Catalog

HÜKÜMETİ, VİETNAM BİRLİKLERİNİN ÇİN TOPRAĞINDA BİR GEÇİDI İŞGAL ETTİĞİNİ AÇIKLADI PEKİN Cln Halk Cumhurlyeiı Ile Vletnam arasındakı gergınlık son gurlerde ansızın hızla artmıştır. «The Tlmes» gazetesının haberıne gore. Pekın hukı.metl ikl gün önce yaptığı acıklamada Vıet nom'lıların Cm topraklarına gırerek sfa teıık bır geçıdi Işgal ettıklerını belırtmışt r Pekın o göre Vıetnam'lılar ele gecırdıkleri bolgeyı tahkım etmışlerdır. Yenı Cm Haber Aıansı, Vıetnam'lılor derhal gerı cekılmedıklerl taktırde. Cm ordusu torafından temizleneceklerıni bıldırmıştır. Soz konusu toprak parcası gecen hafta cuma günü ıkl taraf arasındo çatışmalardan sonra Vıetnam askerlen ta rafından Işgal edılmıştl Vıetnam hüküme ti ıse bu konuda henüz herhangi bır ocıklamado bulunmamıştır. Ancak gozlemcıler Vıetnam'ın Pekin'ın Iddıalannı yalar.lama dığıno dıkkatl cekmektedırler Gözlemciler sınır olayının !kl ülke arasındakı llışkılerl ansızın tehlıkelı bı cımde gerglnleştlrdiğlnl belirtmektedırler Şımdıye dek gerginlik. karşılıklı suclama lardan öteye gıtmemiştır Pekın hükumetıne göre, Vıetnam os kerlerı. gecen hofta sınırda ele gecırdıkleri strateıık toprak parcası üzerınde u<savunma hattı kurmuşlar ve bolgeyi te1 örgü ve makınalı tufeklerle tohkım et mışlerdır. (Dıs Haberler Servlsl) rcıvıiN Savaş Sonrası Ekonomik Düzen Artlan Başer KAFAOĞLU Empervalıst ulkelerın yönetlcllerının kafolorında en cok yer alan endışe bır daha 1929 ekonomı bunalımıno duşmemek olmuştur 1929 eko nomı bunalımı kendı hesaplarına kolay atlatılmıştır Sosya'ıst kampın tek ulkesı Sovyetler Bırlıgı nn bu yıllar en zayıf kendı ıc dertlerıyle ug raştıkları dcneındır Bunalımın en yogun oldugu ıkı Avrupa uıkesınden Ingıltere somurgelen soye sınde Almanya ıse Hıtler faşızmı ıle kapıtalıst duzenı ayaktc tutabılmıstır Sovyetler Bırlıgı n>n sağlarr ve guçlu olacagı bır dunyada kapıtalızmın o şeklıyle ve yapısıyla ayakta kalması olasıltgı yoktur Hele 1929 bunalımından sonra bazı uıkelenn ulusal ekonomılerını korumak ıcın uyguladıklorı gumruk ve kambıyo kısıtlamaları ve sınırlamaları boyle bır bunolımda aşılması hıc de koloy olmayan engeller yaratacaktı Ingıltere V9 Fransa hukumetlerı bu temel nedenle 2 Dun,a Sovaşı oncesı yıllarında «Dış Tıcoretin Reorganizasyonu» adıy.a anılan ve uluslara mıllı sana yılermı korumayı yasaklayıcı mtelıktekı sanayıcı ulkelerın somjru olanaklarını kısıtlayan engellerı «yasadışı» sayan bır onlemler paketını Mılletler Cemıyetı (1) kanalıyla dunyaya kabul ettırmeye colıştıiar Amo burada anlatılması uzun surecek nedenler (2) başarı saglayamadılar 2 Dunya Savaşı gelıp cattı Fransa savaş dışı kaldı Ingıltere Amerıkan yardımı almadan Hıtler Almon•ıası ue boşedemeyeceğını ıyıce anlamıştı Boyte olunca Ingıltere ve Almanya Bırleşık Amerıka kamuoyu iRerınde acık ve gızlı caıışmaya başladılar Ingıltere bır somurge ımparatorluğu uzerınde otururken «Foşizme karşı ozgurluk savaşı» edebıyotında zayıf kalıyordu Zamanın Amerıkan Cumhurbaşkanı Roosevelt de Ingıltere'ye yardımı hatta gerekırse onun yanında savaşa gırmeyı ıstı yordu Amo bu