Catalog

DNÎKÎ CUMHURtYET 13 MART 1979 EKONOML. EKONOMİ... EKONOMI... EKONOMİ... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... EKONOML. Füsun OZBILGEN P etrol akmlan ılo ılgıh kamu kuruluşlft ı arabinda vetoı lı eşgudum <ta&lanam<*dı #ı, bu nedenle bir yandan tafınenler düşuk kapa.sıte ıle çahşırken bır \andan da karaborsa fıvattan akarjakıt ıthal pdjldıgı bfldinlmektedır 1978 yılı içınd« ham petıol ithalınin dü w»nlenmesı ıçin Irak Lfbya gıbı ulknleıle çe şıth anla^malar yapılmi5 vo MC donemındrbozulan ılişkıler yenıden duzene sokulmıi'j tur YapıJan bu anlaşmalarla ! urkıye nın bu filkelerden ithal edecegi yıllık ham petrol nuktarlan ve fıyatlaı ı da belırlenmışUr An laşmaJı ulkeler, o/elljkle Irak fuıkıyeye verec«gi yıllık bnm petrol mıktarını aylara gore kontenıanlara bolmuştur Turkıye bu kontenianlara göre her av belirlı bır mıktar ham petrol almakta ve bunun br>dehnı an laşma koşullan uyannca odemektedır EŞGÜDÜMSÜZLÜK Anoa4c llgilı kamu kuruluşlan olan TPAO. Enerti ve Tabıı Kaynaklar BakanliRi Maliye Bakanhgı ve Marke/ Bankası arusın da yeterlt eşgüdum KaKİanamadıgı ıçın av rılan kontonıanların dovı/ karşilıklan /ama nfflda yatınlamamaJttadır Odeme yapılması garektiğl günlenle Merkez Bankası pJınrle yeterli dövızı bulunmadıgjnı bıldırmekte TPAO lse o zamanlar ne mıktarda odeme ya püaca&ına ilışkın bır ödeme planını Merkez Bankasına bildırmemektedlr Bu kamu kuru luştan arasında eşgıidum saglaması geıekon Enerji ve Tabil Kaynaklar Bakanlı/?ı ılp Ma liy« Bakanlığı arasında da konu ıle URIIJ ortak bir toplantı ve yaklaşım sajjlanamadıfrı ögrenilmiştır Türkiye nın şu anda dovi7 ve enerjı açısından en gnnce) konusu. petrol oldugu halde bu konuda şımdıye dek ust duzeyde bir tek toplanü dahı yapılmadıgı belırtıljnektedır PETROL ALIMLARINDA KAMU KURUMLARI ARASINDA EŞGÜDUM YÖKLUĞU DÖVIZ KAYBINA YOLAÇIYOR • IRAK'IN PETROL KONTENJANLARI EKSIK KUL LANILIRKEN KARABORSA FIYATTAN AKARYAKIT ITHAL EDILIYOR ANLAŞMAU ULKELERDEN EKSIK ITHALAT YAPILINCA RAFINERILER DUŞUK KAPASÎTE ILE ÇALIŞIYOR. TÜRKİYE'NIN DÖVİZ KASASI, KAYNAKLARINA DAYALI OLARAK IŞLERLIK KAZANMA YOLUNDA DIŞSATIM Vh I!?CI DOVIZLLRI KARŞILAVABII IYOR DIŞALIMLARI ÖDEMELER DENGESI GELIŞIMİ (MıK on Dolaı) Ocah D19 Ticaret Açıgı • Dışalım 1970 62 fl 279 0 2162 83 1 107 1 61 8 27 1 34 1 20 fl • DIŞAl IMLAR N ASGARI DUZEYINE KARŞIN URETIMDE CANLANMA GOZLENIYOR • DIS BOPC ÖDEMELERI ARTAN ORANDA ZA MANINDA YFRINE GETIRILIYOR • ruRKIYt t KÜNOMIblNIN DINAMIZMI BATI DA DIKKATLE IZLENIYOR . Uluç GÜRKAN • Dışiatım Işçı Dovizl Işçl Dovui ve fhraratın îthalatı Katşılama Oıanı Dış Boıı, Odemelpn • Ana Partı • Fauler Dış Borç Odemeleıının Dovı/ Gırdılerıne Oısnı 1078 13 0 184 2 151 i 42 4 ir>j ı '0R 115 Yılhh 1H78 1B77 2 310 9 4 599 0 2 288 2 »83 1 71 I ' 4nrı S 198R 288 14 8 4 043 3 5 796 3 1 75İO 981 8 47 2 S34 i 314 0 520 4 195 ; 9") 48 • urklya nın dövız kosasının kendı