Catalog

İK İ CUMHURİYET 14 OCAK 1979 nsanoğlu doğayo oyak bastığındon berl onu hem tanımak ve bılmek I em de gereksınmeıerı yonunde değ ştırmek ıstemışîır B'lme »legı ınsanı bıiınıe ve retsefeye degışt r me ıstegı ae sancta goıu^muş.ut Bu o ı c i i a bıını fplsefe ve scnat doğa vorlığı (phvseı) oe Ö>l ınsnnın yapt'ğı ve doğo/o kattığı kultur vor I ğıHır (t .ese ) Kultur varttoı zonan ıc Tde J ^ qi"'k bıcımler olorak olusfuğundan tarlhseiİK iıte'ıa 1 tcsır Felsefede sıstem er sanatta uslı p'ar bu nıtel gın aegışık b cımierın n orpekiendır B r Arıstoie es b r Hegel ,a oa b.r f / r x 3 s temı au.un ded gırrız kultdr varl'gının degışım bıc rn erı bir Gret Roma js'ubu bır Renoıssence biı Borok jsİLbu ya da dır soyut USİLP üa sanot de i'O mız ktltur varlıgın 1 dsg şım bçın1 lend r 8 ı îun bu asçısme er tanhsellıgın kultuj be1 rle\en temeı b<r kalegorı oldugunu gosterır'er I Ot^YLAR VE GÖRÜŞLER Tar ihsel Değişme ve Süreklilik Prof. Dr. İsmail TUNALI Groklar n tcnrılarını ınsan bcımınde duşunme ıer nut opoırcrfız 1 Crek scnatımn cuyusallı ga n jd'ssel gjzsll ge boglı bır ııslCp /arotrn sını SOOICT ctır SKOlastık tonaınde Grek poga nızmı ynr.pı bır tronscendertalızme bırok^r Tonr. »ven n uzer nded r ve oıu hıçlıkten yarat mıstır B 1 d' sunreys bagıı oiafak Gotık külele' ooHere tırmanır p'cstık Kalm gıysıier ıcmdj maic1 ' .• varlıgını so^lamt.k ıster Renaıssar"ı •« ! ceoc ıse dora >erıden keştedılır ve sanat dogava öor jk bır usıuc benırrser Bu değışmeler bu surec cj^umı.ze kodar gelır Poz tı' dogo bılım iarınm geliijmeye boşlodıgı dosann duyusol bır reol te oicrok on'csnaıgı gecen yuzyıldc sanat ÜÜ o j , ı n c j ız.enımcı (ırrpressıonıst) bır uslu hu benıpısîr Evrenı bır fı/ık matemctik yopı lc romak ısteyen cagım 2do sanat da l kle soyut bır us'tbo g rer Her sanat uslubu kendı cag nın dunya go ruşunu >onsıttıgından br «cağdas'ık değer! > tcşır Uslup dogayı ınsanı yasanıı b Ime duy ma ve begenme bıcrr 0 arck cag nın asger Isnnı kf ndısınde topıar Ornegın ızlenırrcılıg n darrgcsın, taşıyan gecen yuzy.ida yalnız res SOTI vortucu, m.mor ozoi ve muzıkcl defiıl b I m adamı ve duşunur de bu aomın ıçinde yer oiıyoriardı Çağımızda ıse sovutluflun kulturu muzu belır eyen bır nıtelık oldugunu sonattakı soyutlugun duşuncedekı paralelinın fenomeno loıı ve anol tık fe'sefe gıb akımları get rdıg nı gcuvoruz Çağımızda soyut kategoılsr bır cağ daşlık degsrı vermektedırler Coğdaşlık değerı sanotta rb c TI yasası»nı değişmelerı acık lar Yen b r cogı belırleyen tum değlşrreler ın sanlann gıyıtı ve Kusamına kador /onsır Ûrnsgın bır Leona'do gunumuzde /asusa,dı ccq daş bır sanotcı g bı yopıt'ar yaratacaktı ya da btr D cas'o Renoissance to yaşamış olsavd o cağın sanotcısı gıbı duyacok. duşunecek ve \a ratocaktı Koad nsky bu olquyu «Her sano'cı kendı coğının cocuğudur» sozuyle anlotmok ıs temıştı dakı dsğışım kavramını acıklomaya col st k Ş mdı sureıvhllk kavrcnını e e ololıı 1 loınn •nalı olmus kal a sonat yoratmaıarıpa ornsg n eskı M.sır vontu sanatına baktıaımızda yontunun butun uslup değ'şmeleryo beraber bır Mı sırlılık karak'er n surdurduğunu bır sureklılıgı goruruz Bır Gek yon'u sanat naa da Greklıı.K nıtei ğı korakten sureklıc'ır Yenıcağlor cm de aynı şeyı soyleyebılırız Bu süreklilik nıîelıgme «3cnatın uljsallığu (b zden ğı) ad nı vermex ıst.yoruz Buno gore sonotın