalma oldu. Bankalarm döviz varhklarmın döviz yükümlülüklerinden daha hızlı bir artış kaydetmesi sonucu varlıklarm yükümlulüklere oranı ytizde 68.8'e kadar yükseldi. 1985 yılı sonunda yüzde 70 gibi yüksek bir düzeyde bulunan bu oran 1986 sonunda yüzde 65.5 'e gerilemişti. KAZAHÇ U P B I GOneydoOuda işsiz kalan birçok kışı geçımını MagosaMersın arasında bcarete bağladı Kıbns'tan alınan teypter, televizyonlar, müzık setlerı Mersın'de ekien çıkarılıyor. Bu Işi yapanlar AnadoluAda arasında mekik dokuyoriar Elektronîkte serbest pazar Coca Cola kahveye savaş açtı KARABÜK (Cumhuriytt) Demir çelik ürünlerine yeni bir zaro dalgası daha geliyor. Çimentoya yapılan son zamma demirin de eklenmesiyle inşaat sektöründe zam İZMİR (Cumhuriytt Ege zincirinin daha da uzayacagı büdirildi. Bu arada Karabük ve lskendemn Demir Çelik Fabrikaları'nda uretiBürosu) Yönetim kurulu len demir çelik çeşitleri fıyatlanna yüzde 1020 oramnseçimleri sırasında Dündar da zam haarhğ] yapıldığırun öne sürülmesi uzerine özelSoyer'in "gericiler odayı ele geçirmeye çalışıyor" demesiyle likle inşaat demirine talep hızlandı. Demir piyasasuun merkezi kabul edilen Karabttk'u en yoğun tartışmalara sahne olan çok aranan inşaat demirinin serbest piyasa fiyatı ile resIzmir Ticaret Odası bu kez de mi fıyau arasındaki fark da giderek açılıyor. bazı personelin yerlerinin tskendertın ve KarabOk'teki fabrikalarda inşaat demideğiştirilmesi nedeniyle karıştı. tonu 320 Yönetim Kurulu " kendisinden rininpiyasadakibin liradan satıhrken aynı demirin serbest fıyatının 375400 bin liradan işlem görolmayanlan harcama düğü bildirildi. girişiminde" bulunmakla Demir çelik ürünlerine zam bekleyen tuccar parasını suçlamrken, Başkan Halit demire yatırmaya başladı. Yetkililer fabrikalardan demir Şarlak "Bu küçük bir almak isteyenlerin çolduğu nedeniyle taleplerin sıra esatasarrufumuzdur. Bu kadarım sına göre karşüandığıru soylediler. Türkiye Demir ve Çelik da yapamayacaksak nasıl Işletmeleri Genel Müdürlügü Karabük ve Iskenderun Demir Çelik Fabrikaları'nda üretilen ürOnlerin fıyatlanna çalısınz" savunmasını yaptı. en son 2 Aralık 1987'de yüzde 12 ile 17 arasında değişen oranlarda zam yapılmıştı. İTO'da personel huzursuzluğu Demircüer de zam kuyruğunda Magosa'dan ellerinde yüzlerce elektronik eşya ile gelen yolcular, mağazalarda 500 bin liradan satılan malları 150250 bin liradan satıyorlar. Kıbns'tan mal getirme "işi"ne 1 milyon lira sermaye ile başlayanlann çoğunluğunu işsiz kalan Güneydoğulular oluşturuyor. VAHAP ŞEHİTOĞLU MERSİN Mersin, KKTC'nin elektronik alanında serbest pazarı haline geldi. Feribotla günlük olarak Kıbns'a gidiş geliş yapanlann getirdikleri elektronik teyp ve benzeri eşyalar bitpazarmda satılıyor. Son yıllarda MersinMagosa arasında çalışan feribotlarda gerçek turist sayısı giderek azahrken, Kıbns'a haftada birkaç kez gidiş geliş yapanların ellerinde çok miktarda leyplerin görülmesı olayına sıkça rastlanmaya başlandı MersinMagosa arasında sefer yapan Yeşilada, Truva ve tstanbul adl: ferıbotların Mersin'e dönüşlerinde bir bayram gibi olan gümrük kapısının önü, elektronik GÎMA'nm 50. mağasası teyp almak isteyenlerle dolup taşıyor, bitpazannda açıkta elektronik teyp satanlann yanı sıra, ilk elden ucuza alabilmek isteyen Mersinlilerin de Kıbrıs'tan gelenlerin yolunu gözledikleri dikkati çekiyor. KKTC'nin serbest pazan haline gelen Mersin'de