Catalog

ıfisr CDKHUR1YET 18ttSlM1977 AEDULCANBAZ İsık BARAKLT £?. TURHAN SELÇUK Namus kavramı uzerıne lvas köylerlnde hemşlrellk yapan genc bir okurumtjza'an aıdığ mız mektupton 802 etmek ıstıyorurr bugun Imzaeını OKuyamadıgım lcın. ne yazık kı adını yazamıyorum. Bu genç okurumuz dıyor kı mektubunda «Sosyal vaşamıa gellşmesiyle biriikte, hosgoru kazanması gsreken b<r konu vaı. NAMUS. Yani kadının ahldkı konusu. Hep kadmdan beklenlyor bu. Blr kadının calışmosı, namusla Mrlikte *öz konusu edıliyor. Erkekler, colışan kodmları bu açıdon kuşkuyla karşrlayıp, kadının calışmasına karşı çıkıyorlor. Bu da blzlerl çok uzuyor ve toplum ıçinde kadınerkek illşkılerinde orwmll etkileri oluyor. Bence nâmus, yani ahlâk, Insanların kemfl aralarında n« dereceye kadar »aygılı otmalan acrektifijni saptar. Ama bugun toplumumuzda »aygı yok denecek kodor az. Geneflikl» aşırı blr tinir gerglnllği ve bunalım içinde toplum Nâmu* n#dir? Tartışılabilır ml? Yokso kJ«l»«i blr sonın mudur?» S BAŞKOMUTAN VE KARŞISINDAKlLER MEHMET ŞUKRU BEY «Ne vorsa soyleyinız paşam » M. KEMAL PAŞA cŞükru Efendl bıliyor kl millet onun glbi duşunmuyor. Şukru Efendinin dedıgi gıbl komedya oynamıyoruz ve blz buroya komedya oynamak Için toplanmadık. Efendiler, komedya oynotmak isteyen varsa kendisldir. Fakat efendiler, emln olunuz kl blz komedyaya kapılmayacağız. (Bravo seslerı) Şukru Efendl, oynamak ve oynotmak Istediği komedya terttbinde yakalandığı kanun pençesinden ne kadar buyuk bır alcalmayla kurtulduğunu unutacak kadar cok zaman gecmemiştır.» (Doâru seslerı) ŞUKRU BEY «Estağfuruliah. Soz humyeti bu mudur paM. KEMAL PAŞA «Şukru Efendi dıyor kl: «Cepheden gelen arkadaslardan yaptığım tahklkata gore Baskumandanlığa luzum yoktur. Olsa bile evvelki kadar degildir » Efendiler1 Başkumandanlığın lüzumu ve luzumsuzluğu Için Şukrü Efendi ve Şukru Efendınin arkadaflarının takdirıne ihtıyaç yoktur. Sukru Efendi lle arkadoşlan ordunun yalnız cozulmesine yordım eden kuvvetlerdır.» ŞUKRU BEY «Estoğfurullah poşam, estağf urullcıh t AVNİ BEY «Cephe arkadaslorından klmler var paşam?» M. KEMAL PAŞA «Siz deöllsinlz» ~ AVNİ BEY «Arkadaşlarımızın hepsl de muhteremdlr. Boyl« ŞUKRU BEY «Paşam, suc altındo bırokmayın, ne varsa hepsinl soyleyin.» M. KEMAL PAŞA «Şükrü B«y dlyor kl: «Başkumandanın yaptığı kanunlar şoyle oldu, böy le oldu...» Efendiler, ben kanun nesretmedim. Başkumandanlar kanun nesretmez. Başkumandanlar emir verir ve ben, emlr vermlşlmdlr. Kanun neşretmedlm. Benim neşrettiğlm emirlerln uygulomasında suilstimal olduğu beyan edilmektedir. Bu, calz deJlldlr, dlyemem. Fakat yalnız be nlm emlrlerlmln uygulamatında suıistlmal vardır, demek calz değlldlr. Belkl butün kanunların, butün «mlrlerln uygulamasmda, onu uygulamaya memur olanların hatalan, suilstimall olabillr. Bu, mumkundur. Onun İçln mesele, bu gibl suilstimal yapanion cezalandırmaktır. Bu, hukümete ve dolayısiyle yüksek Mec lislnlze alt blr gorevdir. Onun İcln, yuksek Mecllsinizde bu glbi suiistlmallere göz yuman kim se bulunmamtştır. «Sonra, Şukrü Bey diyor kl: «Baskumandanlığı verdiğlnlzden bu yana ordu hakkında hlç bir izahat ve malumat verllmemlştir