bırb nne karşıt ama bogı kı temel nıte'ığı orto,a cık.yor Değısme ve süreklilik Bırıncısı cağdaşlık ıkıncısi ulusollık o!arak sonutıaşıyor Uluca sanattan sı< sık soz acılır ve her us'ubun JIUSCIIIK değen 'aşıaıgı O"e surulur Ulusallık kavamı onu^'o konştınlar baska bır kovramdan /oese ıkîen a/rı tutu TIO! dır Sanatın /orerell gı ıc nae cogd^ğu cog'afı top İLnsa cevreyı ıfaas eder Ne var <ı bu dogal nsanscl ve toplunsal ce/re sana* cm yalnız yolın bır obıed r Sonct e/lenı bj cb e dun/o* s na yoneltr. onu duyar yo'umlar v> /onsıtır « Obj« dun/osı sapotın r alın cerıfl nı o usturur voreselhk sanat ıcln ya iız blr lcsr k 3orunudur' Oysa uiusal.ık bır ıcerık sorunu değ Idır cunku ulusollıktc bır jiusun <avra/ıs duyuş ve beğenıs bıc mı dı e gel r Yoresel b r oerceklı ğın anlolımı. yoreselliâlnden otu'j u usal bır sanat savılomoyocoğı ıcm oncak ulusaı sanatta br ulusun oz kultuundsn oz djyuşundon oz beğemsınaen soz aCJİobılır U usallık bu ozgun değerlerm bırlklrr nden oluşur F^men be'ırtıisk aereV'ır kı ulusa'lık nson lıkla de T I br 1 sk ıcıncedır U usc \ k tum n san' gın bslh bır toplum acısından bellı bır ke • * n costerd'ğ nden nsanlıâı bav ıceren hen î ds /apıtlarla dışlaştıran bır deger ocrak anla şılmo'ıd'r Cağdoslık . ulusallık degerlert aras nda b r denk e$menm bır uyıımui Vurulrncısı =anot ya pıtn r b^tunluâupu sağ'ar Bu uyum her zomon ie 'err<e gerc^k esı or T I I 9 Ho ( i' ^ r anin Kultur varlıâı u?er ne çeneılıkle sovledıklerı mız bı vcrlıg n o^gul bır b CIT* olon sarat ıc'1"1 de geçerhdır Sonat usluplor bakımmdan sureklı deg şm jcınded r Şımd şun'ar «orjlab r Sa ncıt valnız değışım ve zjman kategorılen 1 e mi kavranabıl r." Srratı bebrleyen başKa ka'egorı ler yok nudiı''' Örneğın bır Porthenon bır Koln kotcciıalı yahut bır Suleynanye Cami1 zamana boglılığın uslupla sınırlanoiış ığın yonısıra za mcna kcrşı bır surek' iıgı de gostermiyoriar T I I ' Bu /ap t arın ta' hsel ar1 gma baka'Ck « er ıkısını de gostenrlers yanıtMi vermek gerekıvot c ırkı hem zcmarlılık heri surekillık sanutm ozune1* bırlcscn n.'el klerdır Bu oz an amdn sanat aeâısrt elsr ıc rde değısne/lta,ı kalıcıiığı, rureklılıgı ıfcde eder Buna gore sanotı ne yoır<z necıcı deglsmeler varlığ ne de yalnrz deöısneven bır o' Olarak kavroyobılırız Bu kı temel ve ka'şı! r.ıteiığı arcak bırlıkte kcvrcvabılır sapatın ozjnde bi' rntagonızrrın bır paradoxun butımdıığıtrıı so le\ebıllrız Bunı, tdeğısme cmc*e sfırekl(lık> olarek dıle getırebl'ır tonımlaycbılırız Bu tarımdckı kcvramlardan «degışme» bel!ı bır doierre C;ÇL uslubun zcmar ıa değ stığtnı, «^t'reklı'ıkıde ııs'uplann oeğışmesme karşın r reg drn deeışmez bır sonat değerımn varl ğını belırtı/or Scnat tcr h< bır usluplor tanhıd r Bel '1 *jır dcr.errın scnatı d.smek bellı bır donem r ^"•11 bT uslup ıcmdekı sanat aemektır ve bu b> tjr. sa^ot ddlan ıcın gecerlıdır Her sanot ycp.tı ne tjrden olurso o'sun coğınm ya rti donemının cjenel f vren kav ayışını ob e vorumı PU ve yasam fe !.fcfesını yansıtır Sanot yapıtırın b'j czel'ıkıerı »uslup neGir'» sorusuntn \o nıtını ver rle r «f r cağın her donemın <ioğo ve inson korıı^'Pook gepel tcvrına bcğlı olorok hpr scnot doremı de doğay ve nsarı kendı us lubuvlc k"vror yorumlar Örneğın Grek rsanı r ın dupya gorı.