Catalog

DÖRT CUMHURtYET 26 OCAK 1978 <işi ininiz Bunalım: I Yaşoyon her insanın, Yaşamınm belirli bir dönemlnde başının üzerinde koyu karanlık bir bulut gelip yerleşmiştir. Bu bulut o kışinın yaşomma ne derece etkiü olmuştur, o ayn bir sorun... Sözlukler. Bunahm'ı «Ruhsal ve duyguscl sıkıntı holi, nedenı bıünmeyen ve buyuyen bir huzun» diye tanımiıyorlar. Aslında sorun bu kodar basit değil. Bunalımlı insan geneiiikle bunalım sebebi uyum gosteremez. Bu yüzden, duygularla sorun 90 derecelik bir açı ile birbirmden uzaklaşırlar. İnsan bir yandan umitsizliğe kapılırken, bir yandan kendinden nefrct etmeğe başlar. Hepsinden kötusü, bir daha asla eski hallns gelemeyeceğinı oe duşunur. Vicdanlı, sorumluluk duygusu o'.an ve yüksek kişılikli kışiler bunalıma yakalanmaya en yakın olanlardır. Bu tipler kaybetmeye. sucluiuk duygusuna yokalanmaya yakın. kendilerıni yeme eğılimleri fazia. kendilerıni kontrola fozla meraklı, sevdiklerıne fazla bağlı kişilerdır. Bunalımlı mısınız? Aşağıda sunocağımız test, Konımlor dikkate alınarak hazırlandı. Ama soruların buyuk bir coğunluğu genel, Bu nedenle erkek okuyucularımız icm de yarorlı olocaktır. ABDtİLCANBAZ VC TURHAAI SELÇÜK o MNÎV£«I*TENİN Pİ PAtfı M TÎM ÜY«iWVl£ p£ TANiîJın ti,H ifcÂ*Y£ETT j KALMA2 KOLA,TFM(l iYA ÇfiEft'jiiTANBMLÎOMKIARlN» 6uK>ufÜfJÖNİ Sn İSLÂMÖÛL SÖMKİAR; !ÇuM"H£M (jf Mİ$Tl>, HEM DAfti>/R. „ HAJCİR, frENİİİNİ tü|lEM£î>ÎM . ^ALPifcMLASi DAHl ^ CLKAJc fr HAVA AUlfM OEflt, Van... Muradiye... Çaldıran... Ve Lice... Aykut POTUROÛLU DEPREM BÖLGELERİ ELİN TERSİYLE BİR KENARA İTİLMİŞTİ. 23 Aralık 1977... Muradiye. Saat gecenin 03'u. 8 kişiydik tezek kokusunun lyiden iyıye ya yıidığı ince cadırda. Dışarıda, kurilarla boguşan kopeklerin s.ınır bozucu ulumaları vardı. Arodan bunca gun gecti de. hâla ısıtamaclık ıcımızi yedığimız o korkunc soğuklardan sonra.. Safak sökunceye dek, korkunc bir ayaz yalamıştı yuzlerimizi. Sırtımızda kalın paltolarımız ve başlarımızda kurklu kasketlerimiz. sabahın sona erdiğini muştulayacak horozlann cığlıklarmı bekliyorduk ozlemle. Çadırın icinj karla karışık tıpinin yellori harmanlıyordu... KAR SUYUYLA CAY... Saıt Bucak. korısı Honım, beş yavrusu ile paylaşıyorduk lime lime olmuş Kızılay'ın verdiği bez dsn catıyı. Sarsıntı, anolarını ba balannı, bacılarını ve gelinlik kızkardeşlerinı almıştı ellerinden. Minikler. yanıbaşımızdaydı lar. Dertleşmemizi, kar suyuyla yapılmış kacak cay ve tütünie derınleştırirken uzaktan yankıla nan uğultular tedirginliklerimizi ortınyordu. VarlığiTnızın mutlulu ğunu duyduğundan kuşku duyma dığımız Bucak, ağzını silme kap iayan altın dişlerini göstererek. şoyle diyordu: «Ne lyl ettlnlz de geldlnlz. Zor durumumuzu nereden d« bildiniz. Göziim kurban bir cay daha içmez misiniz?» GÜNEŞ DOĞUNCA Büyük bir rostlantı bu. Bucak ailesi Muradiye'de ölmektense. Van'a taşınacaklarmış güneş do ğunca. Coluk cocuk, bir komyonun kasosında yola ckacaklor. Sait Bucak ise yıllardan beri taşımacılık yaptığı emektar arabasına yükieyecek kınkdökük eşyalarmı ve «deh» diyecek her şeyini borciu olduğu sevgili yaşlı atına. KARIM HİZMETCİLİK... Bunun gerekcesini, şöyle aCiklıyor: «Aradan bunca ay gectl. Yazın ardından güz, güzün ardından da kış geldi. Ama, bize gönderileceği soylenen yardımlar gelmedi. Çoiuk cocuk perişan düştük. Kente taşımnca karım hizmetcillk yapar hic yok sa. Ben de amelelik yaparak ekmek paramı cıkarabillrim. 