Catalog

27 MA YIS 1984 EKONOMİ CUMHURÎYET/11 EKONOMDE DIYALOG NURETTİH KOÇAK I93J'de doğdu. 1970 yılından bu yana hissedarı olduğu Kutlutaş Holding ve OyakKutlutaş Konut Holding A.Ş. 'lere bağlı kuruluşlarda Yönetim Kurulu Başkanlığı yapıyor. Koçak, halen Türkiye Inşaat ve Tesisat Muteahhitleri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı. KOÇAK Başlangıçta, bir kontrol mekanızması kurulamamıştır. Daha • nce de söylediğim gibi, yetişmiş bir muteahhitlik muessesesi değ , neredeyse yeni kurulanlar da gitmiştir Ancak bugun hukümet < ; devlet bu konuya sahip çıkmıştır. Şu anda Bayındırlık Bakanlığf ın başkanlığında 45 bakanlığın musteşarlığıyla kurulnıuş bir "Vurt Dışı Muteaahhitlik Hi/metlerini Geliştinne Kurulu" vardır. Bu kurul artık belge veriyor, herkes ne yapıyor takıp ediyor. Bunun bir ıleri aşamasında da, herkesin işini komputurle takip edecekler. Bayındırlık Bakanı ile bir konuşmamda boyle bir komputur programını geliştirdiklerini soyledi. Herhangi bir şekilde bazı gecikmeler, bazı riskler mevzubahis olduğunda kompütürdeki kırmızı alarmlarla muteahhitleri kontrol edecekler. Şimdi bütun bunlara rağmen çok iyi olmuştur. Dışarı gitmişizdir. Turkiye'den bir lira gotürmemişizdir. Sadece buradakı boş işçiyi, boş mühendisi götürmuşüzdür. Oradaki işleri almışızdır, teminat mektuplarının çoğunu dışarıdan bulmuşuzdur ve birincı işleri, ikinci işleri devirdikten sonra, hem tecrübemiz, hem orada nakit maddi imkânlarımız, hem makıne parklarımız ve bir de ofislerimiz bulunacak. Bunlar aynı zamanda, tekrar 1020 milyon dolar odemeden bulunacak. Dolayısıyla bundan sor.ra oralardaki işin azalmasına rağmen, ki daha da azalacaktır iş, Turk muteahhidi asıl bundan sonra efektif gucünu gösıerecektir. Ama bu aşama geçilmeseydi, olmayabilirdi. Tabii, bu bir altyapı aşaması. KOÇAK Ama bu arada bazı problemler olacaktır. Bu problemleri ben hiç korkulu gormuyorum. Taahhud işi o kadar korkulu bir iş değildir. Dikkatle firmaları seçip gönderırseniz, netice yuzde 95'ler mertebesındedir. Hiçbir zaman bundan daha duşuk değildir. Geçen hafta Doları dedikodular Dolar, oldukça hareketlı bir haftayı geride bıraktı. Önce ABD'de ekonomik göstergelerin beklenenden olumsuz gerçekleşmesi nedeniyle düşen dolar, daha sonra Körfez'deki bombalama olaylarının etkisiyle tırmanış gösterdi. Ancak Amerikan banka sisteminin zor durumda olduğuna ilişkin söylentiler, doların yıktı hızını kesti ve dolar hafta sonunda aniden inişe geçti. Dolar, Türk Lirası karşısında da benzer bir hareketlilik gösterdi. Döviz alış kum hafta boyunca 353 lira civarında gezinen ve cuma günu aniden 355.45 liraya çıkan dolar, hemen ertesi gün, 1 lirayı aşkın değer yitirdi ve haftayı 354.40 liradan kapadı. Nurettin Koçak (Solda) l'laçay'ın sonılarım yanıtladı Müteahhitlerimiz dışa açılmasaydı bugünkü güçlerine erişemezlerdi Sayın Koçak, gerek son yılların fiaş sektörü