Catalog

23 AĞUSTOS 1981 EKDNOMİK 8OKC Kısacm «KİTIeı» <Hye andan Kanuı tktlaMİl bAflterlnin T'cnicten düzcnl^DZoesl kozHtSQ soo gifoleftte ycnkluı lüademe Eelmiy bulunnyor. KİTTerde blr r*Tnıwı'ffT' förer de slmış bir klçl olarak riae gflre bn «KÎTTer •onrnn» neredn k»TTu.klanıyor ya da Ki'l'lerde ıtfoım Urttyaa nereden dofuyorî TÜMER Büındıgl glbi genç TürJdye Cumlnırlyeta'nm fcuruhış yıllan otan 1923 31 dönemtnde bütıln özendırici ve k o ruyııcu önlemlepe rağmen özel teşebbüs gelışemsmıştır Bu arada 1929 dtınya ekonomıi buhranı aa lıoeral ekonomı duzenlne karşı güvenl sarsmış ve bu koşullar altmda Türtoye'de devlet işletmecilıgının devreye gırmesı zorunlu olmuştur Taniısel suredn aynntılanna gırmeden hemen beUr+eyım fa bugün varılan noktada KÎTlere üıskın üç yaklaşım dıkkati çefcyor Birırv ci olarak denıyor kı KlTler bujiık açıkîar varıyorlar ve enîlasyonun bnemll bir kaynağmı oluşturuyorlar îkınci olarsk demyor M KTTler aşın isühdam polnıkası ızlıyorlar ve bir masada ddrt kışl oturtarak çok venmsız çalışıyorlar Üçunctı olarak da denlyor kl KÎT'ler verlınll, rantabl çauşmayı b«»cereınedıklerl lçın ekononuye yüi oluyorlar SORU Haklı ya da haksız bu iddialar» yol ıçan nedrnler.. TüMER Önce şunu saptaınak gerek Gerçekte KİTler bellrli bır zorunlui sonucu dogmuşlar ve büHln tarıhsel gelışme •Ureçlerl Içmde slyasal ikttdarlann rutuml&ma göre ya başanh olmuşlar ya da gerçekten chırçun bir nıtehk kazannuş, başanaut gdrUnmüşlerdır. Ancak KİT ler bugtın bütlln kendılenyle ılglll olarak yapılan spekülasyonlara ragmer. mılU «ehnmızin yüzâe 810*unu, katma değerin bır bu kadanrı sağlamaita. iınalât «anaylinin Ucte blnnl oluşturmakta ve ıhracatta da «on derece önemll çabalar lçınde bulunraktadırlar SORU Şimdl bu varüan noktada KtT^nin »orunlann» {AESHI olarak neler dneriliyor0 Bu onerilerl nasıl karşdıyorsnD B ve slzin bımların dışmda finerilcrinir rar mı? TÜMER KÎTler içln bilındığı pbı çeşıtli ftnerüer öerl «UrtllmüştUr. Bu önerUer arascıda KİTlertn öze! sektöre devri da Tardır Benoe KİTlertn özel sektore devrl düçünülemez. Bir k»re bu. daha sonra da anlatacağıın gıbi tarihsel gerçeklere ve yurt ekonomlslnln gereklerln* aytan olur Bunun dışında KİTler İçln lki seçenekten sos edllebılir. Binnci geçenek çudur KTnerin bugünkU statülertnl korumalan, fakat vertmll ve raatabl lşletmeter hallne getirllmeleri. Sanıyomm, halen getirilen önerüer ve yapılan çalısmalarda da daha çok bu seçenek ürerlnde duruluyor. SORU Bn «©çeoefta benfangfnmeel haHnde nasıl blr jenld«n döırnleme ve Siftttlenme raodeH sftı komıro olabfllr* TÜMER Birlnd seçeneğin tercih