5 ve 7 yaşındaki cocuklarımı ise, ayakkabı boyacılığı yapmaları Icln sokaklara salacağız. Okula gitmek onların neyine ki. Hü kümet duşünsün bunu. Önce korınlarımız doymahdır.» Konutları yapılmayanların yakınmaları yeri göğü inletiyor ama, onbinlerce liralık borclandırılmayla kendilerine derme catma barınak sağlanan azınlık ise, yetkililere bir başka ocıdan «veryonsın» edıyor. Ortak görüş leri, şu noktalardo düğümleniyor: «Çadırlarda kışı gecirmek zorunao olanlardan pek farkımız yok. Cünku yaptınlan evleri su basıyor. Daha llk fırtınada başlorımıza gecti. Amonsız kışta ölüp gidermişiz. Varsın oisun. Zaten, arayanımız soranımız yok. Ne Cumhurbaşkanına, ne de Başbakcnla ilgili bakanlara cıkıp da ıstıraplanmızı anlatamı yoruz. Büvüklerimiz, cıkmaztarımız nelerdir bilsinler isterdik. Blzlerle ilgilenmelerini dilerdlk.» 200 ÖĞRENCİYE 3 ÖĞRETMEN Muradiye'ye indiğirriizde cevremizi saran kalabalığı yonp. calışrnalarımıza başiarken, odının Yaşar Göl clduğunu sonradan öğrendiğimiz 13 14 yaşlarındo bir cocuk yaklaştı yantmıza. 1 Günde Ikl saatten fazla haval kurduğunuz düşündüğünuz olur mu7 2 İştahınız ozalıyor mu? 3 Birşeyt sabırsızlıkla beklerken, günlerlnlz doho zor ve tattız mı gecer? 4 Donerek yukselen bir merdlven (Spiral) duşunun. Yukordan aşağı mı bakıyorsunuz? 5 Cebinlzde poranız olduğu halde, borclarınızı ödemede geciktiğiniz olur mu? 8 Yannı düşunun. Bugün glbl ml olocak? 7 Genellikle kendlnlzi yorgun hisseder mlsiniz? 8 İşe gec gitmeyl odel haline getlrenlerden misinız? 9 Bir başkası olmayı yürekten ister mislnlz? 10 Hayatınızı yaşamağa değer yopacak bir eş« ihtiyacmız olduğunu düşünür musunuz? 11 Eskiye gore daha fazla icmeğe başladınız mı? 12 Yapacak hic bir Işlnlz yokken bir dostunuz bir yere gitmeyl önerdlği zoman lclnlzden genellikle «Hayım demek ml geçer? 13 Hayır der misiniz? 14 Gece sık sık uyandığınız, sabah kendinlzl dinlenmemiş bulduğunuz olur mu? 15 Sevilmediğinizi düşünür musünüz? 16 Çevrenlzdoki diğer klşilerin sizden daha cekici olduklarını düşünür musunuz? 17 Çok gecerll bir sebebiniz olduğu zaman bits öfkenizl göstermekte zorluk ceker mislnlz? 18 Bir dostunuzu telefonia aramanız gerekse, bunu bln guclükle. söylenerek ml yaparsınız? 13 İntihar etmeyi hlc düsündunüz mu? 20 Sekse karşı ilginiz ozalıyor mu? Dışarıdâ kurtlarla boğuşan kopeklerin sinir bozucu ulumaları vardı. Yukardoki soruiardon ıBeş» ya da daha azına <Evet» dedıyseniz, cok mutlu bir insan olduğunuz soyienebılir Bugün kendinızi kötü mü hissediyorsunuz. Aldırmayın. Sizi rahatsız eden, sadece kötü bir gun gecırmekte oluşunuz. Yarın birşeyiniz kalnıaz. «10» ya do daha fazla soruya «Evet> demişseniz, durumunuz pek iyi değil. Ruhsal durumunuz kritık bölgede. Belki de bu makalenin devamı size yardımcı olabilir. «18» ya do daha yukarı «Evet» cevabınız varsa, size bızim de yardımımız olamaz. Mutlak bir profesyonelin tedavisine ihtiyactnız var. Güvenilir bir ruh doktoru ile temasa gecmenizi öğütleriz. Karım hizmetçilik yapar hiç yoksa, ben de I amelelik yaparak ekmek paramı çıkarabilirim,, «Ağabay gazeteci mlsln?» «Evet* «Seninle gezeyim ml?