Catalog

İKI CUMHUIİİYET 27 TI3D1UZ 19S0 TCrk bosmmın gOnümazde en yaşlı yazan. Şeyhulmuharrırın sayın Burhan felek. Mıılıyet Gazetesındeki köşesınde. çoğu kez Nasrettın Hoca veya Bektaşı fıkralarıyle bezenmış çok renkli yazılar yoyınlar. Sanırım 30 35 yıl kadar önce kendısıyle b*r süre tsütun komşuluğuı yaptık. Mıllıyet'e geçmeden Cumhurıyet'te yozordı. llgınç anıları. taşınmaz mal geilri (gayrimerrkul sermaye ıradı) dolayısıyle vergl yükumlusü olankınn çıkarlarını korurrak ıcm türiu zomanlarda yoyımlanan haklı eleştırıleri. dılımızın özleştırılmesıne yönelık atılımlara karşı Osmanlıca'yı savunma uğrundakı yazıları pek ünludur. Bu yazılardan benım en hoşuma gıdenleri onılorıdır. Eskl cmeddahılar kadar cekıci anlatımı ve yıllara meydan okuyon espırılerıyle okurlarına tatlı dakikalar geçırtmekte ustodır. On yı| kodar once Erertköy'de bu kez. tev komşusu» olduğumuz Üstodla, ne yazık kı. pek seyrek karşıloşırız. Şöyle bır köşeye oturup eoyleşıde bulunmo* hıc nasip olmadı. Amo yazıları bu eksıklığı azçok doldurur ve sohbet yerıne geçer. 22 hazıran 1980 tarıhlı Mıllıyet'te de «Devlet Rıcalımız ve Ben» başlıklı bır yazısi vardı Ustad bunda klşısel olarak karşılaşıp tanıdığı kendmce buyük dev'et adafrlarını eu 6iraya gore anlatıyor İhsan Sobrt Cağlayangü, İsmet İnonü, Atatürk, eskı Başbakanlardan Recep Peker, eskı Içışleri Bakanlarından Şükru Koya, eski Mılli Eğıtım Bokanlarından Reşlt Gallp, eskl Dışışlen Bakanlarından Numan Menemencloğlu, eski Başbokonlardan Şukru Soracoğlu, eskı Malıye Bakanlarından Fuat Ağnılı, eskı Başbokanlardan Refik Saydom. Görüluyor kı bl r köşe yazısında Fuot Ağrolı ve Refık Saydam dışında benlm de hepsıni görup tanıdığım tam on devlet odamı var. Bunlardan kmısıne uzunco yer ayırmış, kimıslnı de bırkac satırla geçlştırmış. Sayın Felek yalnız onlatmakla yetınmeyıp onlara llışkm övgu veya eleştıri nıtelığlndekı düşuncelerını de oçıklıyor. Hepsınl buraya alma olanağı yok: bunun gereğı de yok. Sadece birkaçım aktaracağım. Onun ızledığı sıraya uyorok ihsan Sobrı Beyefendı'den başlryorurn. Sayın Felek bu zat icın şöyle yazıyon cŞu uzun gazeteclUk hayatmda toç devlet cdomı lanıdın? dlye sorsalar pek az Islm sayobillrim ve bunların başında Senato Başkanı ve halen Cumhurbaşkanı Vekül pek muhterem Ih•an Sabri Çoğlayangll Beyefendi'yt sayabıllrlm. Kendlslnl 1939 senesl başlarında Beden Terblyesi Merkez Danışma Kurulu'nda İçişlerl Bokanı lemsilcısl olarak tonımıştım. Türklerın övme tabirlerlne göre tfinntaı gibl blr delikanlı ve Emnıyet Umum Mudurluğü 3. Şube Müduruydu. Orado başlamıs olan dostluğumuz kendılerinln bana teveccuhu, benlm kendilerine hurmetımin gıtglde artmosiyte bugünku Ivazsa dostluga donuştü.» Gercl Ostad ctvazsız» yanı hiçblr cıkor düçOncesıne dayanmayan blr dostluğu acıkkjmakto ıse de ben eayın Cağlayargıl'ın yerınde olsam kendlsınl Kontenıan Senatörlüğüne atardım (•) Cünkü ülkemizde tek partı dönemınden çok partıli demokrasıye geçıldıkten sonra yapılan secımlerden bırınde sayın Felek. CHP tarafmdan eğer yonılmıyorsam Bursa'dan mılletvekıli odayı gosterılrrlş ve aoğal olarak kazanomamıştı Çünkü o tarıhte Bursa ıll eski DP nın kaiesı ve bu 11ın Valısl ihsan Sabri Bey de kalenın sıvıl komutanı durumundaydı. işın ıcınde seclm olduğu icın o zaman olaylar ve görüşler Atatürk ve Reşit Galip Hıfzı