Catalog

Cumhuriyet Fransa İçişleri Bakanı'nın iddiası: Sahibi: Cumhurivel Matbaacılık ve Gazetecılik Turk Anonım Şırketı adına Nadir Nadi, • Genel Yayın Muduru Hasan Cemal, Muessese Muduru: Emine Uşaklıgy, Yazı Işlerı Muduru: Oka> Gonensin. • Yazı Işlerı Mudur Vardımcısı: Ahmet Korulsan, Haber Merkezı Muduru: Yalçın Ba>er, Sa>fa Duzem Yonelmenı: Ali Acar. ' TAKVIM 15 Mayıs 1984 Imsak: 3.54 Guneş. 5.40 Temsılcıler ANKARA: Yalçın Dogan. IZMIR Hikmet Çetinkaya, ADANA: Mehmel Mercan.0 Servıs Şefleru Istanbul Haberlen: Reha Öz, Dış Haberler Ergun Balcı, Ekonomı: Osman Ulagay. Kullur: A>duı Emeç, Magazın: Valçın Pekşen. Spor Damşmanı: Abdulkadir Yucelman.Duzeltme: Refik Durbas, Araşlırma Şahin Alpa>, IşSendıka. Şükron Kelenci. ikındi: 17.00 Akşam: 20.21 Yatsı: 21.59 Burolar % Ankan: Konur Sokak No: 24/4 Yenişehir, Tel; 189851253257 Idare: 183335, # İzmir Halıt Zıya Bulvan No: 65''3, Tel: 254709131230 • Adana: Aıaturk Caddesi, T.H.K. ljhanı Kat: 2/13, Tel: 1455019731 # Basan ve Yayaru Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık TA.Ş. Turk Ocağı Cad. 39/41, Cağaoglu, Ist. PK: 246lst. Tel: 5209703 Telex: 22246 1 Ögle: 13.05 TOPLAYEV DENKLERİ, DÖNÜYORUZ GOC HtKAYELERl Röportaj: MEHMET YAŞL\ Fotograflar: RIZA TAŞOL Ahnanya^dan sınır dışı edilen Türk işçileri Fransa'ya girmek istiyor SABETAY V A R O L PARİS Fransa Içişleri Bakanj Gaslon Defferre yabancı göçu ile ilgili olarak "Les Teraps Modernes" dergısine \ erdiği demeçte, Almanya'dan sınırdışı edilen Turk işçilerinin Fransa'ya girmeye çalıştığını soyledi. 1973 yılında belediye başkanı olduğu Marsilya kentinde ılk Ermeni anıtını açarak TurkFransız ilişkilerinin bozulmasına yol açan olaylarda önemli rol oynayan Defferre, tran'dakı Humeyni yönetiminden etkilenen koyu İslamcılığın Fransa'daki Musluman Kuzey Afrikalı işçiler arasında hızla yayıldığını da iddia etti. Defferre, söyleşinin bir bölümünde Fransa'nın diğer Avrupa ülkelerinden farklı olarak yabancılara daha anlayışlı davrandığını, Almanya'dan sınırdışı edilen Turk ışçilerınin bu yuzden Fransa'ya gelmeye çalıştıklannı ve bu durumun hoşgöru sınırlarını zorladığını bildiriyor. Son sayısını "Fransa'daki Kuzey Afrikalı göçüne" ayırarak 650 sahife olarak çıkan ve unlu duşunur Jean Paul Sartre tarafından kurulan "Les Temps Modernes" ısımli dergıde giriş yazısı olarak yayınlanan fçişlen Bakanı'nın soyleşisi Fransa'da buyuk polemıklere neden oldu. Geçtiğimiz iki yıldan berı gazetecilik alanında buyuk başarı gosteren "Liberation" gazetesi Defferre'ı dolaylı yoldan yabancı duşmanlığı ve ırkçılık yapmakla suçladı. "Liberation"un yorumuna gore Defferre, Islam dinine bağlı ışçilere hucum ederek Marsilya kentındekı seçmenlerine hoş görunmeye çalışıyor. Marsilya Belediye Başkanı'nın seçmenlerı arasında çok sayıda Ermenı asıllı Fransız vatandaşı bulunuyor. Defferre son belediye seçimlerini çok küçuk bir farkla kazanmıştı. "Çok savıda yabancının ülkemize gelmesi olgusuna, gelenlerin çocuklarından başka buyuk anne ve babalar, hatta kuzen ve kayınbiraderleri de kapsayan bü>uk ailelerden oluşması olgusu ektendi. Gelenler onlarca kişiden oluşuyor. Geleneksel givsilerini giyi>or ve apartman avlulannda koyun çevirivorlar." Buna karşılık Fransız Içişleri Bakanı'na şu soru yoneltiliyor: "Geçen akşam Le Pen