olarak dikkati çeken, yurt dışı taahhiit seklöründe, gerekse >urt içinde sanayiıtin çeşitli sektorlerinde faaliyet gösteren bir firmalar grubunun üst duze> yoneticisi olarak, kuşkusuz son >ıllardaki gelişmeleri, bizzat >aşayarak degerlendirme imkânını buldunuz. Şimdi isterseniz önce .vurt dışı laahhut sektöründen başlayarak, bu seklör son yıllarda nasıl bir gelişme gösterdi. Bugun hangi noktada ve >akın gelecegi nasıl göriıniıyor. O konudaki görüşlerinizi alayım. KOÇAK Sayın Ulagay, yurt dışı laahhut sektörü ve mütea'hhitlik konuları, Türkiye için son derece mühim konulardır. Onun için size once bir defa muteahhidin gelişmesini anlatmakta büyük fayda göruyorum. Türkiye 200 sene evvel muhendislik eğitimine, 100 sene evvel de inşaat muhendisliği eğitimine başlamış. Şu nokta uzerinde çok çok iyi durmak lazım. Türkiye'nin bu alanda yapmış olduğu buyük aşamanın temelinde evvela bu eğitim vardır. Turkiye'de yetişmiş bir teknık guç vardır \e bu güç yavaş yavaş kendi teknolo;isini edinmıştir. Mesela 1950 senelerinde Türkiye'deki insaat işlerınin yuzde 6070'i, montaj işlerının tamamı yabancılar vasıtasıyla yapılırken, 1960'larda bunun yüzde85'i, 1970'lerde ise yuzde 100'ü Türk muteahhitler tarafından yapılmaya başlanmıştır. Dolayısıyla Türkiye'nin kalkınma hamlesinde çok ileri safhada bir baraj geçilmiştir. Şimdi, muteahhitlik aynı yetişen insan gibi;nasıl insan iikokulu, liseyi üniversiteyi bıtirdikten sonra bir işe hazırlanır, ondan sonra da tecrubeleriyle kendisini büyutur, muteahhitliğın de boyle bir e\rimi vardır. Bunu geçirmeyen müteahhit olamaz. Ilerleyemez, buyuk işler yapamaz. Türkiye 1970 senesi ile 1980 senesi arasında, çok buyük bir ilerleme kaydetmiştir, kalkınma hamlesi yapmıştır, çok büyük yatınmlar yapmıştır. Bu yatırımların hepsi tum sofistike sanayii içine alacak şekildedir. Bu yatırımların tamamını ve bu yatırımlarla, istenilen teknolojinin tamamını Türk müteahhidi, Turk mühendisi almıştır. Bu sonuçtan sonra şunu göruyoruz ki, bütun bunlar yapıhrken, Türk mühendisi, Turk işçısı vardır. Yabancı hiçbir teknik uzman, yabancı hiçbir muhendis ve işçi kullanılmamıştır. yan fırmanın heves etmesi neticesinde bu iyimserlik. bu sefer bir kotiimserliğe doğru dönuşlü. Şimdi siz bugün varılan noktada bu orlamı nasıl değerlendiriyorsunuz ve bir de yakın geleceğe dönük olarak bu sektör ne vaat ediyor? Ulagay sordu, Koçak ynmtladı: Dünya borsalarında altın bir günde 8 dolar yükseldi Dünya altın borsalannda geçen hafta dolann değerindeki değişmelere uygun bir hareketlilik yaşandı. haftayı 379 dolardan açan bir ons altın, dolann tırmandığı perşembe günu 376 dolara kadar geriledi. Bununla birlikte, hemen ertesi gün, dolann düşüşünden yararlanan aitın, 8 dolar birden sıçradı ve 384 dolara yükseldi. Dünya borsalarındaki gelişmeler, KapaJıçarşı piyasasını etkilemedi. Aksine bir ons altının 8 dolar değer kazandığı