Veldet VELİDEDEOĞLU kendlsine yardtm etme olanağmı buiamadığı eski dostu Felek'ın Porlamento'ya girme özlemını hıç değılse şımdı gıdermek elındeydi. Sayın Felek başvurmamış olsa bıle, sayın Çojloyangıl önermeliydl. Bunu laf ofsun diye değil; butün ıçtenlığimle söylüyorutr. Başta sözunü ettığım sıralamaya göre on klşl arasındo uçuncü sırada bulunan Atoturk ıle altıncı sırada bulunan Dr. Reşıt Gaflp'e geçmeden önce. ikıncl sırada yer alan ismet lnönü'ye llişkln olarak sayın Felek'ln yozdrtstannı. herhangi bır düşunce eklemeden, olduğu gîbi aktanyorum«İhsan Sabri Beyefendi dısında devlet odomı olarak merhum İsmet Paşa'yı Cumhurbaskanlığından ayrıldıktan sonra tanıdım. Bana teveccuh gösterdller ve konusurken (kardeflm) diye hıtap ettiterdl ı İsmet Paşa hakkında hepsl bu kadar. 22 hazlran yazısında sayın Felek ozlz Ata'dan bıri doğrudan doğruya, obüru rahmetll Dr. Reşit Galıp doloyısıyie olmak uzere ıkl yerde soz edıyor. Bınncısi horfi horfıne şöyle. «Rahmetri Atoturk'ü bır dokika Ankaro'da Mr sporcu masasına geldl glttl, o zaman gordum. Bır de 1937'de Bafkan Festivalı'nde Beylerbeyl Sarayı'na gelmişlerdl. önumden gecer» ken selâmladım. Işte hepsl o kadar, Bu, ne kadar şoşılacak çey olsa, tabii karşılanması gereken blr durumun sontıcuydu. Cünkü ben istanbul'da calışan bir gazeteciydlm.» Demek oluyor ki Atatürk sayın Burhan Felek'l tanıyamamış. Benı ılgılendırmeyen bu kısisel konuya ılışkln sotırlan, yazının bütünlüğü bozulmasın dlye aktardım buraya. Asıl llgilendığim nokta, onun Dr. Reşlt Galip doiayısiyle anlattığı hıkaye oldu Şöyle yazıyor sayın Burhan FelekcBu arada Wr de Reşlt Gallp Beyi tamdım. Tanıdım dersem, birfki defa gordüm. Ba zat Atatürk devrlnln yetiştlrdlğl emsalsiz derecede kıymetll, hatta blraı da şımartılmıs zekasıydı. Oldukca da euretkârdı Olay malOmdur. Atatürk merhum blr fçkı sofrasındg hoşuna glden bir yobancı artist kadına 15 btn Ifralık Mr cek imza ederken Reşit Galtp Bey, Araturk'e: Paşam! Bu para merhum pedertntzden ml «Ize kaldı? dlye soracak olmuş. Tabll «ofrodan kovuhnuş, fakat çek de Imzalanmamıştı. Atatürk. bu kendl yetiştlrdlğl gul fldanımn dlkenl fle yaralanmrş olmasını hlcbir zatmm offetmedi ve Reşlt Galip Bey menkOp blr gözdenin uğrayacağı her turlu tatsız akıbetlere ugradı ve sanırım veremden öldü Acırım, bu Cunv huriyet devrinln bu fevkalade zekl devlet odamına Ama tolth ona Atatürk gibl blr kayayo carparak parçalanmaya mahkum etmlstL» ) hı oîan bu genc devîet adamının Intîtiar etmesı olasılığını düşunerek bır ara telaşlanmış Hemen, her yerde aranıp kendısıne haber verllmesınl buyurmuş. Ankara da isinin başrnda olduğunu öğrenince ferahiamış ama kendisıne veda etmeden «savuşup gıtmesime cok kırılmış ve asıl öfkesi de bu yüzden olmuş. Görüluyor kı rahmetli Necıp Alı Bey'in bu anlatışında ne bir yabancı artist kadın, ne de 15 bın lıralık bır cek soz konusu. Olimpiyatlar ve Sporun Etkinliği... u gunlerde herkes evmde beyaz camm karşısma geçmış, Moskova Ohmpıyatlannı izliyor. Hem de soluk solıığa. Yıne şu gunlerde çok özgun ve özlü bir kdtap yayınlandı Adı 'Devlet Polıtıkası ve Toplumsal Yapıyla llışkılen Açısmdan Spor Yonetımı». Yazan: Sıyasal Bilgıler Kamu Yönetunı Kürsüsü Doçentt Dr Kurthan Fısek, toplumbüımcının spora bakış açısını şöyle yansıtıyor • Tüm ülkelerde ve tüm sınıflar arasmda