Catalog

srail askeri harcamalarda lünya rekorunu elinde tutuyor5, »'da vayınlanan aylık LK MONDE DtPATtQlE gazetesinde ver alan ve Israll lOmisindeki bunalımın ntdenlenni ınceazının ozetıni sunuyoruz: raıl Devleu, tarihının en btiyuk askeri gUılaşmıştır Ancai aynı arda lsraıl esonook cıddı bır bunalım ıçıne gırrruşür Asıderlerın ağırlıgı, dıs borçlarm vuru ve K T artan vergıler, enflasyonun buyıik bovuüa şmasına neden olmuştur. 1976 vıhnda enflas ranı * i38 dir Buns karşı'ık halkın morah erece bozulnıustur. Pek çok yahudı ülkey. bağımh olmarjn sivasal sonuçlannı da bilrnektedır ÇunScu Aırer.kan jardımı oımadan îsraıl eko lomısırun ayaita daramaması ulk.eıun en bjyuk zaaflarcıdan bırt olmaktadır. Başbakan Rabin ıse bır «abıne toplanf.smda, «birkaç yıl içınde buyu.% bır guve^lık ıçıne çıreceğa, ama sıyasal bakımdan iı« baklum o aca^iî» demıstır. îsraıl Bankası Oı n<*l Mudüru ıse «*'nenka' 'a o Vadar bağımhyız kı, YVashmeton dakı syaset adamları ıs'erlerse lsraıl'dekı ı««\zljfc oranmı ble behrlerebıurler derruştır Dunjamn dort bır yamndakı zengm janudl YONETıME KA.TILM&UR1MA ILı$KıN YEHi 6>R MODcl DENENıYOR Sağlık hizmetleri 1973'den beri ücretsiz yürütülüyor Sanayı kesımmuc devlet birinci işveren durumunda ISRAiL'DE BRÜT ULUSAL ÜRETiMiN YÜZDE 3 8 i ASKERî HARCAMALARA GiDiYOR. ASKERi GiDERLERiN BUTÇEDEKi PAYI YUZDE 30. BAT1DA BU ORAN ANCAK YUZDE 3. • LE MONDE DiPLOMATiQUE: «ASKERi HARCAMALAR NEDENiYLE EKONOMiK BUNAL1MIN DERiNLEŞTiGi iSRAiL. AMERiKAN YARD1MI OLMADAN AYAKTADURAMAZ» CEZAYİR'İN KALKINMA STRATEJISİ, ULUSLARARASI KAPİTAÜST İŞBÖLÜMÜNÜN REDDI İLE TEMEL SANAYİLERİN KURULUŞUNA DAYANIYOR Derkvcn: Aslı DAYAZ gellçme polıtıkası dort ana hedel etrafınd» toplknnaktadır: Saray^dt bır terrp '.nsaa«ı tsnmm modemlestlnlmesı, msanların eğınlmesı ve tum sektorlerde sosval ılışkılerı degışrıesı Bu uzjn vadelı stratemım nedeflerıne CezıVir ulasnr^ ırudır'' Bazı iektorlerde ptenlanan hed=tlere u t n anlamıvla ulaşılmamıssa da genel hat> r larda nncmlı 1 »rlemelP kavdedıldıiı gozden kaçmamaktadır Öraegın tttrım fce^ımı bekienem verememışUr. Bmncı Uort Yıllık Planm top'.am yatırımlaruun yuzde 15'ı tanm kesımıne ayrılırken bu alanda yuzde 3'îok bır buyume beklenıyordu oysa bu heDeıe varılamamıştır. Bunıın çesıtlı nedenlerı arasmda dış baskılar, nazar mpkamzm&sımn iıenuz iyı ayananmamıs olması ve daŞıtımda bazı aksaklıklar sayılmaktadır Birinci Dort Yıllık Plar.da goze çarpan dmarmzm daha ÇOA sanau sesıınmdevdi Bu kesjn brut iç uretımm beje bırmı oluşturmaktadır Planlamacüam vaptıgı aesapların htr zaman tutmamış Oıdugu da. gorulmektedır Ba7i sektorler de bujume oraruan ongorulen hedefı geçerken, gıda ve uışaat maizemelen gıbı bazı saruvı dallarında geçiıcmeler olmuştur Hedefler \e vanlan sonuçlar arasında tarn bır uyumun olmarnasırıda, Cezavırli plariaır.acılar uluslararası uazann öaskılarVıın önemlı btf pay taşıdıfmı one surmelceOİEVUTıM ROl'J n OZYOHfcliM M>?