cuma gunü Türkiye'de altın fîyatlannın düştüğü gözlendi. Düşme ozellikle külçe altında belirgindi. Hafta başında 46704690 liradan işlem gören bir gram külçe altın cuma günu 46154635 liraya kadar geriledi. Cumhuriyet altını ise hafta içinde yalnızca 50 lira değer yitirdi. YARIN: Planmanm önemi Yurt dışında çalışan Türk muteahhitleri istihdam sorununun çözümüne büyük katkıda bulıınuyor. ayrıca Türkiye'nin döviz kazanmasını sâğhyorlar. Siz 197080 arasındaki yalırım hamlesinin Turk muleahhidinin, mühendisinin birikimini geliştirid bir rol oynadıgı kanısındasınız... KOÇAK Çok büyük çapta. Şimdi burada dikkat edilecek bir nokta \ar. Turk insanının yapısında, butun bunları hızlıca alabilecek, taıbik edebilecek bir zenginlik var. Eğer o zengınlik olmasaydı, bugün bizim işçimiz Almanya'da muvaffak olamazdı. Eğer o zenginlik olmasaydı, bız bugun yurt dışına gidememiştik. Yani son yıllarda yurt dışı taahhiit seklöründe göriilen aşama ve patlama da bunun bir uzantısı oluyor sizce... KOÇAK E\et. Burada şunu anlatmakta fayda var: Yurt dışı işler ilk başladığında, yani petrol fiyatları birden bire fırlayıp, yurt dışında Ortadoğu'da işler çıkmaya başladığında, biz kendi devlet başkanımıza, hükumet başkanımıza müracaat ettik. Başlangıçta bunu biz kabul ettiremedik. Dedıler ki, Turkiye'de işler var, onlan yapın. Bir bakıma haklan da yok değildi. Ama bizim asama gosterebilmemız için yurt dışına çıkıp orada imtihan vermemiz icap ediyordu. O günku, hele son zamanlarda yani 1975'ten sonra Türkiye'deki yatırım hacminde müteahhıde düşen kısım bizim toplam gucumuzun üçte bırı bile değildi. Bız eğer yurt dışına atılmasaydık, çıkmasaydık, bugunku firmalar bu buyuklükte olmayacaktı. Bırakın bu buyuklükte, bu teknolojide olmayı, bu firmaların çoğu sönmüş olacaktı. Türk muteahhidi bu savaşı verdi ve gelecekteki Türkiye'nin en vurucu, en guçlü bir unsuru oldu... 1 Bakanlar Kurulu'nun 27.10.1983 gün 83/7242 Sayılı Kararnamesi ile Bankamıza devrolunan İstanbul Bankası, Hisarbank ve Ortadoğu İktisat Bankası'ndan intikal eden ve aşağıda isimleri yazılı Şirketlerdeki hisselerimizin yazılı teklif alınmak suretiyle satışı yapılacaktır. 2 Hisseleri satışa çıkarılan Şirketler: Şirketin ünvanı M E Y S U M e y v e Suyu ve Gıda San. A.Ş.(*) Faaliyet Konusu Her turlu meyve suları konserve marmelat uretımı ve satışı Bankamızın HisseOranı(%) 91 66 95 72 88 25 88 00 24 06 Şirketin Unvant METAL KAPAK San. ve Tte. A.Ş PEREJA ileri Kimya San. A.Ş. H A S C A N Gıda Endüstrisi ve Tic. A.Ş. B O L U Ç İ M E N T O Sanayi A.Ş. CocaCola ve meyve suyu uretımı SUNOVA Gıda ve Yem San. A.Ş. Faaliyet Konusu Kozmetık ve ıtrıyat uretımı Un ve kepek uretımı Çımento uretımı. Nebatı yağ uretımı Bankamızın Hisse Orarn(%) 1866 45 95 17.00 6.02 5.00 0.33 0.50 48.00 79.58 36 00 Metal kapak kutu plastık levha uretımı MEYBUZMeyve ve Buztu Her turlu yaş meyvesebze ambaMuhafaza Enternasyonal Nakliyat A.