spor yapmaya ve sporu ızlemeye duyulan ilgi ve beğeninın artması, çağdaş toplumsal yaşayışın en ayırt edıci özelhklennden bınsıdır » Sıyasal bılımcı de dıyor ki • Ulkelere saygınlık kazandırmak, çeşitli olay ve durumlara tepkı gostermek, bır ülkenm ya da sıstemm propagandasını yapmak. bellı ulkelen uluslar topUıluguna kazandırmak ya da onlardan soyutlamak ıçın sporun çok vararlı ve etkılt bır tiyasal dıplomatık sılah olduğu açıktır > Dr Kurthan Fışek'ın (sanırım kendl turönde Uk ve tek olan) kıtabmı okurken Türkiye'de sporun neden çagdışına düştügu ortaya çıkıyor 1936 Berlın Olunpıyatlannda neden sporculanmız Turkıye'ye bır altın madalya getırebıldıler1' Ve neden bugun Olımpıyatlara bunca uzagız' Toplumla spor arasındakı bağıntının düğumlennı kıtabı okurken bır bir çözdükten sonra bu soruya yanıt vermek zor de ••• Bir Istanbul efendısı olan Sayın Burhan Felek'ten Ataturk'u halk gozünde kucük düşürücü sozler beklenmez Ben şımdı şu noktaların aydınlatılmasını dılemekteylm. «Olay malumdur» ne demektır^ Nereden malum olmuştur? Sayın Felek olay sırasında orada olmadığma göre, bu hıkâyeyi kımden duymuştur? Bu yabancı artist kadın kımdir? «Reşit Galıp Bey her türlü tatsız akıbetlere uğradı. sanırım veremden öldü» sözündekı «Tatsız akıbetler» nelerdır'' Benım bıldığlme göre Reşlt Gallp, AtatOrk'ün kurmuş olduğu Türk Tarıh Kurumu'nda son zamanlarına kadar incelemeler yapmıştır. Ûzüntu yuzünden verem olup bu hastalıktan ölmüş değıldır. Gerçı cığerlerınln zayıf olması yuzünden daha Bırıncl Dünya Savaşında cok genc yaşında gonullü gıttıği cepheden gen gönderılmış ve askerlıkten çıkarılmıştır. Kurtuluş Savaşı sırasında hemen Anadolu ya gecıp, Kutahya yöresmde ılk Mudafaaı HukuK Orgutunü kurmuştur Ölumu, Istanbul un serın ve rüzgârlı bır gunünde bazı akrabası ile bırlikte Moda açıklarında sar.dalda ıken. sandalın alabora olması üzerıne akrabasından Dir kız cocuğunu kurtarmak icın fazlaca denizde kalması üzerine yakalandığı zatülcenp (plörezi) hastalığındandır. Sayın Burhan Felek'in hoşgörüsune sığınarak Atatürk ve Reşıt Galıp konusunaa kendl bildıklerımı kaynak gostermek suretıyle anlattım. Kendısının de yukarıda aydınlatılması dıleğınde bulunduğum noktalan aynı yöntemle kendi köşesınde anlatmak lutfundo bulunmosını bilmem rıca edebılır miyim? Ataturk'u ilgılendıren en ufak bır konuda bile cok dıkkatlı olmamır gerektıği kanısındayım (*) Bu yazı vazıldığı tarıhte henüz Kontenfon Senatorleri seçılmemışti Cumhuriyet (1) «Meşhur Adamlar Ansıklopedısl», «Türk Meşhurları». «Meydan Larousse» gıbi onsıklopedılerde. Dr. Reşıt Galip'in «1925 yılının sonlarına doğru İkıncl Büyuk Mıllet Meclıslne Aydın'dan mılletvekıli secildıği» ve «Şeyh Saıt ısyanı üzerıne Şark Istiklâl Mahkemosı'ne aza olduğu» bıçıminde verllen bılgiler yanlıştır. Şovle ki Aydın Mılletvekıli Dr. Reşıt Galıp Bey. Şark ıstiklâl Mahkemesı'ne değıl. TBMM'nın 7 mart 1341 (1925) tarlhll toplantısında Ankara Istiklâl Mahkemesi üyellğıne seçılmıştır. (TBMM Zabıt Cerıdesl, Devre II. Cılt 15, sayfa 226). Ayrıca rahmetli Reşıt Galıp, Aydın Milletvekillığıne «1925 yılının sonlarına doğru» değil. Meclis'ın ikıncl döneminde (1924'te) seçılmıştır. III ve IV dönemierde de yenıden milletvekill seçılen Dr Reşıt Galıp Bey. 5 mart 1934'te olmuştur. Aydın Mılletvekili olarak Ankara Istiklâl