de ajnı şeyi soyluyordu. (Le Per, Fransa'da yabancı duşmanlığı yaparak oy toplamaya çalışan aşın sağ paninın liderinin adı.) Defferre'in >anıtı ıse şoyle: "Le Pen'i dinlemedim. Fransızca ogrenmeden ve başından beri alışık olduklan gibi yasamalanna devam ederek Fransa'ya gelmelerine izin vermek geçen hükumetlerin vahim bir halası. Kendimizi eleştirmemiz gerekiyorsa, Fransa'ya gelmeden once dil ve meslek oğretmemiz gerekirdi derim. Ancak şimdi yeni olgular eklendi. Farsçadan basit Arapçava çevrilmiş talimatlarla saldırgan ve şiddeti öneren eğilimler kışkırtıhyor. Marsilya'daki camilerde bagnaz İsiamcılar giderek etkinliklerini arttınyorlar. Bu gelişme çok tehlikeli zira bombalı saldırılara yataklık yapıyor. Bu duruma kimse tahammul edentez hale geldi. Toplumlar arasında bir arada yaşama zor demiye\im, ama sorunlu hale gelmeye başladı." Les Temps, Modernes soruyor: "Sözunu ettiğinız talimatlar kimler uzerinde etkili oluyor? "Biıtun nesillerden Müslumanlar uzerinde. Şimdiye kadar yalnızca dini gereklerini yerine getirir \e bundan dolayı kimseyi rahatsız elmezken, son zamaniarda saidırılara lojistik destek sağlamaya başladılar." Soru: Hangi saldırı ? "Geçtiğimiz 31 aralık gecesi Marsilya garına konan bombalar. Onlarca kişi şans eseri oiiimden döndu." Soru: Bu ış için özel olarak Iran'dan gelenler tarafından yapılmış olamaz mı? "Fransa'ya geldiklerinde yatacak, saklanacak yer bulamasalardı belki de yapmayacaklardı. Cezavir hükumeti tehlikenin farkında. Ben Bella'ya vaplıklan başlıca eleştiri bağnaz dinciliğin ajanı olması ve Fransa'daki Cezayirli işçi birlikierinin istikrannı bozmak istemesi. Cezayir >onetimi Marsilya'daki işçi birliğine biiyük önem veriyor. Kendilerine gar yakınlannda geniş bir lokal verdim. Eğer bağnazlann eüne geçerse Cezayir hükümetinin aleyhine kullanılmaya başlanır." Fransız basınına gelınce, Marsilya'daki saldında kimsenin yakalanmadığını hatırlatarak, Gaston Defferre'in suçlamalarının mesnetsız kaldığına dikkat çekiliyor. KUÇl'K İŞYERLERİ KAPA.MYOR Turkiye'ye göç edenlerin başında kuçük isyeri sahipleri geliyor. Kimi kazancım yeterli bulduğundan, kimi de ••tatlı"alışverişin sona ermesinden dukkunmm kapısına kilidi vuruyor. Kreuzberg semtinin Adalbert sokağındaki Serhat Pastanesi ile Çukurova dönercisi bunlardan ikisi. 23 yıldan beri Almanycfda çalışan hüleburgazlı Saim Çetinbaş: Türkiye'de birçok işyerine yatınm yaptım. Hepsi battı. Ben de Türkiye'de yatırım yapmaktan vazgeçtim. Türk hükumeti bizleri hep mark olarak gördü. Kimse etimizin, kemiğimizin olduğunu düşünmedi. Almanya'da yaşayan Türklenn yuzde l l ' i donmek niyetinde. Yuzde 89'unun ise şimdilik böyle bir duşüncesi yok. Bunlar tarih belirtmeksizin "belki ileride" diyorlar. Bazılan ise kesin tercihini yapmış: "Biz buralı olduk artık, Türkiye'ye dönmeyiz." Bu tercıhı yapanlar, çoğunlukla ticaretle uğraşanlar. Almanya'da mal mülk sahibi olanlar. Kendilerini Türkler'den soyutlayıp, çoluk çocuk Alman gibi yaşamaya başlamışlar. Luleburgazlı Saim Çetintaş, Almanya'da kalmaya karar verenlerden Bıri. Berlin'de Turklerin yoğun olduğu semtlerde bırkaç tane buyuk supermarketi var. Süpermarketlerinde sattığı gıda maddelerinin çoğu Turkiye'den gelmiş. Makarna, pirinç, fasulye, salça, zeytin, peynir, turşu, şarap, rakı, hatta