Catalog

D öR T CUMHURİYIT 8 AÖUSTOS 1977 ŞENLlK SARAYI MaX GALLO : Tenman AKTÜREL Layikleşme/Demokratikleşme/Sosyalleşme TÜRKİYE'DE ANAYASALAR Toplumun demokrotikleşma 61 cütlerinden bir başkası do, ceşıtli duşünce okımlarının örgütlenmo özgürlüklerinin olup olmadığıdır. Örgutlertmeye siyasal partl niteliflini kazandıran «t.ıyasal Iktidarı ele gecirmek» amocının olup olmadığıdır. Nite kim, Türkiye'de yürurlükte olan Siyasi Partiler Kanunu'nun 1. maddosinln siyosal partl tonıını şöyledir: «Siyasi partiler, toplum ve Devlet duzenlnl v» kamu faaliyetlerlnl, Türklya Büyük Millet Meclisl üyellğl ve özal kanunlarına gore mahallı Idarelor seçimleri yolu lle ve belirll goruşlerl yönünde yönctmek, denetlcmek ve etkllomek İcin sürekll çalışma amacını güden ve propagandalan açık olan kuruluşlordır.ı 1961 Anaynsası'nın 56. moddosl de slyasal portileri, «ister iktldarda. İster muhalefette olsunlar, demokrntik siyasi hayatın vazpecilmez unsurları...» olarak görmektedlr. sürecinde Dinç TAYANÇ Tunç TAYANÇ Yüreği kabarmaya başlıyor, ağzına geliyor boyun damariarı şişiyordu ALEXANDRE, «BOŞVER, BABA. BOŞVER, SENiNLE GELECEGiM. CEPHE BAKIMINDAN DAHA VAKTiMiZ VAFU DEDi. Cemiyetler Kanunu'nda 1946 yılında yapılan değişiklikle smıf esasına dayanan dernek kurma olânağı ortaya çıktı. 20 şubat 1947'de yürürlüğe giren Sendikalar Kanunu ile dernek sendika ayırımı belirginleşti. 1924 Anayasasının 70. maddesiyle «cemiyet teşkili» doğal haklâr arasında sayıldı. Ancak, bu anayasal çerçeve içinde, dernek kurma özgürlüğü açısından, Cumhuriyet'in ikinci Meşrutiyet'i sürdürdüğü söylenebilir. Wr ustflbajı oisn Romano hoşmıtsuzlugıınu bMlrten bir şey yapıyordu. Çimfinto ve klreç tozuyla aklajrmş dudaklarını siliyordu. ~ GUveninıı var mı yok m u «patron?» Soylemek gerek burm. AİMtandre ırlllmefte fcoyuluyor, nerd«ys» »ev*cen blr blçımd> Romano'ya doftru yöneliyordu: Bay Bomano, füveniyorua elbet, »iz isi benden lyi blllyorsunuz. Carla, Romano'dan mı, yoksa Alexandre'dan mı söz ettljl bellı olmaksızuı: Biliyor, biliyor, diye yinellyordu ya kendisi blHyor muyrtu? C'arlo Kovplll odüdan çıkıyor. hir lskelenin Uzerinde ilerltynrdıı, ama orada, koyun karşısında yel, yüksrklik b:ışı dönüyordu. Bir tnhtaya tutunuyordiı. Bu yeni duyjru, diiismek korkustı. Çpneierinl sıkarak, lleriemege zorlanarak orospu, orospu parmaklarını açmak. cevşetmek için çaba eösteriyordu. Göjfsünü koruma direftine yaslıyor, önündoki adalara diklynıdu, arna orada, koyun karşısında yel, yükselmsk b:ışı direkti. denizin parıltılı kaldırım taşı. Yaptyllzüntin dibindoki tnprajjı, bir sallanmanın bitimindeki gibi, adaları. topraftı, eormejje çalısmak. Yürejji kabarmaga başlıyor. ajjzına yoliyor, boyun damarları sisiyordu. Orospu. Orada yüreğinin eski yerine K«lmesini. ritmini bulmasını bekleyinceye dek kalmak ya da npresi inceyae oradan kopsıın demek. Carlo'nun kolu Uzerinde bir el: Pek lhtiyatlı blr ?ey deftil bu, dlyor Alexandra DlrpSe yaslanıyor. Buradan, diye ekliyor. ıjttrünüm... TTfku Rösteriyor. Genç insanların elint kolunu oynatmast tftbi, özjrürce deviniyor, duymuyor yüreğini. SözünU yarıda kesiyor. lyi misin? Inmek Ister misln? Carlo ajfzında tutııyor bu ytire£i. Yutuyor onu, dövüşüyor onunla. Damarlar sişiyor. Sırt.