Mchkemesi üyelığıne 7 mart 1925'te secıldığıne gore, onun «1925 yılının sonlarına doğru mılletvekıli secılmesi». doÖol olarak. söz kcnusu olamaz. $ 192S yılında TBMM'nde 2abıt kfttıbi butunduflum 6irada kurulan Ankara Istiklâl Mahkemesı nde de bırkac memur arkadaşımla bırlıkte zabıt tutmaklo gorevlendirılmıştlm. Bu ek görevım, mahkemenin hazıran 1927 de kaldırılmasına Meclısçe Karar verilmesme değin bırbuçuk yıl surduğü icın, üyeıerden rahmetlı Dr. Reşıt Galıp Bey ı cok yakından tanıdım (1). Bana Mahkemenin Savcısı, Denızli Mılletvekili rahmetli Necıp Alı (Kücüka) ıle birlıkte cok buyük bır iyılığı de olmuştur O tarıhte Ankara Hukuk Fakutlesının ikıncl sınıfında ogrenci bulunuyordum. Tam genel sınavların yaklaştığı sırada Izmır de Atatürk e karşı düzenlenen suıkast dolayısıyle Ankara Istiklâl Mankemesi'nın memurlar da ıçinde olmak uzere bütün kadrosuyla izmır'e gıtmesı kararlaştırıldı. Bu durumda sınavlara gıremeyecektım Derslerın hepsınden butunlemeye kalmamok Içln ızın almaklığım gerekıyordu, ama, izinler .ıep Başkan Alı Çetınkaya nın onayından çıkardı. Rahmetli Çetınkaya resml gorevde cok sert blr insandı: bır kez fOlmaz» derse o iş olmazdı. Durumumu Savcı Necıp Alı Bey'e anlattım. Benim icln calışacağını ama üyelerden Dr Reşit Galıp Bey e de aynı ncada bulunmaklığımı salık verdi. Gittım. Okul ve sınav durumunu öğrenince cok yakın ilgl gösterdi, fSen merak etme, Necıp All Bey'le birlıkte Reıs Bey'l kanaırırız. Yolnız bütün imtıhanlarda muvaffak olman lazım» dedl. Garantl verdım. «Daire nöbetçlliği» gibl bir görev yaratarak beni Ankara'da bıraktılar. Her Ikıslnl de rahmet ve minnetle ananm. Bu anlattıklarım kışisel bir durumu llgilendırir. Rahmetli Dr Reşit Galip'ın asıl büyüklüğO, onun boyle bıreysel yaraımlarında değll. devlet ışlerındekl idealızmınde belırlr. Bu vesıleyle bır noktayı da aydınlıfla kavuşturmak ısterim Çok yıllar sonra. 1935'ts rahmetli Necıp Alı Kücüka'nın bana anlottıflına göre, Atatürk ıle Reşit Galip arosındakl olay şöyle olmuş Ataturk'ün Dolmabahce Sarayı'ndakl sofrasında universite retormu ve Turk kültürü konularındakl blr tartışma sırasındo rahmetli Reşıt Galıp. Ata'nın düşünceslne ters duşen goıuşünü belki de olkolun etkısıyle sertce bır tonda acıklamış. Bunu kendısıne karşı saygrsızlık olarak degertendıren Atatürk, öfkelenıp ona sarayı terketmesl ihtorında bulununca Reşıt Galıp «Bu saray slze babanızdan kalmadı. Mılletın malıdır. Buroda kalmaya slzln kadar benlm de hakkım var» demış Atatürk. «O halde ben gldıyorum» dlyerek sofradan ayrılmış Öbür konuklar da kendısınl izleyıp salondan cıkınco sofrada yalnız kalan Reşıt Galıp, sabaha dek Içkıslnl sürdurmüş ve sonra kalkıp ılk trenle Ankara'yo donmüş Atatürk. gec vakit uyanıp Reşlt Galip'm sarayda olmadığını anlayınca, cok onur OKTAY AKBAL EVET HAYIR Evet, Atatürk Size Benzemez BILIM DUNYASI Aklm yolu Dogruyu aramak. bulmak ve uygıılamaktır » Bu sozlere katılmamak olanak dışı . Çünkü gerçekten de Atatürk akıl yolu'nu göstenniştir ulusuna, 'Hayatta en Hakıkı Murşıt Ilımdır» dıyerek 'refah ve saadetı' aklın yolunda gostermıştır Süleyman Demırel «Atatürk Dıyor kı> adlı kitapçığa yazdıgı önsözde boyle demış . Ama en sonda da şunlan ekleyerek 'akıl yolu'nda yurümedıgım, 'akıl yolu'na inanmadığını kanıtlamış «Cenabı Allah mılletımizın, ona