<iyır"m kaiKuımasında dev'.e'ın önemli roM dıkkaıı çekmek'ır Sina>ı kesımuıın kılıt sektorlennde devlet bırıncı ışveren durumundadır Uo letlılenn yuzde 70'nı devlet çalıştırmaKtadır öxel teşeobusu ortadan kaldırrrıasa da ulusal zengınlıklenn ve büyuk iatınnlann planlanrısı ve orgutleyıcısının devlet olduğu gorulmektedır Aynca devlet yera bır gırışıme oncülük etmaye çalışmaktadır Tanm kesımınde «khamessat» sısterrane son venldıgi gıbı ucretlılık sıstemme de son venlmesı orgorulmuştur. Dığer bır deyışle devlet, yonetımı ve sorumlu lıretıcl donemıru açmak ıstemek'edır Devlet Cezayır Anayasasımn ısıgı altında urenmı aız2at yapanlann ucre'lı olmalarının doğal olmadıgmı ve kapıtalıst uretım ıhşkıleri ıçınüe çaUşınamn uı^ancü nıtelıgıru vıtır dığıru savurunaktadır Bu noktadan hareket ederek sosyalızme geçıci s^ıghjacak >enı uretım ılışkuen aramaktadır Boylece Cezavırlt ışçılerı, ış yerlennde ve yonetım komıtelennde, butçenın olustjruimasında, venı yatınmlar konusunda ve jp u ^ . . l sorunlarda j3r>eUci ve v rumHı ırettcıler durumuna getınlmek ıstenmektedır bu oz yonetım denemelen 1973 yılmda Ulusal Metal îjırketmde ıSNM) uveu'armava başlanmıştır iKıNti DOST YILLIK PLAN Lezavır'ın İKincı uort Vıllık Planında (3973 • 1^77) vıluk yatırım prograrru ıçtn 110 mılvar Cezayır dınan ongorulmuştür. Başlanmış projeîerın bıt.rütnpsıne om eliK verümış ıse ae >enı vatınm ların dortte uçurrun verı projelerde Kullanılması ongorülmuştur YatınmUnn şçrçeKle^mesıjle uretım^ d» riorr yıl ıçmde yuzde 55'lık bır artış Kajdetmesı beklenmektedır Yıllık ortalama bviyume tıızı geçen plan donemmde vuzde a'luk b r artış gos:enrken venı plan dnnemmde vuzde lüîuK bır artıs beslenmektedır Yenı planda yatuımlarm yapısın da bır degışütlık daşünulmernıştır Agır sanajı, bu vumerun kaynağı ve ış yaratıcısı durumundadır Bmncı dort VIUIK donemde yıllık petrol üretıml 52 milyon ton^en, venı donemde yılda b^ milyon ton olması ongorulmektedır Aynca yenı dort yıllık plan donem i n somında Cezavır ın dünva da sıvüaştırümış doğal gaz. ıhraç edon bınncı ulke du'urrmna ap'mesı «07 konuMidı.r 1^77 sı'm da uretımm uç kat artara't 14 mılyar metre kups uiüs«^ tahmln etulmektedir iK'ı «K;U 1973'Df YAS&KIAHDİ lanmsal kesın ciışınaa 197" • W*1 doneminde J30 000 yenl ış yaratıhnıştır îşsızlıVüe mucadele, ozellıkle eylul 197jen ben ışç» goç'onun vasaklandıgı hesaba Kartiırsa etde edilen sonuç o.umlu savılm^ 'adu t t ı n c Dort Yılht Plan donemmde 450 000 yeri ışn yaratılması ongorülmuştur 1977 vüında da kentlerde ışsızhğm tamamen ortadan kalkması beklennektectır SaSlıK hızrretlen \H~'i vıl'ndan tten tarramıv le ucretsız olup, dort yılda 40 hastane, 200 khnık ve 400 tane S?61K merkezmın açılması planlanmıştır Son on yıl ıçmde Cezavtr Tıcaret Bakanlıginm »na hedeflen arasmaa gereklı vaaılan olus*umaK, teknık kadrolan yetıştırmek ve ınsanlaı •senı s'steme alıştırmak oiduftu gorulmektedı.r rezavır dış tıcaretmm çok hızlı bır gelışme içınde olduğu sbyle nebılır. Deger olarak Cezayır ın mubadelelermın 1965 ve 1974 yıllan arasmdakı hacmı altı kat buyu muş, 1965 yılında 6,5 mılyar dmardan 1974 yılında 40 mılvar dınara vJKselmıştır; aynı donemde ıthalat 3310 mılvar dınardan 20 mılvar duiara ulaşmıştır. Cezayır dış ticaretını. ülke ekonomısınm planlı gelışme polıtıkasına sıkı bır bıçımde oağlama çabalan gorulmektedır Dış tıcarette dıkkatı çeken nokta 'thalatta donatım mallannm. ihracatta ıs« petrol ınv.