buzların içindc hamsi bile var. 23 yıldan beri Almanya'da yaşayan Saim Çetintaş bugıine nasıl geldiğini şoyle anlatıyor: surdu. O yıl patlak veren kriz yuzünden şehirdeki birçok Türk, ya Turkiye'ye döndü, ya da başka yerlere gitti. Ben de kendime başka şehir aramaya başladım. Ve Berlin'e geldim. tiler. Gerekceleri, benden mal aJmak isteyen Türklerin dükkân onünde oluşturduğu uzun kuyruklardı. Kuyruklann vitrinleri kapattığından yakmıyorlardı. Daha sonra et işine girdim. Işim giderek büyüyordu. Baktım beyazpeyniri, zeytini Yunanlılar pazarhyor. Bunları Turkiye'den getirteyim dedim. Türkiye'de nakliyeci bulamadım. lstanbul'dan kiraladığım 10 tonluk kamyonu silme yiyecek doldurup getirdim. Berlin'e ilk kez bir Türk kamyonu giriyordu. Bizimkiler etrafını çevirdi. 1970'te Türkiye'de bir konserve fabrikasına ortak oldum. Konserveler kapışılmaya Türkiye, benim için artık güzel bir tatil ülkesi başladı. Dükkânı büyütüp supermarket yaptım. Şubeler açtım. Turkiye'den gelen kamyon sayısı haftada 12'ye çıktı. Yunanistan'dan gelen turşu çok satılıyordu. Çerkezköy'de 22 bin metre kare arazi alıp bir turşu fabrikası kurdutn. Başında olmadığım için iş yürümedi. 2 milyon mark zararla fabrikayı kapattım. Bir sure sonra belediyenin arazimi istimlak ettiğini duydum. Ne sordular, ne de beş kuruş ödediler. Daha sonra Türkiye'de birçok ış yerine yatınm yaptım. Hemen hepsi battı. Ben de Türkiye'de yatınm yapmak sevdasından vazgeçtim. den mal satın aiıp döviz kazandırdık. Teşekkür edeceklerine, hep işi yokuşa sürdüler. Bugün AJİnanya, Türkiye'nin mal sattığı ülkelerin başında geliyor. Kimin sayesinde oldu bunlar? Benim ve buradaki diğer Türklerin. Buna karşı Türk hükumeti ne yaptı? " H i ç . " Bizler hep " M a r k " olarak göründük Türkiye'deki gözlere. Kimse etimizin, kemiğimizin olduğunu düşünmedi. Hep göndermemizi beklediler. Bir gün bir yetkili çıkıp da "Derdiniz nedir, bir şikâyeüniz var m ı ? " diye sormadı. Kendi payıma, beni düşünmeyeni, ben de düşünmem. Artık Türkiye benim için güzel bir tatil ülkesi. Çoluk çocuk her yaz birkaç hafta Akdeniz'de güneşlenmeye gidiyoruz. Almanlar bana önce gttldüler Berlin'de minibusle işi yetiştiremiyordum. Bodrum katında bir mahalle bakkalı açtım. Yanımdaki dukkân sahibi Almanlar, bana guldüler. Kısa surede kapatacağımı sanıyorlardı. Bir süre sonra, Alman dükkân sahipleri beni polise şikâyet et Dönmeye niyetim yok Dönmeye pek niyetim yok. Yatınm yaptık battık. Turkiye' "Küpümü doldurdum^ dönüyorum" Göçe ceden olan sadece çocuklar değil. Bazılan " P a r a kazanmak bırsına" dur diyabiliyor. Arif Ekerbiçer bunlardan. "Allaha şükür yiikümıizu tutrok. Çocuklann yüzü göztt açılmadan dönmekte fayda var" diyen 42 yaşındaki Arif Ekerbiçer Antakya'nın Hassa ilçesinden. Memlekette hayvan ticaretı ıle uğraşan Ekerbiçer, Almanya'ya sermaye yapmak için gelmiş. 15 yıl çalışıp " k ü p t t n ö " doldurmuş ve Antakya'ya dönuyor. Arif Ekerbiçer Almanya hıkâyesini şoyle anlatıyor: hem borçlu, hem de ev geçindirmek zonındaydım. Ağabey kazığı yuzünden herşeye "silbaştan" yaptım. 