Catalog

9 KASIM 1983 EKONOMİ CUMHURİYET/9 ITO Yönetim Kurulu Başkanı Kuşçulu ve Sanayici Erdoğan Demirören faizlerin, sermaye piyasasının varolması ve işlemesi koşuluyla serbest bırakılabileceğini savundular. Günün aynası tthalat transferleri ağustos ayında hız kazandı AVKARA, (ANKA) Son aylarda yavaşlama gozlenen ıthalat transferlerinın ağustos ayında yeniden hızlandığı gözlendı. Edinilen bilgiye göre, ağustos ayında doviz odemesi gerektiren 694.5 milyon dolar tutarındaki ithalatın yüzde 70.2'si oranında 496.9 milyon dolarlık transfer yapıldı. Soz konusu oran temmuz ayında vuzde 59.4, geçen yıIın eş ayında ise yuzde 63.2 duzeyinde bulunuyordu. Bu arada. ocakağustos döneminde gerçekleştirilen ithalat transferlerinin 3.7 milvar dolara ulaştığı hesaplandı. Soz konusu transfer doviz ödemesi gerektiren 5.3 milyar dolar tutarındaki ithalatın yuzde 70.1'ıne eşit bulunuyor. Yılın ilk 9 aylık doneminde gerçekleştirilen transferlerin geçen yılın eş donemindeki 4 mılyar dolarlık ithalat transferlerinden yuzde 7 oranında 300 milyon dolar daha az olduğu göruluyor. TARTIŞMA KONUSU OLABILECEK SORULARI IŞADAMLARI VE UZMANLARA SORDUK Uras: Tam serbest faiz uygukanası dünyunın hiçbir yerinde yok NİLGÜN UYSAL Halen özel kesimde çahşmakta olan eski plancı Dr. Güngör Uras sorularımızı yanıtlarken serbest faiz ve konvertibiliteye geçişin sınırları ve sorunlan uzerinde durdu. Güngör Uras'ın sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle: 1. Türkiye'de serbest faiz uygulanamaz. Uygulanamaz olduğu için uygulanamaz. Mal ve hizmet akışımn serbest olduğu koşullarda serbest faiz uygulama olanağı vardır. Kaldı ki, dünyada para akışımn serbest olduğu ülkelerde bile faizi bir otorite belirler. Bu otoritenin tam yetkisi vardır. ABD'deki Federal Rezerve böyle bir kurumdur. ABD'de bankalar "prime rate'M belirlerken yine de belirli sınırlar içinde serbesttir. Diyelim ki, Federal Rezerv, faiz oranlannı % 9 olarak belirlemiş olsun. Bir banka ya da firma faizi *fa 10 ya da % 8 üstünden çahştırmaya başladığı zaman sorun çıkmaz. Ama °/o 13'lük bir faiz oranı devreye girdiği zaman, Federal Rezerve duruma müdahale eder. Bu müdahaleyi yaparken de gerekçesi "haksız rekabet yapıldıgı"dır. Başka bir anlatımla, o koşullarda Federal Rezerve yüzde 13 faizi vereni haksız rekabet yaptığı ve sonunda da yıkılacağı için durdurur. Ama bunu yapmadan önce de durumu tetkik eder. Hareket. "speküla Toplu Konut Fonu'na 1 milyar lira daha aktarıldı ANKARA, (a.a.) İmar ve Iskân Bakanlığı'nın Toplu Konut Fonu'na bir milyar lira daha aktardığı bildirildi. Kooperatiflere bugune kadar ödenen hakedış ve avans miktarı 18 milyar 022 milyon 441 bin 559 liraya ulaştı. Toplu Konut Fonu kredisinden yararlanmak amacıyla dört bin 158 kooperatifîn 292 bin 970 uyesi hak sahipliği için başvuruda bulundu. 