ınananlann, onu sevenlenn, onun hizmetınde olanlann yardımcısıdır» Mıllı Eğıtım Bakanı Bay Fersoy'un yolladığı mek tubu, benım verdığım yanıtı geçen gunlerde okudunuz. Bır de Atatürk konusu vardı başka bır yazıya bıraktığım Fersoy, benı Atatürk konusunda ıçtensızlıkle suçlamış, yukarda adı geçen kıtapçık konusundakı göruşlenmı de yüzeysel buldugunu yazmıştı 'Atatürk Dıyor kı' kıtapçıgını bır kez daha ınceledım Şunu gördüm Ataturk'ün kimı sözlerının baş tarafı. ya da son tarafı alınmış. böyle anlamı yıtıp gıtmış, hatta yozlaştınlmış. «Aynca bazı ılâvelerde bulunduk» dıyor sayın bakan. Ataturk'ün 'komünızme duşman' bır kışı olduğunu, kanıtlamak için büyük çaba harcanmış Gereğı yoktul Kımse Atatürk komunıstti, komünızmden yanaydı, Türkiye'de komürust bır rejım kurmayı amaçlamıştır demiyor kıl Ama Ataturk'ün körcesine. bağnazcasına komünizme düşman olduğunu da ilen sürmek gereksız... Işte sıze Ataturk'ün 14 agustos 1920'de söyledigl sözlen «Islamıyetın en alı kaıde ve kanunlarını ıhtıva eden Bolşevızmrn bızım dahı mevcudıyetimize kastetmış olan müşterek duşman aleyhınde bugün ıhraz etmış bulundugu zafer. bızım ıçın de şayanı teşekkür bır netıcedır» Atatürk. «Komünistlığm memlekeümlzde degll, henüz Rusya'da bıle tatbık kabılıyetı hakkında açık kanaatler hasıl olmadığı anlaşılmaktadır» «Komunızm sosyal bır meseledır Memleketımızın halı, memleketımızın sosyal şartlan. dım ve mıllı geleneklerlnın kuvvetı Rusya'daki komunızmın bızce uygulanznasına elvenşlı olmadığı mancını doğrulayacak şekıldedır» gıbi sözlenyle Türkiye'de komünızmden korkmanin gereksız olduğunu behrtmıştl. Fersoy'un yaymladığı kıtapçıkta yer alan. ama 1950 yılına gelmceye kadar hıç bır resmi belged e izine rastlanmayan 'Komünizm nerde görülduyse ezılmelıdır* gıbi sözlerl Ataturk'ün söylemedığı bir gerçektır. Herşeyden önce, dost ve komşu bır devletm resmi rejımı olan bır görüş ve kuramı 'ezılecek' bır düşman gıbi görmek, gostermek Ataturk'ün kışılığıne, buyük devlet adamlığına ters düşerdi. Atatürk, öğretım birlığınden ve layik öğretünden yanaydı. «Üım ve fennm dışında mürşit aramak gaflettır, cehalettır, doğru yoldan çıkmadır. Ilımln ve fennın yaşadığımiz her dakıkadak] safhalannm gelışımını anlamak ve Uerlemeleruu takıp eylemek şarttır Bm ıki bın, bınlerce sene öncekl jhm ve fen lısanının çızdıği kurallan, şu kadar bın sene sonra bugun aynen uygulamaya kalkışmak elbette ılım ve fennın ıçinde bulunmak değıldlr» diyordu. 'Atatürk Dıyor kı" adlı kıtaba baş taraftaki cümlelenni alıp gensıni okurlara sunmadıklan eğıtım konusundakı sözlerl şöyle. •Eğıtımın hedeflerımn maksatlarının çeşıt çeşıt olduğu görülür. Meselâ dını eğıtım, mıllı eğıtım, mılletlerarası eğıtım» Bütün bu eğıtımlenn hedef ve gayelen başkadır. Ben burda yalnjz yenı Turkıye Cumhunyetı'nin yeni nesle verecegi eğıümının mıllı efıtım olduğunu kesınlıkle ifade ettıkten sonra dığerlen üzermde durmayacagıml Yal(Arfcosı 9. Sayfada) " 'aklın yolunda gormuş ve göstennıştır B YENİ CANLILAR oborotuvartorda bflglntor ce yaratılan canlılar içm de ıhtıra beratı alınabıle ceğl hakkındakl Amerıkan Yük sek Mahkemesi korarı Hücre Muhendıslığı Sanayıırve buyük gelışme hızı vermıştir. Bu o landa esasen karardan önce de büyuk adımlar otılmıştır. ör neğın. 