ı cOlur.» Gün boyunco, Yaşar'ın gercek h'ırriuze saldıran köpekleri ellndeki sopayla kovolarken Kürtce tercümanlığımızı yopıyordu. OKULU OA YAZ! Neden sonra oyrılırken, şu so«Nesinl?. «Şöyle ki; Ortaokul ve llsede toplam 200'den fazla okuyan var. Oysa, öğretmen sayıfsı 3. Öğrenim yılının tam ortasına gelindiği halde derslerin co Sait Bucak, birlikte geçirllen zorlu gecenin ardından bir araba dolu eşyasını taşımak içln Doyle koyuldu Van yoluna.. Karısını ve çocuklannı kamyon kasasında yolcu edell cok olmuştu.. Bilim Adomlorı depresyonu «insanın öfkesinin içe dönmesl, coresizlık duyusu Içine duşmesi, öfkesini acığa vuramaması hali» olarak tanımiıyorlar ve genellikle yaşam ıcin cok önem verilen bir şeyin, orneğin sevgilinin, eşin. ya da işin kaybolmasının hemen ardından gelebildiğini söylüyorlar. Bir sabah kalktığınızda midenizi kurşun gibi ağır hissediyorsunuz. Yiyemiyorsunuz. Uyumoda güciük cekiyorsunuz. Odanıza kapanmak, dünyayı ve kimseyi görmemek istiyorsunuz. Enerjinızin ve seksüel ıştahınızın azaldığmı görüyorsunuz. Bu belirtileri gören ve nedenleri büemeyen, tedavi icin ne yapacağına da karar veremeyen kişiler, bunalımın tâ göbeğindedirler, Eğer bir oturuşta üc öğün yiyebiliyor, yattınız mı, yarım gün uyuyabıliyorsanız. bunalım söz konusu olamaz. Biraz bıkkın, biraz asabınız bozuk olabilir, o kodar. Bunalımdan kurtulma, insan psikolojisinin en güc karşıladığı karmaşık bir gelişimdir Hatta tedavinin kendisi bunalımdır, aenebılır. Hormon dengesizliği gibi, fizyolojik bir nedenle oluşan bunalımın dahi belırtisi, yukarda saydıklarımız gibi psikolojiktir. Cünku hormon, beynin duygusal merkezlerıni de etkıler. Yeni bir doğum kontrol hapı almağa başloyan bir kadının intihar psikozuna saplanması, haptan vazgectikten sonra, bu hissi bir daha hic duymaması bu sebeptendir. Buna karşılık. bazan, psikolojik olaylar, fizyolojik sonuclar doğurur, bunun sonucu bunalım başlar. örneğin sevgilisini kaybeden bir erkeğin kanmdaki şeker oronının düşmesi. adanvn kendisini kötü hissetmesine neden olur. Bu da giderek bunalımo dönüşür. «Evliliğın Geleceğı» adlı kitabında yazar Jesse Bernard; «Kodmsız erkekier, erkeksız kadınlara gore daha fazla bunalım gecirirler» diyor. Herhongi bir yaşta. hic evlenmemiş kişiler arcsmda yapılan araştırma. bunalım cetvelinde erkeksiz kadının yerini 37 olarak belirlerken, kadınsız erkeği 50'ye koyuyor. En fazla bunalıpi geciren grup. evlı kadıniar. yerleri 54... Evli erkekler ise, bekâr kadınlarla bırlikte. 