Catalog

20 OCAK 1985 EKONOMİ EKONOMBDE DIYALOG CEVDET SELVİ 1943'te doğdu. Bir yandan çahşırken diğer yandan Makine Tekmker Okulu'nu biliren Selvi 1964'te amator otarak HarbIş Sendıkası'nda sendikaaltğa başiadı. 1971'de Petrolİş Kutahya Şube Başkanı olan Cevdet Selvı daha sonra aym sendikanın genel teşkilatlanma sekreterliği gorevine getirildi. 1978 yılında PetrolIş Sendikası Genel Başkanı olan Selvı halen bu görevi sürdurüyor. Okul mevsimi geldiğinde çocuğunun okul ihtiyaçlannı karşılayamamanın ızdırabı içindedir. İşciler hastalanan çocuklarına ilaç alamadıklarını, çocuklarını ve ailelerini normal bir beslenmeye ulaştıramadıklarını soylemektedirler. Kiralara bakarsak 1980'de 10 bin lira olan iyi bir ev bugün 70 bin liradır, o gun 3 bin 500 lira olan tek odah bir gecekondu bugun 15 bin liraya çıkmıştır. Ekmek 6 liradan ustelik gramajı düşürülerek 40 liraya, peynir 155 liradan 950 liraya, çiçek yağ 35 liradan 530 liraya, tupgaz 125 liradan 2 bin 70 liraya çıkmıştır. Işte enflasyonun ucretli keiimi boylesine olumsuz etkilediği bir ortamda işçiler artık karamsar olma noktasındadır. Ekonomide köklu bir değişiklik geçıriyoruz ve buna da serbest pazar ekonomisine geçiş deniyor. Her şey serbest, insan sağlığıyla ilgili ilaç fiyatı bile serbest ama serbest olmayan bir şey var; o da işçi ücretlerinin pazarlığıdır, işçi ücretleridir, memur ucretleridir.. Size bir sorum da bununla ilgili olacaktı Sayın Sehi. 1980'den sonra işçilerin yasal haklannda ne gibi değişmeler meydana geldi? SELVİ İşçilerin serbest pazarlık yapmasını onleyen tüm yasal önlemler alınmıştır. İşçinin grev gucu elınden alınmıştır, bununla ilgili tum yasalar, maddeler açıkça ortadadır. İşçilerin haklarını sa CUMHURlYET/9 Geçen hafta Doların döviz alış kuru ilk kez 450 lirayı geçti Haftayı rekor değerlerden açan dolar, hafta sonunda bekleme eğilimine girdi. Önde gelen sanayileşmiş ülkelerin maliye bakanları, Washington'da yaptıkları toplantıda "gerekirse" doviz piyasalarına müdahaJe kararı alınca dolarda "bekle gör" politikası başiadı. Dolar, dunya döviz piyasalarında formunu koruyor. Hafta başında Alman Markı karşısında son 12 yılın, Isviçre Frangı karşısmda son 7 yılın, İngiliz Sterlini ve Fransız Frangı karşısında tarihinin en yuksek duzeyinden ışiem goren dolar, hafta sonuna kadar bu değerlerini korudu. Dolar söz konusu günlerde 3.18 mark, 2.68 Isviçre Frangı, 9.77 Fransız Frangı ve 255 Japon Yeni'nden işlem gordü. Haftanın son günu ise dolarda çok hafif bir gerileme gözlendi. Son aylarm en sorunlu parası İngiliz Sterlini, devlet desteğine rağmen belini doğrultamıyor. Doların Turk Lirası karşısınAltın fiyatları geçen hafta dunyada ve Turkiye'de yukseldi: Dünya borsalarında pazartesi gunu doların tırmanmasıyla 5 dolar duşen ve yeniden 300 dolar sınırının altına inen bir ons (31.5 gram) altın daha sonraki gunler değer kazandı ve haftayı 307 dolardan kapadı. Boylece