şunie evrer hıclıkten yaratı'mo mıstı* ez»t ve ebedidır T c r n Demıurgos bu ezelı • arlığo br mımar gıbı b/cım vermıstiı u'LSOllıktan uzak sanat yapma ısteğı öbur /onda çafldoş ıktan uzak sanat yapma ıstegı var Bırıncı ıstek sonatı salt bır bıcımve'me olarak an ar Belıı bır zevke göre yapılan cızgı ve renk auzenlerrelerı yapıtın bır sanat yapıtı olmosı tcın yeterlı goralur ^e /apıt tınsel uiusaı geeneksel arka yapıdan yoKSun bır on plan sa'ınesı o arck orîa/a cıkar Aslındo bu yapıt lar bczı ou/uk ornek erın ruhsuz sa't duyusal taklıdıdırler Oysa o buyuk orneklerın ulusal arka yapııarı/la bır derınıjg vardır Sozge ışı Tu*< resmı Batı o'ne<ler nı onyı larca arka plans z sab'onlar o ar"i< norau ve takl t et'ı Ocıır anlayıs cagdaslık degerını yadsıya rak şan 'tı yamız çecnışın ge ereksel ulusaı bıçın er'pde goımek gacmışm basarıh ornek e r r ne do ım»k ıs tr Bu yonae oykunme taklıt t."tıöa Neı K asık Neo Gotık gıbı ccbaıardır ıu r k so lotıpdo da bu yop Imcıya calışıldı Or legın u usal Turk mırpar1 gı sacok pencere kiDbe gıbı b.cırr eiemaplonna gen gc'urulerek r ımorınıp g6icek'es!ıgı sanıldı Oysa bu r Turk yapı sanatımn ruhuna r<eğ I b Cnne aıttır Bıcır' e emon orı ıs 1 sureklı deg sırler Bu tyrju arra «anat >cm vazgecümez obn cog^asl k değerını yıtırıyordu Kamboçya'daki Gercek... amboçyo bıze pek uzak dusen bır ulke Guneydogu Asya'nın llgınc bir topiumu Orada olanfcitenlerkonusunda Batılı kcynakların verdıgı bılgılerle fıkır edınır'z Ve ccgu zaman yamlgılara duserız Bır toplumda yasancn olaylar konusunda saglıklı yargılara varab'tmek lcin o topiumu ıyı tanımak gereklr Geçmısını guncell.gını sınıfsal yapısım siyasal orgutlarını, ekonomık koeu'lıorını lyıce bılmedıg'mız bır ulkede n«l«r olup bıttlğını anlayabılmek zordur Ne var ki dunyanın 150 yı aşkın de^letını teker teker tcnımak kışlnln harcı değıldır Ustellk Turkiye'de yaygın ve gecerlı a|ant lorın gazetelerın yorumların tumu de Batı'dan kaynaklandıgı ıcın tek yanlı bır şartlanma oljsmuştur Pekı, bu durumda saglıklı bır duşunceye ve dogru bır yargıya nasıl ulaşabılırız' Blliyoruz kı, tarıhsel gedsımın yasaları vardır ve oncak tcplumbllimln anahtarionn kullanarak yonıı?lara duşmekten sakınmak o'asıdır Karnbocya da uzun yıllardan ben yaşanan kavgayı degerlendırırken bu yonlemden yararlanmak doğru oiur * Aynntılan bir yana bırakırsnk dıyebılırız kı, Kamboçya da cogu Çin Hındi uıkesı gıbı kurtulus savaşını yaşadı, yaşıyor Asya nın kendıne ozou kra.iıklarından olan bu kucuk devletın basına gelenlerı hep birlıkte gazete lerdcn ızlıyoruz Uzun yıllar Kral Norodom Sinanuk un yonetımırde yasa/an Kcnbocya, bagırr.sızlık ve yansızlık polıtıkasını benımsemek isteyınce ABD artık oldukca yıpranmıs klasık yontemmı kuilanmış, CıA elıyle blr darbe duzenlıyerek Genaral Lon Nol u ıktıdara ot'jrtmuştu Enpeıyalızm n kuklası Lon Nol a karşı yogunlcşan dırenış eylemı, bır kurtuluş savaşına donuçtu ve 1976 nısanında devrimcl gucier Kambccya da yenl yonetlmı kurdular Ama toplumblllmın kurallan Kambocya'da gecerliğıni kuşkusuz surdurecektl Uzun yıllar empçrya.izmın baskısı altında kalan mczlum bır ulkede «ortak dusman» kovulduktan sonra ıc celiskıler gundeme girer Eger bu c»lıskıier gucluyse, ıc hesaplaşma kanlı ve ırkıltiıı olabllir Zor ve calkantılı bır donemden sonra top um durulur yenı yonetlm yerine oturur Kamboc/a'da şlmdı yaşananların anlomı budur Ne var kl, bu uzak ulkedekı ıc hesap'aşmalar