mağaza vitrinlerinde 400500 bin lira arasında alıcı bekleyen elektronik aygıtların Magosa, Lefkoşa ve Girne'den getirilen benzerlerinin bitpazarmda 150250 bin lira arasında saulması, MersinKıbns arasında elektronik ticaretini cazip hale getiriyor. Kıbns'tan teyp getirenlerin çoğunluğunu oluşturan Doğu ve Güneydoğulu insanların işsizlik sonucu böyle bir işe yöneldiklerini belirten bitpazarı esnafından Muşlu Hamdullah Manar, "Bir milyon lira serntayesi olanlar bu işte aç kalmaz. Kısa guniın ticareti «z olur, ama bogazın doyar. Yaptıgımız iş yasal olma^an bir iş degil, sattıgımız teypler bandroflu oldugu için bize kanşan olmuyor" diye konuştu. Bu arada, Türkiye'den Kuzey Kıbns Türk Cumhuriyeti (KKTC)'ne yapılacak yolculuklarda 1 milyon liraya kadar mal göturulebileceği açıklandı. TürkiyeKKTC Karma Ekonomik Komisyonu dokuzuncu dönem protokolu Bakanlar Kurulu'nca onaylanarak Resmi Gazete'de yayımlandı. NEW YORK (AA) "20. yüzyılın içeceği" cola, Amerikan halkının günlük kahve alışkanlığına karşı savaş açtı. Coca Colafirması,başlattığı kampanya ile Amerikan halkına sabahlan kahve yerine cola içme alışkanlığj kazandınnaya çalışıyor. Coca Cola ile büyüyen ve şimdi orta yaşa gelen kuşağm sabahlan bile cola içtiğini göz önune alan pazarlama uzmanlan, "Sabah colası" kavramını Amerikan halkının benimsemesi halinde, "Kimseoin hayal edemtdigi yeni bir pazarıa dogacagını" hesaplıyorlar. Istaüstikler, "sabahlan sm Mr fey icen" Amerikahlann yüzde 12'sınin Coca Cola'yı tercih ettiğini gösteriyor. Bu oranın on yıl önce yüzde 9 olduğuna dikkati çeken Coca Cola yetkilileri, "kapsamlı bir reklam kampaBya&uun" büyük bir artış getireceğini tahmin ediyorlar. »ıBD'de 1%2'de kişi başına günde 3.12 fıncan olan kahve tüketimi şimdi 1.76 fincana düşmüş durumda. ADASA (Cumhuriytt) CtMA (Gıda ve Ihtiyaç Maddeleri AŞj'nın 50. mağazası dün Adana'da hizmete açıldı. GİMA Yönetim Kurulu Baskam Kamuran Gümüşsoy mağazantn açılışında yaptığı konuşmada satış stratejilerinin ta kur ile çok mal satıp sürümden kazanmak olduğunu belirterek, "Mağaza için yaklaşık olarak 1,5 milyar liralık harcama yapıldı'' dedi. 1OO YIL KISA KISA PINAR SU' nun 1987 yılı ihracatı 1 milyon doları aştı. 1988 yılı ihracatmı iki misline çıkarmakta kararlı olduklarmı belirten Pınar Su Genel Mtidürü Ayhan Bengütaş, "1986'da 642 bin dolarhk ihracat yaptık" dedi. DIŞBANK VISA kartı uygulamasına başlıyor. llk etapta sadece yurt dışında geçerli olacak olan uygulama, bu yılın içinde ülke içinde de başlatılacak. BORSA GUNIUGU Uluslararası 21.Yüz>ılda DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Dolan 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fın Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 İsveç Kronu 1 İsviçre Frangı 100 Italyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyi Dinarı 1 Stertin 1 S.Arabistan Riyali Doviz Alıs 1112.80 795.10 94.95 667.35 32.00 174.22 274.60 198.04 594.10 185.53 820.17 90.43 875.32 4053.18 1980.23 296.83 Oövte Satıs 1118.36 799.08 95.42 670.69 32.16 175.09 275.97 199.03 597.07 186.46 824.27 90.88 879.70 4073.45 1990.13 298.31 Efektif Ai* 1112.80 779.20 94.95 667.35 31.36 174.22 269.11 198.04 594.10 185.53 820.17 88.62 857.81 3972.12 1980.23 . 