koynoklarınn dayalı claral ışlerlık kazanabıleregı gozlen mektedır Dışalımların planlandığı boyutlor ıc nde dıçsotım ve ışc dov /ı gelırlerıyle karşiın nabılereâı ortcıya cıkmıştır Bu arada dışulın lar dnkı kısıllanıayo korsın uretımde dıkkai cekıcı bıt ranlnnma bfğlnndığı beiırlenmıs'ır Eldtkı en son ver lere qoıe aralık 1978 ve ocok 1979 aylarındn Turkı/e b97 • ! mılyon dolarlık dışsatım gorcekleştırmıştır GPrcekleşlırılen dışsa tımın bır bolumuyle Irok ve Lıbyo ya olan petrol borclorı azaltılırken 494 4 milyon dolarlık dovız gırdısı elde edılmıştır Anılan aylarda ışçı dovızi gı r rışlerl de 182 2 milyon doları bulmuştur Aralık 1978 ve ocak 1979 da otekı gellrlerle de desteklenen dovız kasasından 815? mılyon do larlık dışalım odemesı vapılmıştır Ayrıca VVolls Torgo Bank a odenen 82 5 mılyon doların dısında da loplam 110 3 mılyon dolarlık dıç. boıç ana pa ra ve faız odemesı yapılmıştır 0ı> borc odemele rının çıderek artan oranda sııresı ıcınde yerıne ge tırlldıcjı nozlenmpktedır Aralık ve ocak aylarındn dışalım • nan>=manı vo dış borç odemesı olarak 1 mılyar doları aşkm dovız odemesını Turkıye butunune ynkın boluınıy le kendl kaynaklarından gerçekleştırmıştlr Bu do nnmde kullanılon dış kredıler 73 mılyon dolar duzeyınde kalmıştır YITIRİLEN ZAMAN GerçektH 19/8 yılı ve 1979un ılk ayloıı dış yardın bpkleyıslfrı ıc.ınde yıtirılmıştır Bu donemde dış kredı muslukları an; ak dış borç odeınelerını korşılayacak tutarlar cln ocılmı$iır e rıırkıye (h^uiııııUııını lı^sdt m ve ışçı dovızi gelırlerıyle karşılamn durumunaa kalmıştır 3u olgu dışalımların kısıtlnnması sonucunu do gurmuştur Ayrıca dışalınıda kabul kredısı olanak lan zorlnnmıştır Hammadde ve ara malı yonunden dışa bagımlı Turk sanayıı dışalım kısıtlanmasına karşın canlı lıgını koruyabılmıştıı Bu arada çok sayıda temel urunde urotım artışı gerçekleştırllebılmıştır Öte yandan geçmii? yıllorda yurt aışından gotlrılen çok sayıda malın yurt ıçınde uretılmesinın olası bu lundugu belırlenmıştır Uretım hat ve sureclerındekı dengesızlığın gıderllııpsı ve uretım darlıg qo rulen bazı alanlarda vardıya sayısının artırııması yoluyla uretımın daha ılerı boyutlaro vardırılabı leceğı gozlenmıştır Tuıkıye ekononıibinın bu yonde açık bır se çım olmamasına ve yonlendırlcı ekonomı polıtıka larının Izlenmemesıne karşın «kıtlık ekonomisl» koşullarında qosterdığı dınamızm dıkkat cekıcıdır Botıda bu olgu degorlendırılmeye ve Tuıkıye nln kendı kaynaklarına dayanarak neler yapabılecegı tartışılmoya başlanmıştır IMF VE SONRASI Bugunku koşullarda Turklye dış kredl arayıçlarında dıkkatll olmak zorundodır Batı kaynaklı yardımın anahtarı Uluslararası Para Fonudur Uluslararası Para Fonu nun odemeler dengesı acığının azaltılmosı kamu harcamolarmın kısıt lanması kredl ve enflasyon artış hızının sınırıan dırılması Ile ürretlerın dondurulması baslıkiarı altında toplanan klasık reçetesı ıse Turklye