savaşın bır «insanlık llkelerı» savaşı olduğuna kendı kamuoyunu ınondırmadon bunu olanaksız goruyordu Churchıll bu durumu gorerek. savastan sonro artık «sömürge kalmayacağınıı kabul eden bır bıldırının Ingıltere ve Amerıka tarafından dunyaya ılanım zorunlu bul du (3) 1941 agustos ayında bu bıldırı dunyava duyuruldu Sıyosal anlamda somürgenın kalma vacagı bır dunyada Kapıtalısı ulkelerı «aşırı ulusal» ekonomik uygulamalardan korumak ıcm on lemler gereklıydı Savaş Sonu Ekonomik Duzen bu Savaş sonrası ekonomik düzenin en önemli ögesi, hatta temel direği IMF'dir moksatla kuruldu Ama asıl anac buyük hnr ustalıkla gızlendı Neydı Savaş Sonu Ekonomik Duzen (SSEDp Oyle bır ekonomik mekanlzma kuruldu kı «Ekonomik Planlama» esasına gıdılmeden bunu sagla yacak slyosal toplumsal reformlar yapılmodan her ulke en guclu kopıta.ıst ulkenın «uydusu» hatta ftu^tğı» olacaktı Onlardan ayrılamıyacan onların cızdıgı yoldan cıkamıyacaktı Bu duze nın en onemlı ogesı hatta temeı dıregı IMF (Uluslararası Para Fonu) dır IMF kuruluşunun bır hıle, bır anlaşılmayan taraf oldugundan kuş ku duyulmuştur. Ama bunun ne oldugj ne ola b.leceğı lyı anlaşılamamıştır Şımdıye kadar IMF şu noKtalarda suçlanmışttr 1 Amerıkan doları rezerv para olduğun dan (4) Bırleşık Amerıka kendı emısyon kurulu şunun kâgıt ve murekkep malıyetıyle cıkardıgı dolarları dış odemelerde kullanarak avantaı scg lamaktadır Oysa, bu suclama bır zaman sınırı ıcınde dogru olabılırdı ve oyle olmuştur B r eko nomıyı guclu kılan boyle acıkgozce avantaılar değıl onun ıcınde yer alan uretıcı tesıslenn teknolojık gucudur Nıtekım Amerıka yukarıda anlotılan rezerv para basma avantaıına karşılık,, «Tek ölçü» ilkesini dolaylı ya da dolaysız yonde zayıflatacak her turlu onlemı yasaklayan IMF; Turkiye'nin bir tarihte isçi dövizlerıne vergi iadesi verıp, dısarıya çıkanlar için döviz satıs fiyatına vergi koymasını siddetle elestirmisti kendıne getırılen dolarları degışmez bır fıyatla '5) altına çevırmeyı yuklenmıştı Avantaıını lyı kulla namayıp, fazlaca bastıgı dolarları altına cevıremeyınce «altın esasından» koptugunu ılan etmek zorunda kaldı Bastıgı aolarlar başma aert o.maya başlaoı Aslında bu suclama 1965 lere kodar gelışmış ulkelerce yapılırdı Şımdı bu suclama yapılTiıyor Nedenı de dolar tam anlamıyla rezerv para duru munda degıl artık 2 Amerıka nın IMF kanalıyla ulkelere her dedığını kabul ettırmesı Bu da bır olcude liogru Gercı Amerıka IMF sermayesının en buyuk KIS mına sahıptır bu nedenle ıaeolo|isı ve cıkarlarına ters duşen uygulamala'a karşı cıkon Ama IMF sadece zayıf ekonomılerın yola getırılmesi aracı dır Guclu olursanız IMF sıze bır şey yaoamaz Ornegın Amerıka 1955 ten bu yano Japon rekabetınden cekınır onu yola getırmek ıster, ama bır şey yopamaz O halde IMF yardımsız kolunu kanodını kıpırdatamaz hale gelen ulkeler ıcın kul lanılan bır «terbıye», «hlzayo getirme» ancıdır Eger bır ulke bır bellı ve kendıne kabul ettırılmış surecle «hep zayıf» ka'ma durumunda değı'se. IMF bır «hızaya getirme organıı olamaz. Zaten SSED nın asıl puf noktası burada IMF sadece