dunya borsalarında altın bir hafta içinde 8 dolar birden artmış oldu. Dünyadaki bu gelişmeler Kapahçarşı'yı da etkiledi. Hafta başında 3025030400 liradan işlem gören Cumhuriyet altını beş gunde 300 lira değer kazandı ve cuma gunu 3060030700 liradan alınıp satıldı. Külçe altının da yeniden 4600 lira sınırını aştığı gozlendi. Pazartesi gunu 45754585 451.80 450.75 14 15 16 17 18 19 Ocak Cevdet Selvi (solda), Osrnan Ulagay'ın sorulannı yamtladı. Ulagay sordıı, Selvi yunıtladı: Son beş yılda ekonomide atılım yapıhyor, serbest ekonomiye geçiliyor dendi, ama üretimin ana unsuru olan işçi için hiçbir şey yapılmadı. Bugün ilaç fiyatı bile serbest, ama toplu pazarlık ve grev hakkı kısıtlanmış durumda. vunacak sendikalan kıskıvrak bağlanmıştır, işçiler baskı altında tutuimaktadır. İşverenler de bu ortamı alabildiğine istismar etmektedirler. Kısacası gelecek için umutsuz insanlar, işsiz insanlar yaratan bir uygulamanın içine girilmiştir. Bu ortamda demokrasinin sağlıklı gelişebiieceğini söylemek de zorlaşmaktadır. Böyle bir işçi kitlesinin ekonominin gelişmesine ve bunun en iyi goslergesi oian verimlilik artışına, uretim artışına katkısı ne oranda olabilir sizce? SELVİ Bu gerçekten çok önemli bir konu. Turk ekonomisi sağlıklı hale gelecek diye birtakım önlemler alınıyor, üretım artsm, ihracat artsın, deniyor ama üretimin ana unsuru olan emek maalesef ikinci plana itiliyor; uzgun, kırgın bir durumda bulunuyor. Bu umutsuzluğun yarattığı ortam içinde verimlilik de olumsuz etkilenebilecektir. Geleceğe dönük hesaplar yapıhrken bu olumsuzluk da goz onunde bulundurulmalıdır . Buraya kadar konuştuklarımızın ışığında 24 Ocak Kararlarını ve bu kararlann sonuçlarını bir butun olarak nasıl değerlendiriyorsunuz? SELVİ Yanlış ekonomi politikaları 24 Ocak Kararlarının alınmasını gerektirmiştı. Turk ekonomisi herkesin bildiği gibi uçurumun kenanndaydı. Ne yazık ki ekonomiyi o uçurumun kenarından kurtarmak için getirilen tedbirlerin ekonomiyi daha da olumsuz noktaya göturduğünu gördük. Burada önemle üzerinde durmak istediğim bir nokta, 1980'de gelinen olumsuz noktada Turk işçisinin ve sendıkalann önemli rolü bulunduğu, enflasyonu işçi ücretlerinin koruklediği iddiasıdır. Aradan geçen surede ücretler kısıtlandı, işçi kesiminin satın alma gücünde demin değindiğimiz büyük gerilemeler oldu ama enflasyonda hiçbir ciddi ve devamlı duşüş gorulemedi. Enflasyon tahmin edilenin iki katı olurken Yuksek Hakem Kurulu'nun verdıği artışlar hep enflasyonun altında kaldı. Bir de enflasyonun aşağı cekilmesi ne getirecektir, ona bakmak lazım. Evet, bazen iddia edildiği gibi enflasyonun aşağı cekilmesi işçi kesimi için, ücretli kesim için otomatik olarak bir rahatlama getirecek mi? SELVİ Enflasyonun bu son beş yıl içinde aşağıya doğru indiğı dönemler de oldu, ama işçi ucretleri gene bu enflasyonun altında kaldt. Biz ancak enflasyonun üzerinde bir ucreı artışı alabilirsek bu