4 bin 22 kooperatifin 269 bin 446 uyesinin hak sahipliği onaylandı. Hak sahipliği onaylanan bin 196 kooperatifin 64 bin 511 uyesine toplam 52 milyar 680 milyon 136 bin 468 lira kredi açıldı. Türkiye'de korivertibilite olsa, devlet, petrol almak için mobilya ya da viski almak isteyenlerle birlikte arttırmaya girerek döviz temin etmek zorunda kalacaktır. Önnmüzdeki günlerin ttç tartişma konusu Cantürk: İran'a 1 milyar dolar ihracat hedefine ulaşacağız ANKARA, (ANKA) Türkiye'de bulunan Iran Ağır Sanayi Bakanı Behzad Nebavi'yi kabul eden Ticaret Bakanı Kemal Canturk, " İ r a n ' a 1 milyar dolarlık ihracat hedefine çok ya kında ulaşacağız" dedi. Nebavı'yle Turkiye ve Iran arasındaki ticari ilişkilerin son durumunu gorüşen Canturk özetle şöyle konuştu: "Bu senenin ilk 8 nyında tran'a 655 milyon dolarlık ihracat yaptık. Bu rakam geçen sene 400 miljon dolar, daha onceki sene 137 milyon dolardı. Sanınm 1 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşacağız. Belki de biraz gececegiz. ' Iranlı Bakan Behzad Nebavi ise malların zamanında İran'a ulaştırılmamasından yakındı \e şunları söyledi: "Aramızda iki ana sorun var. Biri, malları zamanında ihraç edemiyorsunuz. İkincisi de, limanlardaki tıkanma nedeniyle transit mallar bize zamanında ulaşmıyor." 1. Faizler serbestçe beliriensin mi? 2. Türk Parasını Koruma mevzuatı kaldırılsın mı? 3. tthalatta liberasyona gidilsin mi? tif m i " diye bakar. Eğer spekuletif değilse, oturur kendisi yeniden faizleri gözden geçirir. Türkiye'de de faizlerin belirlenmesinde böyle bir otoriteye gerek vardır. Spekülasyonu önleyecek bir güce... Yoksa, faiz serbest olursa çok yukarı çıkar. Faiz paranın fîyatıdır. Fiyat da bir malın kıtlığını yansıtır. Para kıtsa onun da fiyatı yüksek olacaktır. Turkiye tam konvertibl bir ülke olsaydı, faiz paranın kıtlığı ölçüsünde yukan çıkıp dünya ölçülerini aşarken Türkiye'ye de dışarıdan sermaye (para) gelecekti ve faiz spekülasyonu besleyecek ölçüde yükselmeyecek, piyasa güçlerine bağlı kalacak. 2. Türkiye'de konvertibilite de olmaz. Olabilmesi için döviz fıyatının serbestçe tayin edilmesi gerekir. Türkiye'de dövize olan talep: (1). özel kesimden (2). Kamu kesiminden kaynaklanır. Bu arada ithalatın yapısına da dikkat etmek gerekir. Petrol ve enfrastrüktür yatınmlannın gerektirdiği döviz talebinin karşısında özel tüketim malı talebinin gerektirdiği döviz talebini de hesaba katmak zorundayız. Türkiye'de konvertibilite olsa, devlet, petrol almak için mobilya ya da viski almak isteyenlerle birlikte arttırmaya girerek döviz temin etmek zorunda kalacaktır. Bunun yapılabilmesi için de şimdiki gibi döviz açığının değil döviz fazlasının olması gerekir. Kambiyo kontrolünün hafîfletilmesi başka, kontrolün tamamen kalkması başka bir şeydir. Türkiye'de kambiyo kontrollerini hafîfletmek gerekir. Türk Parasını Koruma Kanunu'nuherşeyi kontrol eden bir mevzuat olmaktan çıkartıp "kambiyo denetim mevzuatı" haline getirmek zorunludur. Ama şu da bir gerçektir: Kambiyo üstündeki tüm tahditleri (sınırlamalan) hiçbir ülke kaldırmamıştır ki, Turkiye kaldırsın. Çok da hayalci olmamak lazımdır. 