ve kanlı catışmalar aynı zamanda Sovyet Cm tartmrrasını da ıcermektedır Bununla bırlıkte olaylaro gereğinden cok onem ve deg'sık anlamlor vermek yonıltıcıdır Batı, Işte bu yanıltıcı acıyı Islemektedır • Evet, Batı her zamanki gıbı mazlum bır ulkenin oloylorına yanıltıcı acıdan gırıyor Batı, hep boyle yapar Turkiye'de Ulusal Kurtuluş 3avaşından sonra ne yaptı Batı 9 Ingllız, Ankara'dakı bağımsız Cumhuriyet yonetımıne karşı gerıcı Seyh Saıt 1 kışkırtıp, patlak veren kanlı ıc hesjpiasmayı Lordlar Kamarasında uygarl.k adına eleştirerek, Tımes ta suçlayıcı yayın yapmadı mı9» Batı her zaman boyledtr Ancak Batı yı ele alırken de tek duzelıkten kurtulmak gerekır Batı, tek sesli değıldır Batı var Batı var Cünku Batı da da kapıtalızmın egemenlerıyle devrımcı guclerln cehskısı sozkonusudur Batı dakı ılerıcı orgutlerin mazlum dunyaya yaklaşımlarıyla sermaye egemenleıinln yaklaşımları aynı kefeye konomaz Kapitalızmın agababoları ve bu babolorın yayın organları dunya olaylarına kendi çıkarları acısından bakarlar Turkiye'de devrimci bilinclenme, bu mekanlzmayı artık her olayda gozler onune sermektedir Komşumuz Iran'a bakınız orada en kor gozlen bıle başarılı bır ameliyatla acabılecek guncel tarih yaşanıyor Iran da ınsan kanına petrolden daha az değer veren bır Batı, Kambocya halkı adına ıçtenlıkle yas (utacak değtl ya K Kurtulma Döneminde STiütta kısıl gıınızı bulamamomızdan docon »oscmıse ren/emeKi eğ lımıne «esmye ozlems esl k etmckteaır BJT n nedsnler ne ın 112 aır rj=>den,cr 'nsan le teknoloı< arasmdakl ılgıde oulunahı'ır Sanat tpkpoloıl karşısnda ınsonsoı 1 1 "3Cİ o'ma savosı veımektedır CJnku tskro O|i teniıerı ^nsan^olln tan uzaHast rmakta ınsoi'i cevres'ne kars> yaboncı'astırmoktadır Yabancı 'acan ınsor uyumuu gecm ste aıamaktadır Bı. ^tek connt'c esk eıer. onlora yapılara donme de ıfarles m b ı'nyor Amo ınson ozlemlerle de ç 1 gorcek'^'le vcçcmok zcrundadır GerceK se ccgdcş toplum ve onun gereksınmeierı ıle coğ das tekn'oı d'r Turk sonatı tek yonJılıkton nası) kurıulabı iır yer den pasıt «cagPos ulusol» b'r sanaı olobıl.r'' B" olcna^ ınsan makrıe ılgısın1 ınc° .eyen t I mın (ergonomı) ısıgı altında du^LPU lurss t e L n c c ı ban^t ılgısı bır yabcncılaşrr.a olTak d°ö I bır u\um olarok kovranabihr ve kurul'Jbılır Türk ^Tiati dıs'sol mocellenn «ımıtot on»u olmoktan kyii'larak cağdaşlık ve 'jlusallık be 1 r'ene*! ıcrde urunlerını verme yoıundadır Urınhrı o'cjunljştıkco deâısnıe ve sureklılık de rjprlerıııın uytırru ıcıre cahc da gi'rnış olacak tır NOT Hıfzı Veldet Velld»deoğlu Hocomızın her pazar bu sutunlarda yoyınladıqımız yczısı bu hafta posta geclk mesl ned»nıyle ellmize gecmedı O^ırarımıza duyururuz, özur dllerlz Süreklilik Buraya kodar yukorıda vsrdığimız tanım Trenler ve Lokomotifler OKTAY AKBAL Evct BİLIM DÜNYASI Hayır «O zomanlar ben çocuk duslenmde lokomotıflen conlı bır yaratık saymıştım Kımıldar koşar, bağırır, kızar. ofkelenır bır canavar Yaşım ılerladıkce lokomotıfl»rin bende uyandırdıgı duygu da deglştı o artık canlı bır 'yaratık olmüktan kurtulmuşTu Insanın eline dufmuy bı" carenln 6ırıydı, 'bızlerın yararına colışan bır araç, kııacosı uygarlığın bır kurbanı Butun o gururlu, haşmetlı hahne, kocamanlıgına ragmen, 0 suratlan kapkara ufacık ınsanlorın elınde tutsaktı » «Lokomotifler» başlıklı bır oykumde boyle yazmıştım 1950 de