Ş. laılanması soğuk hava tesısierınde muhafazası ANSANAnkara Gıda ve Meşrubat ve Meyve Suları San ve Tic. A.Ş. MEDAMesrubat Dağıtım veTic. A.Ş. CocaCola. meyve suları dağıtımı M E L T E M Denizcilik Tic. ve San. A.Ş. Tersanecılık ve gemı ışletmecıiığı A N T G I D A Antalya Yem ve Gıda San. ve Tic. A.Ş. Bılumum karma hayvan yemı uretımı. satışı ıthal ve ıhracı buyuk ve kuçuk baş hayvan yetıştırmek A N K O N Antalya Konsantre Sebze Her turlu meyve ve sebze suları Meyve Isleme San. ve Tîc.A.Ş. konsantrelerı, reçel salça uretımı ve satışı EKOYATIRIMEkonomik Yatınmlar ve Bankerlik A.Ş. Bankerlik AROMABursa Meyve Suları Gıda San. A.Ş. ELEKTRONALElektronik Aletler San. ve Tic. A.Ş. Her turlu meyve ve sebze suları konsantrelerı reçellerı uretımı ve satışı Her turlu elektronık ve elektromekanık cıhazların uretımı ve satışı YATIRIM F İ N A N S M A N T.A.Ş. Bankerlik Bankeriık EREĞLİ DEMİRÇELİK FAB. A.Ş. H İ S A R Müsavirlik ve Mümessillik A.Ş. Demır çelık uretımı Ekonomik, malı, tıcarı ve teknık bakımdan danışmanhk hızmetlerı İthalat ve ihracat işleri Meyvelı gazoz ve meyve suyu uretımı Sıgortacılık Salça konserve. reçel v b uretımı ve pazarlaması FrukoTamek mamullennın dağıtımı ve pazarlaması 50 56 44 91 27 00 İSTANBUL TİC. VE FİNANSMAN T.A.Ş. FRUKOTAMEK Meyve Suları A.ş. GÜNEŞ SİGORTA A.Ş. TAMEK Gıda A.Ş. M E K T A Ticaret A.Ş. 900 52 56 40 00 BOLBAK Gıda San. ve Tic. A.Ş. 81 68 39 94 45.00 0.26 29.27 B E R G A M A P A M U K ipliği ve Dokuma San. T.A.Ş. TÜRKSANlşci Emeği San. ve Tic. A.Ş. İMSAİstanbul Meşrubat San. A.Ş. ASTRAArşı Ulusal Nakliyat A.Ş. H A S A K Otomotiv Endüstrisi ith. ve ihr. A.Ş. 3100 28.00 0 25 0.09 Müteahhitlerimizin yurt dışında edindiği tecrübe ve teknolojî birikimi Türkiyv'deki altynpıların hızlı bitirilmesini sağlayarak ekonomiyv büyük katkıda bulunacaktır. Bu sektorün ekonomiye katkısı zaman zaman tartışılıyor... KOÇAK Şimdi, yurt dışı taahhüt işlerinin gorüntusü şöyle: Buradan müteahhit gider, yuzde yuz işçisini, yuzde yüz mühendisini goturur. Orada, Ortadoğu'da çalışan bir işçi Almanya'daki bir işçinin iki katı kadar, üç katı kadar para gönderir. Ikincisi o memleketlerle bir alışkanlık, bir uyum başlar aramızda, malzemelerimizi de yavaş yavaş onlara kabul ettirmeye başlıyoruz. Dolayısıyla bir ihracat alış verişi başlıyor. Çok daha fazla vurucu tarafı da, Turk muteahhidi orada ister istemez, enternasyonal muteahhitlerle çarpışıyor, kendi teknolojisini, kendi standardını onlara uygun hazırlamaya çalışıyor. Öyle iyi bir netice alınmıştır ki, bırakın bizim çalışanı, bizim ışçiyi gormüşlerdir ve orada pek cok yabancı müteahhit de Turk ışçisi kullanmaya başlamıştır. Tahminen 250 bin civarında bir işçi o memieketlerde iş bulmuştur. Bizim memleketimizin en problemli taraflarından bir tanesi ışsizliktir. İşsızlik var, ben bunun caresını bulurum dersenız, 15 sene sonra