3 yıllığma geldiğün Almanya'da 15 yıl tek başına çalıştım. Kadın kısmı evde otunır, onlan çalıştırmak günahtır. Akşama kadar çocuklann peşinde koşturan kadını sabahın köründe nasıl yataktan kaldınp da fabrikaya gönderirsin? En büyuğü 11 yaşında, en küçuğü 16 aylık 5 çocuğum var. Bir tanesi Antakya'da, 4'ü burada, Allaha şükür yukümüzü tuttuk. Memlekette 2 kath bir ev, 3 dükkân ve 24 dönüm tarla aldım. Biraz da nakitim var. Bununla döviz hesabı açtıracağım. Mark değer kazandıkça, param da artacak. Faizde gözüm yok. Haramdır. Artık dönmenin zamanı geldi. lstediğimizden fazJasına sahip olduk. Çocuklar da buralarda kötü yola düşüyorlar. Yarın öbürgun büyüyünce köşe başlannda öpüşenleri görüp, onlan taklit etmeye başlayacaidar. Nasıl engel olacağım onlara? Dövsem polis hemen elimden ahr. En iyisi gözJeri açılmadan dönmek. Saçlarımın dökülmesinden başka hiçbir şikâyetim yok. 15 yılda birkaç kelimenin dışında Almancayı sökemedim. Doğru durüst Turkçemiz yok ki, Almancayı oğrenelim. Aynca lisan bilmemek işime de yaradı. Dil bilmediğim için onlann gösterdiği işleri değiJ de, daha çok para getiren işleri yaptım. Aslında ne dediklerini az çok anlıyordum, ama anlamamazlıktan geliyordum. Bir de kızdığımız zaman ben Alman'ın dediğini, Alman da benim küfürlerimi anlamıyordu. Öylece bağnşıp duruyorduk. Ne dediklerini anlasaydım başım belaya girerdi. Değil 15 yıl, 15 gun bile dayanamazdım. Türkiye'ye dönünce ilk işim Hacca gitmek. Burada bilmeden de olsa günaha girdik. Gençlik heyecanını bastıramayıp kadına kıza gittik. Içki içtik. Bu günahlardan arınmak lazım. Ben çok yoksulluk çektim. Acısını bilirim. Fakir fukara komşu çocuklarına yardım edip hayır dualanriı almak istiyorum. Şimdi Almanlara son bir kazık daha atabilirsem gözüm arkada kalmaz. Gelirimi duşuk gösterip, dönuş yardımı için Yabancılar Dairesi'ne başvurdum. Yutturabilirsem 56 bin mark daha bir köşeye koyabilirim. Bunlara kazık atmak sevaptır. YUNUS NADIARMAGAM '84 FİNALISTLERI Macera olsun diye Türkiye'de, Topkapı Otobüs Gannda çalışıyordum. Gençtik o zamanlar. Bir Alman arkadasım vardı. Mektup yazıp beni oraya aldırmasını istedim. Sırf macera olsun diye. Parada pulda gozum yoktu. O zaman Almanya'ya gitmek çok kolaydı. Bussıng firmasında ışçi olarak çalışmaya başladım. Aldığımı sağda solda yiyordum. Almanya gibi yerde bekâra para mı dayanır. Işçılık yaşantım bir yıl surdu. Sonra daha fazla para kazanmanın yollarını duşundüm. Kaldığım şehirde çok sayıda Turk vardı. Aklıma, onlara Turk yıyecekleri satmak geldi. Eski bir minibüs ahp, içine raflar yaptırdım. Seyyar bakkal gibi. Zeytin, peynir, fasulye helva, turşu. Bize yakın olan ne kadar yıyecek varsa doldurdum. Minıbusu, Turk işçilerinin çalıştığı fabrikaJann, kaldıklan yurtların onune çekiyordum. 23 saat içinde butun mallar adeta yağma ediliyordu. Tatlı kazanç 1966yılına kadar Sermayeye ihtiyacım vardı Hayvan ticareti yapmak için 100150 bin liraya ihtiyacım vardı. Almanya'da çalışan ağabeyime yazdım. Beni yanına aldırdı. 23 yılda bu parayı bıriktirebileceğimi hesaplamıştım. Bir motor fabrikasında çalışmaya başladım. Eğlencede falan gözüm yoktu. Gece gündüz demeden çalışıp biriktirdiklerimi ağabeyime verdim. 2 yıl sonra evlenmek için Turkiye'ye gidecektim. Paranm bir böiümünü istedim. Bir sürü yalan söyleyip vermedi. Ne yaptıysam alamadım. 2 yıüm boşa gitmişti. Paralan ve ağabeyimi defterden silip, aldığım borç para ile memlekete gidip evlendim. Donduğümde hem parasız, TEMİZLİK IŞÇİLERt RAHAT Bütün Avrupa'da olduğu gibi Batı Berlin 'de de Almanlann yapmak istemediklerini Türkler yapıyor. Temizlik işçıii İsmail Fırat halinden memnun. 