Ankora'dcydım ışyerın< gar yakmındaydı Evımse Sıhhıye de Havagazı Şırketı nin yanında Yaya yuruyusle on beş • yırml doklka surerdı arası Tren hottından gecmek koşuluyla Bır sure yandan, bır sur* rayların ustunden, arasından bır saga, bır sola bakarok, geiıp gecen ekspreslerın, bonlıyo katarlarının. kımı zaman da tek başiarına bır ılerı bır gen manevra yapan kapkara lokomotıflerın ıslık seslerını, ruzgarlarını duyarok Once 5 ocak cuma gunu, sonra 9 ocak «alı gunu Ankara da ıkı buyuk Iren çarpışnıası oldu llkinde 20'den çok olu var, ıkıncsınde 30'dcn Bunlar ılk sayılar, oluler daha da artabılır, nıce agır ve hafıf yaralı var Benim bır zamanlar yakın dost saydığım o lokomotiflerden ıkısı sankı baskaldırmışlar' Kıme' Yazgıya mı' Yonetenlere mı 9 Yıllar yılı aynı raylar boyunca gıt gel gıt gel1 Bıkkınlık yaratmaz m ı ' Hsle o lokomotıflen kullanan kışılerde bu bezgınlık, bıkkınlık daha da korkunç olmaz mı 7 Aldıkları para nedır kı? Sahıp oldukları baklar, ya şcmdan bekledıklerı guzellıkler1 Hangısı var demiryolu emekcıierınde'1 Hıcbirı! Olan yalnızca dıdınme, koşusma yıpranma, yuzlerce inscna karşı yuklendlklerı sorumluluk En rohat, en guvenlı, en duzenlı yolculuk, demiryolu ıle yapılandır derlerdı Otobusle, uçckla gıtmek bellı orando bır tehlike olasılığını ıçeriyordu Uzun yıllardan berl demıryollarında onemli bır kaza olmamıştı Ama demıryclculuk yerınde sayıyordu Bakımsızlık, bırakılmış lık unutulmuşluk, aldırıssıziık gozle gorulur durumdaydı demıryollarında Beliıydı, devlet adamlarımız polıtıkacılarımız hıc bınmıyorlardı trenlere1 Belkı yataklı vagonlara bıle1 Ucak varken. ozel taşıt varken, kım bıner kara trene 7 Doğrusu ya ben de son yıllarda pek az bındlm Uzun saatler suren bır yolculuk cekilır gıbi değıldı Kışsa vagonlar kompartımanlar ısınmaz Yazsa, guneşın sıcagı bunaltır yolcuları. Bır de gecıkmeler ygk mu' H*le yeıreklerln kotuluğu' Her halınden açıkça goruluyordu trenterıırızın kendı halıne bırakıldıgı, kımsenın ılgılenmedıgı demiryolu emeKcılerının, gorevlılerının sıkıntıları, isteklerı, ozlemierı nedır kımsenın durup dınlemedığı, sormadıgı Sımdı «sorumlu» arıyorlar1 Sıste, karda, karanlıkta ışık'arı gorememış makınıstler, onlar yakolonıp tutuklanıyor Bu emekçıler adalet onunde hesap verecekler Boylece «buyuklerımız» kurtulacak sorumluluk yukunden! Suçlu bunlaraır oyleyse cezalandırılmalı1 Kolay yol Amo yararsız yol1 Hıçbır şeyi duzeltmez, çozumlemez. Yapılması gereken hukumetın bır «tercıh» belırlemesıdır Demiryalları 1948'den bu yana sozcuğun tam anlamıyla «ıhmal» edılmıstır Karayolları on plana cıkanlmıstır Daha dogrusu cıkartılmıştır Gereksız mıydı karayolları7 Hayır, ama demıryollarını busbutun bır yana bırakmak buyuk bır yanılgıydı Herkes bılır, demiryolu toşımacılıgı karayoluna oranla çck daha ucuz, cok daha kolay ve guvenlıdır Ama ozellıkle 1950 den sonra başlayan dısa bogımlı tutum, dış uzmanların goruşlerının agır basması, daha açıkçası kendı yararımıza olan ıslerm yabancıların ellyte «kendı zarorımıza» bır tutum, bır gercek kazanması, bızlerı bugunlere getırmıştır Sasacak bır sey yok bız ıstedık, bız yaptık' Lokomotifler bırer oraçtır Kendılıklerınden gelıp trenlerın tepesıne cıkmazlar Çocukluğun asırı duygululuguyla ben onları kızan, köpuren, otkelenen, uzulen bırer kocaman yaratık gıbı gormustum, daha doğrusu oyle hayaı etmıştım