3. İthalatta serbestlik sanayinin terbiyesi için kullanılabilir. Ama ülke enfrastrüktür yatırımları için gerekli dövizi bolca ve rahatça bulamıyorsa, fazla serbestliğin bir anlamı yoktur. Kuşçulu: İthalat serbestisine hızla geçilmeli İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Nuh Kuşçulu ve sanayici Erdogan Demirören, sermaye piyasasının varolma ve işlemesi koşuluyla serbest faize geçilebileceğini belirtirlerken konvertibiliteye şartlı geçişi de savundular. Kuşçulu şöyle konuştu: 1. Faiz serbest bırakılmalıdır. Ancak bunun yanı sıra mutlaka Menkul Kıymetler Borsası da calışır durumda olmalıdır. Başka bir anlatımla, Menkul Kıymetler Borsasf nın çalışır durumda olması ve centilmenlik anlaşmalarına izin verilmemesi kaydıyla faizin serbest bırakılmasından yanayım. 2. tthalat ve ihracat dengesinin sağlanması ve Türklerin dışanda sermaye hareketlerine katılmalannın izne tabi olması kaydıyla konvertibiliteye geçilebilir. Altın ahm satımının da konvertibiliteyle birlikte yürümesi gerekir. Merkez Bankası altın alıp satacak biçimde teçhiz edilmelidir. Turk Parasını Koruma Kanunu'nun tamamen kalkması gerekir. Sıkıntının çoğu da aslında bu kanundan gelmektedir. Bu kanun yetki kanunu haline gelmiş ve her hükumet onu istediği gibi kullanmıştır. 3. ithalat serbestliğine hızla geçilebilmelidir. Ancak bunu söylerken gerçekçi kur uygulanacağını ve gümrüklerin de ilk adımda belli bir koruma yapacağını varsayıyorum. Tabii, gümruk korumasının da belli bir oran içinde ve zamanla aşağı çekilmesi koşuluyla... Yaptığımız bir araştırma 11 Sayılı Liberasyon listesinden 1 Nuh Kuşçulu DUNYADA NELER OLUYOR? Şili pes etti ve moratoryum istedi Şili, borçlarını ödeyebilmek için uluslararası bankalardan yenı bir süre talep etti ve 9Ogünlük moratoryum istedi. Şili'nin, alacaklı 611 bankaya, bu yıl vegelecek yıl ödenmek üzere 3.4 milyar dolarlık borcu bulunuyor. Bilindiği gibi, Şili'nin borç ödeyebilmesini sağlamak amacıyla, uluslararası bankalar daha geçen temmuz ayında 1.3 milyar dolar kredi açmışlardı. Şili Malıye Bakanı Carlos Caceres bu moratoryumun son olacağına dair söz verdi. Üçüncü Dünya ülkeleri 800 milyar dolar dış borçla IMF'ye mahkum görüntiyor Ekonomi Servisi Uçüncü Dünya ulkelerinin borç sorunu giderek içinden çıkılmaz bir hâl alıyor. Yapılan hesaplamalara göre, 800 milyar dolan bulan borçlan için soz konusu ülkeler ana para \e faiz olarak bu yıl sonuna kadar 95 milyar dolar ödemek zorundalar. Ancak, bu ödemenin nasıl gerçekleştirileceği sorusu henüz yanıt bulrnuş değil. Yüksek faiz oranları, Üçuncu Dünya aleyhine gelişen dış ticaret hadlerı, daralan ticaret hacmi gibi sorunlar, varlığmı sürdürdükçe ödemeler de gecikecek gibi. Yapılan tahminler, borç sorununun önümüzdeki yıllarda da ağırlığını koruyacağı yönunde. Üçüncü Dünya'nın cari işlemler açığının 1986'ya kadar yılda ortalama 75 milyar dolar düzeyinde seyretmesi bekleniyor. Geçen yılki rakam, 68 milyar dolardı. Bir rapora göre de, en fazla borcu bulunan 10 ülkenin 1985 yılı sonuna kadar 90 milyar dolar ortavadeli krediye ihtiyacı var. Bu on ulkenin çoğu, dünyanın en borçlu bolgesi Latin Amerika'da bulunuyor. Bu ülkelerin şimdiki durumları ise, hiç de içaçıcı