Catalog

Cumhuriyet lkemizde Isçi raemur ve küçük köylüden oluşan rrulyonlarca dar gellrll tüketıciyı gıttikçe artan bayat pahahlığı karşısmda içıne düştugü bunalımdaa kurtarmak ıçin yenı önlemler alınacagı söy lenmekte ve hatta «Tıcarette durüstluğün sağlanması ve kollanması ile ilgüı bır yasanın çıkartılmakta oldugu gazetelere yansımış bulunmaktadır. Konu gerçekten çok önemhdır. Çunku büyuk ıddıalarla ortaya »tılan ve şımdıye kadar yürutülen 24 Ocak kararlarma karşın ülkemızde yülık fıyat artışları ortada. Bu denlı fıyat artışlanna dar gekrlı tuketicı nasü dayan&caktır? Tüketıcırun fıyat artışlanna dayanma gucunu arttıncı bır yol dar gelırlı tuketıcinın gelırini aynı oranda arttırmak olabilir Fakat bu pek kolay sağlanamamaktadır. Nı tekım 12 Eylül Harekâtından sonra ışçınin gelınnde belirli bir artış sağlanmış, fakat aynı derecede sıkıntı ıçensınde olan memurlann gellrinde ancak 1 marttan itibaren bır artış olacak Bu yazımızın amacı, dar gelirh tuketıcının korunmasmda devletm aldığı tedbırlert inceleraek değıl, bu konuda yüzyılı aşkın bir süredir bütün dün yada etken bır amaç olarak kullanılau tuketım kooperatıfçıligınden ne dereceye kadar yararlaruldıgını kısaca ortaya koymakbr. oOLAVLAR ve GORUŞLERo 14 OCAK 1981 Ö Tüketicinin Korunması Kooperatifçilik Prof. Dr. Ziya Gökalp MÜLÂYİM Ankara Zlraat Fokültesl öğretim üyesl Batı Ülkelerinde Bile... 12 Eylül Harekâtına kadar işbaşına gelen hükümetler, fıyat artışlanna karşı tüketıcıyı korumak ıçın tukeüm Kooperatifçıliğını gehştinne yerlne, yazık ki meydanı genellıkle aracı, tefeci, istıfçı, vurguncu ve tekellere terketmişierdır. Özellıkle son Demırel Hukümetı serbest piyasa ekonomisı adı altında fıyatlan serbest bırakarak alabıldıgıne yükselmesi l!e talebln kısılacagını ve bunun sonucunda fıyat artışlannın duracağmı ıddia etmişör Fakat bu arada. tüketım maddelerı arzında yeterli artış olamadjgından, aşın flyat artışlanna karşm arz taîebı karşılıyamamış ve fıyat artışlan durmaıruştır. Bılınerek uygulandığından kuş kulanmadığımız serbest pıyasa ekonomisı eonucunda doğan mılyarlarca üra kâr, o poUUkayı hararetle destekleyen ve teşvık eden aracı. tefeci, istıfçi vurguncu ve tekellerın kesesıne, hem de vergisız olarak gırmıştır. Oysa yıllardan bert ulkemlze SBPB çok daha lıberal ve kapıtalıst ekonomlyı uygu layan Batı ülkelennde bıle, meydan biç bir zaman aracı ve tekellere bu denli bos. bırakılmamıştı 21 Aralık 1844 yılında Ingılte. re'ds ılk tuketım kooperatıfinin kurulmasından ıübaren dar gelırlı tuketıci tüketlm koopetanflen ve üst örgütlert içerisinde örgutlenmışlerdır Butun ülkelerde devlet bu örgütlenmeyı teşvık etmıştır. Hatta koope ratifçihk ülkelerin sosyal ve ekonomık kalkınmasında en önerah bır araç görülerek son yülarda Bırleşmış Mılletlerde Genel Sekreter Waldheım'a baglı olarak kooperatıtçılık konusunda süreklı çalıs,malar yapan bir de buro kurulmuştur. Merkezi Londra'da olup 1895 yılında kurulan ve halen 67 ülkeden 161 kooperatıf üst örgütunun üye bu lunduğu Uluslararası Kooperatıf Birliğı (ICA)'nın (ulkemızden de KOYKOOP bu bırlığin üyesıdir) 1890 yılı genel kuruluna sundugu raporda behrtıldığıne göre dunyada halen 134 milyon kışı tükeUm kooperatıfı üyesıdir. Dar gehrli tüketıcılerl en iyl şekılde kcrumaga çalışan AET üyesı 8 ülkede tuketim kooperatıfi üye sayısı 20 mılyondur. Yalnız Ingıltere'de büyuk çoğunluğu ışcı olan 12 milyon kışı tükeUm kooperatifi üye sıdır. Sosyal demokrasının. çok ılerl bır düzeyde olduğu Danımarka'da ıse ailelenn %50'sı (882 bın kışı) tuketım kooperatifi üyesı olup ülkedekı bütün perakende satışın %12'sı tukotım kooperatıflerince yapılmakta dır Tuketım Kooperatıfleri Merkez Bırligının margann, un, mobilya, kahve ışleme, çi kolata, bıskuvi vb fabrikalan vardır. İsveç, Norvec ve Fınlandıya da da tuketım kooperatıfçılıği çok gehşmış olup tüketıanm korunmasmda büyük etkenlığe sahıptır. Orneğın Isveç'te tuketım kooperatıJi üye sayısı 2 milyon olup perakende tıcaretin %20'sine sahıptir. Bütün ülkelerde tüketicıyi yüzyılı aşkın bır zamandır bu tur bır örgütlenmeye ıten. uretıcı üe kendısı arasında. aracı denılen bır grubun varlığıdır. Uretıci ıle tjkeucı arasında yer alan aracı sayısmıı fazJalıgı ve aracılann, tuketicının orgutlenmemış olmasından yararlanarak aracıhk kazançlannı spekülatıf yonde azarai derecede yukseltmelen sorunun esasını teşkıl etmektedır. O halde tuketicının korunması ıçin araalık payınm asganye mdınlmesi gerekmektedır. Son yuzyılın deneyımi. tüketıciyl sömüren aracılann payının asganye indınlmesının, zabıta önlemlenyle degıl, ancak tuketıcilenn de etken bir bıçımde tuketım kooperatiflen ile orgüUenmelerı sonucunda mümkün olabileceginl göstermişür. Fıyat artışlannda önemlı etkenlerden biri olan aracıhk kan, maalesef Türkıye'de, dunyada en yuksek duzeylerdedir. Bırçok mallarda tuketicının ödedığı paranin ancak % 20 25'ı uretıcıye gıtmekte, % 75 80'inl ise, aracılar almaktadır Durum bu olduğu halde, Cumhuriyetin kuruluşundan hemen sonra 1925 yılında 588 sayılı özel bır kanun çıkartılarak ve Büyük Ataturk un 1 nolu ve Inönü'nun 2 nolu or. tak olması ıle Ankara'da kurulan memurlar kooperatifi ıle başlatuan tuketım kooperatıfçılıği hareketı butun yurtta bir turlü etken olarak gehşmemıştır. Halen ülkemizde tuketım kooperatıf sayısı 2600, üye sayısı ise, 600 bindir. Varolan tükeUm kooperatıfleri (de hem üye sayısı, hem de anapara ve kredi yönunden zayıf olduklanndan büyuk oran da alımda bulunarak güçlü aracı, tefeci ve tekellerle rekabet edememektedirler. Burada, son yılda isml basında sık sık geçen YOLKOOP denemesınden kısaca bahsetmeden geçemıyecegız: YOL IŞ Fede rasyonuna bağlı 150 bin ışçının tüketım koo peratıfleri bırhgı olarak kurulan YOLKOOP, bır faalıyet yüı sonunda geçen ay 1. genel kurulunu yapmıştır Faalıyet raporunda belırtıldığıne göre YOL KOOP 1980 yılm da gıda ve temızhk maddelerı, dayanıkh tuketım mallan ıle basılı k&ğıt kırtasıye olmak üzere 4 kalemde 293 milyon liralık ciro yapmış ve pıyasaya gore ortaklarına % 50 oranmda ucuzluk saglamıştır. YOLKOOP denemesınden yararlanılarak ülkemizdekı