bizim için, işçi için bir şey ifade eder. Bu olmuyor, bunun yerine, ulke ekonomisi iyiye gitti, deniyor. Peki ama ulke kimindir, ulke ekonomisinin iyiye gitmesinin yararını kim gorecektir? işçilerin, sabit ve dar gelirlılerin bundan yararı ne olacaktır? IJlke ekonomisinin iyiye gitmesınden yararlanan uç beş kişi var ama ulke ekonomisinin butunuyle iyiye gitmediği açıkça görüluyor. İşsizliğe care bulunamadı, işsızlik haddinden fazla buyüdü, dış ticaret açığı istenilen ölçude düzelmedi, uretime hiç onem verilmedi. Doğrudan doğruya satın alma gucu kısılarak yapılan üretimin daha fazlası dışa satıldı. Ama bugun ihracattaki başannın bile geçici olduğunu gosteren belirtiler var. Bunlara bakıp ulke ekonomisi iyiye gitti demek olanaksızdır. 2 4 Ocak Kararlam, işçi kesimine yoksuüaşma ve umutsuzhık getirdi Sayın Selvi; 24 Ocak Vararlan dive adlandmlan ekonomi politikalan beşinci >ılını doldurmak ıı/ere. Bu kararların ekonominin, toplumun çeşitli kesimlerini derinden eıkiledigini de bili>oruz. Ben >ize bu karariarın işçi kesimini, ücretli kesimi nasıl etkiledigitıi sormak istiyorum. Bu beş yı) içinde işçi kesiminin durumu nasıl değişti? SELVİ Ben izin verirseniz once 24 Ocak Kararlarının ahndığı günlere kısa bir döniiş yaparak bir şeyler söylemek istiyorum.. Tabii, buyrun.. SELVİ 24 Ocak Kararları Turkiye'de gündeme geldiğinde biz bundan ciddiyetle kuşku duymuş ve Turkiye'nin çeşitli yerlerinde de bu kararların doğurabileceği olumsuzlukları anlatmaya çalışmıştik. Demokratik bir sistem içinde bu kararların uygulanmasının rnümkün olmadığını, ya demokrasiden fedakârhk yapılması ya da daha sağlıklı bir ekonomik politikanın geliştirilmesi gerektiğini o ortalama memur maaşlan esas alınarak yapılan bir hesaplamayla yüzde 35'i buluyor. Tabii 1985'te uygulanacak katsayılara göre yapılan bir hesaplama bu.. Sizin sendikanızın alanına giren işkollannda durum nasıl? SELVİ Petrol sektorunde gunluk ortalama ücretin alış gucu yüzde 30, kimya sektorunde yuzde 24, lastik sektorunde yuzde 34 gerilemiş son beş >ılda. Burada hemen belirteyim ki bunlar 1984 sonunda yapılan sozleşmelerle sağlanan artışları da içeren rakamlarla daki hızı haftanın son gunlerinde yavaşladı. Pazartesi ve salı gunleri ikişer lira bırden alan dolar, daha sonraki gunler bu duzeyde kaldı. Pazartesi doviz alış kuru 447.45 lira olan dolaı, hafta sonunda 450.75 lira oldu. Boylece doların Merkez Bankası doviz alış kuru ilk kez 450 lira sınırını geçmiş oldu. Doların efektif satış kuru ise 460 liraya tırmandı. Cumhuriyet altını 300 lira arttı 30.7 Cumhuriyet altını 24 Ocak Kararları açıklandığında biz bu kararların demokrasiden fedakârhk yapılmadan uygulanamayacağını söyledik. O günden bu yana yaşanan gelişmeler, söylediklerimizin doğru olduğunu gösterdi. zamanlar belırtmiştik. Ne yazık ki aradan geçen günler o giin kuşkuyla, belki de endişeyle sözlediğimiz bu sözlerin doğruluğunu kanıtladı. Bu