ı bıızlu bir tabakayla kaplı, eneesınp, çakaklanna dognı çıkıyor ter. Koyların, riiye surrtiirityor Alexandre, yp.meslni istiyonım cepheyi. Insanları duvarların arkasında kafese niy» koytnalı? Carlo bir adım ıjerf çekiUyor, ama ırttz karnasması... Güne?trn ayrıldıktan sonra cöİReye ahşmak için uzun siire eorr?k ona. tki eliyle mnrdiventn içkenarlarına dayanıyor, çimentonun pürtüklu tanelenni duyuyor. Sen dft oyle mi dUslUıüyorsun? dıye soruyor Alexandre. Carlo inmege başhyor. Sendeliyor. DmiKesinl bıılııyor. Orospu diye bağırıyoı. Alexandre belınden yakalayarak tutuyor onu. Bağırnuj Olmak ya da çp.vresiııripki o kol yatıştırıyor onu. Carlo asafeıya varınca: BasanınSa takıldım. diyor. Bir tas vıftuıı Uzerine ohmıyor. soluk ahyor. Cephfi bakımindan. diyor, haklısın. Çok hızlı konuştu. Kırmım yflrek orda hâlft. dlîierln «rdında. Sözlerinl bir araya gp.tirm«sine, hava almasına pngel oluyor. Carlo susuvor. Boşver, haba, diyor Alesandr?. Boşver, senlnl» CPIPC»£:m. Ophp. bakımından daha vaktimiz ynr. Carlo'nun kalkmaaına yardım etmpk için yino ıızanan pl. Tutunuyor ona. Yan yana ayaktalar, Carlo ypnidon tyi duyuyor kendıni. Bfiklenmedik huluj: Oftlunun ffövdasi onun yaşamasına yirdım edıyor: Eanaklarındakı. böitürlerindeki bir ağnnın dinmesi icin onun yakımnda olması yetiyor. Kimi zntnan yalnn *PS dejJiştirPbilir gilnü. Onu işitmrk için telefon ediyor Carlo: îkinei yapıdaki, diyor. üçüncU kat için Romnno soruyor bnna... YVPS de kasların sprt. Rergin olniBİarmı ıırıutmaya yol açıyor. Vakti var sinıdi Carlo'nun. Alexandre'ın Saint Paul'dPki i.iligindp otıınıp kalıyor. Topraftın üzerine diz çökmlis. blr »iiffivlf oynayaıı tonıntına bakıyor. Anırasıyor. Fsklden, Mondovı'de nakıs içlpypn niııp onları, Carlo, Vincenfp. Luiffi'yt Q;ıftırır. onlnrdan hirinin vanında olmasını lsterdt. Onlan kftndins CPkmfiftp calısır. blıızuntın cebinden bir deri zar. blr kadifo kurdfla rıkırırdi. «SizliMİ fförmek iyi geüyor sözlerp», derdi. Carlo onun srilii mı olnıuşt.ıı ne, daha şiındidon? Ayncn kalluyordu. Orospu. Kııprp koyvermiyordu kendlni. Kaç vılı vn.rdı riaha9 Savtnamalı. Bümempil. Yapmalı. Yino sanliyelere eidiyordu. sanki başınt kaldırmakt» RÜÇlük oekıvormus. boynu tutulmuş fibl yürüyen sıska ve kara, nr.ıi'ik kambur hir eörüııünı. Ama tozdan, güneşten çekinmiyor, bir davarıak duvarınm yilksekliğinin, bir temelln oylumunun kac mp.trp olduftunu aşagı vukan tamanıı tnmamına biliyordu. Palron. divordıı Oıaume. 