mılyonlarca tüketicinin etkili bır şekilde tüketim kooperatıfleri ve üst örgutlen ıçensinde örgutlendıklerinde ne büyuk bir gücun dogacagı ve fıyat artışlannı onlemede ne buyuk yararlar sağlanılacağı açıkça gorulmektedır. Bu örgütlenme kolay olmamakla beraber bizce imkansız değıldır. Yetarkı ıstenilsm ve planh olarak çalışüsın. Sonuç olarak deriz kı, Ülkemızde süreklı artan hayat pahahlığmdan dar gelırlı tuketicının korunmasında butün ılen Batı ülkelennde olduğu gıbi tüketım kooperatifçıliğınden etken bır araç olarak mutlaka yararlanılmalıdır. Bu aracın etken olabılmesı için ülkemızde tüketım kooperatifi ve ortak sayısı artınL makla beraber, var olan kooperatiflenn bır. lıkler ve merkez birligi şeklınde üst orgütlenmeleri süratle saglanmalıdır. Dar gelırlı tüketicıyi korumakla görevlı Devlet ve Sendıkalar bu konuda kooperatiflere yardımcı ve öncü olmahdır. Öteki kooperatiflerle bırlıkte tüketım kooperatıfleri ve üst orgutlennın kredı gerek. sınımını saglayacak bır Kooperatifler Bankası daha fazla vaklt geçirihneden bir an once kurulmalıdır. Bu arada, Koyışlen ve Kooperatifler Bakanlığı'nın, kırsal kooperatiflenn kredj gereksınıminı saglayacak bır Kooperatifler Bankası kurma hazırhğı lçinde olduğunu basından duyduğumuzu memnunıyetle belırtmek ıstenz. Fakat bu yeterli değıldlr Bu bankaya, tuketım ve bütün otekı kooperatifler de dahıl edilmelıdır. Kooperatifçilik hareketının gelıştınlmesı ıçin dev. let tarafından yaygın bır kooperatifçilik cğıtım. araştırma ve yayım programı uygulanmalıdır. Bunun içm okul, radyo, TV ve gar zete gıbı her türlü yaygın eğıtim ve yayım araçlanndan en geniş bıçimde yararlandma bdır. Ülkemizde üretlci ve tüketici etken bir bıçimde kooperatıfleştıgı ve bunlar ^at^nm ve pazarlamada sıkı bır işbirlıği yaptıgı »randa, topiumdan aracılann olurasuz etkısj kalkmış ve dar gelırli tuketıci flyat artışlanndan korunmuş olacaktır. Liberalizm mi? ogazıcı Onıversıtesi'nde 1981 Eşiginde Tttrkiye Ekonomisı» konulu bır semıner yapıldı. Bu semınerde konuşulanlan gazetelere yansıdığınca izleyebildim Günaydın'da okuduğuma göre Prof. Erdogan Alkm ve Doç Dr Tansu Çıller, 24 ocak 1930 kararlanyla ekonomıde tam bır serbestleşme scğlanamadıgını ileri surerek: «Bundan sonraki uygulamalarda tam serbestlige yönelinmesi sorunların çözümüne yardımcı olacaktır demışler • Gerçekten Türkıye'de devlet ekonomıden elıni eteğmı çekmektedır Zaten serbest fıyat, serbest pıyasa, serbest dövız fıyatı, serbest faız oram, serbest dövız kuru. serbest dışaum, serbest dışsatım formüllen yaşadıgımız ortamı yonlendırıyor. Artık ekonomıye hberal eğılımler egemendır Kıbns Türk Federe Devleu'nı serbest bolge nıtehgıne donüştürmek düşüncelen bıle var. Eh oldu mu, tam olmalı; herşey serbest pazarda yolunu yordamını bulmalı. Buna da adıyla sanıyla liberalizm derler «Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler» kuralı bberalızmın temel ılkesıdır. • Peki, acaba Ataturk'ün ekonomik görüşleriyle hberalızm arasında ne ılışki var? Bu sorunun yanıtını ben vermıyeyim