kararlar gerek işçi kesimi açısından gerekse ulke ekonomisı açısından çok çeşitli olumsuzlukları beraberinde getirdi. Bu kararlar uygulandığında çok kısa sure içinde koşelerin dönüleceği belırtilmişti, fakat sonuçta hiç de koşeyi dönen bir toplum manzarası çıkmadı ortaya, ancak belirli kişiler köşeyi döndü ve Türk ekonomisi daha da olumsuz bir noktaya gelirken işçilerin satın alma guçlerinde de belirgin gerilemeler oldu.. İşçi kesiminin satın alma giiciinde ve refah düzeyinde meydana gelen gerilemenin somut göslergelerini nasıl değeriendiriyorsunuz siz? SELVİ işçi ücretlerinin son beş yılda hatta son yedi sekiz yılda açık seçik gerilediğini gosteren çeşitli göstergeler var. Bu konuda ben özellikle 1977 rakamlarıyla yapılan karşılaştırmaların anlamlı olduğunu düşünüyorum. Bunun başlıca nedeni, 1977 yılında 1978 yılında yapılmış olan toplu sözleşmeler bitme noktasına geldiğinde yeni sözleşmelerin yapılamaması idi. 24 Ocak Kararları bir koordinasyon kurulunun kurulmasını da öngürmuştu ve o zaman DPT'de bulunan, şimdi bakan olan bir yetkili de bunun basındaydı... İşçi ve memurun satın alma gücü 1977'den 1985'e yüzde 50 dolayında azaimıştır. 24 Ocak 1980'den bu yana reel asgari ücret yüzde 36, reel ortalama ücret yüzde 37, reel memur maaşı yüzde 35 gerilemiştir. yapılan hesaplamalann sonuçlan. Yani bu son artışlara rağmen ortaya çıkan reel ücret gerilemelerini gosteren rakamlar.. Şimdi bıitiin bunlar ucretli ve maaşlı kesimin son beş >ıl içinde önemli reel gelir kayıplarına uğradıgını, satın alma giiciinde ciddi gerilemeler meydana geldiğini gosteren veriler. Bu gerilemenin işçi kesiminin yaşam biçimini, somut yaşam koşullarını nasıl etkilediğini de sormak istiyorum size. Siz kendi üyeniz olan işçilerin yaşam koşullarında son beş yılda meydana gelen değişimi nasıl değerlendiriyorsunuz? SELVİ İşçiler eskiden gazete ve bazen kitap okurlardı, şimdi bundan tamamen vazgeçtiler. Ayda bir defa olsun sinemaya gidilirdi, bütun bunlar şimdi tamamen ortadan kalkmıştır. Şimdi işçi kış gelirken yakıtını alamama gibi büyük bir tedirginlik içindedir. lira olan bir gram külçe altın cuma günu 46354645 liradan işlem gordu. Boylece kulçe altının gramında bir haftada 60 liralık bir artış oldu. NELER OLDL? İLAÇ fıyatlannın yukselmesini önlemek amacıyla ilaç hammaddelerine gumrük muafiyeti getirildi. Dunkü Resmi Gazete'de yayımlanan karar uyarınca, ilaç yapımcılarının yalnız ilaç yapımında kullanmak kaydıyla ithal edecekleri ilaç hammaddeleri, başlangıç maddeleri ve ilaç hammaddesi uretiminde kullanılan maddelerin ithalinden gümruk vergisi alınmayacak. Turkiye'de imal edilmeyen bazı ilaçlar da 1 yıl sureyle gümruk muafîyetinden yararlanacak. AKARYAKIT Istikrar Fonu'nun işleyiş biçiminde değişiklik yapıldı. Buna göre, petrol ürunleri fiyatında istikrarı sağlamak amacıyla TUPRAŞ ve TPAO'nun Istikrar Fonu'na olan borçları faizsiz "Petrol ve Petrol