îelenrun katJ^adıgı önemlı verdır Pet rol ünıtelennın payj ola»anüstü bır gelışme ?6s tererek 1956'da ihracatın yuzde 56'sını, 1973'tı yüzde 82,4Tiü, 1975te ise yuzde 90"runı teşkıl et mıstir PfTROLDE MilLilEJTiRMUtt Esso ve Mobıl Oıl petrol slrketlert ağusto 1967'de, iy/0'nin sonunda ise Cezayır toprakla Üzenr.de Fransız petrol şırketlen hariç rüm petrı şırketleri mllîle?tınlmıstlr Daha sonraki yıllaıx ıse Fransız petrol şırketlerinın yüzde 51'ı devlet c netımı anına almmıştır. Cezavır dış Ucaretınm ılk bağımsızlık yulara oranla dı« pazan çok gelişmış ve çeşıtlı ülkeleı olan tıcaretınde çok uluslu şirketlenn aracüıgı kaldırmış, aracısız ı'üşkıleri gelıştırmıştlr Cezay dış ticaretını tamamen mıllile^tırmıstır. Dıçer keler» gcre. F^nsa'ya ve AET ulkelenne mmn gumruk ayrıcal'kları kaldınlmıştır Fakat AET Barı Ulkclen hâlâ Cezayır'm dıs tıcaretınde oneı bir v*r tutmaktadır. Dış tıcaretının yuzde 80'nl n ulkeum ıle yapmaktadır; ıthalatının yüzde 65 jhracat'nm vuzde 63'nu AET ıle, dığer kapıta ulkelerla ıse ı'halataı yuzde 19'nu ve ihracatı yuzde 22'r.ri ?erceklestırmekte<ur Ol'islararası pazarda bazı urunlenn fıvatlan hızla anması Cezayır 1 uîkede bazı Onlemler maya zorlamıştır Temel gıda maddelermden < buğdsy vaş ve şekenn dış pazarda ton ba. artışı vtizde 4CO'îuk bır düzeye çıkarken, dc ıç p&zarrla fıyatlann aşırı oıçımde artmasını lemek amacıvla desfekleme polıtıkasına baş muştıır TARİHININ OtHEL HATIARI Birinci Dört Yıllık Planın ikıncıst yansı « rak Devnrru»nın başlangıcı sayılmaktadır ' vadede Cezayir'in tanm kesımıne köklü değış' ler getırmesı bcklenmektedır. tlk elde 70COO0 tar toprak. 4000 kooperatu tçmde birleşmıs f kbylüys da^ıtılmıştır Aynca 1980 yılında bi' plarüanan 100ü sosyalıst köyun 10 tanesı tamaı mış ve 19T7 'de 350 tanesınin daha tamamlaı ongorjlmuştür Bunun vanısıra sulama projelerınm tama ması, boş alanlann tarıma ııvgun duruma g mesı ve bayvancılıkta yenı atılımlar sayılab Tarım kes.mmdeki 'lerlemelenn sanayı 1 ne oranla daha yavaş vurudu^j dıkkatı çekr dır. Bu elanrla yüzjnlıann yerleştırdiğı orf ve leri, lmşkuculu»u ve koklesmis genhf oı 'saldiTaoıîmeR içtn önemlı guçluklern varlıj kati ceknektedtr Bazı yetkilıler tanm kssı çora en (tdırenışını san?^ kesımınde rastla şma ısarpt etmekteriırler. Ce7avir tann polıtıkasuıır. ana hed»fir lar vılı «.an aç varı tnk vaşamış tum halk fnme şereksımmlerıni karşıhyabılmek ol( Jade »tiıektedlr Ebkı Fîanaz toprak sahıpltnnın (Colonl l*rinde 0i vonetunin kurumlaşması, Toprak mmi hazırlamıştır Toprak Devnmmden on( lÜLörn dortte >»çü, topra.