1976'da 1 mllyon dolar eermaye ve 2 personelle Işe başlayan cGenentech» fırması bugun sermayeslnl 65 milyon do'ara. personel eayısını 50*ye Cikarmıştır Başka bır firma o lan «Genex» 107 yeni conlı üze rınde calıştıklarını, bunların 520 yıl ıçinde peyderpey piyosa ya cıkarılacaklannı acıklamıştr. I Vehbi BELGİL hm» adlı ağn kesıcı madde de hücre mühendıslığl yoluy la fazla mıktarda elde edılecek tır. Bu madde. San Fransısko'dakl Kaliforniva Ünıversıtesl doktorlarından John Shıne, John Baxter ve colışma arka daşlon tarafından bulunmuştu • Orok hücrell anemi (Sıck leCell anemla) denen kansız Itk hastalığı da, gen aşılanmış hucrelerln üretimleriyle buyük capta iyileşt'rılebılecektir. • Vırüslü hostalıkların iylteştirilmesinde kullanılan Inter feron bu gün Insan akyuvorla rtndan son derece az olarak elde edikrektedır Fokat, bunu yapay yolla fabrikalorda hucrelere ürettırme Işı cok gellş mıştlr. Zünh Onlversitesi profe sörlerlyle Cenevredeki Bıogen Anonım şirketl, interferon yapan hücreler geliştirmışlerdir Bu konuda Ihtıra beratı olmak icın 8 müracaat olmuştur • Hınt osıllı Amenkalı Şak roberti petrolü ikl oksııenli kar bona (karbon di oksid'e) cevlren bır canlı yoratmıştır Ame rıkan Yüksek Mahkemesi, bılgı nın bu canlı üzerındekı buluş hakkını 54 oyla kobul etmıştır. • Aft Humması da denılen Ayak ve Ağız hostalığı (Foot and Mouth disease) her yıl bin lerce hayvanın ölmesıne yol ac maktadır. Amerikadaki Genent ech. hücre mühend sliği firma sı ile Tarım Bakanlığı, bu hos taltğa karsı aşı öreten bır can lı yaratmışlardır. İlâçlardan başka şeyler de • Buğday ve mısır gibl blt kıler cok mıktarda azotlu güb re Isterler. Bu hal gubre gereksınmesinl her gun orttırmak tadır. Hücre mühendlsllğl yöntemi bıtkıye azot sağlayacok ve böylece «yesil devnm» dene bılecek şeyl gercekleştirecek bır canlı üzerinde çalışmaktadır. Soyo fasulyesi ekilen top raklar azot bakımından cok zenglndır. Cünkü bu bıtkının kökünde «Rhlzoblum» adlı bır bakteri, havodakl azotu alarak bltklnln risrkl gerekslmnesf lctn toprağa depo eder Soya fasul yesı, bu yuzden azotlu gubre ıstemez Şimdı hücre mühendıs lerı, buğday ve mısır icın de böyle bır bakteri yetıştirmişler dır. Bunların dışında. kiml mâdenterl ylyen ve bu yolla mâdencılığe yenllık getirecek can lılar. rrargarın yağına tereyağ lezzeti verecek canlılar, petrol yenne şekerden piastık üretecek canlılar yapılmıştır. önceki yazımızda da dediğimız gibl hücre mühendıslıği alanındakl canlılar icln daha şimdiden 150 başvuru olmuştur Bunlann sa yısı her gün artmaktadır. • 1980'in temmuzunda insanlık, televızyon ekranının başında bır stadyumun tnbünlennı dolduran seyırcı gıbıdır Sporseverlenn soluklannı kesen yanşmalarda, hangı ulustan ve hangı düzenden olur6a olsun şampıyonlar sevgı derlıyorlar, beğeni topluyorlar Spor gerçekten geçerll bir araç... Şu Demokratik Almanya Cumhunyetıne ne dıyorsunuz1' Nasıl oluyor da bu ülke sporda bırıncıl sıralarda yer alıyor? Kurthan Fisek'ın kitabından ügınç bır alınü yapılabılir• Hallstem Doktrını çerçevesmde Batı Almanya ve NATO'nun koyduğu ablukayt spor yoluyla kıran Almanya Demokratık Cumhurıyetı (ADC). dünyanm en lyi sporculannı yetıştırmek amacıyla. gaynsafı ulusal gelınnm yaklaşık yuzde 2'smi (1970'te 400 milyon dolar) sportıf gelışme ve araştırma programlanna ayırmıştı Aralarmda Almanya Özgür Işçi Federasyonu'nun da bulundugu bırçoh