Ürunleri Stok Finansmam" hesabında toplanacak. Petkim ürunleri fon dışında kaldı. Hampetrol ithal maliyet hesabı da değıştirildi. PAMUK ipliği ihracatında fıyat istikrar primi kesintisi kaldırıldı. Karar dunku Resmi Gazete'de yayımlandı. BAŞBAKANLIK Personel ve Prensipler Genel Mudur Yardımcılığı'na Mehmet Bozdemir, Sanayi ve Ticaret Bakanhğı Teşkilatlandırma Genel Müdur Yardımcıhğına da Tuncay Kupacı atandı. Satın alma gücü sürekli törpülenen işçilerin kültür ve eğlence harcamalan sıfıra indi. İşçi şimdi yalnız kışlık yakıtını nasıl alacak, çocuğunun okul masraflannı nasıl karşılayacak, onu düşünüyor. 12 EylüTden önceki dönemden söz ediyorsunuz.. SELVİ Tabii, 24 Ocak Kararlarının gundeme petirdigi bir uvgulama idi bu. Bu kurul uygun görduğu iıcret artışlannı belirleyecek, özellikle kamu kuruluşlannda bunun dışına çıkılamayacaktı. nedenle o dönemde pek çok sozleşme yenilenemedi, ücretler 1977 sözleşmelerindeki noktada kaldı. O bakımdan 1977 yıU rakamlarıyla bir değerlendirme yapmak anlamh bence.. O değeriendirmenin sonuçlan ne gösteriyor? SELVİ Asgari ücretle çalışanlann satın alma gücünde 1977'den 1985'e kadar yuzde 50, sigortalı çalışanlann ortalama ücrete gore hesaplanmış satın alma gucunde yuzde 53, memurlann satın alma gucunde de gene yuzde 50'lerde gerilemeler meydana geldi... Peki, 1980'den bu yana meydana gelen geüşmeye bakarsak nasıl bir tablo çıkıyor ortaya? SELVt 24 Ocak 1980 tarihinden 24 Ocak 1985 tarihine kadar geçen sürede ucret ve maaşlann nasıl geliştiğini de biz kendimiz yaptığımız bir araştırmayla belirledik. Örneğin 1980 yılında 180 lira olan günlük asgari ücret bugun 817 lira 50 kuruş. Ama fiyat artışlarının etkisini hesaba katınca 1980'de 100 olan asgari ücretin 1985'te 63.6'e dUştüğünıi görüyorsunuz. Yani asgari ücretin satın alma giiciinde son beş yılda meydana gelen gerileme yuzde 3637 dolayında.. Siz bu hesaplamayı yaparken vergi iadesi konusunu, net ücreti etkileyen diger unsurları besaba katıyor musunuz? SELVİ Vergı iadelerini hesaba kattık. Buna karşılık 1985 başında gündeme gelen yuzde 10 Katma Değer Vergisi'nin etkisini, fiyatlara etkisini şimdilik hesaba katmadık. Bunu da katsak durum daha da kötu gorünecek ucretliler açısından.. Sizin hesaplamanıza göre ortalama ücretle çalışan sigortalının ve memurun durumu nasıl değişti, şu son beş yılda? SELVİ Bunlarda da benzer bir gelişme var. Sigortalı çalışanlann ortalama ucretlerı esas alınarak yapılan hesaplama, sigortalıların reel ucretlerinde, satın alma guçlerinde son beş yılda yüzde 37'lik bir gerileme olduğunu gösteriyor. Memur kesimindeki düşuş. Anadolu Eksport Yoneticiler üiıyor Kuruluşumuz bunyesınde gorevlendirilmek uzere, mtehklerı aşagada belirtilen yoneticiler aranmaktadır. duıu luriım sunar * Üniversiteye puan tutturamayanlar * Yurt dışında oğrenim yapmak isteyenler • Tüm beklemeliler ZAMANINIZI BOŞA HARCAMAYIN (Sales Executives) Satış