37. basamakta, en az grubunu oluşturuyorlar. insan yaşamınm kontrolunün elinden cıktığını düşünmeğe başladığı an. bunalım kopıdadır. demektir. Eğer bir kadın bir erkeği, ya do tersıne bir erkek bir kadını tüm sorunlarının tek cözüm yolu olarak görüyorsa. onun du başının dertte olduğu söylenebilir. Uzmanlar finsan kendisını kendı gözien ile görmelidir» diyorlar jEğer mutluiuğunuz başka bir insanın sizı nasıl gördüğüne boğlıysa, asla mutlu olamazsınız,.» « Beni seviyorsa mssele yok. Sevmiyorsa hapı yuttum», diyorsanız. kendinızi değerlı bulmuyorsunuz demektir. O zamon sizi sevmesi de sonucu değiştirmez. O zaman onu gözünüzde büyutmeğe. kendinizi de kücultmeye başlorsınız. Bunun sonunda birgün kafamz şu sonucia düğümienir: «Günun bırinde benı onlarsa. benden nefret eder.» Bu sizı kendınizden nefrete. yanı bunalıma götürur. Bunalımla savaşta 3sas. bunalımın nedeninı bulmaktır. Ama daha fazla hoyati onem taşıyan şey, insanın kendisini kötu hissetmesinin önüne gececek birsey bulmaktır. Bunalımla savaşta neler yapıiabiür? Bu sorunun yanıtını. herkesln deneyebıleceği 11 uzman öğüdu ile gelecek hafta vereceğiz. ne değln...» Hükümet, gercekten elinln ter siyle bir kenara itmiş deprem bölgelerini. Yatacak yer yok. Yakacak bulmak, her babayiği dın harcı olmaktan cıkmış du Sait Bucak, karısı Hanım, beş yavrusu ile paylaşıyorduk lime lime olmuş Kızılay'ın verdiği bezden catıyı ten cck yordımı oldu bona. Unutamam Dağlara. bayırlara doöru yaklaşırken önümüzden gidiyor, yabancı gördükleri icin usrusuyla karşılaştım ortookııl 2. sınıfo devam eden öğrencinin: «Blzlm okulu da yazor mısın ağab«y?> gu boş geciyor. Hicbir şey öğrenemiyoruz. Analarımızın, babalarımızın bu konudaki yakınmaları bir sonuc vermedi bugürumda. Eğitim sorunu ise başlıbaşma sorun olup cıkmış durumda. Bu koşuilardo. gercekci yaklaşımlara yetkililerce gidil DiSi BOND 3LAİSE VZ SERÇE< 8İP (5özE U G ARTH mesi nasıl planlanacak? Yaşayıp goreceğız hep birlikte. HAYVANCILIK DA ÖLÜYOR Van ve yoresi, hayvancılık ko nfsunda yurdumuzun en gelişmiş bolgelerınden sayılıyordu yakın bir gecmişe değin. Ancak, ozellikle bir yıl icinda değişip ters yüz olan olgular, değişik cıkmazlan da birlikte sürükleüi yanıbaşında. Orneğın. 1976'da meydana ga len depremde evleriyle birlikta hayvan barınakian da büyük za rar goren besicıler. ellerindeki koyunlarla danaları kentte yok pohasına elden cıkarmaya başladılar. Bu durumu fırsat bilip. haksız kazanclar peşınde koşon aracılara höyvanlarını 600700 lira arasında kaptırclıklarını bildıren yetiştırlciler. «Bu fiyatlar zaman zaman 400 500 liraya değin iniyor» şeklinde konuşuyorlar. YOK PAHASINA Caldıran ve yoresinde sotiş yapabilmek ıcin Van'a indiklerıni belirten Hüsamettin Gümüş. Seyhmus Aitın, Mumtaz Salgn crkadcşlarının sözcülüğünü şu tümcelerle belirliyorlar; «Gunümüzde ortalama 3 ilâ 4 bin lira arasıncia değer bulan koyuniarımızı yok pahasına elden cıkcrmrk zo.unda kalıyoruz. 5C0 000 llradan alım yopcniar, emeklerimizl sömüren fırsatcMardır. Bssleme olanaklnrı mız bulunmad;ğı Icin, hayvanla rımızı donmasmlar diye böylesine ğüc kosullarda pozarlıyoruz. Gelir kaynaklanmızm bulunma ması bu yolda zorunlu kılıyor bizleri. Üzgünüz ama, elden gelen ba$ka blrşeyimiz yok.» YARIN: MUTLULUK DEĞİL ÜZÜNTÜ VE KEDER GÖZ HASTALIKLARI MÜTPHASSISl Dr. Savaş DERVENT Ophtaımoiog Opprotor ICONTACT LENS) Osmonbpy Sair Nigct Sk NO: 9597 (Nevır'ın sokoğı) Tel 40 82 68