ekonomısinın dınamlzmıni koreltlcı nitelıktedir «Ekonomlyi guclendirme programı» adı nltında hukumet Içınde hazırlanan onlemler pake tı ozunde Uluslararası Para Fonu ıle olan ılışkıle rın lyıleştırılmeslno yonelıktır Bu paket Ic tuketimı kısmaya ve ulusal gelır artışının hızını yavaşlatmaya yonelıktır Odemeler dengesı acığının azaltılması gorunuştekı bazı dovız kazandırıcı Işlemlerın otesınde bu olguya dayandırılmaktadır Uluslararası Para Fonu nda kabul qorecek bu onlemleri almak daha sonra goruşme masastn*' otıırmak gecen yılkı sonaryonun yenl kılıfıdır Bu nrada «taze para» koçuluno bağlı olarak bazı on lemlerı rezerv tutmanın da zaman vıtırmekten oteye bır sonucu olmavacaktır Buna karsın Devlet Planlama Teşkllotı tarafından hazırlanan ve Başbakan Bulent Ecevıt e sunulan bır rapor vardır Burada «yasal» Dorduncu Plan ve 1979 Progrfmı na ışlerllk ve uygulama gucu kazandırılması u;erlnde durulmaktadır Dorduncu Plan ve 1979 Proçjramı kaynak daüılımı mekanumaları uzerınde kamunun etkınlığınln artırılarak ekonomik buyumenın dış kredı gereksinım/ abartılmoksızın sureblleceğını vurgulayan bır üretım modelını ıçermektedır 1979 yılında uygulanacok ekonoml polltlkostno ilışkln hukumet seçlmı henuz belırlenmemlştır. Ancak en kotu seçımın bırbırinden butunuyle farklı ikl yaklaşımı bağdaştırmaya çalışmak olacagV açıktır RAFİNERİ KAPASrTELERt Türkiye'nin ATA$ dışmda mıllı r&fmeriİBrJmn kapasite toplamı yılda 11 mılyon 300 bin ton ham petrol ışleyecek duzeydo bulun maktadır Batman RafıneriM 1 mılyon 100 bın ton tptaş Rafınensı 7 mılvon ton AIı aga Rafınensı 3 mılyon 200 bın ton ham petrol ı&leyecek kapasıtede kuruluşlardır Bu rafinenlerden Batman Rafineıisı yerlı hatn potrolü işlenıekte ve genollıkle tam kapasite çalışmaktadır Ipıaş ve Alıaga Rafınenlrrı 3S# ham petıol bulduklan oJçude ve genelhk le duşuk kapasite ıle çahşmaktadırlar Her ıki rafinerınm kapasıtesı son avlarda rut de 60 ın uzeııne tıkemamıştıı HalbuKi Lıb ya ve Irak ıle yapılan anlaşma geregınco kontenıanlar ka<nılnıa.sa vılda 9 mılyon ton ham petrolun bu ıkı rafınerlye fcetınlme« saglanabılecelttır Bu mıktar da spot ham petrol aJımı ıle bu rafinenlenn tam kapasite tle çalışmaA? ıçın veterlı ham petrolıı bulması mumkündur Ozellikle Sovyetler Bırhğı üe yapılan ham petrol anlaşmasından sonra spot ham petrol alımına da gerek kalmamış durumdadır I nsonlar klşlsel duz»yd« yen> bir Iş* baş larken yeııi bir doneme girerken onun de bulunulan yılların onemlni çoğunluk \a «larıh duşerek» dile getlrırler Belll twr tarlhten «once ve sonra» dlye ayırırlar B«l II bir tarlhl yaşanvın kararlaftırmasını, bn şorının başarısızlıkların, mutlulugun mtıt »uzlugun bir değlşlm noktası olarak alırlar Toplumlar da benzer karşılaştırmalar dan geçer Tarihın salt bir ıhılım» olarak ır delenmesi elbette oyle «dru/» bir karşılaş tırmanın sonucu değildir Torlhteki beil! do nemlere damgasını vurmuş slyasal Iktldar lorın nltellğınln bellrlenmesı oncak siyosal «konomık icerlktekl kar?