zayıf hale gelenlerı korkutan bır «hızaya getirme» aracı olmakla kalmayıp daha onemlısı bu zayıf hcle getırışı sağlayan surecın «temel dıregıdır» IMF nın kuruluşunu sağlayan statuds «tek kur esası» olma^aydı SSED yurumezdı Gercekten eger IMF ve onun statusunun zorunlu kıldıgı «Tek Kur» uygulaması olmasaydı. bugun aunya baska bıcım alabılrdı Nedır «Tek Kurı uygulaması7 Bır ulke dış alım ve dış satımlarında turıst dovızı alımında ve satımında ve dıger dış para alım ve satımlarında (ornegın ışçı dovızı alışıarında) tek bır kur (olcul uygulama zorundaoır (tlbette Merkez Bankası ve banka komısyon ve kârları dolayısıyla «alış» ve «satış» ıcın konulan fıyat'ar cok kucuk olCJde farklı olabılır Ornegın 25 lıraya alınan dolar 25 40 I raya satılabılır) Türkı/e bır tarihte ışcı dovızlerıne vergi iadesi venp, dısarıya c kanlar ıcm dovız sotış fıyatına vergi koydugu .çın iMFce şıddetle eleştırılmıştı «Tek olcu» 'Ikesmı dolaylı ya da dolaysız yonde zayıflatacak her turlu onlem de yasaklanmıştır IMF bu vollara gıden ulkelerı derhal uyarır ve hakkında «yoptırım» uygulayacagını bıldırır Ne alırsan ne satarsan yabancı paraya ya da parolara «tek bır olcu» uygulanacak Boyle bır ılkenm altında yatan şeytanı mekanızmanın farkına kolay varılma7 Nıtekım varılmamıştır da . Nedır oyun9 Acıklayalım Her malın ve mal grubunun bır fıyatt varaır. Bu fıyatları mallardan uretılıp pıyasaya suru'en mıktar vanı sunu (arz) ıle, o mallar karşısındakı ıstem (talep) belırler Ancak ıstem ve sunu da başıboş bılınmez şeyler ya do her şeyden oağımsız kategorıler degıld r lekonomıstlerın cogu bunu boyle kabul etmeyı ve ettırmeyı ısteseler de' Mallara duyulan ıstemı buyuk otcude o ulkeda e de edılen gelırlerın toplamı ve gelırın dagılışı bel.rler. Sunu'yu ıse (dış alımlar bır yana bırakılınca) o ulkenın uretım gucu ve o gucun kullanılışı ortaya cıkarır Yanı rrollara duyulan ıstem ve sunu, orta/a cıkan fıyatların gerek duzeyı (yanı yuksek veya duşuk oluşu) ve gerekse yapısı (yanl luks mallar, yatırtm malları ve hammaddel6r, zorunlu tüketım malları fıyatlarının bırbırlerıne oranı) 0 ulkenın sosyo ekonomik yapısının bıleşkesıdır Bıraz daha acalım Ornegın Bırleşık Amerıka da her malın dolarlo deyımlenen bır fıyatı var dır Bu fıyatları belırleyen Amerıkan halkının ve şırketlerının harcayacagı paro ve pu paranın dağıhşıdır Amerıka da gelırler en yuksek duzeyde oldugu ıcın (1945'lerde). Amerıkan halkı zorunlu gereksınımlerı ıcın her ulkeden daha duşuk oronoa paro harcar buna karşılık luks tuketıme daha cok para harcayabılırlerdı Bu egılım luks mal lar uretımmı ortırır meydana gelen yenı dengede bır fıyat bırleşımı dogardı Bu fıyat bırleşımı Ame rıkan halkıno gore ıdı Amenkan halkının gelır duzeyı ve harcama bolunuşune goreydı O fıyat oranları (ornegın 1 kılo peynırın fıyatının 1 ru[a ya da parfumun fıyatına orann sadece Amerıkan uretım yapısına gore doğru f'asyoneH dur Dolar ıcın tek olcu uygulayan bır ulke bu «fıyat yapısını» '«abullenmış olmoktadır Fıyat yapısı carpık olunca ekonomı de carpılır Cunkü tuketımı de uretımı de duzenleyen ona yon