görunmüyor. Borcunu ödeyemeyen ülke hemen IMF'nin daraltıcı politikalarına sarılıyor. Işte en büyük borçlular ve son durumları: • BREZİLYA 90 milyar tutarındaki dış borcuyla Üçüncü Dünya'nın toplam borcunun yüzde 10'una sahip Brezilya, hem dünyanın en borçlu ülkesi, hem de borç ödeme konusunda en dertli ülke. Brezilya en sonunda IMF'nin koşullarını kabullenmek durumunda kaldı. Ama, bütün Brezilya sokaklan IMF anlaşmasını protesto gösterileriyle sarsılıyor. Brezilya Hukümeti, şimdi tam bir açmaz içinde. • MEKSİKA 1982 yılı ortasında "borç bombasını" patlatan ve 85 milyar dolarlık borcunu ödeyemeyeceğini açıklayan Meksika, şimdi oldukça iyi durumda. Geçen ay başarıh bir biçimde 11.5 milyar dolarlık borcunu erteletti. Yine de, Meksika'da enfiasyon oranı yüzde 100'lerde geziniyor ve bu yıl GSMH'nın yuzde 5 oranında düşmesi bekleniyor. • ARJANTtN Falkland savaşı Arjantin'e pahalıya oturdu ve 40 milyar dolarlık borcunu ödeme gücünü zayıflattı. Arjantin'in bu yılki 4.5 milyar dolarlık faiz borcunu ödeyebilmek için 1.5 milyar dolara acil ihtiyacı var. Savaş öncesinde bu ülkeye 6.6 milyar dolarlık kısa vadeli kredi açan uluslararası bankalar, şimdi yeni borç verme konusunda daha temkinliler. • VENEZUELA 1970'li yılların petrol zengini Venezuela, petrol fiyatlanndaki düşuşle birlikte borç ödemekte teklemeye başladı. Venezuela, 18.5 milyar dolarlık borcunun ertelenmesi konusunda bankalarla yaptığı göruşmeleri 1984 başına kadar ertelediğini açıkladı. Bu tutar, Venezuela'nın 32 milyar dolarlık borcunun yansından fazlasını oluşturuyor. Erdoğan Demirören Sayılı Liberasyon listesine alman yani ithali serbestleşen malların ithalinin azaldığını gösterdi. Bu da ilginçtir. ERDOGAN DEMtRÖREN Erdoğan Demirören ise sorularımızı şöyle yanıtladı: 1. Serbest faiz uygulanabilir. Ama sermaye piyasasının da varolması ve işlemesi koşuluyla... 2. Türk Parasını Koruma Kanunu tedricen değişmelidir ve bunun yapılması şarttır. Belli sınırlar ister istemez kalacaktır tabii. O sınırlar bugün en liberal ülkeler ve hatta Isviçre için de sözkonusu olan sınırlardır. TPKK'nın revizyona kesinlikle ihtiyacı vardır. 3. İthalat serbestliği kademeli olarak getirilebilir. Ancak AET ulkelerinin uyguladığı ve icabında yüksek gümruk duvarlan oluşturulmasını sağlayan 60. madde benzeri önlemleri de içeren bir serbestliğe gidilmelidir. Dünya Bankası Peru'yu tehdit etti Dunya Bankası. askeri harcamaları kısmaması durumunda Peru Hukümeti'ne kredi vermeyeceğini açıkladı. Askeri harcamaların butçenın üçte bırıne ulaşması ve son olarak Deniz Komutanlığı'nın 1 milyar dolar maliyetli bir askeri Iiman inşa girişiminde bulunması, zaten borçlannı ödeyemez durumda bulunan Peru'nun uluslararası bankalar nezdindekı itibarını azalttı. Bunun uzerine harekete geçen Dunya Bankası, Peru'nun silah satışlarını azaltmaması ve Iiman girişiminden vazgeçmemesi durumunda 200 milyon dolarhk krediyi askıya alacağını bildirdi. Dünya Bankası'nın soz konusu kredisi olmaksızın Peru'nun bu yılki borçlarını ödeyemeyeceği bildirihyor. Her isteyene