Ataturk'ün çok yakınında bulunmuş, fıkırlennın oluşmasını ızlemış, ıdeolojısını tanımış, Prof Dr. Afet Inan'ın Iş. Bankası Yaymlannda 1973 yılında çıkmış bır kıtabı var. Adı. «Tanhten Gelecege». Atatürk dızisının 20 numaralı kıtabı olan bu yapıtta Ulu Önder'ın ekonomık gorüşlen anlatılıyor Sayın Afet İnan diyor kı. « Bugün bir de deniyor ki, her parti ve herkes Atatürkçü olabilir mi? Evet, AUturk bir doktrin adamı degildi ama, onun Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu olarak yalnız CHP'si için degil, Anayasaya da koydurduğu ilkeleri vardır. <5 subat 1937) İşte bu altı prensip Ataturk ün çevresınde tartısıldıgı ve açıklamaları ve hatta kendisi tarafından tarifleri yapıldıgı vakit ben de sahit oldum. Çünku kendisi bu meseleler üzerınde kitaplar okumuş, bana da okutmus, yurdu bu bakımdan gezerek yerlerinde incelemeler yapmış, halk ve aydınlaria görüşmüştür.» Prof Dr. Sayın Afet Inan, Kemalıst ılkelenn ilk beşi (Cumhuriyetçilik, layıklık, mılhyetçılık, halkçılık, ınkılapçılık) ıle bırlıkte devletçıhgı şoyle anlatıyon «Devletçillk, bu tamamen ekonomik bir prensiptir. Atatürk bunun için diyor ki, Kişınin çalışması esas olmakla beraber, mümkün olduğu kadar az zaman icinde milleti refaha (kavuşturmak) ve memleketi geliştirmek için milletin genel ve yüksek menfaatlerinin icap ettirdigi işlerde, özellikle ekonomik alanda devleti fiilen alakadar ctmek mühim esaslarımızdandır.» Atatürk, serbest = (Liberal) rejime taraftar deglldir. Devlet bunyesinde ekonomik işlerin planh bir sekilde ele alınması, devletçilik ilkesinin tatbikatı olarak öngörülmüş ve dalma da kontrollü bir düzende gellşmesinin sağlanması istenmiştir. Bugün buna karma ekonomi deniliyorsa da, esası devletin ekonomik yönden memleketin bütün üretici ve yapıa kuvvetlerini planh bir şekilde idare etmektir^ • Kemalizmin ekonomide planlı devletçillk demek olduğu, hem Ataturk'ün kendı deyışıyle, hem Prof. Afet Inan'ın Ulu Önder'ın yanıbaşmdaki saptamalanyla, hem Ataturk'ün kurduğu partmin programı ve Cumhunyet devletınin Anayasasıyla belirgınleşıyor. Evet, Atatürk «serbest = liberal» rejime karşıydı. • Oysa Friedmanizm'den esinlenen 24 ocak ekonomi politikası, liberal ekonomıye ulkeyı bağlamakta ve üstelık bu ekonomi polıtıkasına bır alternatıf olmadığı soylenmektedır Boğazıçı Unıversıtesı semınennde konuşan saym bılım adamlan da daha çok serbestlık olmasını ıstemektedırler. Fıkırlenne saygı duyanz. Ama bu tur fıkırler Ataturkçüluğe ters düşmektedir kı, bu da açık bır gerçekür. B Üst örgütlenme Gerekli 25 yüdır süreklı olarak kooperatifçilik konusunda çalışan ve 1070 yılında Türkıye'de kooperatıflerde ust orgutlenme konusunda profesorluk tezı vermış bır bilıra adamı olarak artık şunu kesınlıkle soylıyebılınm ki, ülkemızde tuketım kooperatıflennin aracüara karşı etken olmalaruun yolu üst örgutlenmelennden geçmektedir. Tüketım kooperatıflenmizın bırhkler v e merkez birlıgı içerisınde ust örgütlenmedıkçe ve bır Kooperatıfler Bankasına sahıp olmadıkça, dar gelırlı tüketıcıden yana etken olmalan ve büyük aracı, tefeci ve tekellerle rekabet ederek aşın fıyat artışlanndan genış tuketıci kıtlesını korumalan olanaksızdır Durum böyleyken, Türkiye'de var olan 2600 tüketim kooperatifi henuz bınm aşamasındadır. 