<îann sadece do ıını 1 ıvebılıyordu terketmektedlr Artık fflkeyi terkedenlerle dış Ü V kelerden gelenler hemen hemen esıt durama gelmıştlr. 1976 yılmda 18 bın çıkış olmasına karşılık Ulkeye yaklaşık olarak 20 bin kışı gelmıştır. Son yıllarda fıyatlar o kadar artmıştır kı, îsraıl Lırasınm saUn alma gucü, 1970 yılından bu yana beş kat düsmuştur 1973 yılında dolar 4.2 Israıl lırası ederken 197b yılı araiık avı ortalannda 8,7 lsraıl lsrasına çıkmıştır Israı) lırasırun değen 1976 yılmda devalüe edildıkten başka, I9T*i yıli hazıran ayından bu y&na izlenen devaluasyon polıtıkası, paranın ayda °<»2 oranında değer kaybetrnesıne neden olmuştur. Ekonamistler, bu bunalınnn baslıca nedenlartnden bln olarak askeri harcamalan gbstermektsdUr Son malı yılda, bütçede savunma ıçuı aynlan 32 mılyar îsraıl lirası, Devlet butçesonın °» 30"una denk düşmektedlr. Askeri harcamalar ulusal brut üretımin ıse % 38'ine ulasmaktadır. Oysa Fransa, Ingıltere, Almanya ve Italya gıbı batxlı ülkelerde askert harcamalar örtit ulusal üretiJnin sadece %3"ünü olujturmaktadır. \sk«rl harcamalarda tsrail dttnjra rekorunu eUtnte bulundunnaktadır. Oysa tsrail 1966 yüında brüt ulu sal üretırmn V»10'unu askeri harcamalara ayırmaktaydı. Yabancı ülkelerden ahnan borçlar genelhkla askeri harcamalan karşılamak ıçın kuUamlmaktadır. Dış borçlar ve laaler 18 nulyar lıra tut» maktadır. Bu sayı yürUrlüktekl bütçenta «oîl'ına eşıttır Devlet bütçesımn 'oS9'u dotrudan doğruja ya da dolayısıyle ulkerun guvenlıgı ıçm har"canmaktadır Başka deyısle askeri harcamalana toplam butçenın uçte ıkısıni yutraaktadır. Unadoğu'dakj sılahlanraa yarışı en modero »lahlara sahıp olmayı. da zorurüu kılmaktadjr. t v raJ bu nedenle Amerlka Birle^ık Devletlerinden 25 adet F 15 uçagı airmşur. Bu uçaklar ıçın harcanan para 60O mılyon dolartiır. Bu tempoda bır harcamaya 3 5 rrulyon nüfustan ıbaıet bır ulk»nın daha ne kadar süre dayanacağı Ise billnm»mektedır. îsraıllı ekonoml uzmarüan askeri harcamalann azaltılmaaı ger«ktıguıl lddıa etmektodır. Bu koşullar altında, ulkerun kalkınması içm yapılan yaunmlar, çalışamayacak durumda olanlara yardım, sağlık efitîm gıbı kamiı hızmetl»r.ne aynlan para da blıyvik olçüde kısıtlanmıştır. Bu kısıtlamal&rdan on büyuk zarara liruverEite ve araştırma enstttUlerl ugrarruştır Ben Gounon Ünıversitesı dekanı, 20 müyon dolar değermdekl Amenkan yapısı bir F 15 uçagına harcanan pararun, Unlversıterun b'r buçuk yıllık bütçesıne denk oldugunu açılüaaıuştır. öte yandan îsrail ekonomısınln Amerikan yardımı olrnadan ayakta tutulamıyacagı da blllnmektedlr. Ancak bu bağımlıhk son yıllarda büyuk boyuUanna ulaşmıştır. 