1s« baslach yins, öliimsüz mti oldugunu sanıvor? Tabutunda da çalışacnk o. Carlo sat'n »lıyordu. Notprin karyısına ntunıyorriu. Notpr baslıvordıı okumafta: «Önümibde avııkar....» Carlo yazıcılaruı, Fat'rılnrın bal:ısını. bu tçekapamş havasını duyuyordu: «Tutarı...» Onn scnrrti U7atıvorlar. parmagını nprpye fni7,a yprine baı«niası gpvpktiftini «östoriyorlardı. «Alışkanlıftınız vnr bu işlevrie. bay Bevelli». diyordu noter. Bu törensi havayı, bu kölece cf'?Wıliftı igviyorcht Carlo. önco coşkululuk, sonra şaçkınlık. ^rtvle diyordu biri: «Prki, bu is bitti, Baylar...» Carlo'nun şn.?kmlıSın!. onun eozlnrini kamaştırmağı sürdürpn bir büytilü iflfem. Bası!m).s birkaç sfizcfik, köğıt Uzprine elle yazılmış iki üc satır. crk. imza dprken toprak. ta^lar yapılar. merdivenler, P8mİRr, kapıl^ır. yprindpn oyııatmak, kıırmak için aylar (jp.reken hfitün bu spvlpr. parmaklan «ren, hp.H kıran çpylprln hp.psl nnun. Mucire dliskınklıftı. îst.ek dağnhyor, yok oluyordu. Bir kf* daha dpnempk icin ypnidfin bajlamak gerekiyordu. Bir orosnu gıbi. YUIP nrria, i'Htakta. Tprloypn blr Rövdpden başltA bir şey degıl. Giyiniiir. HayallaJı. Baska bir orospuyla yapmahydı. (DEVAMI VAR) SİYASAL PARTİLER 1876dan bu yana hangl aşamalardan gecilerek bu noktoya, «vazgecilmerllğe» ulaşmıştır sıyasal partiler? 18/6 Anayasası ya da Kanunu Esası. aslında dıştan gelen baskılar karşısında ilan odılmişso de, goııış kitleler bunu Osmanlı imparatorluğu dışındn örgütlenen, ancak hicbir zoman bir biyasal parti nıtelıği kazanamayan Jon Türkler olayının bir sonucu olarak degerlendirmlşlerclir. Moşrutiyet sözcüğünün anlamı olarak, yeni sistemde, Padişah'm ve elindeki yotkilerln yanı sıra, bunları donetleyecek ve kullanacak kurıımların gotirilmedikleri ya da gostormollk olarak getirildikleri gorülmektedir. Nitekim. ınaddeleri arasında. slyasal partilerin kuruluşlarına izin verildiğino rastlanmayan 1876 Anayasası tam terslne. dev lctin yüzyıllardan beri gelen din sel ve mutlaki niteliklerlnl bir kez daha belgolomiştir. Bu nedenle. 1876 lle 1908 yıllan arasında hiç bir siyasal parti kurulabilmiş değıldlr. Ancak, tıpkı 1876'nın hemen öncesindo olduğu gibl, Abdülhamld ll'nln koyu baskı döneminde de kaynakları merkezin dışında, hattâ imparatorluk sınırları dışında olan bcızı «cemiyetlerin» kurulmuş oldukları gorülmektedir. Bunların büyuk bir bolumü, ken di loplumlarını imparatorluktan kopartmak ve bağımsızlık llân etmok isteyen azınlık toplumları slmgeleyen tcemiyetler» olmakla birlikte, hicbir zaman cAnayasallık niteliği» taşımamışlardır. Öte yandan. Abdülhatnid'ln devrilmesinl anıaclayan ikinci Jön Türk eylemi gibi, Osmanlı ittihad ve Terakki Cemiye ti. Vntnn ve Hürriyet Cemıyeti, Osmanlı Hurrıyet Comiyeti gibi kuruluşlar da, sürekli olarak «gizli örgütler» olarak kalmışIrır, yasallaşrna sürecine girememışlerdlr. Bu «cemiyetler», sürekll olarak devletln kurtarılması İçin nelor yapılması gerektiğl ürcrinde durmuşlardır. Bunların sos yal temelleri, genel olarak, yabancı cevrelere ve kapltalizme dayanan «dış tmüdahaleden» yana kuçuk burıuvazi cevreleriyla, «ordunun müdahalesl» savını llerl atan bazı aydın bürokrat keslmlerden gnlmektedir. Ancok, blraz da dönemln geroği olarak, bunların hemen tümü, yapmaktan çok yıkmak yanlısı olmuşlar ve sonrasında neler getirllecoğinl düşünmeden önce <istlbdad>, giderek «İkinci Abdülhamld»! hedef alıp, Meşrutiyet'i getirmeyl amaçlamışlardır. 