ıla$tırmalarla olasılık kazanır Horkes kendıne gora her blrlm her ke slm kendlne qor« bir karşılaştırma, bir hesaplo»mo lcindsdlr Bundan da'doğolı yoktur İşte aynı doğallık 1978 yılı lcln de g»rcekleştirllmı? ve çeşltll keslmler 1978 yılı vatondaşın da bildlgl gıbl 1978 yılı en buyuk dovlz dorbogazının yaşandıığı yıl olmuştur Ama, kim lcin 7 Çok açık kı kamu kesımi Icın Özel kesım için lse herhangı bır buna lımın olmadıgı sadece ortaya çıkan karlar la dağll bunların kaynaklarıyla da bafllantı lıdır I? cevrelerl 1978 yılındokl durum deger lendlrmesı amacıyla ceşitll ekonomik konu lart kapsayan bır anket yapmışlardır Bu anketler incelendigınde şu gerceklere varıl moktadır 1978 de ozel keslm yolırımlarındn fizlki gercekleşme yuzde 52 7 parasal ger cekleşme ise yuzde 62 7 oranındadır Kamu keslmı yatırımlarında lse DPT ye gore ger Cekleşme oranı sadece yuzde 18 5'tur Ic ve dış para bunolımının, darlıgıntn bulundugu bir yılda kamu Ile oze4 keslm arasındakl bu fark onemll bir gostergedir Kaynaklar kamu keslmlnden açıkça ozel keslme oktorılmıştır Buluntılon dovizlf>r kamu keslnılnln ge rcklerlnden cok ozel keslmın gereklerini kar şılamada kullanılmıştır Bulunulanların kul olmayışı en azından 1976 yılıno qore çok duşuk duzeyde kalışudır 1978 yılı emekcı lerin fiyat artısları oltında ezlldlgi bir yıldır 1978 Işçı kesimlnin grevlerinln ya ertelendigl ya da greve gldllnıeslnın ceşltli yollardan en gellendigı bır yıldır Bu fıyat arlışlarındon vc eng«llemelerden klmln korlı çıktıgı da orta dadır Kapasıtenin an «akılcı» duzeyde kulla nılması, stokların artması teşvik onlemleri nln en cok Işlerllk kazanması, tekelleşms eğilimlerınm hızlanması, kamu kes'mlnden vergller yoluylo yenl kaynak istenmesl alt yapı yatırımlannın devlelce gerceklsştlrllmc slnln istenmesl, devletten «aslı Işievn ola rak ccan ve mal guvenlıgının korunmasının > Istenmesl, devletm ekonomik yaşama masıl ve hangı alanlardo» glrmesine lllşkln önerl lerln gun ışıdına cıkmosı sodece tek bir so nucu etkilemiştlr 1978 en kârlı yıl olmuştur ozel ketlm lcln SPOT ALIMLAR Bvı saptamalara karşın kamu kurııluşla» n arasındakı eşgudumsuzluk kontenjanlann kaçırılmasına yol acmakta ve ıafınenler ek sık kapasite ıle çalışırken kaıaborsanın yogunlaştıgı dunya lıyatlanndan akaryakıt ıthal edılmektodıı Boylece ham petrol alıp ışlen* rek tonu İ50 dolara mal edılebılecek motonn ıçın tonuna J00 dolar odeyerek ıthalat yapı labılmektedır tlgılı kuruluşlaıın sorunu bu vonleıı ıle ele almadıkları ve akarvakıt sıkın tısı ba^layınta znr zor saglanan bır mıktar doviz ıle peşın odpme kariilıgı bır tankdr motonn vpva bon/jn alımına gıtüklen bildinlmektedır YORUM Nice Yıllara. Yaicın DOĞAN nın ekonomik cozumlemeslne «kesın bulgu orn> varmaya başlamiflır Ekonomı dunya sının ceşitll kuruluşlorının yayınladıkları bıl