Hosuma gitmıstı onları bırer canlı saymak1 Actım o eskı oykumu okudum «ufacık ınsanların elınde tutsak olan» lokomotıflerın bırdenbıre cılgıno donmelerı o cocukluk hayollerı ıcmde bır anlam bır du» gucu kazanabtlır belkı. oma gercek busbjtun başka Her seyde oldugu gıbı bu korkunc kazaların da sorumluları bıılerız 1950'den bu yona Ulostırma ışlerınde sorumluluk alan kısıler Turkıye yı yonetmek savıyla ortaya cıkanlar Onlardır gercek sorumlular, demiryolu emekcılerı degıl Geçmişi Getiremezsiniz azetel*nmızd« derg lerım zcle sık sık $oyie yazıiar yayınlanır Mıllı oyun turumuz Karagoz oluyor hemeıı okul acalım genclerı bu sonat dalımızla ıl g lendırelım Mahyacılığımız oluyor omon mahyacı yetıştırelım Hattatlı gımrz oluyor onlem alalım Eskı paşa konaklon Bogazıcı nı susleyen yalılar bırer bırer yok oluyor onune gecelım Ge leneksel Türk mutfagı oluyor aman oldurmeyelım Eskı Dı reklerorası nı Şehzadebaşını gecenlerde yanan Beyogıu Çı cek Posaıını eskı hole get re lım Unlu Mehter marşımızda her gostende yınelıyoruz «Ilerı. ılerı haydı ılerı / Alocağız duş martdan eskı yerlerı » Yanı Vıyana kapılarından Çın sınırlanna doyanan bır ımporotorlugu «ıhyo> edecegız Bu arada «Dılımız uydurma sozcuklerle oluyor hemen bır Akademı kuralım > , «Gelenek sei Turk muzığıni yaşatalım > «Ah o eskı ramazanlor» «El halıcılığımızı kurtaralım > fKanaryacılığımız oluyor her eve bır kanorya» gıbı hoyıf'onmalora hemen her gun rastlıyoruz 6 Vehbi BELGİL gıttı' 41» guzeldl o yaşam GeI nlerın bırı abdest sularını bır kahvaltıları hazırlardı Buyuk babanın, efendı babanın ımom ! ğındo sabah namazı kılınır, damotlar. oğullar torunlar safa gırerlerdı Hepsı, hepsl bıttı artık Sebep olan sebep sız kalsın1 Efendım, bızde halk nankor, câhıl, mıllı değerlerımıze onem vermıyor, vermesını bılmıyor Oksııen cadırında yaşatmaya çalıştığımız değerlerımızı de oldurduk Ne oldu Taş lıktakı Şark Kahvesı' lckılı go zıno oldu Şımdı orada bol kopuklu Turk Kahvesının köpurtusune kehlıbar (kehruba) marpuclu nargılenın fokurtuları karışmıyor Bunlorın yerını şampanya şışelennın patlama ları dumbelek temposunda oyun havaları aldı Eyup sırtlarındakı Pı\er Lotı kahvesine. Dıvan Yolundakı Pyer Lotı evıne koç kışı gıdıyor'' bırer parcalan M* Onları yaşatan, ayakta tutan. donemiennm toplum koşulları ıdı O koşullar kolktığı Icın onlara bağlı o kurumlar da kalkacaktır Sosyal dayanakla rı yıkılmış sosyal kurumları ya şatmak, beynı, kolbı, gozu vucuttan ayırarak tek başına yaşotmaya calışmakla bırdır. Neden Dönemez Greçmiş? Neden donemez gecmış? Neden gerı gelm*z Karagoz med dah ortaoyunu, ku«!a g bı şey ler tıyatronun sınemanın radyonun, televızyonjn gece ku lupıerının olmadıgı donemlerır» sanat gereksınmelerını karşı lıyorou Koragozu yaşotmak ıc n neler yapılmadı Ismaıl Hakkı Baltacıoglu bır ka'ış bo yundokı Koragoz, Hacıvot, Beberuhı yerıne bırer metre bo yudckılen koydu, tutturama dı Yenı bırcok karagoz pıyes lerı yazıldı Bunların en boşa rılısı sayın Azız Nesın ınkı ıdı Radyoda Hayah Kucukalı yıllarca karogoz oynattı Aynı şey televızyonda da denendı Sonuc alınamadı Bır neden de Ka'agozdekı guldurme sanatının agdalı Osmanlıcayla alayo dayanması ıdı Hacıvat es kı deyımle «lugat paralar» Karagoz bunları ozturkcedekı halk Turkcesındekı sozcukler sanırdı Agdalı Osmanlıca kal madıgına gore Karagoz neyı ters