1948 yümdan 1973 yılına kadar Amert&a'dan alman ekonomık ve askeri yardım 3 05 mılysr dolar cıvarmda ıken, ekım savaîlanndan bu yana aynı ulkeden alınan yardım 7 075 mılvar dolar civannda olmuşrır Son ıkı yılda ıse bu sayı 42 mılyar dolaıdır 19"7 yıU ıçm Rabın (ıukumetı Amerıka'dan 23 mılyar dolarlık bır yardım Jstemıştır Bu yardımın 1 5 mil>arhk kısmı askert harcamalan karsılayacaktır. İsnulll yeüulüer bu yü Amenkan kongresının bu jardımı ona>lavacağına manmak'adır. hraallı yetkılıler Amenka'ja karşı boylesıne lerln yaptıklan yardunlar eklm saTaşmdan sonra artmıs olmasına rafmen eskıden ulkenın başlıca dış îmansman kaynağı olan bu yardım, tsrail ekonomısmdekı afcırhgını ka\betmıştır 19T0 yılO larında odemeler dengesındekı açığın r85'ıni kar şılayan bu yardım artık bnemıru büyük olçüde «tırma?tır Sımdı odemeler dengesındekı açığın vansı doğrudan doğruva Amerikan hükümetı ta rafırdan dıŞe yansı ıse çeşıtU bankalardan ahnan kredı \e zen?ın yahudüerin yapfı&ı bafeıjlarla karşüanmaktadir. (Dı? Haberter Scrvisi) Cezayır Devlet Baskanı Bumedsen ezayir ekonomisttün 10 yıldır, bır kalkınrra hamlesı içınde bulunduğu gozlenmektedır. Benımsenen lcalkınma stratejısi, uluslararası kapıtalıst ışbolümünün reddı ıle lemel sanayılenr. kunılmasma dayanmaktadır «Ufuk 80 ı adlı dokümanda ıkı ana çızgı etraiında toplanan kalkınma strate;s5ir.ı. uygulamada planlı blr çeîçeve ıçıne oturtma kararhlı^ı, en çok dıkkatı çeken unsur dur Gelı^mesınl bafıf ya da montai sanayle dajpndırmftk istememesınm sıyasal nedenı, ulvssal bagımsızlıgmı korumak; ekonomık nedem ise bu tt r panayınm yeterlı b'r bınkım saf'amadığı ıçındır Yoğun sermaye gerektıren bır üretım sürecı ıİ3 >oğun ıs saglayan bır uretım surecı arasmda ılk.n» seçtıjı gorulmektedir Bu redenie çok 1leri b r teknolojı ve tasa zamanda ^ y j k vatınmlttr gerekmıçtır BiTmci Dört Vıl'ık Planda (1170 ' a ' , . CAıa\ir toplam jatınmlann yvizde 45'ın ^anaM yüî de 15"ınl tanm kesımıne ayınnıştır Cez<ıyırin C Cezayir halkı 1976'da üç kez sandık başına gitti eıaylr'd* uygulanao kültüı devrtml. tazerkek ayrınu yapıtaoaksunn bütün çocuklara okuryaıarlık hakkının s»ğlanması, külturiln geUsmest ve demokratıkleşmesl, devrmün ılkelennl benımsemış y»ni bır ınsan tipl yaratılması ve devnmm halk Kitlelermce benımsenmesı glbi amaçlara yonelmlştır Kuittir devnmi çerçevesi içınde, eğıiımin bır «sosyal Imtıyaz» olmaktan çıkanlmasına kafa ve kol emekçilerı arasmdakl eş'.tsızlıgn kaldmlmasma çalışılmafctadır. Ulusal ve evrensel kültiinln geniş kıtlelere ma1 edüme"!i ıçın kütüphaneler, müzeler, sıne m ı \e nyatrolar açılmakta; uluslararaa festı\aller duîenlenmektedir. C Cezayir Anayasası, hareket noktası olarak sosyalizmi kabul ediyor CEIAYıR'DE OEVRıMı, KIZ PILMAKSIZIK UY6UIAHAH BÜTÜN KÜLTÜR ÇOCUKURA GEliJMESıNi ONGÖ •CEZ4YIR DEVRiMl SOSYAliSTTlR. Referanduma, Kayıtlı seçmenlenn "<* l 16* * »> sı kaülmış, bunlafın "o98,5'i olumlu oy <ullanmıştır. Cezayir Anayasası, sosyaltzmı • • © mol hareket noktası olarak aimıştır Bu <onudası madde soyledır «Egemen olan nalkın Kesın seçırrü sosyahımdır Cezayır devrımı sosyalısttır, hedeîı, ınsanın ınsan taraIından sömurulmesme son vermekttr.» AMİYASANIH ONEMli NOKT&SI Anayasa'ıun a.r oaşka önemll noKtası da temel halk bırlıklenne tanıdıgı rolflür. «Devletın temel kurumu halk bırlıklendır HaJk ıradesmın ıladesınl taşıyan ve demokraslnın gerçekleştıği yerdır, desantralızasionun temel çerçevesı olup her sevıyedekı ka mu ıslerının ıdaresınde halk kıtlelerının katıldıgı organdır.» ÎEKRAR CUMHURB&ŞKİNI OIDU D0R1 KEZ 0Y KUIUND11AR CezayırUler 197b yılınd» üç, 19T7 yıljnda aa bır kez sandık başma gıtmlçlerdır. 