1S75 yılında Ankara Tüketım Kooperatıfleri Bırlığı ve 1979 yıhnda da YOL IŞ Tüketım Kooperatıfleri Birlıgı (YOLKOOP) kurulmuş olmasma rağmen birhk sayısı henüz Tuketim Kooperatıflen Merkez Bırlıği kurulabılmesı ıçm Kooperatifler Yasası'nın öngördüğu 7 sayısını bulamamıştır. I OKTAY AKBAL HflVIR Külebi'den B. Felek'e.. ÛRK Dıl Kurumu Genel Yazmam, O2an Cahft Kölebı «Mıtlıyet» gazetesı yozarı ve Istanbul Gazetecıler Cetnıyetı Başkanı, tŞeyhul Muhorrirm», Sayın Burhan Felek'e bır yanıt göndermış Bıliyorsunuz Burhan Felek bır suredır Dil Devrimlne, Turk Dıl Kurumuna karşı ya^ıiar yazmakta ve ille de bır Türk Akademisi kurulması ıcm dıdınmekte... Külebı'nın gönderdığl yanıtı sütununo olmosı gerekirdl Koskoca bır kurumun sorumlu bır kışısının yaptığı açıklama yayınlanacak bır değer taşır. Ne var kı Sayın Felek bu yanıtı sütunlarıno olmaktan kacınmıstır Uyesı bulunduğum TDK'nun Genel Yazmam, değerlı ozcn Cahıt Külebı'nın bu acıklamasını kamuoyuna sunmakta yarar gordum Kulebı'nın Burhan Felek'e gonderdığı ve yayınlanmasını istedıği mektubu okurlarıma sunuyorum Sayın Burhan Felek, 12 Eylül'den sonra slzi bir telâş aldı Asıl alanınız olan spor konularını da, sevlmli ve bcbacan Istanbul halk yazarlığınızı da ıklnci plana atıp dılımızın özleşmeslne. buna koşut olarak Türk Dil Kurumuna ard arda saldırılara gectiniz Saldırtyla da yetinmeyıp sızın genclığınızde berzerı cok görulen, bıldığlmlze göre sızln o sıroda tenezzul etmedığınız kışkırtıcılıklara da başvurdunuz. Bugune değın üst uste yazdığınız yazılarınızda Türk D't Kurumuna saldınp devlet büyuklerlne sunduğunuz olumsuz önerılerde: ozellıkle: 1 Uluslann onadıllerıyle konuştukları; bugünkü özleşip gelisrrHŞ dılımızın anadılımız olmadığı (I), 2 Dılın kendı kendıne gelışmesınln ctabıatı lcabı» olduğu. 3 Türkce'nin de bütün dünya dilleri gibl cakademlk» calışmalarla ve kendı kanunlorıyla gellşeceğl, 4 cTürkceyi yaboncı d'ller Istılasından kurtormak (Bu, Ataturk'ün sozüdür)» dıye vosıflandırılan «uydurma kelıme imalatcılığınını, tyani sentetık dil yapmanın» olanak dışi bulunduğu, 5 Dıl devrıml Ile csağdan sota», csoldan sağaı bır glrişımde bulunulduğu ('). 6 Turkce gıbi işlenmemış «(') bfr dllin» heves oyuncağı olamıyacağı, 7 Dılcılığin «sığır dHI sotmak> olmadığı, 8 lyı Turkce bılmenın, anamızın İstanbullu olmasına bağlı bulunduğu, g:bi, birbinyle' çeüşkılı, usa uygun düşmeyen. Ataturk'ün dılımızın ozleşmesi yolundakl amac ve calısmalarını dolaylı bıcımde kotuleyen, hatta yer yer ulusol varlıklarımızı ve Turk Dıl Kurumunu kücültücü nıtelıkte olan sozler yazdınız. Hele son yazınızdo (18 Aralık 1980) Azerbaycanlı bır yazarın dıl özleşmesıni yerdığıni; Rus Kultür Ataşesınln Ise ovduğünü belırtme gırışımınız, yukarıda özetledığım kanşık sozlerinize tuk dıktl Sayın Felek, bılmedığınız konuları yazmamanızı size önerdığım icm bem boâışlayın. 