veren fıyatların yapısıdır Ru| alıp satmak ya da yapıp satmak, peynır yapıp satmaktan kârlıysa ül kede ruj alımına ve yapımırta gıden koynak. peynır yapılmasına gıden kaynok zorarıno artar Oto mobıl yapıp satmak celık yapmak ve satmaktan daha kârlıysa kı bunu da fıyat yapısı belırler kaynaklar celığe daha az otomobıle daha cok gıder Şımdı burada akla bazı sorular gelebılır 1 Nıcın hukumetler bunu gormuyorlar'' Cunku savaş sonundakı gelır dağılımı gereğı yuksek tuketım eğılımlı sınıflar az gelışmış ulkelere egemen ıdı Bu ulkelerden sıyasal somurgelıkten kurtulanların savos sonu durumu Myrdal ın kıtabında Hındıstan orneğıyle şoyle anlatılır «Ezllmış Hıntlı yıgınlarıyla celışkılı olarak ulusal polıtık lıderlenn hepsı ayrıcalıklı ust sınrflardon cıkmıstı Ustelık ıktıdarda buldukları yenı durum ve sorumluluklar bu klşilere yenı ayrıcalıklar sağ lıyordu» (6) Eskı somurge statusu dışında kalanlardan Türkıye, Mısır tıpı ulkeler de savaş ıcınde enflasyon karaborsa ve vurgundan elde olunan paroları harcayıp sefa surmek ıcın acele edenler egemen olmuştu Dığer bır gr'bj oluşturan Guney Amerıka ulkelerı ıse Amerıkan yanlısı dıktatörler elınde zaten bu polıtıkaya uygun bır sosyo polıtık yapıdaydılar Boyle olunca Amerıkan polıtıkası tuketlm • cm Amerıkan fıyat duzeyıne gore gelışmış mallarla piyasayı doldurdu Acıkgoz ve etkılı aracılar Ctıcarı mumessıl) buldular Bır Buıck aroba 12 000 lıraydı 1951 de doğaldır ki adeta bedavaymışcasına yağma edıldı Camaşır makınelerı, buz dolaplan, elektrık supurgelerı de öyle. . Morksıstler bıle olaya ıkmcıl bır yonden, «mal satıtmosı», «kâr elde olunması» yonunden baktılar. Oysa asıl amac. ulkenın gelır dağılımını daho cok bozmaktı Cunku bozulcjukca «plânlı» ekonomıye gıtmesı gucleşırdı Sıyasal ve sosyal duzen degışıklığı zorlaşırdı Oyle de oldu 2 Gumrükler artırılıp, dış alım kısıtlana9 rok bu somurulme önlenemez mıydı Bunun üc nedenle olasılığı yoktu a) Enflâsyonıst, gelır dağılımını bozucu gıdış egemen sınıflann ısıne gelıyordu Bu nedenle onlem alınsa bıle bu gostenste kalıyordu. b) Yukarıdakı pol'tıkanın bır dığer sonucu olarak da dış odemeler sıkıştığı ıcın IMF'den borc almak ıcın, ya da alacaklılara karşı IMF garantısını alma amacıvla ancak IMF rotasında uygulamalar gndılebıl yordu (Örneğin 1958 Turkıye Devaluasyonu) c) Gumrtıklerın bır ölcü dışında artırılması bır dığer onlaşma ıle (GATT) onlenmıştı. GATT onlaşması savas sonunda kurulmuş somurü duzenının yenı bir halkasıydı İthal vosaklanır ya da kısıtlonırsa «montal sanayıi» mekanızması ışlerlığe konuvordu Yarın Azgelışmış ulkelerde enflasyon 1) Milletler Cemıyetı Socıete Des Nations Cemiyetl Akvam) Amerıkan Cumhurbaşkanı VVIIson'un onerisiyle ve uluslararası uyuşmazlıkların bartşcıl yollaria cozumu icln kurulmuştu. Önce Amerıka Cemiyetten soğudu. Sonra Almanya ve Italya Cemıyetı tanımodı. Hıcbir savaşa da engel olamadı ItalyanHobeş, CinJapon savaşlarında etkısiz kaldı. Ingıltere ve İtalya'nın bu caboları karsısmda Ataturk Turkiyesi'nın tutumu hakkındo bakınız Kadro Dergisl T sayısı. 