27 Hazıran 1976'da Ajıayasa tasansı için reîerandum yapıteuş. 19 Kasım 1976'da Anayisa referandumu ıçin halfc sandık basına gittrnş. 10 Aralık 197B'da Cumhurbaşkanı seçucı ve 4 Şubat 1977'de de TJlusal Halk Meclısi uyeleri içm seçun yapılmışür. l Mayıs 1976' da Bumedyen tar&tından başlatılan anayasa tasarısını tartışma kampanyası ulusal bo\ut)ara ulasmış; labrikalardan koylere, büolardan okullara kadar her yerde genış tar'ışmalar açılmıştır. özgürce yapılan tartış•^idlarda halkın önenleri resmi temsilcıler tarafmdan toplar.arak daha sonra oxel bır komısyonda gorusulmustur. Ülke çapında ">erçekleştınlerj bü «dev açık otunım»a hali "•'rıSiıustu b r ılgi gostermışt r Daha son ra. Bum"dven'ın başkanlıgında yapılan ve hü r;ümptten üljsal Halfc Ordusu'na, Patıden koylü ve meslek bırlıklerjne kadar butun ERKEK AYIRIMI YAHAKKININ TA OKUR YfcZARLIK VE NINMASIN!; KülTÜRlN R&YOR. DEMOKRATıKLESMESıKı Bundan sonra Cezayır tialln bu temel Ukelen ve yasaları yürürlüğe koyacak ve onlan uygulayacak olan insanlan seçmek ıçın ıkı kez daha sandık basına ptmlş 10 arahk 1976 gıtau H Bumedyen'ı tekrar cumhurbaşKanhğjna seçmış 4 şubat 19T7 gunü Ise Ulusal Halk Mecısmın uyelerını seçmlştır. CUMHURBA$KANUei KOMISU Anayasa ıktıdann orgutlenme biçırninin cumhurbaşkanı etraiında toplanmasmı öngormüşrür. Cumhurbaşkanı altı yıl Içın seçlHr ve bu dönem sonunda adaylıgıru teıtrar koyabılir. Hükümeün başı Ulusal Savunma"run sorumlusu ve Yüksek Güvenlık Kon seyı'nın tjaçkanıdir. Ona karşı sorumlu olan bır Cumhurbaskanlığı Vekılı ve bır Başba ian tayırj etme yelkisin« sahipUr. kunıluşlann ^tnsllcilertnin katüdıklan toplantıda Anayasa tasarısı venıden ele alırjnıs bundan son^a kuralan 3 ) k.şıtk bır komıs < von tasanya son şeklını venruştar. Cezayir'de Fransız Kültürünün izlerini silmek için açılan **Araplaştırma kampanyası,, giderek yoğunlaşıyor MISIR'IN BAŞKENTt KAHÎRET3E YAYINLANAN ELAHRAM GAZETESINTJE YER ALAN, CEZAYIRT>EKt ARAPLAŞTIRMA KAMPAN"V ASINA ÎLIŞKtN BEHÇET BEDEVİ tMZALI YAZININ ÖZETÎNÎ SUNNTTyORUZ: ezayir'de dil ve kultut alanında açılmış olan «Arapçalastırma» kampanyası fi derçk voçunluk kazanmaktadır. r»rım *e sanayi alanlarında gerçekleştirilen devrim d atılırnlann yanı sıra vürrtülen \raplasttr ma kampanvasının MYiacı. &lkeyi Pransız diUnden ve kultüründen trurtarmak, Arap dili ni ve Uultürünü egerrten kılmaktır Büındiği çlbı Cezayir, 130 yıldan faıla «üren transız işcall boyunca tömüyle Fransn kültürünün egemen oldnfu, Fransn dilinin konuşulduğu bir ulke durumuna eetmişti. O kadar ki, tütâm dinının dıştnda her