1 Turk Dıllermı kendl hatlerine bırakmayı Stafln Istemıştır 2 Atatürk ıse. 1930'do. şu buyruğunu kendi el yazısı Ile Sadn Maksudi'nın «Türk Dılı İcını adlı kıtabının baş sayfasma yazmıstır «Ulkesınl yuksek Istiklâlinl korumasıni bilen Türk milieti dılıni de yabcncı dıller boyunduruğundan kurtarmalıdır* Bıleceğıniz uzere Atatürk, ulusal oluşumun baş ögesl saydığı dılımızın ozleşıp gelışmesl yolunda önemll calışmalar yopmıs ölümünden ıkl ay once yazdığı vaslyet belgesıyle ıse. akcal gelırınm yarıya yakınını bu calışmoların sürdürü'mesl l c n Türk Dil Kurumuna bırakmıstır. Yazılarınızdaki celişkl ve tutarsızlıkların üzerlnde ayn ayrı durmaya gprek yok Ard duşünceye kapılmayan her aydın bunları gorebıllr. Sayın Felek. bugüne degin sevllmlş bir yazarsınız. Doksan yaşınızı aştığınız bir dönemde, gönlünüzde yatan orslanlar ne olursa o'sun, telaşa kopılmodan. özledığıniz devlet kuşunu beklemeniz sıze daha cok yakışmaz mı? Türk Dıl Kurumuna saldınp güze! anodilımızin kendl özbenllğme kavuşmasına karşı çıkmak, kışkırtıcılıkta bulunmak s'ze ne kozandırır? Haklı olup olmodığınmn en ryl ölcüsü bugün yazdığınız Mlllıyet gazetestdlr Bu davranışmızla valnız Türk Dil Kummuno ve dilımlzl özlestlrıp geüştirmek icin caba gösteren blllm ve sanat adamionno saidırmakla kalmıyor yazdığınız gazete Ile de ters düşuyorsunuz En Ivl dlleHerfml <?avaılanmı suninrr Türk Dil Kurumu Genel Yazmam Cahlt KÛLEBİ T ürklye yeni bir surecln Icınded'r. Hemen belırtelım ki, bu ysnı surecın avanto|lan vardır, dezavantaıları var dır Bu surecın blrıncıl. yanl ıvedi sorunları vardır Ne var kı, bu surec Turkıye'nin sorunları konusunda bır ayrıfn yapmoksı zın bır bütunlemsye yonelmış birıncıl ve ıkıncıl sorunların bir blrlne organık bağını kabulleomlştır. Alt Yapı ve Tercihli Yol TERCİHLÎ YOL, İSABETIİ VE YERİNDE BİR UYGULAMA OLARAK OLUMLU SONUÇ VERMİŞTÎR. UYGULAMA ALANI GENİŞLETİLMELİDÎR. Belediyelerde, yonl mahalli Idarelsrde gırışılen yönlendırme bu mantığın bır ürünüdür. Kimse bu mantığı kınadığımı sanmosın Her koşul altında ül keye, halka yardım etmenin olanaklorı vardır. Türkıye'de kentleşmenın yarattığı sorunların ülkenin sosyoekonomık yapısından kaynaklandığını kabul ederek konuya gırışmek ya do başlamak mumkundür. N9 var kı, bir hizmetın eskl yönetıcılerı olan bızlerın yırta de kendı mantığımız icinde bu yönetıme yardımcı olmok, destek olmak gorevımızdır Gorevim zın devamlılığıdır. Ve bu görevın yerine çetırılmesı. yann doğacak o'an eleştın hakkımızın kullanılmasmın meşruluğudur lemeler yaprnak. hem do tercih lı yolun en ozından Aksaray • Edimekapı. AksarayTopkapı, EminönüBeşiktaş odaklarına dağıtılması gerekmektedlr.. Tercihli yolun glderek terclhl nın genlşletilmesı, hasta taşıyan kamu araçları dışındo her ne nedenle olursa olsun, bu yo la amacı dışındaki araçların sokulmaması gerekmektedlr.. Ayrıca tercihli yolun kendl bütününde duraksal yıgılmalara ve aksamalara önlemler alınmalıdır.. örneğln, Taksim keslmlnde durak yapan otobüslerin yığılmasını önlemek icm geçlş