edılmesl hallnde örgfltlenme sorunu salt örgütleame teknJJıvle Ugıli düzenlemeler %çtr smdan elealınabUlr. Buna göre tıpkı dzel Işletmelerde olduğu gibl her KİT l$letmesl İçln başlıca Uç konu önem kajamnaktadır. Birlnctal blr lçletmede yetM ve sorumluluklar na«ü dagılîTUürtadır ve bunlann amaçlara döntlk olarak ışlerliklerl var mıdır'' tkmctaı amaçlarla gbrevler sorumluhıktar baçanlar, orgüt içinde öiçulebGır bır alsteme baSlanabilınl? midir? ÇUnkü bunun olmadıeı yerlerde bapurlan blçmek ancak gübl»ktıî ya da slyasal blçutlerle olmaktadtr kl bunun saktncaları artık berkesçe bUınmektodir Üçüncü olarak da öagüt lçinde stratejık ve ru*ın karar merkezlerl iyl yerlestirltaıış mldir re bu yerleştirmeler kararlarda etklnlljti ve «üratl artıncı bir nitelık taşımakta nudır"' SORU Size Eöre blrtod seçerpjHn fc»p«renv lçinde bo «tetaıtk» dÖ2enlenıeler yapıhrm KtTTer tonmn ne Blçude çönimJenmiş olur? Bunlar verimll işletoıeler hallne Kplebillrler ınl? TÜMER Bu soruyu yanıtlamak gerçekten kolay degil. Çünîdl bılındıgi gıbı her işletme kendi pazanmn koşullanna g'ire ve bo^rianr.a porc bfçım alır. geliçır, bltyür ya da çöker Avnca bu konuda havalcl olmamak lazım Aynı pazar ıçmde çıli"îan blr ka^ıu ve brel lyletme ele alındıfırda karnıı *$'etm»suıin özel işleTmenln büyük esneklijine, para kıvraklıgma enj mesı kolay degıldır. Cumhuriyet 5 EKONOMİDE EKONOMİDE DİYALOG Melih Tümer kimdir ? lstanbul tktisadi Ticari llımler Ahademisi Styasal Bılimler Fakültesi Dekanı Profesör M#iıh Tümer 1924 doğumlu Tümer yükseh öğrenımım Istanbul Yükseh Ekonomı ve Ticaret Okulu'nda tamamladıhtan $onra ekonomı doktorasım Parıs Ünıversıtesfnde yaptı. Turkiy» Sınai Kalhmma Banhan. D«nizcıhk Bankası ve ç«şıtlı sırtai ışletmelerde çahştı. İtT^A'da 1970'de doçent olarak akaaemıh kanyerıne başlayan Tumer Uluslarara n Oğrvtmen Sertifikası (ITP) $ahibıdır EKONOMİ SERVİSt ŞEFİMİZ OSMAN ULAGAY PROF. MELİH TÛMER (SAĞDA) İLE... Erteİenen dış borçlar (AMKA) Türisiye'nln ertelenen dı? borçloNr MiömOnOn Türk lirosı korşıltklon, Bütçe'ya geBr »PBftJedlldl. Bütçe'y* gellr kaydedlten ertelenen dış borçTürk Ihosı karşılıklon 40 mllyor liroyı bulı/yor. 1MF, ı yilksrda bu uygulamaya korşı crkmıa ve ertelenen dış bofçlorm Turtc liroeı karştlrklonnın bütce geMri sayılamayaoağım vurgulamıetı. Türk lirosı karşılıklan butçe gelırlerl lclnde «Vergl dışi rtonnal pelirter» kolaminde gdrülüyor. Nitefcbıt, mort oyında 4.94 mtiyor Hra. nlsan ayında 7,66 milyor Hra v» bazJran oyında 7.73 mityar llra olon «Vergl dışı ncnmat gettrtof» fcatomt, maym oymda 45,15 milyar Hra o l o Bu tutor buyük dktfde •rtelenmiş blr borçlo'HraM fntşrtıtclanndon otuştu. fın K/r/er fcdr/ı (Cumhurfyet M ro«u) MGK. KİT KomfcyortunMn Incatemeatne alınaa KfTTertn 1977 v« 78 k<Wf*k 1979 yıhfli 14 rnllyar 110 mflyon 184 bln llra kdrta kapodıklan beilrlendi. Reefnf Gazete'de yayınkman KİT'lerln 1977 1978 v» 79 yıllanna lllşktn kâr • zaror tablolannı göa > tortr tabtoda THY, SOmerbanlc, T. Demlr Celik l>Ietm«l«r1. MTA. TEK, PO.. TPAO, Petklm, DMO, Bağ Kw, Ifisr Bankası. Mllll Ptyango. Devlet Yatıntn Bonkası. Emekll Sandığı, Zlraot Bankası, KBI ve TKİ glbl KİT'lerln 1979 yılını kârta tapattıklan bellrlendl. TRT 1979 yılında 81 mll yon llra zarar ederken. Çay Kur 15 mllyoo llra, DDY Isletmeel Ise 6 mllyon llra zarar «ttller. DDY Esklşehlr Lokomatlf ve Motor Sa nayll işletmesl 24 mllyon, Adapazan Vagon Fobrlkası 9 mllyon, Slvas Demlryolu Maklne San. Müessesesl tse 23 mllyon llra zarar ettller Ulagay sordu, Tümer yanıtladı: 44 Anadolu Cam MîRSİN (Cumhurfyet) Mersin'de kuruiu ©am sanaylln)n, 1981 yılının llk 7 crylık donemırtde başta Ortadoğu olmok üzere ceşıtll Cırke'ere 15 m.lyon 600 b,n kılo pencere camı v© 24 mılyon 147 b n kilo şışe dışsatımını gereeklestirerek, ülkeva 18 milyon 390 bln 941 dolar dövlz soğladıgı cğrenıld' Gecen yıl 25 mı yon do.'arlık dıssotm eerçek'eşt r e n Anadolu Cam Sanayıi'mn bir yetkıl's , bu yılkl dışsatııntJni 30 mityon dolar dövtz gırdlğın'n beklendığlnl söyiedl. KİTIer, ekonominin kamburu değil, taşıyıcısı olmalı,. runtarto teryı karçrm gettrmlyrir Blrtndsi Tflfk aaaaytleema modelı istihdam sorununu çözememlştir VB K t n e r bihnçU ya da bilicçsız olarak bu konuda buyük sontmhıluk yOklenrnislerdir. SORT7 Tanl sanaylleemede ffnemH »ianı»l»r rap*n flael aektöran tstteHk sorununu çozmedetd katkısı yetersiz mi kaV nnstır? TÜMER Ö2»I lsleönelerin teknolojl Beçüntade, emek yogtm ve kapıtal yogun teknolojl arasında yurt gerçeklenne uvffmw biLnçli «eçım yaparnanaş olmalan, onlann çok büyük bir kusurudıu1. Elbette Jd devletin bu konuda açıkseçık bir pol'ttkasmm bulunmamasi da bu sonucu varatan baslıca etkenler^ aen bırt otasustur. SORU tkinci seceoeti yeflcmenlzln Dedenlertnl snUtıvar* TÜMER Evet, Koncl olarak Turktye'de bugüne dek u y gnlanan ssnavıleşrae modell, bolgeler arasındakl dengesizliklerl giderememıştır. Uçuncüsü, özel kesımde sennaye bınkmıl husü olmuşsa da. bunun yatınma dönüşmesi ya çok spekülaüf alaalarda. ya tamamen iç pezara dönük alanlarda ya da tekelci koşullar yaratmak amacı taşıyan alanlarda olmuştur DördüncÛ olarak sanayimlz kendl teknolojlsıni Uretememlştır. Beşinci oîarak Turk sanayil lşgflcü ve personellni