1908'den 1918 yılına dek g«Con dönem ise, Anayasa'nın çeşitll maddelerinin yürurlükte olmasma karşın, blr tek partl «gemorıliğl, ne Meclls coğunlugu, ne de serbest muhalefetin filizlenemediğl blr dönemdlr. Bıında devrin lc ve dış olaylannın baskısı yadsınamamakla birlikte, ozellikle halk kltlelerlne dayanmayan, belirll cevrelerl temsll ederek kurulan partilerin «slyasal billnc»ten uzok olmaları gorçeğlnln de kabul edllmesi gerekmektedir. 1918 1922 yıllarını loeren «mütareke dönemi»nde, dört yıl Içlnde yalnız istanbul'da 30'u aşkın »lyasal partl ya da «cemiyet»ln kurulduflu görülmekt»dir. Bu dönemdekl partl ya da cemiyetlerin en bellrgin özellikleri, Mudafai Hukuk olayına karşı olmalarıdır. Bunların çoğu, sorıınların cözümünü bir yabancı dovlete va da Türkcülük, islâmcılık akımlarından birlne baglamışlardır. Kıırtuluş Savaşının ba şarıya ulaşmasından sonra var lıklarını koruyabllenlerden bazıları yeni yönetimln yanına gecmiş, ötekiler İse, ya yargılanarak, ya da kendiliklerinden ortodan kalkmışlardır. Ancok, şurası keslndlr kl: «Mütareke devreslnde, normal ve hukuki mânasiyle cok partlll re|imd«n bahsetmeye Imkân yoktur.» (1) 19?4 Anoyasası'nın desi. yatı, hükümet, relslcumhurun tasdlkl lle resen ve Idareten merie mezundur.» Terakkiperver Cumlıuriyet Fırkası'nın da, dlnl siyasete alet ettigl, istiklâl Mahkemesi'nce Ileri sürülür. Ve, «Dlyarbakır İstiklâl Mahkemesl, yetkl alanı lclnde bulunan Fırka şubelerinln kapatılmasına karar verlr. Nlhayet hükümet, blr süre sonra Terakkiperver Fırka'yı Irtlcaı desteklediği gerekceslylo, TakrlrI Sükun Kanununun tanıdığı yetkiye dayanarak, S hazlrart 1925 günü «Vekiller Heyetl Kararı» lle kapatır.» (2) Yasal slyasal öroütlonme denemesinin ikincisi 1930'lardo or70. mod taya cıkar. Serbest Cumhurlyet Fırknsı. Fethl (Okyar) bev tara yetler Kanunu»nda vapılan blr değişiklikle gercekleşmiştlr. 1938'deki duruma aöre, uiıa tu/;uklerini bulundukları verin mıjlkivo nıokamına vermele;i ve bu makamlarca «tesctl oluııduCiuna daır bir vesıka» almalotıy la dernek kurulabılıvordu. Birden çok llde laaliveüe bulunacak dornoklerle «sıyası cemıvet l(3r> tuzüklerıni ve biidlrimlenni «Dahilıye Vekâlotl»ne venııek vo izm almak zorundaydılar. Bu izin de verilmiyordu. Ancak. cok onrtilı duzene aecılecefli sovlon tıleri üzerins Milli Kalkınma Par tidi'nin kurulması icin islanbul Vilâyeti'ne basvurulmus ve ulınan oluınlu cevapla 16 temmuz 194b'do parti kurulıntıştur. (3) Haziran 1946'da Cemlvp.tler Kanunu'nun 9. maddesinde kıırul nıası vasaklanan dornekler belirtilmlstlr: • Asağıda vazılı dernekl. In kurulması vasaktır: a) Devletln mulki bütünlüâü teve oöturemez. Partlle.ln blr bölümu kendl kendllerl 3 erlrlerken, bir bolumü de «Mahkeme» va da «Stkıvönettm» korarları lle kapatılır. Böylece. iktldar nv.cadeleslnin eaemen cevrelerln tekelinde surdürulmcsine