devlet örgütü. bütçelerının yüzde 13 kadarlık bır bölümünü ADC spor programı emrıne vermışlerdı. Doğu Alman sporculannm kazandıklan her madalya, kırdıklan her rekor uluslararası yarışmalara çağrıları da beraber getırdı ADC'nm spordakı bafansı, bu yolla ülkenın uluslararası sıyasal ve dıplomatik tarunmasını sagladı Almanya Spor ve Beden Eğıtımı Federasyonu Baskam ve Sosyalıst BırItfe Partısi önde gelen üyelennden Manfred Ewald'm 1976'dakı sözlenyle, yarışma sporlan. *sosyalıst devletımızın dışta en lyı bıçımde temsıl edılmesırü tağlamaktadır > Sporla toplumsal yaşam, düzen. politıka arasmdaki bütünleşme, çağımızın gostergelennden bırlsıdır «Bugün Sovyetler Bırhğınde 200 bın kadar kulüp kırsal ve kentsel kesımlerde yaklaşık 52 milyon kişiye spor yaptırmaktadır » Şu gılnlerde televızyonun cammdan odamıza yansıyan Olımpıyat gerçegıni Kurthan Fışek'in kıtabını okuduktan sonra daha ıyi anlamak olası... • «Afganistan'ın Sovyetlerce işgalinl kınamak Içln. ABD'nin kuyruguna takılarak Ohmpıyatlar'a katılmadık; ama, katılsak da varhğımızı duyuramıyacaktık.. 1960 Moskova OlimpıyaÜannın topladığı ilgiye bakılırsa Fıstıkçı Carter'ın yanılgıya duştuğu anlaşüıyor. Dünvanın gözü yanşmalarda . Insanlar sporculan soluk soluga ızlerken Afganıstan'da olan bitenleri anımsamıyorlar, beyaz camda gördüklerıni coşkuyla alkışlıyorlar. OİSK ESKİ GENEL BAŞKANI T O R K J Y E MADENİŞSENDIKASI GENEL BAŞKANI KEMAL TÜRKLER Inanlık dujmant fajistler tarafından 22.7 T980 gunO j | çakça katledildi. Mimar ve Muhendîsfer anısırtı fajızme karşı sürdurdükrer l mucadelflerınde yaşaücaklardır. Işçı smıfımtza ve emekçı halkımua bajsağlığı dılerii. Etektrik Mühendîsîeri Odası Ankara Şu&esl Injaat Muhendisleri Odası Ankara Şub«sl KJmva Muhendisleri Odası Ankara Şubesi Makina Muhendisleri Odası Ankara ŞubesJ Mimarlar Odası Ankara Şubesi Üzerinde calışılan yeni conlı lar hakkında bir koc ömek ve relım: • EnsüNn ve b)r «buyume hormonu» başta gelen 2 ilâctır. Şeker hastalığını lylleştlrmede kulianıtan ensülln (İnsülin). pankreos'ın üretıp kana saldığı bır horrrondur. Kandaki glfkoz un (glucose) hücreler tarafından emılmesinl sağlar. Glıkoz vücuda enerji sağlar. Ensülin solgısı olmasa bünye glikozu yokıp enenl sağlayomaz veya depo edemez, o zaman kanda kl şeker ıdrarla dışan c*or. Bu hastalığa şeker hastalığı dtyo ruz. işte Insülin'in görevi, pankreos'ı ensülln üretmeyen hastaların bu İşın! yapmaktır insülin bu gün domuz panfc reasından cıkarılmaktadır. Tabil cok güclüklerle olmaktadır bu 1$. Fokat, insülin yapan hücre lerln gen stfrelerl hücre mühen dıslığı yoluyta başka höcrelere aşılanınca ensülin, tonlorlo, kolayca öretllecektlr • Bebeklerın buyümelerinl sağıayan tbuyüme hormonu» nun yokluğu cüceliğın başlıca nedenidır. Bu hormonu bulunmayan cocuklara, ölülerden c» karıtan hormon verilmektedır. Fokat. bir yıl surecek bir ıyileştırrre lcfn 5080 öluye gerek olduğu duşünülurse bu hormo nun da hücre mühendıslığl yo luyla elde edilmesinin öneml of taya cıkar. • Beynm urettlğl «Beta Endorp Bu diizeyde mi kalacak? Hücre mühendlslığı bugün bokterl duzey.nde başarılı o\maktadır. Çünku bakteri gen şifrelerınin okunması, yazılması cok kolaydır. Kuşkusuz zomanla ış yüksek canlılara ve insana gelecektır. Bunlann gen şıfrelerı buyuk guçlukler cıkar maktadır. Bu ış başarıldığı