giler 1978 yılı ıçin ilglnç değerlendirmelere yo açmaktadır Ekonomik ocıdan 1978 yılı lcln cok şey soylenmlştlr Ancak en carpı cısı ozel toplantıların yanında artık yaytnla ra da yansımoya başlamıştır Kamu keslmi lcln cok kotu. uretım du şukluklerl, kapasite ekslkliklerl dovlz bunalımları Ile gocen bir yıl ozel keslm Için <son yılların en korlı donemlerınden bırını» oluş turmuştur Halk Için Cumhurlyet Tarihinın en yuksek flyat artışlarının yaşandıgı yıl ozel kesim lcin karlorın <en yukseğe cıktığı yıl» olnuış'ur İşte, bu nokta uzerlnd» lanıldığından çok daha fazla duşunmek gereklr Blr yandan bunun «nasılu uzerlnde duşunmek, bir yandan da bu tnasılın» gercekleşme»lnde siyasal Iktldarın nltellğlnl ve ondan da ote iktıdara gellş nedenlni aromak gerek ^rtık Anadolu nun an uzak köyünd»kl lanılması dışında, başlı başına dovlz bulma da ozel kesımln herhangj blr sorunla karşı karşıya olmadıgı ortaya çıkmaktadır Ister kamudan aktarılsın Kter kendl olanakları II» bulsun ozel keslm dovız sıkıntısı cekme mlştlr Yatırım Içın «para dnrlıgındon» ya kınmaların da gerçek olmadıgı ortaya cık maktadır Kamu yatırımlarına para ve kredl bulunamazken ozel keslm yatırımlarına pa ra buiunabllmlştır Sanayl keslminde 1976 yılına gore 1978 d» uretim yuzde 32 sotışlar yuzde 32 slparlşler yuzde 38 dolayında artmıştır Siparlş lerin ve satışların artış oranı dısında sipa rlşlerln ve satışların <aynı oranda kalan mlk lorlorını» da toplarsak bu rakamlar yuzde 50 nln ustune çıkmaktadır Dolayısıyla 1978 ozel keslm içln ceşitll acılardan Irdelendlğ'n de hep aynı sonuca varılmaktadır 1978 «lyı» blr yıldır Bunda dovizlerin kullandırılması kadar Ic paranın kullondırılması kredllerln yonlen dlrllmesl olgusu yatar Ancak burada cok onemll blr etken de c1978 yılında grevlerın Kamu kesimlnin 60 mllyar llro zarar et tlfll, yatırımların ancak beşte blrinl gerçok leştlrdlgi blr dbnemde ozei kesimin bu «bn şarısı» siyasal ıktldarın nlteligı ıle ozdeştır Bunalımm «kımler ıcın» varolduğunu goste rir «Kemerlerın zoten sıkıldıgını» gosterır Bundan sonra da «kemer sıkmanını onlem lerin gundemde olduğu blr sırada «kımler ıcın» gecerll olocagını gosterlr Ancak sadece bu verilere değil kredllerln dağılımıno bakıldığında da bir başka IIglnc nokta ortaya çıkmaktadır Ticaret ve tarım kesımi yıne onemll olcude kredi almış tır Ticaretten alınması ongorulen vergllem son anda tasarıda torpulenmesl ile toprak reformunun artık tumuyle unutu.ması aslın da bu kredllendlrme mekanlzmasıyla blrllkte ele alındığında «tarım sanayı ticaret» burju vazlsl uçlusunun tum ağırlığıyla Iktidarda ol duğunu gosterlr Halkın en •ıkmtılı blr yılında. belll bır keslmln en yuksek kâra ulaşmış olmosı hu kumetln klmler lcln «alternatıfsız» olduğunu HANGI TASARRUF tlgılılcr akaryakılttan tasarruf ıçin ge tınlecek onlemlerden çok kamu kuruluşla rının ıthalalta yapacaklaıı kooıdınasyon ıle doviz ta^aııufunu