saglanmalıdır. Bu odakta tercıhlı yol kendı kendıne düğüm atmaktadır Buna bıraz da otobus şoförlerının gereksız bekle meleri durmayı uzatmaları ne den olmaktadır Çare, sanırım orada yaya yolundan bazı oymalara gırerek durakları ıçen almaktır. öte yandan, artık istanbul'da tercihli yol planının bıron once yaçama gecırılmesı gereklıdır Elde bıtmış planlar vardır ve bu planlar beledıyenın ekono mık gucu saptanarak yapılmıştır.. Gerekırse Anayasanın kamu yararına ongördüğü on yıllık ödeme plamyla yollarda kücük kücuk yıkımlara yönelmekten çekınilmemelıdır. Bugun ıçin bu yıkımların oluşturul ması, dünden daha kolaydır. «Tercıhlı yol» üstünde gecegun duz çalışmış emeğı geçmış bır yonetıci olarak belırtmek ısterım kı, İstanbul'da tercihli yol la lETT'nın kamusal gorevıne alt yapı oluşturulmayacak olursa, trafığın bugün olduğu gl bı kılıtlenmesı önlenemeyecektir.. Ve İstanbullu varlık icinde yokluk çekecek, sayıca yeter lı orao ış gormeyecek, ulaşım soluk almayacaktır. Uyguloma da Mecıdıyeköy Taksim tercihli yolunun yarattığı oksııen bu konuda yönetıcılere bır göz lem odağı olmalı, sağiıklı gelışme sürdünjlmelidlr Necdet ÖZKAN frenlemiştır. Üst yapı, alt yapı işlemlerıne bağlanmadığı, bu kokene oturtulmadığı zaman ucuz, kolay ve sonucta çarpıtıcı olmuştur. Bu celışki. kentlerde alt yapı sorunlarına takılan Idarecileri cok düşundürüyor ve tedırgın edıyordu. Örnegin, istanbul'da ulaşım sorununu çozumlemak ıçin yapılacak alt yapı caiışmaları var dı. Ust yapı çolışmalan vardı. Alt yapı çalışmalarının başında yoltrafık sorunu çelıyordu. Otobüs sayısını ıstedığınizce çoğaltın. yolu sağlamadığınız surece otobuslerı trafık keşmekeşıne yığar, soruna çözüm sağlayamazdınız. Bu tartışma ıçınde planlamacıların bılımsel verilerınl de arkamıza alarak tercihli yolun adımını İstanbul'da atmaya ca baladık. Sorumlulukları, eleştırılerı tumden yüklenmeye karar vererek bu konuda bir mücadeleyı ustlendik. Bıldığım ve ınandtğım tek şey, tercihli yola yonelmeden alınacak otobüsler sadece Istanbul trafığıni kılıtleyecek ve trafık akımını tam bir arap saçına dondurecektı... Bu planlamanın birlncl adımını attık. Taksim Mecıdıyeköy arasında tercihli yolu oluşturduk. Ne otomobıl sahıplerınden, ne de halkton tercihli yola bır tepkı geldı Ilk deneme calışması tuttu. Mecıdıyeköy Taksim ononbeş dakıkalık hızlı bfr ulaşıma kavuştu Bu dağılım alanlarında oturan büyük kıtle soluk aldı. Arabalarını bıle coğu kımse her gun kullanmaz oldu. Yakıt tasarrufuna yö nellndı. ALTYAPI SORUNU Türkiye'nın polıtık bütününde 12 Eylüfe kadar secımle goreve gelen mahalli yonetıcıler, yâ netımlerinde alt yapı sorununa cokılmışlardır. Hızlı kentleşme. plansızlık, hergün alt yapısız üst yapıda y3ni kuruluşlar, kentleri yaşanmaz noktalara taşımıştır. Yöneticıler dort yıllık devreleri İcinde seçmenlerıne ve baldeye bır başan sergılemenin olgusuna yaklaştıklarında qörmüşlerdir ki, alt yapı kurmak zor Güc. Ya maddı olanaksızlık ya da alt yapı teslslBnnin dort yıllık süreye sığamaması, açıkca be lırteyim kı yone'ıci