za man canlı kopyaları (canlı tıp kıları), tuylu tımsah, kırmızı gozlü kedi... yaratılabilecektır. Ve bunlar üzerinde çolışılmak tadır. Şunu hemen ekleyelım ki. hücre murvsndıslığı, İnsanlık I cın yeni bır şey değildir. Katır, eşekle otın bırleştirılmesinın bır sonucudur Kurt köpeğı ıse kopekle kurtun. Gül kokulu uzümler bır ara Istanbulda da yetiştırılmekteydl. Ancak, bu canlılar bu gün bılınen anlamdakı hücre mühendıslığl yoluy la değıl, üretme unsurlarının bırbırlerıyle karıştırılması ile el de edılıyordu Bır cok güller. karanfıller, yemışler böyle üre tılmıştır. Bunlar da doğada o) mayan canlılar kümeslne girmektadır. Hele «daldırmo» denen yöntem «bıtM tıpkılarnnın üretilmesınde başlıca yoldur. Bazı bıtkılerın bır dalı. bir parcası, toprağa daldırılınca. o bitkry) vermektedlr Hücre mühendlsllğl alanında cok kısa sürelerde cok daha şaşırtıcı olaylara tanık olacoğız. DEMOKRAT GA2ETESİ MUHABIRJ Turkıye işci sınıfı hareketinin yıimaz öndert, ho> yatını ışcı sınıfının savaşımına odamış yığıt ınsan, Savaşsız, sömürüsüz, barış icinde herkesın kardesce ve ınsanca yaşayacağı bır toplum savaşımında, ışblrlikci. tekelcı ve faşıst gerıcı guclerın destekledıği insanlık duşmanı elı kanlı, faşıst canılerce katledıldi. Tüm dunya barış guclerının, Turkıye demokrasl güc lerinin ve Türklye Işct sınıfınm başı sağolsun Anısı yolumuza ışık tutacak. mücadelemıze rehber olacaktır. Bayrağını daha da yüksetteceğız Başkan... TÜMKA İŞ SENDfKASI MERKEZ YÜRÜTME KURUUU EGE BÖLGE TEMSİLCİUĞI ISTANBUL ŞUBESI CERKEZKOY ŞUBESİ İZMİR ŞUBESI ADANA ŞUBESİ KEMAL TÜRKLER Ü RECAİ ÜNAL Paştstler tarafından kaçırılarak işl^eneeyi e 22 7 TOgf) günu alçakça katledildi Mımar ve muhendısler anısım faşızme karşi sürdurdukJcrl nuıcadelelerınde yaşatacaklardır Eiektrik Muhendisleri Odası Ankara Şubö» Inşaat Muhendisleri Odası Ankara Şubesi Kimya Muhendisleri Odası Ankara Şubesi Makina Muhendisleri Odası Ankara Şubesi Mımarlar Odası Ankara Şubesi Derookrat Gazetesl Calışanlarından. Basın Emekcisl. RECAÎ ÜNAL Faşlst katıllerce katledildi. Onu katledenlerın bu saldırısı işci ve emekclterh» demokratik hak ve özgurlükler Içın verdığı savaşıma. basın özgürlüğüne yönelık bır saldırıdır. Faşlst clnayetl nefretle kınar. ışcl sınıfımız ve emekCl halkımızın kendisıne yoneltılen bu tur faşıst saldırılar karşısında sessız kalmayacağım duyurur. aılesıne ve tum basın emekçılerine baş sağlığı dılerız. t Sahibl : Cumhurtyct Matbaacılii ve GazetecUik T.A.Ç sdıoa . NADtS NADt I Genel Yayın Müdürü : Ofctay KURTBÖKE t Mfiessese MüdürQ ; Emlne DŞAKLIGtL > S. Yazılslert MOdürfl : Çetin ÖZBATRAK t Basan ve yayan : Cumhorl^t MatbaaolıS ve Gszetecillk TJl Ç. CaealoŞIn Tülcoca. «ı Cad No.: 3 0 U . Posta Kutusu : 346 ISTANBUL Teleîoo : X »7 03 CÜMHUEÎYET BASU* 4HLA& TASA8H0A UTHA?I TâAHHÜT EOEB • BCROLAS : ANKARA Konur Soksk 24'4 Yemsehir Tel 17 58 66 17 56 2S • İZMIR Ballt Ziya Bulvan No 65, Kat 3 Tel 2S 47 09 13 12 30 0 4DİNA : Atarürk Cad Türk Hava Kururau İç Ham Eat . 3 No : 13 Td U 530 U 731 ABONE ÜCRETLERİ 1 Tnzt Igl dışi TAKVlM 37 TEJfMUZ • tMO öfl» 13.30 Tafea 3331 tnuak Gftne* 3 43 5.4» * • 12 300 9001.800 3 600 SOO 1JİOO 3 600 7500 üatn pnplanna ve agubfma gör» aynca uygulanır Ankara Aboaavellaa Tel: 18 33 35 tkbıdl «ksma 17JT 30.30 TÜRKİYE MADENİŞ SENDİKASI GENEL YURUTME KURULU