la Uzerinde egıtme işlevlnl »p^ekleştirememlştır SORU peM ba ikinci «rçenek na^ıi btr flrrütl«nne tno> deU (tcrekttriyor? Tt MER Işletmelenn ttrgütlenme tnodellerl. örgüt yaptlan uzım sürell amaçlanyla yakmdan ilgllidlr Şrmdl İkinci seçenek de KİTlere bırden lazla amaç venlecegı, işlev yüklenecegl İçln büttln K t n e r içtn tek bır örgütlenme raodeli ortaya koymak yenne hpr KİT içın kendı ozeılıklerine uygun amaçlar ve stratejiler saptamak daha uygun olacaktır. Bazı KlTler teknolojı üretmek anoacına yöneîk olur ve buna gbre örgütlenir. Bazılan bolgeler arasındakl dengesızlığı azaltacak bir gbrev yüklenır ve buna gore orgutlerur Bazı dığer KİT .erde t*mel amaç lstıhdam yaratmak olur ve örgutlenme de byna gore yapüır, © • mek vogun teknolojilere atırhk verllir Bunlar dışmda bir dlger nokta pazar kavranunın çok iyl tBrumlanmasıdır Blzde ptszar kavramı genellikle iç pazar olarak anlasılmaktadır, bu yanlıstır. Uîuslararası işbölümü ve karşılaştırmah ınalıyeUere gore en avantajlı sanayilerin hangıleri oldugu saptandıktan sonra bu sanayıler ıçın pazar kavramı iç ve dış pazan bırlıkte içermek zorundadır. Krr n er de pazar kavrammı böyle almalı ve buna g«re optımal vnlvüklüklere ?etinlmelıdırler SORU İç pazar için örfütlenme modell tarklı mı olmalı? TÜMER tç pazar içın orgütlenme ilkesl ise her lşletme grubunun kendı planlama ve pazarlama ünitesıni laırması biçlminde olmalı. Bunu ben bir merkeTi planlama biçunınde düşünmüyorum. Bıınun burada açıklanması xızun stırecek çeşıtli sakıncalan olabülr. Bunun yerlne «özvönetlm modfU» derwnobillr. SORC Bir de bfflyorsunm msrktdr keldlnglerl» Snerlst rar. TÜMER Efendim .benlm benİTiseeUghn üdnd seçenek içipde holdıngleşme önensine yer yoktur. Ancak bırtncl seçenek ıçmde holdingleşme duşünülebılir Yanl bırinci seçenek daha çok «KtTieri ekonomiye yük olmaktao nasıl Joırtanrız» düşüncesıyle yola çıkt:gından burada holdıngleşme dusunu'ebüır Burada bırinci koşul sıyasal ikudarlarm KİTler Uzenndekl etkllerini azaltmak, ellenni bu kuruluşlardan çektırmektır. Bu yapılabildigl takdlrde KlTier bu1 ölcüde feendilerlne geleblllrler. DESIYAB Açık bu'unon Devıet Sonayl ve Işçi Yatırım Bankast Genel Müdür Yordıncılığına. All Kemol Yabonoğlu atannvstT All Kemol Ya bonoığlu'nun bu goreve otanrnasına liışkın Bakanlar Kurulu Varan Resml Gazete'nın bugunkü soyısında yoyınlanmıştır SORTJ Denrfn Mr de tktocf aeçeaekten sAı etÜnH. KtT*lerln yenlden dtizenlenınest Jçtıı. Biı tkfnet •eçene^l bfras *Ç*" bfllr mislniz? TÜMER Efendım, benee btrtneî seçetek KTnertn istovi TW Türk ekonoınısıne ka'Ju potansiyelleıl açısındaa