artııabılecfkleı ml ve 'enor jınm akılcı kullanımı» ıçın bu eşgudumun saiflanmasının çok daha onemlj oldugunu ıfadp etmektedırler Aynı şekıldo enenı kısmtısının kaldın! masının sana>ıde saglayaca^ı uretım Rrtışı ıle oncııı kısıntısırnn suıdurulmesi fakat her gun bınlerce ton fuel oıl yutan Ambaılı Sant ralmın devıpden çıkaıılmasının taglayacagı yaraı aıasında da bır teınh belıı lenmi1* degıldıı llgılıler bu gıbı kararlann alınmasında polıtık tercıhlerden çok ekonomının cer çekJerı açısından pn as/oncl seçımın yapıl ması gerektıgıııı bunun da teknık hesaplamd Jar yapıldıklnn sonıa uvgun olan seçenegin bulunması sonucu verilecek bir karar oldu gunu behrtmekt«dırler da vurgular. "İran'la ortak hayvancılık projeleri ile kaçakçıhk önlenebilir,, Kenan MORTAN bir hayvan stokuna sahıp olmadıgı ve hayvan destekleme alımlannın yeterslz kalmosı ne denıyle toplam kapasıtesinin ancak % 23 6 sını değerlendırebıldıgı ogrenılmlştır Nıtekıın Kurum I ıbyo ya yapılan canlı hayvan ıhrarı sırasında buyuk sıkıntılor.cekmlş ve ıhraclık koytınu bulabılmek ıçın uç kez ıhale açmak zorundo kalmıştır bt ve Balık Kurumunun duşuk hayvor stokundo ana nedpnının destekleme fıyatları nın gerılıgınden kaynaklandığı anlaşılmokta dır 1978 yılı desî«kleme fıyatları 27 36 Tl arasmda saptanmıştır Pıyasa fıyatlarının Isr ıkı kat kacak hayvan fıyatlarının ıse drtrı kat fazla olması nedenıyle doğu komblnalor nın buvuk olçude boş olduğu ogrenllmıştır Doğu Anadolu da İran o cıkışı hulunan Agr Kar=i Erzurum Tatvan Van ve Elazığ do be v kombma bulunmaktadır Doğu kombınalorının kurulınası sırasındn qorev yapon eskı Et ve Balık Genol MG duru Ihsan Candar İran konusunu ele alarak şoyle konuşmuştur «Bu Ihracatı blr defalık glbl gormemel! cok cıddl gırişimlerde bulunmalıyız 1966 yılında Tatvan kombinasının kurulması sırasında İran ın da yatırım sermayesl yonuyle ka tılması ıstenmiş ancak olumtu blr yanıt alın mamıştır Şımdı bu ulkenın dlger dış bağlantı larını iptal etmesl blzimle ciddi ticaret yap ma ıstsmlerınl ortaya koyuyor Bu nedenle Ilk elde hayvan alımlarında İran Işletme serma yesl yonuyle katılımda bulunablllr Boylece hem kacakçılık onlenerek mılli servet kaybı ortadan koldırılır hem de et fıyatları ikl bol rjede de daha makul noktalara duşurulür» Dovız bunalımı içınde can kurtaran sımı tı olarak ortaya atılan hayvancılığın ozdf >on yllarda buyuk bır gerıleme ıçınde olduğu qorulmektedır 1960 yıllorından berı ıstatlstık lerde 70 mılyon baş olarak qozuken hayvan mıktarının 07de yanlış sayımlar çlft sayımlar nedenıyle gerllemış olabılecegı anlaşılmıştır Ancok hayvan sayısında blr artış gorulme mesıne karşılık kesılen hayvan sayı«;ının duş c medığl on uc yıl 1011 milyon baş arasın da kesım yapıldığı oğrenllmlştir. Bu konuda kl duşunçelerınl de açıklayon Kurum eski G« nel Muduru «Hayvanların canlı olarak Ihracı gerçekte bir katliamdır Bu nedenle dovlz ge lırlerinl