şey. hatta tıayatın Kendisi bile Fransızlaştmlmış»!». tran sızların bu uvpulamaya gîrmelerinin n«denı Ise Leıavır'i «Fransa'mn bolünmeı blr par ça«ı» olarak kabul etmelmvdi. Örellıkle hentlerdp okutulan konnşulan ve vazılan dtl trsıı sııca olmuş; Arapça hemen hemen türmıylc nrtaclan kalkmıştı Mı<ır'da \a da diîcr \nx> ulkelerinde oknvanlann dışında, Arapça konuşabılen Ceıanrli kentlılere ra«tlanılamnnr du. Ozarit Kurttüns Savasınm basanya uUs C mastndan <onra derrımci vönetimin karşılaştı^ı en büyük guçlüklerden biri de Istc bu sorundu Cezavir hukumetl, once ılknkul duzeyindcki eğitimden ba«lavarak Arapla^tırma programını vünırluğe kovdu. l'roçraraın kap» nmına. jiderek orta \e yüksek nğremm de alındı Ne \ar ki. valnız egitım du7cvmdekl Araplaştırmanın \eterli olmadısını Arap dıUnin ve kultürunün havatm tum »onleriııe egemen olması gertktiğinı anlayan Ceıayir hülnJmetı. bu alanda ulke çapında btt kampan\a açmava karar verdt Bu karar. tK.en yıl halk otlamasıvla kabul edilen Cezayır Clusal Wısakı'nda şdvle ver aldı: «Cezavir halkının hnlturunn betırlejen dil. Arapçadır l'.usal Mşılıgımmn ulusal di lımuden avnlm&sına olanak taronmayacaktır. Bu oedenle Arap dilirun sajeınlajtınl ması, Cezayır toptumıtnun en Rnemli odtv lenı.den biridır. Cezavir toplumunun kullü riinn \e sosyalıst ıdeolojısmı belırtmekte kul lanacağı ulusal dil ile vabanci blr dil arMlıı da terciti vapmak snj knnusu olamaz.» Ne var kj. \raplaş.tırma kampanyasında bazı puç'uklerle karşılaşılriısım da belırtmek ecrekir En nnemli ctrcluk Arapoavı ıyl btlen öğrrlmpnl^rin ve telnısvenlerin saTKinın vctcrli otmamasından dotııvor Runıınla bırhk*<• «eıtım duıevındek) uvRnlama. AHRAM (Mıvr Gatelesi) dan önlversilelere kadar olumln Wr blçlmde yürötülroektedir. 1963 ytunda tfiıtı Ceıayir'deU ükokullarda T O bln SfTencl okurken, O buîün bu sayı 3,5 nulyona yükselmlştir. OatyİT'in tüm nofusunun 16 milyon oldufu rtüîünüleceli olursa bu saytnın ne denli biıvuk bu baçanyı sımşelediği daba iyi anlasılacakto. Karşılaşılan bir bir başka güçlük de baa öğrenciierin ve ögretmenlenn Ar»p4a%tırnuya karjı eösterdiklerl direnışör Hatta bır ara, Konstantiniye Üniversitesi*nde oktıran ogTenciIerin bnvük bir bölümü, Arapçanın zo ronlu egıtım dili olarak kabul edilmesını protesto etmek amacıyla boykota bile girrnDjlcrdir Bufrun ıse, Konstantiniye tniversıtesi Hu kuk Fakültesi'nde ofcııyan 60 ögrenci öğrenirolerini Arapça olarak vapmaktadırlar. YERSİZ SÜÇLAMALAR Ceıayir hükümeti, geçen yılm Eklm avında aldıği blr kararla. cadde ve sokak adlaunı da Arapçalaştırmistır. Avnca ışyerlerın(iftri ve mağazalardaki tabelâlann da Arapça olarak yanlmsMnı zorunlu lolmıstu. Kimi soziemcıler. Arapçalaçtırmanın ba boyutlara ulastınimasııni >ba|nazlık> olarak nitelempktedirlfr. Ancsk btı, yanlış bir goruştur. Anavasasında, Arap vurdunun bolünmeı btı parçası otdujramı belirten Wr ulkenin kendt dllini havatın b«t bolümüne eeemen kılmasi doğaldu. (Dış Haberlet Stfrvls!)