anlayacak' Mahyacılık da canlandırıla maz Zeytınyağı bezıryogı ya kıtlı pamuk ıplığı fıtıllı mah yacılık, Elektrık ampulu g bı mukemmel bır ısık aracı durur ken fıtılle bezırle zeytınyağı ıle ugraşmak abesle uğras makla bırdır Mohya duşkunle rı elektrıkh mahyayı yaşatabılır lerse opsunler de başiarına koysunlar Mahya, topluma dının egemen Boşuna! Evet sevgılı okuyucularım, bu yakınmaları hep duyuyoruz duyacağız Kohneleştığı ıcın yıkılanın yerıne çagdaş yaşama uygun'arı koyma yaratıcılığını gösteremedığımız surece bu yakınmalar surecek ve bız gece kulubunde gunduz gazınosunda televızyonda radyodo hep o «Yangın var, yangın var ben yanıyoruuum» ya hut «Ah ne guzel, oh ne kay mak / Mıs kokuyor elmo ya nak» kantolorını, 80 yıl oncenın kantolarını, yenı hıc bır şey eklemeden halkımıza sunmayı surdureceğız Ve bunun odı «mıllr değerlere saygı» ola cak Şunu hemen haber verey m kı bu cabalar boşunadır sevgı lı okuyucularım Cünku butun o olmekte oldugunu soyledıgımız olduğune hayıflandığımız dr'lttığımız halde yaşatamadıgımız seyler eskı yaşantımızın olduğu bır cjönemin dln propoganda arocı ıdı Dının artık ucuncu dorduncu onemde bır muesseseye donuştuğu gunumuzde ma'ıyacılık faşayamaz, yaşasa da etkın olamaz. 1950' den bu yona camıcılık almış yurumuştu Ramazan dışında koc kışı gıdıyor bu camılere? Hoparlorlerden okunan ezan seslerıyle tatlı uykular ıkıye bö lunduğu halde' Hattatlık da bır tur yazıcılık. tabelâcılık, hatta dınsel propaganda aracı ıdı Kur an' 1 1 beşı onu gecmeyen kucuk ayetlerı suslu harflerle tablo halınde yazılır, duvara asılırdı Bu resmın dınce yasaklandığı donemlerın resım gereksin mesının de yanıtı idı Tabelâ hattatlıgını ışıklı tabelâ teknığı yıkmış bulunmaktadır Posa konakları, Bogazıcı yalılan, yerlerını gunumuz bınalarına bırakmak zorundadır Bı rakıyorlar zaten Kım oturacak bu yerlerde' Günumuzun korıkoca ve cocuktan oluşan oılelerı mı' Kım karşılayacak bunlarin dev masraflarını' TEŞEKKÜR Uzun suredır cekmekte olduğum bobrek rahatsızlığını zamanındo teşhıs ederek hazakatlı ellerı ıle başarılı bır amelıyatla benı yenıden soglıgıma kavuşturan Bursa Tıp FaKultesı UroloırKursusu Ogretım Uyesı Sayın Doc Dr Urolog, Mustafa Özyurt'a oyrıca gerek amelıyat oncesı gerek amelıyatta ve gerek se amelıyat sonrası ellerınden gelen her turlu ozenı gosteren uzman doktor Adnan Kalelı As Dr Mete Iğdelı As Dr Fahrettın Isıldak As Dr Cengız Kamer As Dr Tevfık Haktanıra Uroloıı ve K B B servısı hemşıre ve hastabokıcılarına aleneo teşekkuru bır borc bılırım HİKMET ÖZAKINCI ADAPAZARI BELEDIYE BAŞKAN MUAVINI Mutfak Bile Geleneksel Turk mutfagını hıc yaşatamazsınız Sayın Atıl Ia Dorsay'ın «Kaybolan Turk Mutfagı» adlı 7 yazılık dızısı de bunu kanıtlamıştır (22 28 ek m 1978 Cumhurıyet) Bır kez o kayboldugunu soyledıgımız mutfak gercek Turk mutfagı mıaır9 Yoksa Osmanlı mutlu azınlıgının günumuzun zahmetsızce mılyonlar vuranlarının mutfagı mıdır' Her halde halkımızın mutfagı değıldır bu mutfak Kaldı kı bu mutfağın bır gunde hazırlanıp 10 dakıka da yenen yemeklerıne artık vur guncularımız da ıltıfat etmıyor 0 halde kımın ıcın yaşatılacak bu mutfak' Bırkoc sarsak turıst ıcın mı 9 Dıreklerarası zaten tarıhe gomulmuştur Yosattıgınızı bır ar ıcın duşunelım Ne oynatacaksınız orda' Kanlı Nıgâr 1 mı' Kavuklunun beşı onu gec meyen ve en ağza alınomayacak bıcımde