yetersla kalacağı İçln ben üanci seçenek lirertnde dınuyoruan. Bu ikinci seçenek «KtTTer, Turkiye ekonomlsinde. Törkive'nlıı ekooomlk. tophnnsal ve teknolojlk kaltonmasında. araaçUn iyl tammlsnmifli, etldn bir görev yüklenmeUdlr» noktasmdan yola çıicmayı perektlrıyor Benım kanaatıme gbre birlncı seçenek yerlne btı ıkınci seçenegın benimsenmesınde, Türkıve ekonomî'i ve Türk ••ophnnunun yapısı açısmdan daha büyuk yararlar vardır. SORU Bu sonuca nereden ve nasü vanyoırom»*" TÜMER Türk ekonomısinin bugün lçinde buîundojfu ta> «•ıilar ve elll yülık sanayile'çme deneviTrrtmiî birf bazı clddi so İSTANBUL (THA) Türk Ytong fırmaSının ılk ksz yu r t drşına prefabrık konut maİ7emesı ihrac edeceğı ve Lıbya ıle 1 5 mılyon dolorlık dışsalım lcın bağlantı yapan fırrnartın mlzemenın 400 bın lırolık ı'k bolumürü» dun gonderdı^ı belırt Idı Ytong fırması mall ve Worı Işler müdurü F6th| Hıngınar dan alınan bılgiye göre Lıbyanın Mıssurata kentınde kuruiu dem r celık fabrıkalarmın İO|nanı olarak 200 prefabrik konu tun malzemenın temınl konusunda L bva vetkllı mokamları y a bağ antı sacjlanmıştır 1 5 nıiyon dolar tutarmdakı bağlantm'n tumunun 10 bin tondan o'uştuğunu ve ılk partı olarak " bın ton ma'zernpnın dün gânderıldı<3ım soy syen Hıngınar sozkonusu 200 konutun 6 cy ıcınde tcTamlonmış olacağı nı kaydettl Prefabrik ihracat GÜNÜN KITAPLAR! GUNUN KİTAPLARI GUNUN KITAPLARt GUNUN KİTAPLAR! GUNUN KİTAPLARI ANA YAYINEV1 Merhum Reşot Ekrent Koçu'nun ÜÇ YENİ ESERİNİ sunar. OSMANLI PADİŞAHLARL44a büyük Doy sayrsu Ayrıca: 36 sayfa.kuşekâğıda basılmış renkll padışah portreleri. Fiatı: 600 TL. BILIM^ SANAT, ATLIK KULTÜK DEMGİSİ AdvSTOe f l EDEBIYAT AĞUSTOS SAYISINDA •arif ayirfen çevik«sezaı uğLrkjkâmii aydogan» ömer ernç»neap evîıce» rahmi kaya«hüseyin su» cafer haydarguseppe ungarett'vrgnia vvooif» BAYIR YAY1NLARI BfÜM n SANAT. O K i r n n i A M M N CtDEMK AKTAMlClStNETEŞEJUCÜSECtt ^ ^ Sahibinden Çck acele 1976 Murat 124 TEL. 25 65 17 BODRTJMDA SVTILIK ARSA Yaîıkavak'ta denlze yüz metre mesafede uygun fiyatla ar«a satılacaktır MÜRACAAT: All Yenllme» (Bodrum) veya Tel: 13 12 30 (Izmir) HAYDÜT AŞKLARI: Osmanlı tarlhlnden nakledılen tarihl maceralar. . 176 sayfa, 150 TL. YANGIN VAR!.. (İSTANBUL TULUMBACILARI Tulumbacılık, Itfaiye teşkilâtı, Istanbul yangmları, tulumbacılar ve folkloredeblyatı içinzengln malzeme... 503 sayfa, 300 TL S«mih ACAK Ofaaımm ŞA5KAI w Halar nt\ttUPINAKın ÇÜ»1M,»U. Bahri SAVQ. Anı Ç\LIŞLAK Alaeddla Şeoel N BESSMERTNOVA. Vıvari D^LVA\a. Z lANDOV. \.rlik ÖZME.VEK, Kenm KORC.VN GO»ey CON'HNÇ MFTE TITSÇM. M .hnn.t T ONGÖREM. V KOMAROV. O.n>a« GtTUI. Çı»l»ı KIRÇAK. Anlan B KAFAOCLU. Kenn t\A.