Yonetlcüeri • Pazarlama v,e Işletme ağırlıklı yuksek oğrenim gormüş, • İhracat konusunda, en az 2 yıl dış pazar deneyımıne sahip, • Bir yabancı dılı, tercihan Ingilizceyi iyi bılen. I • Milestone International Ürün Sommluları (Product Managers) Tekstıl, Gıda, Kımya, Otomotiv ve Smai Ürunler departmanlarımızda gorev alacak; • Branşıyla ilgili yuksek oğrenim görmüş, • Yurt içi tedarik kaynaklarmı bilen, ihracat ve dış pazar gereksinimleri konusunda bilgili ve deneyimli, • Tercihan Ingilizce bılen. Askerhklerinı yapmış adayların, fotograflı ozgeçmişleriyle, yazılı olarak aşagıdakı adrese "Personel" rumuzuyla başvurmaları rica olurıur. Başvurular gizli tutulacak ve cevaplandırılacaktır. INGILIZCE yi INGILTERE'de öğrenin Hem yabancı okullara devam hakkı kazanın. Hem de dilediğiniz beceri kurslanna katılın. 1985 YURTİÇİ ve YURTDIŞI gezi programlarımız hazırlanmıştır. • KadıMiy Attıyol Onur Ifhanı, No: 407, T*4: 337 32 77 33« 39 03 IstUcUi C M I . NO: 365, Tal: 143 76 50 (5 hat) N A S I L MI ? GELİN GÖRÜŞELİM AGrubu 1001 TEK YETKİLİ « Z f R M S Y O N KartalKaya Perşembe Pazar 45.000. TL. 4 Gun 3 Gece BOİU K a f t a l OtOİ Parar Perymbe 60000TL. 5 Gun 4Cece « K. D. V. f^ FAL an» Shell, bilgisayarlı pompayı tum istasyonlarında hizmete sokacak Buyukdere Cad. 42/4 Mectdıyekoylstanbul ANADOLU EKSPORT A.Ş. Yuzme havuzbı DiskotekBeşçayı Skiliftkr Tam pansiyonKonaklanu ve Rehberlik hizmeüeri dahiL Merkez ^ Şube | 3iOak3 Şufcat : BE ŞİKTAŞ, Bartaros Bulvvı 35 Ist Tel: 161 10 74 • 161 82 26 Teiex: 26105 ofor tlT . KAOIKÖY, Alttyol, Sevimli l*ham Ist. T d : 336 " ULTRA Akaryakıt pompalarında bilgîsayara geçiliyor Ekonomi Servisi Shell şirketinin Turkiye'de ilk kez akaryakıt pompalarında bilgisayar uygulaması başlattığı bildirildı. Yeni uygulamayla tüketiciler kaç liralık benzin veya motorin almak istiyorlarsa akaryakıt gostergesinin sol köşesinde bulunan bir düğmeye basarak bu tutarı gösterecekler. Bilgisayarlı pompa da kaç litre akaryakıt verileceğini göstergeye yazacak. Şirket yetkilileri boylece akaryakıt satışlannda hilenin ortadan kalkacağmı belirtiyorlar. Shellin, elektronik göstergesi İtalyadan getirilerek imal edilen bilgisayarlı akaryakıt pompalannı yurt çapındaki istasyonlarında hizmete sokacağı açıklandı. AJAN METİN YAZARI VE MÜŞTERİ TEMSİLCİSİ ARIYOR ILGİLENENLERIN BİR MEKTUPLA BAŞVURMALARI RİCA OLUNUR. BAŞVURULAR GİZLİ TUTULACAKTIR AJANS ULTRA REKLAM HİZMETLERİ A.Ş. TEŞVIKIYE CAD KUTLU APT 1251 ISTANBUL Representation of a large international company seeks dynamic and experienced secretary with excellent knowledge of English, shorthand and typing. Candidates should be willing to take responsibility. Salary will be satisfactory and commensurate with qualifications. Candidates to call 1437295 or 1453156 during vvork hours for an appointment. EXECUTWE SECRETARY REQUIRED • 15527184 nolu sigorta kartımı kavbeııinı. Hukumsüzdur. Z.TUL AKBAL