dostlan alt yapı olgusuna yönelmekten ŞİMDİ DURUM Bugün süratle tercihli yolun planlamasını uygulamak, gelıştırmek ve yaşama geoırmek gereklidır. İstanbul'da lETT'nın ustlendığı kamu taşımacılığı. elındekı otobüs sayısının yeterli rakama ulaşmasına karşın ışlememekte, otobüsler alt yapı sorunlannın cözurnsuıluğü yüzünden trafığın kılitlenmesine neden olmakta, sayıca yeterlılık sefer sürelerının uzamasından yetmezlığe dönüşm&ktedir. Bugün hem tercihli yol üzerinde bazı kuçük. yen! düzen BULMACA SOLDAN SAĞA 1 Ruhn ve yetllertnı lnceleyen felsele kolundan bllim 2 Vücut biçlmsizlıklerın, duzelten heklmlik dalı ıle üglli 3 Çıngırak eskı dııde avak 4 Hadıseler 5 Dünyanın ünlü yeraltı orpltu B&tı Anadolu yigldı 6 Genişlik Ters, bir erkek adı 7 Tersl durumu hemen kavrayıç ya da fllıir lccellği Blı bayvan 8 Gtizlem Bır uzunluk olçü biriminln kısa yazılışı 9 Yazı 11e anlatımın düzenl TUKARID.VN AŞAGITA: 1 FototnJ makineslnde ışığın gücünü gösteren düzenek 3 Güneydogu Asya'da bır ulke 3 EsM dilde telei etme, oldürme I=yan eden 4 Tersı llkel bır sılah Tersı Bonuna bir harf gellrse bir şeyin sahlbı olur Eski dllde mühür ve damsa }a da MtaD basma 5 Te^ı Italya'd bır ova Argoda bir sesleniş Tantalın slmgesl 6 Tersı esM dıJde iş Altjnın «imgesl 7 Tersf btr nota Tersl llmonluk 8 Anuice kuUanılan motortu ta?ıt Törende gı 123456789 TEŞEKKÜR KIZiMIZ BİRCE'NİN DOĞUMUNDA YAKIN İLGİLERİNİ ESİRGEMEYEN MEVLİD Cok sevgili, bıriclk annemiz Jin. Opr. Dr. OĞUZ CANAY VE CİHANGİR DOĞUM KLİNİĞİNlN TÜM MENSUPLARINA İCTEN TEŞEKKURLERIMİZİ SUNARIZ. NESİBE TOKDİL'in vefatınm iklncı yılına rastlayan 15 ocak 1981 perşembe günü oğle namazını müteakıp Aksaray Valide Camıinde aziz ruhuna ıthafen Kur'anı Kerım ve Mevlıd'i Şerlf okunacaktır. Kendısını tanıyanlarla arzu edenler davet olunur. EVLATLARI SÜHEYLA ÇEVİK AZADE TOKDİL, TOSUN TOKDİL (Cumhuriyet 301) yilen elbıse 9 A., akta durdurma anlamınd& ikl kelime DCNM BLLVIACAMN ÇÖZİJittD SOLDAN SAĞA 1 Barometre 2 apaT 3 Eksenyet 4 Ca Ra Mİ 5 Hıcazkar 6 tdD ıazeS 7 Bade 8 Al ameT 9 Strlknin İUK\RIDA\ AŞAĞIY%: 1 Becht Cs 2 Kaide. 3 Ris Cd A r 4Opera kll 5 Marazl 6 Etı Kaban 7 Azami 8 Emreden S Elti Set Cumhuriyel 8ohfbl: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazeteciı k T.A.Ş adına ^ .„ N A D I R NADİ GtfMİ Yayın Müdürü OKTAY KURTBOKE Müesses* Mudurü « EM NE UŞAKLIGIL Yazı iştert Müdürü TURHAN ILGAZ Ba»an ve Yayan: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık T ^ Ş Cağaloğlu Türkocağı Cod No 39 41 Posta Kutusu: 248 'STANBUL Tel : 20 97 03 BÜROLAR • ANKARA: Konur Sokak ?4'4 YENISEHİR Tel : 17 58 25 17 58 66 Idare: 18 33 35 • İZMİR: Halıt Zıya Bulvar, No 65 Kat 3 Tel: 25 47 09 13 12 30 • ADANA: Atatürk Caddesı. Turk Hava Kurumu Is Hanı Kat 2 No. 13 Tel 14 550 19 731 T A K V i M 14 OCAK 1981 lm«* Gunt» öğle iklndl Akjam Yotsı 6*3 8 22 13.23 15 49 18 03 19 40 MİNEAKGÜNEL RESIM SERGİSt • 523 OCAK 1981 T. tŞ BANKASI PARMAKKAPI SANAT GALERISI'NDE MEHMED KEMAL'in yeni kitabı Celal Bayar Efsanesi ve Raftaki Demokrasi bütün kitapçılarda