2) Bosarısızlığın temel nedenı İngiltere ve Fransa'nın kapıtalıst ulkelerin tamamını arkalarındo Surükleyemeyisleridir. 3) Bu bildlri sonradan Birleşmis Milletlerin kuruluş ılkelerınin de esasını olusturmuştur. 4) Rezerv Para Bır paranın basılması icin korşılık olarak elde bulundurulması gerekli, rorunlu paradır 5) Bu fıyat I ons altın = 35 Dolar idl Bugün bir ons altın 200 doların cok ustundedır. 6) Gunnar Myrdal, Aslar» Drama Cilt 1 Sahıfe 290294 "Zaire'de ırklar arasında eşitliğin sağlandığı tek yer toplu mezarlar,, Zoıre'nln guney eyaletl Şaba dakı son sılohlı catışmanın uc ay sonrasırda bolgeyı gezen Internatıonal Herald Tr buno gazetesı muhabırı, ızlemmlenni şoyle anlatıyor. «Kolve?ı kertı ustune bır o'um sessızlığı cok rruş Irklar arasındakı eş tlığın gercekleştığı te< yer Şaba dakı olaylar sırasında olen sıyahlar ve beyazların gomuldugu toplu mezar 800 kışının toplu mezannda tek b r mezar toşı yok Kentın sokakları bos, ne bır ses ne bır canlı yaratık goruluvor Oku'lar kopalı, oyun parkla nnda salıncakları yalnız rüzgar sallıyor Yagma ya uğrayan dükkanlar kapalı. mermılenn deliK deşık ettiğı evler boş Kopekler bılo olmuş ce6et lerl parcalamalarını on'emek icın (Zaıre) askerlerı oldurmuş Kolongo lıların saldırıs ndan scnra Koıvezı • rie /alnız 17 beyaz kalmış Bunlardan bırı oona «artık Avrupalılara burada yer yok» dıyor Şaba dakı catışmalann tam bılancosu bellı değıl 186 beyaz 700 kadar da sıyahın hoyotlonnı yıtırdıgı soyleniyor Koivezı'de oloylardan önce 2 500 beyaz vcr mış, Coğunlugu Belcıkalı teknısyenler Özellıklen de az okumus olma'arı Ancak Afrıka deneylerl uzun Sıyahları kücümser kustah tavırlarıylc un yapmışlor. Afrıka'da kapanmakto olan sömürgecılık devrınln kalıntı'arı Eş yetenekleri olmasmo karşın sıyahlardan cok daha fazlo ucret alan ayrıcalıklı bır sınıfın kalıntılan Doğal olarak da Atrıkalıların öfkesını üstlerlne cekmışler. Olaylardan önce Kolvazi'de sıyahlor gözden uzak baraka bozması konutlardo, kendl mahaîlerınde yaşorlarmış Beyazların Ise cıceklerle suslenmrş genış bulvarlaro bakan vıllaları varmış. gelırlerinın coğunu Avrupa'ya gonderır. Avrupa ya tatıle gıderlermış Acıkcos. eş yeteneklı Afnkolı meslekdaşlarından kat kaf Ostun yaşamları varmış Bugun vıllalor boş Hepsı Şaba'daki beyazlon korumak ıcın gonderılen Zaıre askerlerının yağmasına uğrcımış Olaya tanık gnzetecıler anlotıyor «Zoireli askerler kacışon beyazların tum e«yalarını bazen de sılah zoruyla alarak Amerikan naklıye ucoklarıyla başkent Klnsasa'ya goturduler. Kınşasa'da bugun, stereo sistemterden oto | ŞABA OLAYLARININ 3 AY SONRASINDA BOLGEYI GEZEN BIR BATILI GAZETECININ IZLENJMLERI ŞOYLE «K0LWEZI KENTI UZERINE OLUM SESSIZLIĞI ÇOKMUŞ OKULLAR KAPALI, OYUN PARKLARINDA SALINCAKLARI YALNIZCA RUZGÂR SALLIYOR » «ZAÎRE'NIN ŞABA BOL GESINDE YERLI YABANCI HERKESIN KOR KUSU KATANGALILARIN YENI BIR SALDIRISI DEĞIL, ZAIRE ORDUSUNUN KENDISIDIR» ŞABA DAKI CARPIŞMALAR SIRASINDA BÖLGEYE GONDERILEN FRANSIZ ASKERLERINDEN BIRI SAVASTAN ARTA KALAN ZAMANLARINDA SGKUKLERINI DIKIYOR (Fotoğraf ABC Ajansı) mobillere kadar bevazlardan calınmrç tum «v *şyaları karaborsada satılmaktadır. Zaır» askerlerlnın bolgede yapıcı tek girlşımı boş gezen kopeklerı oldurmek oldu» dıyor. ZAIRE ORDUSU 40 bın kışılık Zaıre ordusuna stlahlandırılmış bır grub demek yanlış olmaz Ordunun yağmolo ra gırışmesının baslıca nedenl de askenn ac bı rakılmosıdır Askenn maaşı üc aylık gecıkme ıls ancak temmuzda doğıtılmıştır Coğu komutanların böluklerıne gonderılen yıyeceklen karaborsodo sattığı aa herkesce bılınmektedır. Ne maaş, ne yıyecek sağlayobılen asker, teror yaratıp holkt soyarak ve yoğma ıle yaşamını surdurebılmektedır Bugun Zaıre nın Şaba eyaletınde yerli yaban cı herkesın korkusu yenı b,r Katango saldırısı degıl Zaıre lı askerlerın kendısıdır Bolgeye gon derılen Afrıka Barış Gucünün de görevı Zaıre yurttaşlarını Zaıre ordusundan korumaktır Barış gucunun Senegallı komutanlanndan bın şoyle an latıyor «Katangalı asilerle son aylarda herhangi bır temasımız olmodı burada kalmamızın nedenı halk ıl« Zaıre ordusu orasında bır tampon bolge yaratmaktır Katangalılara yenık duşen ordunun bır cok sorunları vardır. Asker actır, emir komuta zıncırj kopuktur, yağmalama oloylarını oncak yenı yeni durdurabılıyoruz » Zoıre ordusunao dısıplın ycktur Bazı boluk lerın as1 davranıslan nedenıyle sılahlar ellerınden alınmıştır Fransız ve Belcıkalı subaylar bazı bır hKİerde dısıplını scglamak ıcın orduyu yenıder eğıtmektedırler ancak maaş nı olamayan ve ac bırakılan bı r orduda egıtımle dısıplının sağlanmasın1 beklemek gerçekçı olama? » (Dış Haberler Servısı) Son yıllarda comflere, mezarlara çok glder olduk Gun gecmiyor, bır sevgılı vaıiıgımızı yıtınyoruz Kımi dalındo açmadan solan blr çlcek gıbi bahar cağında bır kurşunla dunyamızdan ayrılıyor, kımi sonu gelmeyen trafık kazalarınca can veriyor, kımi de omansız bır hastolığa dayanamayorak. Acı ama gerçek, amonsız hastalıktan kurtulamayanlar blrazda doktorlara kuskun oluyorlar. Kanser, tıp dalında insanlığın ortak sorunu, oma erken bulguyla yenilebilen kanser okryları coğalıyor giderek. Yaşamlarını yltlrenler de var. Boyleleri kuskun olur elbet, Insana değer vermeyen blr toplurrtdo yoşomonın eziklığinı duyarak . Gecen cuma Hacıboyram Camilnde genc bir kadına son yolculuğunda katılırken olulerımize de cok saygısız olduğumuzu duşundum. Cenaze torenine yaboncılar da gelmistı, o karmaşayı şaşkın gözlerte seyrettiler. 8ız Turkler de ofkeyle... Yıllardır değişrrriyor bu cenaze torenlerlnin llkel goruntüsü. Caml avlusunda sıra sıra öluler, dışarda yakınian, dostları cicek celenklerl. dılencıler, cenaze torenlerinl seyretmey1. vakınlarından para Istemeyl bır sanat durumuna getırmiş bir kalabalık. Ne yana boksanız blr el uzanıyor. Birkaç dua mırıldanıyor, meroklı sorular başlıyor sonra Oahası var, geri zekâlı, sakat klşiler de sarıyor cevrenızl, anlaşılmaz bir şeyler soyluyorlar. caml ovlusunda değnekcllık eder gibi yol gosterlyorlar. Her toplumda var bu tur sakat klşiler, gerl zekâlılar. ama onların yerl cenaze torenleri mi acaba? Hacıbayram Comlı baskentlılerin saygıyla, Inancla yoneldıklerı bır koşedır, özellikle cuma gunleri