290.89 Efektif Satıs 1129.49 807.03 96.37 677.36 32.48 176.83 278.72 201.01 603.01 186.31 832.47 91.79 888.45 4113.98 2009.93 301.28 DOnku Bugunku İşlem kapanış kapanış miktan Afcçimento 50000 50000 5308 AnadotuCam 6500 6500 915 Arçeiik 11800 11700 1375 Aymar 4100 4500 100 Bagtas 25000 27000 10090 Botu Çımefito 215O0 21500 1413 1970 Çelik Halat 11300 11300 Çimsa 35000 35000 1480 Çukurova Elektrik 4380 21500 22500 DenizliCam 1800 100 1900 Döktaş 2f84 23500 23500 Eczacıbaşı Yatınm 5300 800 5000 2900 Ege »racılık 3000 2550 7350 7450 470 Ege Gubre EnkaHofcJHig 3500 3850 215 ErepOemk Çefik 5050 1205 4950 ĞoodYear 31500 33000 3520 GoodYear 1 dl Piyasa 30000 31500 496 Gubre Fab. 3900 1750 3925 2600 500 Guney Bira 2650 Hektaş 3500 510 3700 tzmir Demır ÇeSk 1850 1850 1600 tzocam 17700 17300 1320 Kartonsan 6000 5850 2252 Kav 30000 31000 330 Kepez Elektrik 16600 16000 250 KoçHotding 11400 11600 965 Kordsa 5320 20500 20500 KonımaTanrr 4925 8964 5400 Koç Yatnm 7050 2396 7000 Lassa 26500 26500 2820 Metaş 1600 1600 8750 Nasaş 4100 4100 3032 Olmuksa 23500 23500 545 Otosan 4900 4825 950 Pimaş 2250 2425 950 Pınar Sut 1575 1450 8250 Rabak 5800 5800 2996 Sarlarysan 8950 8800 790 T Demir Dökum 10800 11200 4141 T. İş Bank. C ("*25 BDZ.) 820 740 640 T. iş Bankası B 3450 3400 250 T İş Bank. C (%25BOl.) 400 400 7000 T. ŞiseCam 2875 3100 5300 Yasaş 2525 2450 5250 n: .116.512 adet IşiMkaca fc... 1.442,488,275 TL. fcPMKıMrıl. 844.7;! ( + 9 61)puan Js Z7 OcakiMS rfjSDV Her banka faaliyetlerinde risk alır. Önemli olan, bu risklerin, bankanın özkaynaklarına oranıdır. Türkiye'nin ileri ülkeler ekonomik topluluğuna katılma sürecinde, bu ülkelerin finans sistemi ile uyum sağlamak için Uluslararası alacağı riskleri Federal Reserve Board ve Bank of England standartlarına göre sımrlar. Uyguladığı bu standartlarla Uluslararası, *Euro Commercial Paper" piyasasına kabul edilen ilk Türk bankası olmuştur. Bugün Türkiye'de yeni yüzyılı karşılamaya hazır bir banka var. Uluslararası Risk ÇAPRAZ KURLAR S S S $ 1 6674 B. Alman Markı 5.6190 Fransız Frangı 1.8730 Hotanda Florini 1.3567 bviçre Frangı İ 1230 56 Italyan Lıret $ 127.13 Japon Yeni i 3.7489 S Aratnstan Rtyali £ 1.7795 1 A1T1U GÛMty Cumhuriyet Resat 24 ayar afon 22 ayar büezik 18 ayar altın 900 ayar gumuş A* 147.000 157.000 21.070 18.950 15 805 292 1 SERBEST HYASADA DÖVtZ ABOOolan Batı Alman Markı isviçre Frangı Hollanda Florini Ingılız SterSnı Fransız Frangt A* 1377 827 1005 725 2400 242 Stt» 1379 829 1007 727 2430 244 Sahş 149.500 162 000 21.120 20.600 15 840 302 BILGITAS A.S. ISTANBUL 175 00 2010 Hat T.C. ttMHT 1AMKAS1 29 OCAK 1 M 8 TARİNİNDEKİ DÖVİ2 KURLARI DÖVİZİN CİNSİ 1 AMMUUU 1 AVnTMLTA M U M DÖVİZ AUŞTU 1112.80 795.10 94.95 670.69 32.00 174.22 274.60 198.04 594.10 185.53 82017 90.43 875.32 871.89 4053.18 175.18 1980 23 296 83 MTQTL 1118.36 799.08 95.42 670.69 32.16 175.09 275.97 199.03 597.07 186.46 824.27 90.88 879.70 876.05 4073 45 176.06 1990 13 298.31 EFEKTİF AJJŞTL. 1112.80 779.20 94.95 670.69 31.36 174.22 269.11 198.04 594.10 185.53 820.17 88.62 857.81 854.26 3972.12 171.68 1980 23 290.89 MTŞTL 1129.49 807.03 98.37 677.36 32.48 176.83 278.72 201.01 603.01 188.31 832.47 91.79 888.45 884.77 4113.98 177.81 2009.93 301.28 1AWn«TAfkH 11ATI AUIM MAMI 1WXkAHUUM 1 ukuıu R M M IFİIMMnUSI IFMBIZHUUM 1IMİAMAFIMM 1İIVEÇ DMN iHVtğKRUMI 100 tTALYM ÜKTİ IMJÜFNYnl 1 l A U M M l KIH 1RWEYT0bURI 1MMVEÇKMMU ISTHUJi 1 S. ARABtSTM RİYAlJ INTERBANK S î ULUSLARARASI hir dünva l)iinkasi(lır. T.C.ZtRMTBMIKASI "GOcOne erişllmez"