buyuk blr oıen gösterlllr.» ' «Sınıf» tenıelinden harekel eden sıvasal oartılenn kurulması deâildlr vasak olan. vasaımularıdır. Ornogın. Turkıve Sosvalist Partisi 14 mavıs 1946'da kurulur, dort av sonra Sıkıyonetim'ce taaliyetl durdurulur. ^laraılanır. oklanır. yeniden faaüve19 aeçer ve sonunda 1952'de ka DOtılır; Turkiye Sosvalıst İSCİ Partisi 24 mayıs 1946'da kurulur. eylul 1948'de kendl kendıni daâıtır; Türkıye Soavalıst (üınok ci ve Kovlü Partisi 20 haziron 1946'da kurulur. 16 arnlık 1946' da Sıkıvönetim'ce kaoatılır. (5). 1961 Anoyasası'nın. siyasal partılerin «vazqecilmozllâi»nln bu onaynsal cerceve İcinde, dor nek kurma özgürlüğü ocısından, Cumhuriyet'in ikinci Meşrutiyet'i sürdurdügü söylenmektedir. (6) 28 haziran 1938 tarlhll Cemiyetler Kanunu'na kadar 3 agustos 1909'da çıkan Cemiyetler Kanunu birkaç deglşlkllk v« •kle varlığını korumuşlur. Cemiyetler Kanunu'nda 1948 yılında yapılan değişiklikle sınıf esasına dayanan dernek kurma olanağı ortaya cıkmıştır. 20 şubat 1947'de yürürlüğe gıren fson dikalar kanunu ile dernek 8en> diko ayrımı belirginleşmiştlr. 1946 yılında Türkiye'de faall' yotte bulunon dernek sayısı 1947 Turkiye Yıllığı'na gore 1.357 (7) son yıllarda yapılan bir araştırmanın (8) bulgularına gore de 820'dir. 1960 yılına gelındiOınclB, bu rakamın 17229 Olduğuııu gormekteyiz. 1968'dekl dernek sayısı İse 37.806'dır. Derneklerln niteliklerine baktıOımızda. 1946 vılında var olan darneklerın yüzde 31 kadarı dört arupta (dın, kültür, esnot, guzelle:?tırme| toplanırken, bu oran 1960'da yuzde 65, 1968' de de yüzde 67 dolayındndır. Bu hızlı orlışta on büyük payı 'caml yaptırma derneklerl'nl d<) kapsayan 'dln dernekleri' almak tadır. 1946'da toplam icindo önemsiz olan (yalnız 11) dln dernekleri sayısının 1960'da 5.104, 1969'da da 10730 olduğunu, burıun da sırasiylo, toplamın yüzde 29'u ve yüzde 28.5'lnl Oluştıırdugunu gormekteyiz. Artış gosteren blr başka dernek türü, genellikle Devlotin ve yerel yönetimlerin yetersizliginden kaynakianan ıguzolleştirme dernekleri»dir. 1946 vılındo 34 riernnk toplamın yuzde 4'unü oluştururken. 1960'da yüzde 5'lnl ve 1968' de de yüzde 12'sini oluşturduğu görülmoktedir. Bu gellşmenln sonraki bölümün konusu olan Rosvalleşme'vle tets vöndekl llişkislne dlkkatl çekmek Isterlz. Türklye'dekl dernek sayısının 1960'dan 1968'e Iklye katlanmasını sağiayan 1961 Anayaso9i, «dernek kurma hakkunı 29. mad desiyle tanımıştır: «Herkes, önceden İzin almak sııın dernek kurma hakkına sahlptlr. Bu hak, ancak kamu duzenlnl veya genel ahlâkı korumak İcin kanunla sınırlandırılablllr. Bu madde yaklaşık on yıl y0rürlukte kalmış, nnr.ak 12 Mart 'arn re|lml'nln 'balyozu'ndan ken dinı kurtaramamıştır; 20 Eylül 1971 tarih, 1438 sayılı yasa lle değiştirilmlştir: «Herkes, önceden İzin nlmaksızın dernek kurma hakkına sahlptlr. Bu hakkın kul lanılışınca uygulanacak sekll ve usuller kanunda gösterlllr. Kanun, Devletln ulkesl ve mllletiyle bütunlugünün, mllli güvenilğln, kamu düzenlnln ve genel