telefon olanağı sağlayacak tesisler açılıyor Ekonomi Servisi Turkiye deki telefon sorununun en kısa surede çözülmesine katkıda bulunacak TELETAŞ ve NETAŞ tesisleri, cuma günu Ulaştırma Bakanı Mustafa Aysan tarafından hizmete açılıyor. PTT Arla Fabrikası'nca kurulan TELETAŞ şirketinin yeni tesisleri ile NETAŞ'ın Türkiye'de ilk kez gerçeklestirdiği "sayısal telefon santralı "yla her isteyene telefon olanağı sağlanacağı belirtiliyor. Tesislerin tanıtılmasıyla ilgili tören Ümraniye'de saat 9.30 da yapılacak. Torene Ulaştırma Bakanı Aysan'ınyanı sıra PTT Genel Müdurü Servet Bilgi de katılacak. Işçi Kredi Bankası tasfiye sürecine girdi ANKARA, (ANKA) Bakanlar Kurulu, İşçi Kredi Bankası'nın bankacılık işlemleri yapma yetkisini kaldırdı. Resmi Gazetede yayınlanan karara göre, İşçi Kredi Bankası mevduat toplayamayacak ve otekı bankacılık ışlemlerini yapamavacak. Halen Turkiye İş Bankası'nın gözetiminde olan Işçi Kredi Bankası, böyiece tasfiye sürecine girmiş sayılıyor. Uluslararası /Mersin acıkh Uluslararası Mersin Şubesi bugün Mersin ve yöresindeki ihracatçılarımıza, sanayicilerimize ve tüm işadamlarına uluslararası bankacılık hizmeti vermeye başlıyor. Artık Mersin'de de, akreditifler gününde açılabilecek, vesaikler gününde tamamlanıp gönderilebilecek, vesaik bedelleri çabuk tahsil edilebüecek, Mersin ve yöresindeki ihracat daha kolay, daha hızlı ve daha kârlı olacak. DISBANK Iurk Dıs Ticaret Bankası DOVİZ KURLARI Dovizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 hveç Kronu 1 hviçre Frangı 100 ttalyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kanada Doları 1 Kuveyt Dinarı 1 Noneç Kronu 1 Sterlin 1 Suudi Arabistan Riyali Doviz Alış 254.90 232.42 13.52 95.10 4.68 26.39 31.27 84.82 32.27 117.01 15.70 107.71 206.23 873.08 34.16 377.51 73.25 Doviz Satış 260.00 237.07 13.79 97.00 4.78 26.92 31.90 86.52 32.92 119.35 16.01 109.87 210.35 890.55 34.85 385.06 74.71 Efektif Alış 254.90 220.H0 13.52 95.10 4.45 26.39 31.27 84.82 32.27 117.01 14.91 102.33 195.92 829.43 32.46 377.51 69.58 Efektif Satış 262.55 239.39 13.92 97.95 4.82 27.18 32.21 87.36 33.24 120.52 16U7 110.94 212.42 899.28 35.19 388.83 75.44 ÇAPRAZ KURLAR / ABD 18.8535 Avusturya Şilini 54.4658 Belçika Frangı 8.1515 Fransız Frangı 7.8989 Isveç Kronu 1623.56 Italyan Lireti 1.2360 Kanada Doları 3.4798 S. Arabistan Riyali 1 Avustralya Doları: 1 Kuveyt Dinarı: I Sterlin: DOLARI 2.6803 9.6589 3.0051 2.1784 236.65 7.4619 0.9118 3.4252 1.4810 B. Alman Markı Danimarka Kronu Hollanda Florini tsviçre Frangı Japon Yeni ,\orveç Kronu ABD DOLARI ABD DOLARI ABD DOLARI Uluslararası Mersin Şubesi Uluslararası'nın bütün şubeleri gibitam kambiyo yetkilidir ve bütün dünya ile direkt teleks bağlantılıdır. Uluslararası Mersin Şubesi, Mersin'i uluslararasına açıyor! ALTIN GUMUŞ FIYATLARI Cumhuriyet Reşat 24 Ayar (gr.) 22 Ayar bilezik (gr.) Gümüş (gr.) ALIŞ 26.800 27.000 3.720 3.385 91.00 SATIŞ 26.900 27.500 3.730 3.490 93.00 INTERBANK M ULUSLARARASI Inönü Cad. Goksu Işhanı Tel: 136 22 Teleks. 67 299 ibmr bir dünya bankasıdır.