13 yıldan beri aynı işi yapıyor. Fazla talip olmadığı için atılma korkusu da yok. Türk çalışanları, Alman MaKyesi'ne yılda 4.1 milyar mark veı^i ödüyor Dııiohıırv l niver>iıe»i Öjjretim l)r. FAKI'k ŞEN'iıı <.alı$nıu><ından Turk topiumunun senelik ortatama gelirınin 16 milyar DM olduğundan hareket edersek, Turk çahşanları Alman maliyesine yılda takriben 4,1 mi/yar DM'lık bir vergı ödemekte. Türk tuketicilenn ödedikleri yıllık katma değer vergisi 1 milyar DM'a yaklaşmakta. Türklerin emekliük sandığma yıllık katkılan (işçi ve işveren payı olarak hesaplandığında) 3,4 milyar DM'a ulaşıyor. Türkler, işsizlik sigortasına yılda 690 milyon DM ve hastalık sigortalarına da takriben 2,1 milyar DM'lık ödemelerde bulunmaktalar. Sadece bir yıllık emeklılik ve işsizlik sigortalan ödentileri ile Turk çalışan nufus F.Almanya'da takriben 275.000 emeklımn bir senelik emekli aylığı ile 52.000 işsızin bir senelik işsizlik parasını karşılamaktalar. Turklere odenen dulyetim ve emeklılik aylıklarının 1980 yılı tutannı 17,812 milyon olarak belırtırsek ve gen dönen Türklerin beraberlennde aldıklan 162 milyon DM'lık ısçı emeklilik kesintileri birikimlerini de buna eklersek, senede ortalama 3,4 mılyarlık bir emeklilik sandığı kesintisı ödeyen bu kitlenın ödediklerine göre bu kurumlardan ne kadar az bir pay aldıklan gayet açık bir şekilde ortaya çıkar. Türkler çeyrek yüzyılhk bir süre içinde A lman ekonomisı için vazgeçilmez bir unsur olmuşlardır. Bugun yabancı işçilerin çalıştığı iş sahalanna bakarsak, 1982yılı saptamalanna göre madenlerde çalışan yabancıların % 75'i, gemı inşa sanayiinde % 69'u, demir çelik sanayiinde % 53 'ü, dökümde % 52'sı ve tekstil sanayiinde %44'ü Turk işçilerinden oluşmakta. Sonuçları şu noktalarda toplayabıliriv Uzun vadede Türk nüfusunun Almanya'da yerleşmesi hem Türk hem de Alman ekonomılerı için yararlıdır. Nisan 1984 'ten ıtibaren Alman araştırma kurumlannın ekonomik gozlemlerine göre Almanya 'daki buyume Vo 3'lük bir orana erişecek ve işsizlik de senelik ortalama olarak 2,150 milyontuk bir duzeyde kalacaktır. Buna göre Almanya'da işsiz kaldıklan takdirde 1 sene boyunca işsizlik parası, gene 1 sene boyunca işsizlik yardımı, eyaletlere göre 4 aya kadar da sosyal yardım alma şansına sahip olan Türk işsizi, 26 aylık bir güvenceye sahip bulunmakta ve bu sırada da yeni bir iş arama şansına sahip bulunmaktadır. /şsizl'ğin daha buyük boyutlarda olduğu Türkiye'de, Türklerin geridonüşlerde şansları daha azdır. Turkiyenin, Almanya'daki Türklerin serbest iş kurmalan ile birlikte yeni ihracat kaynaklan bulma olanağı vardır. Almanya'ya ihracatımız 1975'te 305 milyon dolardan 1982'de 707 milyon dolara çıkmış fakat 1982'deki 1,009 mılyarlık ithalatımıza göre 302 milyon DM'lık bir açık vermektedir. Almanya'da büyük tüketim olanaklan olan 1,5 milyonluk Türk kitlesine yönelik olarak Türkiye ihracatını büyük ölçude arttırabilmelidir. Türkiye, tarihinde ilk defa böyle bir büyük kitleyi bir ülkede bulundurmaktadır. Alman ekonomisinde önemli bir yer tutan bu kitlemn bu ülkede kalması, dolaylı olarak da Turk ekonomisine kalkıda bulunması önemli bir olaydır. Katılma no: 181 Ycaın: Dönüş yolunda