bulursunuz. Eğer güçlu isenız. Çunku siz böyle 250 bin tane işçiyı, hemen dışarı gönderip hemen onlara ış buluyorsanız, bu da ayrı bir çarpıcı taraftır. Gelen dövızlerle, ayrıca sizin yenı yatınmlar dolayısıyla açacağınız iş gucünu de hesap ederseniz, muteahhidin dış işlerınin temelinde işsizliğı onlemek yatar ve çok da ıyidir bu. İkinci bir avantajı da orada edinilen teknolojî ve tecrubelerle Türkiye'deki yatınmlar, hem standart bakımından, hem hız bakımından goreceksiniz artacaktır. Yatırımda en onemli noktalardan bırisi hızlı netice almaktır. Çunku siz parayı yatırıyorsunuz, bunun neticesini hızlı almak istersiniz. Mesela bir Elbistan projesinin rantabilitesini hesap edin, dort Elbistan projesine denk bir para sarfedilmiştir. Beş senede bitseydi hem maliyeti çok duşük olacaktı, hem de kullandığınız enerjiyi hesap ederseniz çok buyuk avantajınız olacaktı. Ilerideki yatırımlarda bizim en çok dikkat etmemiz gereken konu bu olacakur ve Turk muteahhidi de, oradakı tecrubesıni burada kullanacaktır. Yurt dışı muteahhitlik sektörü ile ilgili olarak şoyle bir ola> yaşandı. Dort >ıl öncesinde çok iyimser bir tablo vardı. Ozellikle bizim müteahhitlerimizin daha çok iş aldıkları, Libya gibi, Irak gibi, Ortadoğu \e Kuzey Afrika ulkelerinde odeme guçleri de daha fa/laydı. Ondan sonra petrol fiyatlarındaki duşuşun gelirdiği olayla \e bu alana çok fazla ve belki de her biri istenen nitelikte olma NİMSANiğde Meyve Suyu ve Gıda Meyve suyu marmelat uretımı ve San. A.Ş. satışı ASMAAmbalaj Gıda San. ve Tic. A.Ş. HİSARDış Ticaret A.Ş. Sentetık ıplık halat ve çuval uretımı Dış pazarlama Bankacılık Elektronık ve mekanık araç ve gereçlerın üretım ve tıcaretı Her turlu yıyecek gıyecek uretımı ve pazarlaması Iplık, dokuma ve konfeksıyon uretımı ve satımı T. SINAİ KALKINMA BANKASI A.Ş. TELETRANS Sanayi Yatınm ve Pazarlama A.Ş. Uyelerıne atolye. şırket. fabrıka kurmak ve ışletmek. CocaCoia ve meyve suyu uretımı Naklıyecilik. İthalat ve ihracat 0.10 3.44 0.83 1.00 (•) Meysu, GüneysuMeyve Suyu Gıda Sanayi ve Zirai Maddeler A.Ş.nin % 80 hissesine sahıp olup, bu şirketi satın alan, dolaylı olarak Güneysu A.Ş.nin % 80 hissesine sahip olacaktır. 3Bu Şirketlerle ilgili mali, ekonomik ve teknik bilgileri içeren dosyaları ileözel Şartname, ücret karşılığında Genel Müdürlüğümüzden (İştirakler Müdürlüğü) temin edilebilir. 4 Bankamız hissesinin tamamı için verilecek teklifler, satış için tercih sebebi olabilecektir. 5Teklifler en geç 28.6.1984 günü Saat 17.00 ye kadar Genel Müdürlüğümüze (İştirakler Müdürlüğü) elden teslim edilmiş olacaktır. 6 Bankamız, hisselerini devir suretiyle satıp satmamakta ve dilediğine satmakta serbesttir. T.C. ZIRAAT BANKASI Bürolarımıza ya da seyahat acentalannıza uğrayın, aynntıh bilgi ahn! Tel: 140 22 47 Bağlaııtılarınızı Avusturya Havavolları kurarsa Yerde zaman kaybetmezsiniz! JUJSTRMNA/KU/VES Av\ısturva HavaYollan