ahlâkın korunmosı maksadiyle Binırlar koyablllr. Dernekler, kanunun nösterdlğl hallerde haklm karariyle kapatılablllr. Dovletln ulkesl ve mlllollyle butunluğunun, mlllı güvonllğln, kamu duzsnınln ve oonel ohldkın korunması bakımından gecikmede sakınca bulunon hallerdn rie, hökim kararına kadar kanunun ocıkca yetklII kıldıgı merclln nmriyle faaliyetten alıkonabilir.» IARIN: Toplumun demokratikleşnıe ölçütlerinden biri de çeşitli düşünce akımlarının örgütlenme ozgurlugudur «... lctlnıa. cemiyet... hok ve hümyfitleri Turklerin tablî hukukundanclır» diyerek orgütlenmeye engel tanımadığını belirtnıiştir. Tek engel. aynı Anayasanın 68. nıaddesinln doğan haklardan olan ozgurlüklerın sınınnın başkalarının ozgurlüklerinın sınırı olduğu, bu sınırın da yasalarla saptanacağına ilışkin hükmüdür. Gene de ekiın 1923'te kurulan Halk lırkası'nın yanı sıra kasım 1924'te Terakkiporver Cumhurlyet Fırkası kurulabilmiştlr. Ancok, birincısınln omrunun uzunlugunun terslne ikincisi 5 haziran 1925'e değin. altı ay kadar yaşayabilmiştir. «Şeyh Sait isyanı»nı «Takriri Sükfln Kanunu» Izlemiştir. Yasa'nın 1. maddesi, orgütlenmeye kısıtlayıcı ni tnlik tasımaktadır: «İrtlca ve isyana ve memleketln ictimai nlzamını, huzur ve sükununu ve emnlyet ve asaylşlni Ihlâle bâls bllumum teşkllât ve tahrikat ve teşvikat ve teşebbusat ve nesrl |1945'e uzanan dö nemde, siyasal partilerin gelişmesi, demokrasileşme süreci içindeki işlevlerini yerlerine getirip etkinleşmeleri söz konusu değildir. C H P tam 22 yıl tek ba şına yönetimi elinde tuttu, bütün milleti temsil etmek iddiası na saplandı. 11918 1922 yıllarını içeren «mütareke dönemi» nde, dört yıl içinde yalnız İstanbul'da 30'u aşkın siyasal parti ya da «cemiyet» ku ruldu. Bu dönem deki parti ya da cemiyetlerin en belirgin özellikleri, Müdafaai Hukuk olayına karşı olmalarıdır. fından 12 ağustos 1930'da kuru lan, ancak blrlncl denemeden de daha kısa süreli olan bu Fırka. 17 ntalık 1930'da üiyasal faaliyetten cekilmiştir. Düzen'ln Serbest Cumhuriyot Fırkası'nn izin verdiğini qoren iki siyasal patti daha kurulma girişimlna geçer. Bunlardan Türkıye Cumluırıyetı Amele ve CiMçi Parlisinln faahvetirıo komunist eöili'H olrluf)iı geıokcosiyle İzin veıılmez. Alıall Cumlıuriyet Fırkası ise 29 eylul 1930'da kurulur; 21 ocak 1931'do «VRklller Heyeti» karariyle kapatılır. Gorulduğu uzore 1945'e değin uzanan bu dönemda. slyosal partilerin gelişmesi, demokrasileşme 3üreci içindeki ışlevlorlnl yerlerine gotirip etklnleşmeleri söz konusu değildir. Cumhuriyet Halk Fırkası (aonra Partısi) tam 22 yıl tek boşına yönetimi ellnde tutmıi3, bütün milleti temsil etmek ıddiasına saplanmıştır. Devlet = Partl = CHP eşitlıflının bozulması v« cok partill düzenn qeçllmosl 28 haziran 1938 tarih ve 3512 sayılı «Cemı b) c) d) e) nü ve «lyasl ve mllll ;llölnl bozma amacı aüden, Dln, mezhob ve tc......t esaslarına davanan, Alle, comaat, ırk es^ .na vcya adına davanan, Gizli tutulan veva aaveslnl saklavan derneklerle, Bolaecillk amacı