\L Levent TARHA.\ Caner AÇIKADA. Şehrau» OI'ZFL" Alunet CAKI». .Vfeha,! KÜK. ferehan H.Ujn ı e Poiitikacının Kökeni Dr. Yahya KANBOLAT FfYATI 125 LIRA fSTEME AORESİ: 40 8LOK, KAT 3 OR AN / ANKARA Abon« Yurtıçi YıH.k 900/6 Aytık 4S0 T t \ und.>ı Yıllpk 36/ 6 Aylık 18 OM f o ı u Çekı No 125261 Tek otekicr ıçın 7S TLTık pul gönderümci! ycttrücfır. Adrcı Emck l;hjm (Gokdekn) l U l 13 No U0O KmUy/Ankar* ÇAĞDAŞ YAYINLARI tlAN STJSimHTİ ASLÎYE HTKCK HlKİMLtGt"VDEN Dosyo No: 1976 281 Davacı Fatma Duytık vefcili tarafından davalüar îs maıl Erdem. ve Nefıse Erdem alevhıne açılan Meni müdahale, Kâr ve Zarar ziyan tazminaü da\ asının yapılan muhakemesJ sırasmda Davaya dahil olunan Ş * ayi'o Kıral ın adıesı buluna macUSır.dan da\a düekçesı ve duruşma gunu ılanen teblıg edılmış \e dahıli da valı 3 7 1981 günlü duruşmava gelmedığınden gıyap karannın da ılanen teblığme duruşmanm 2.10J981 gunu saat 9'a bırakılrnasına karar venlmıştır. Gıyap karan yerlne kalm olmak üzere HahfH daTalıya ılanen teblıg olunur. 6J.1981. SOSYAL SİZOFRENİ ve ATATÜRK fGENIŞLETİLMİŞ 2. BASKI) Mustafa COŞTUROĞLU Kendl alanmın tek kıtobı Tüm kıtopcı!arHo Prof. Dr. Faruk SÜMER OĞUZLAR (TGrkmenier) İlâvell 3. baskı XXV , 701 sayfa. 12 adet kuşe kâöıda basılmış, soykotuğO cetveller... Renkll kaDak. İDİIk dlklşll... Âynco: ERHAN BENER'detı 4 Yeni Vapt KEDt VE ÖLÜM [Romon Korocan Yovınlan) gelincikler siirgünde öyküler ABeCe gülseli ınal OYUNCU (Romcn • Hurnyet Yayınlar>) ELİF'İN ÖYKÜSÜ (Roman • Hurrlvet Yavınları) HIZIR DOKTOR M Ertugrul Odülü) Izlem Y. Kısa sürede tükenen bu kıtabın İST4VBUL TEKNİK IVÎVERSITESİ REKTORLV GINDEN 7/3353 sayııı raezunlyet diploması kaybolan Temel Bılıırüer Fakultesi 1976 1977 Gılz Doneml merunlarından Mete özalp'e duplicat dıploma venleceğı bu husustaki Yönetmelığvn 6. maadesl uyannca ılan olu Fiatı; 700 TI Tükenmektedir Günümüzün en örieınlt, AYLIK nur # Nılîu3 cuzdanımı ve Sıgorta kartmu yıtırdan. Geçersizdir. GENEL DAĞIT1M: DİLMEN Kitabevl Sahaflar Çarşısı No: 20 Beyazıt/lstanbul Tel: 27 99 34 ÖDEMELİ ISTEKLER: ANA Yavmevi BQyQkresitDas,a Cad. 42/8 Beyazıt/lstanbul Tel: 27 00 57 Tek siparişlerde 100 TL.'lik pul göndenimesl JSLETME VERGİSİ VE UYGULAMASI Kanrm metni Açıklaması Muktezalar Tebliğ. Ister^s Ad esı lEtonbui De'terdorl ğı Kontrol Burosu ve S«rhat Dağıtım FrVATI: 250 TU r 2. BASISI Ç1KTI EDERİ Yh\E 150 LIRA ISTEME ADRESİ: CAGALOGLU TURKOCAĞl yâSa HUKUK DERGISI Şirridi edinmek isteyenler için BÜYÜK FIRSAT!... ' • Telefon: 27 54 88 27 22 59 J CAD.NO 3941 İSTANBUL ıjCMEO P.K. 585/lstanbul.