kurbanlar, adoklar, şeker kutularıyla başka bır kalabalık dalgalanır caml avlusunda. Bir yanda hastalığı, Işsizllğl, mutsuzluğu ıcin Hacı Bayram Veli'ye el acanlar, blr yanda cenaze namazını bekllyenler, komutanlar, Bakonlar, polltikacılar, gazetecıler, blraz ötede park eden arabalarla başkent Ankara 'cln cok llkel bir tablo oluşuyor bu cenaze torenlerlnde. Bır cenaze törenlnln ses Hacı Bayram Camilnde, önündekl alanda da uygor bır duzen kurmak gereklyor cenazeler icln Bır başkentte, tarihsel, dınsei bır yapıtın boylesine ilkel blr goruntude bırakılmosı beledıye başkanları icın de, hukumetler icın de yuzkızartıcı bır durum. Insan öldüğune pişman olur bu durumu gorse. Tabutlar, çıcekler. tasıtlar bırbirlne karışıyor İnson old»ğune mezarlıkta pışman olur doğrusu. Başkent Ankara'da Karşı Bu son tören ayrı bır llkellik örneğl Vaıiığımızdan bır parca, canımız, kanımız gibı, blr cicek glbi toprağa verdlğimız taze öluyu kazma, kürek ve toz bulutları arasında gomuyorlar. 8u mezorlığın yolları yapılmaz mı, ağaclunmaz mı? Ankara'do mezorlık işleriyle uğroşanların gozunden nasıl kacıyor bu durum? O toz bulutları arasında, degişık ülkelerde gezdıgım mezaıiıkları onsıdım. Almanyo'da, Italyada, Amerıka'da, Mocaristan'da, Sovyetler Birliği'nde gorduğum yemyeşıl parklar canlandı gözumde. Aslında bızım mezarlıklorın da bır oıelliğı var, taşları, yazılan bır sanat yapıtına benzer kimi zaman. Bır dız«d«, bır cızgide blr yoşam öykusu sımgelenir, blr ölünun kişlllğlne ulosıverırslnlz bır anda. Ama karşıyaka mezarltğının bugunkü durumu lcler acısı Mevsim kışo donunce o toz toprak yığınları camura batağa donuşecek, son yolculuklar büsbutun uzuntulu olacak. Bu yazıyı o mezartığa anasını, esıni, oglunu, yavuklusunu gomenler adına yazıyorum Karşıyaka'da ölümden korkuyor insan, sevgıden yoksun bır toplumda yaşamanın «zgjsinı duyuyor. Oysa o toz toprak lclndekı m«ıarlık aslında bır cicek bahcesı niteliğinde, adım boşında bır delıkanlının, blr genc kızın, ulkemlzde banş lcinde yasamamanın mutsuzluguylo olen bohar kusağının soluğunu duyuyor ınson. Taze ölulerin solukları bir dıken gibl saplanıyor yureğlnlze, banşı sağlamak lcın doha cok calısmaya, daha cok yaşomava karar vererek ayrılıyoruz Kor$ıyaka'dan. 1 Ankara, Anka... fnsan öldüğune pişman olur!.. Müferref HEKİMOĞLV siz ve soygılı havası da yok, Itlşkokı? arasında camide vaaz veren Imamın sesl de cınlıyor kulağımızda. Fakir doğanlar faklrliklerlne razı olmalı. Yabancılardan alıvverlş etmemell, blzl aldatırlar. . Bır kez daha yazdım, bu vaazların lyice denetımden geclrılmesi gerekiyor Bu tur cağdışı seslenışleri Muslumanlıkla bağdaştırmak olanağı yok.. yaka'ya yapılıyor son yolculuklar. Ucsuz bucaksız bır mezarlık, ilk kez Hakan Yurdokuler Icın gelmiştlm buraya Neredeyse bomboştu, şimdl doluvermls, kara toprak kimlerl alıyor durmadan. Oar yollardan gecerken tanıdık klşilere rastiıyorsunuz Hepsinin ayn blr öyküsu var belleğimizde, mezarla blrlik'e kanlı bir slnema şeridl canlanıyor gozunuzde Tepemlzde gunes, toz toprak 'cinde, son görevimlzi yapacağımız yenı mezarı arıyoruz