aüden veva bölgecl blr ....van tasıvan siyasi dernekler.» eınırını da 57. madde lle belirlediöi aörulmektedlr. «Slyasl partilerin tüzüklerl, progromları ve faalivellerl, Insan hak ve tıurıiyetlorlne davanan demokratik ve laylk Cumhurlvet (Ikelerine ve dev letln ulkcsl ve mllletlylo bolünmezliqi temel hukmune uv gun olmak zorunüodır. âıın lara uymayan Dartller te.niıl II kapatılır.» Kaoatılmıstır da, Tüzüqıinrm Siyasi Partiler Kanunu'ra avkırı hukümler tasıdıâı. bu ayKinlıkların surosı icinde aıderilmnrliâi gerekçeslvle Turkive iscl Ciflcl Partisi 1961 Anavasası uyarınca kapatılan llk sivasal partl olmustur. Onu Milli Nizam Partisi. Türkiye ilerl ülkü PcrLisi ve Türkiye isci Partislnln 12 mart 1971'le qelen «ara reıım» de kapatılmaları Izlemiştir. Boylece 1945'don başlavcrak 1960lara deâin 1924 Anayasası cerçeveslndo sivasal oraütlt,.ıneye olanak tanınnııs olunur. «Bovle blr ortamda, topluma egemen olan quclorin serbestce orgütlonebilnie^rl vo nı sıra, calışan sınıfları da orgütlemek amocıyla sc'vollst ve sosval demokrat eğilimll partiler de kurulur. Ama ne var ki, sagdan sola kadar blrden acılan partiler velpazeslnin henüz gerçek aüclerinln ve tabanlarının olusmasına fırsat verllmemlt olması, bu partllerl birer 1 «tabela» partisi olma ' ö DERNEK ÖR&UîlENMELEfil Yııkarda da görüldügü üzere 1924 Anayasası'nın 70. mnddeslyle 'cemiyet teşklll' rioğal hoklor arasında sayılmıştır. Ancak, SENDİKAL ÖRCÜTIENME Zonguldak Devlet Miihendislik ve Mimarlık Akademisi Bâşkânlığından Akademimizin güz dönemi sınavları 19 eylul 1977 tarlhlnden Itibaren yapılacaktır. Akademlmlz öflrencllerln» duyurulur. j| Sakıncalı Piyade İLAN TPİpfon yeraltı jebeke lnşaatmda kullanılmak tİ7p.re SOO.nıın mctre PVC boru imal ettırilecektlr. Ancak bu boruların kullanma yerlcri Malzome Müdürlüftümiizdeki riosyaBinda açıklanmış olup borulann vasıflan inıalatçı firmalar tarafmdan saptanarak buna Eöre Başmüdürlüğümüze teklifie bulunuİRcaktır. tST. TKI.F.FON ft 9. BASKI AZİZ NESİN, KİTABIN ONSOZUNDE JUNIARI YAZDI: KENDi YAZDIKIARIMA GUIEMEM; AMA SENiN YAZILARIHI GÜIEREK OKUDUM, ACI ACI GÜLMEK DEYiMl VAR U, IJTE OYlî, ACI ACI GÜLDÜM.... DAGIIIM: TEKIN YAYINEVI, JST. 27 6 0 6 9 i Bütün Kitapçılarda UCUR MUMCU HEDEF, DEV BİR DENiZ GÜCÜ! TÜRK DONANMA VAKFINA YAPACAGlNrZ YARDIMLAIILA BU HEDEFE ULAŞABıLiRıZ (1) Tarık Zafer Tunoyn. Türklklye'de Siyasl Partiler, s. 755. (2) Erdoğan Tezlc, 100 Seruda Siyasl Partiler, Istanbul, 1976. s. 245^ Tarık Zafer Tunava, age., s. 614 (3) Erdoqan Tezlc, age.. s. SD3, Tarık Zater Tunaya, aae., s. 638. (4) Erdoğan Tazlc, aae., 3. 280. (5) Erdoâan Tezlc, age.,fi282284. Torık Zoter Tunava, oqe., s. 696706. (6) Tonk Zafer Tunaya, age., s. 547 (7) Aktaran, Tarık Zafer Tunaya, aqe., S. 54R (8) Ahmst N. YücDkök Türkiye'de Dernek Galiçsırmlerl (1946 1968), Ankora İlnlversitnsl Slyasal Bllgiler Fakultosl Yayını, Anknra, 1972 Egllimlmizln ve CÖzümlcmelerlml?ln bu kavnaklan yano oldufjuııu boHrtniBktn ynrnr vor. GARTH DiŞi BOND r r