artırma çabasına glrdlğlmız şu gunlerde yine İkl ulke arasında ortak bır beslcl Ilk calışmasının gelıştirilmeslnde buyuk yarar vardır» demıştır Turklye nın son aylorda başlattığı canlı hayvan ihracı konusundan vazgecerek kesım lık hayvan konusuna yonelme^ı halınde tum nrtıklarından yararlanma olosılığı da doğmuş olacaktır Nıtekım geçmışte fakır holkın bei lonmesı ıçın başlatılan et jolesı pro|esl ihra cata bu yapı kazandınlmaması nedenıyle gelış tır lememıştır Bu arada 1976 yılında Ekonomik Sosyal Udler Konferansı Heyelı'nın duzenledığl Or ta Dogu ya Turkiye'nln Ekonomik Olanakları semlnerlne bır tebliğ Ile katılan Prof Dr Culten Kazgan doğu oa hayvancı ık konusu ve ıslahının ancak komşu ulkeler ıle gerc<»kleştırılerek ortak pnteqre yapılı kombtna uretımlnden geçeceğını balırtmıştır. I978 yılında elektrik enerjisi üretiminin yüzde 3Tİ petrol ürünlerinden karşılandı ENERJININ YUZDE 72 SINI TUKETEN SANAYI KESIMININ BU ENERJININ YUZDE 87 SINI TU KFTIM MALLARI URETIMI ICIN KULLANDIÛI SAPTANDI urklye nın iran a yenıden başlatacaöı V van hracının yanısıra Doğu Anadolu da kı noyvan alımlarına Iron ın fınonsman yonunden katılması halınde bu bolgedekl hay van kaçakçılığının onemlı olçude onlenebıle ceqı ortaya çıkrnıştır Bu konuyu degeılendı ren Et ve Balık Kurumıı eskı Genel Mudurıı Ihson Oandar «Coıılı hayvan ıhracı tek başı na fazla bir anlam taşımaz Iki ulkenfn ortak projeler gelıştirrnesf ve bu arada RCD olanak larından yorarianılması qerekir» dem ştır T nQ 1978 yılı Içınde elektrik ur^t mlnın vuzde 31 ının petrol urunlerınden karşılandığı aynı yıl ıçınde 100 mılyar kılovatsaatlık hıdıoeloklrık po tansıyelının yuzde 7 sının kullanıldıgı saptanmıştır Elektrik Muhendıslen Odat>ı nca yapılan araştırmalara çore Turkıyo de kullanılan elektrik enerIisının buyuk bır bolumunu sanayı kesımi tuket mektedır Sanayı kesımının tukettığı elektrik ener Iisının oneml blr bolumu ıse tuketım malları ure ten sanayı kollan tarafından harcanmaktadır Araştırmaya gore 1977 yılı Içınde uretılen elektrik enerıısının yuzde 72 sını sanayı kesımi kullanmış tır Sanayı kesimlnin kullandığı bu enerıınin yuzde 87 sı ıse tuketım malları ureten sanayl dallan lcin harcanmıştır Bu araştırma Tu'kıye de uretllen eloktrık enerıısının pek buyuk bır bolumünun tuketım sanayıı ıçın kullanıldıgını ortaya koymakta dır Bu durumda eloktrik enerılsl sıkıntısının ozunde Turk sanaylının tuketlme donuk yapısı yer almnkta ve uçte birı dovız odenerek ıthal edılen petıol ürünlerinden <;aglanan elektrik enerılsl, \*fcstım sanayıl ıcın horranmoktadır İran ın Avusturulyo ıle donmuş et bağlan tısını ıptal etmesı Turkıye nın yenlden bu pozaro cıkması olanağını yaratmıştır Ancak ya pılan ılk deqerlendırmede konunun ancak ka cakcılığın onlenmesı ıle blrlıkte elo alınmasıy la onem tnşıyacağı anlosılmıştır Yapılnn ılk saptamaya gore Et ve Bolık Kurumunun buyuk olçeklı ihracotı yapctcak