mustehcen sozcuk oyunlarına dayanan ortaoyun larını m ı ' O oyunlar kı, bız 400 500 yıl boyunca sanat sanıp onlara gulerken elın og lu Shakespeare lerı. Molıer lerı, Goethe lerı Ibsen ierı, Che khov ları yetıştırmış Kasıde gazel rubaî, mesnevı nasıl bır donemın koşullarının bır urunu ıdı ıse geleneksel dedığımız «şeyhı huban iı», «pırı mugan lı» Turk musıkısı de yaşatılamaz Yaşotılamıyor (Cumhurıyet 453) Ölenlerden Bir Bölüğü Daha! Bu orado hoyıflanmoda erken davranamadıgımız ıcın, Makber de Abdulhak Hâmıdın «Gıttı nazarımdan âh gıttî / Bımaksadu bıgunâh gıttı» dedıgı bıçımde olup gıden geleneklerımız de oldu Nerde o cala pala gunlerı? Devşır Hı rıstıyon cocuklarını, yap yenıcerı, ver elıne palayı gıtsın sana Yemen collerıne Kafkas dağlarına dayansın Vıyana ka pı orına, hardol ottırsın Akdenızde Venedık kâf rıne Ucuz da Kaca yapılır b r pala' Tank gıbı. ucak gıbı denızaltı gıbı, top gıbı aracların b.r tekının malıyetıne 20 orduluk pala yaptır Hele uzerıne kelımeı şahadetı de yazdın mı Allahını seven tutmasın Bır vuruşta yetm ş bın kafırı hak ıle yeksan et . Hanı Yahya Kemal ın «Vur > dıye başlayan unlu şıırır>dekı gıbı Ah nerde o pa.aiı yenıcerıler? Ya mahalle mektepUrı?. Hele mahalle mekteplerın n ol mesı1 Buna yananların görüşu şu olsa gerek Ah ne guzeldı o gunler Cocuk beşıns mı altısına mı ne basınco boynuna bır cuz kesesı asılır ıcıne bır Karabas Tecvıdı konur, oturtulurdu sarıklı hocanın korşısma durmadon yıneletılırdı tEI f esre ennı/Elıf otre onnu» O kavuklarımız o şaıvarlorımız, o ferâcelerım z o horemlı selomlıklı evlerımız o da rpatlı. gelınlı. eltılı, kaynanalı, kaynatalı Arop dadılı, halayıklı uşaklı sosyoı yaşcntıınız hep \ Şubemız 4 ncu olagan genel kurul toplantısı 29 Ocak Pazartesı gunu saat 11 de başlamak uzere aşağıdaki gundeme gore Kızılay Duğun solonunda yapılacaktır T M M O B Zıraot Muhendıslerı Odası Samsun Bolge Şubesı Yonetım Kurulu, G U N D E M: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Acılış Başkanlık d vanı secım Saygı Duruşu Konukların konuşması Calışma raporunun sunuluşu Çalışma raporu uzerınde goruşmeler Oy ayırım kurulu secımı Yönetım Kuulu ve merkez de'egeierının secımı Dılekler ve önerı'er Kapanış Tras Taşı Alınacaktır 1 Şırketımız fabrıkalarının 1979 yılı ıhtıyacı olan 60 000 ton Tras taşı hale yapılmak suretyle satın alınacaktır 2 Bu işe aıt ıhale 20 1 1979 carşomba gunu saat 15 00'de kcpalı zarf usulu ıle şırketımızde yapılacaktır 3 Şartname hergun mesaı saatlerı dahılınde ş rketımız Tıcaret Mudurluğunden bedeısız olarak temın edılebılır 4 Muvakkat temınat 250 0 0 0 TL dır 5 Şırketımız 2490 sayılı orttırma ve eksiltme kanununa tobı olmayıp ışı ıhole edip etmemekte veya dı led.ğıne vermekte serbesttır ÇUKUROVA CIMENTO SANAYII GENEL MUDURLUĞU A DA N A TAŞ NOT Şubemıze bağlı Amasya Corum, Tokat, Sinop vo Ordu illennın ıl temsılcılıgı ve delege secırrlerı 28 1 1979 gunu yapılacaktır SAMSUN (Basın 236) 462 LUTFEN UNUTMAYINIZ BALAYI GEZILERINiZ yoz ve kış tatıllerınız ıcın VİLLA» Sonuç Cagımıza uyalım beyler, cagımızın seslerme kulak vere1m Kurtuluş coğımızdadır. Tekke takke şeyh şuh dönem lerı gecmıştır Ölu dınltmeye cchşmayalım Oluler d rılmez rahmotle anılırlar Onu da bol bol yap yoruz Lâle ^ OREN MOTEL RcSTORAN Devamlı sıcok su ve kalorıferiı Tel 343, ÖREN / BURHANIYE (Cuırhurıyet (Basın 10397) 461