veyahut kaç defa verılmişBendenlz zannedlyorum, gerek duyuldukca yuksek kurulunuza ordumuzun durumu hakkında, örneğ/n cepheye giderksn veyahut hususı 510 gun evvel cepheden geldiğim vakit beyanatta bulundum. Benlm beyonatım ordunun gercek durumunu Ifade eder beyanattı. Eger bu beyanat kendilerini tatmin etmlyorsa beyanatı icat etmeye muktedir değlllm. Sadi BORAK Dllersenız en sondan boşlayalım. Nomus odını verdlğımız bır kavram vcrso. elbette tartışılobillr bır konudur Kışisel bır sorun mu? Hoyır. Çünkü doğada tek başına yaşayan bır ınsan ya do bır yaratık düşununuz. Bu yorotık ıcm namus aıye bır kavram olmayacaktır. Oyleyse tümuyle kişlsel blr kavrcm değıl toplumun yarattıği ve kendi kendını uymaya zorlodığı bır değer yargısı bu. Zaman Içınde ve toplumdan topluma değısıklıkier gostermesı de bu yüzden. Örneğln eski Ispartc da hırsızliK yapmak değil yakalanmak sucmuş. Bugünse hırsızlık yapmanm, boşka kişllere zarar vermek olduğu haklı gerekçesıyle. hırsızlığın kendıslnı suc sayıyoruz. Ahlâk sozcüğu kışının edındığı, kışılığını \apan huylar, davramşlar, tutumıor anlamma gelıyor. Namus sozeüğunun tse şeref ve haysı\et duygiularına. anlayışına uygun davranma anlamında kullanılması gerek Sozluk anlamları bu Bu irrumda her ıkl sozcuğu bırb rın n yerine, oynı anlamda kullanma olasılığı da kalmıyor Ho!e, okurumuzun yazdığı glbl cNamus, yonı kadının ahlâkı konusus demek oldukça buyuk bir yonlış oluyor. NAMUS. KADININ» MALI Ml? Elbette ha/ır Namjsun, sodece kadın tarafından savunjiması gereken bır deger olduğunu saylemek. erkek ıçin şeref ve ha>sıyst ouYgularının öneTiinı yadsımak demek o'ur Ama ne yaz.k Kı. toplumumuzda yanlıs yerleşmış yargılar dolaytsıyla bırbırıne kanştınlıyor bu kavramlar. Namusun sadece cınsıyetle ılnısı varmış gıbi duşunüluyor. Oysa namus, ınsanların bedeiınde değıl, kofalarında oluşon blr değer. Namusa değer vernek, ortu koltanak, sakırmak, savunmak ıçın de kadın o'rak dcğii. inson oinak gerekli Bu erdemlere sahıp oımak ıcın, örneğın ynîan söylemerrek, hı!e ycpmamak. boşkalarının halkına saygm olrrok. korsiTiızdakini aldatTiamok, hıc ktmsenın nalına göz koymomoK. ö z j sözu bır olmak ge MUSTAFA KEMAL PAŞA MILLETVEKILLERİNDEN BİR BÖLÖMÜYLE. Komedya oynamıyoruz ve biz buraya komedya oynamak için toplanmadık,, Mustafâ Kemal Paşâ, muhalefet sözcülerinin konuşmalarını ele âlıyor ve örnekler vererek çürütüyordu. Efendiler, ben kanun neşretmedim. Bâşkumândânlar kanun nesretmez; Başkumandanlar emir verir ve ben, emir Dr. ABİDİN ATAK se teessuf olunur kl tutanakta boyledir. Sonra «mlskinler» sozu, «mllleti rezll edecekslnlz» sö zu vardır * H. AVNİ BEY «Hayır yoktur. Bir arkadaş duymuşsa söylesln.» (Hayır seslerı) » Mustafa Kemal Paşanın tekrar ettığı sözler tutanakta oynen vardır. Huseyın Avni Bey. bır gün önce ıkı yuz kişlnin önunde söyledıği sozlerı göz gore göre ınkâr ediyor. Mustafa Kemal fazla durmuyor uzerınde. Dınleyellm M. KEMAL PAŞA (Devomlo) «Şlmdi efendim, Huseyin Avnl Bey diyor kl: «Vazifeler şahıslar la olmaz. Şahıs, fert yoktur, mlllet vardır.» reklyorsa bu yalnız kodmlar icln deflll. erkekler lcln de, bOtün ınsanlar ıcın gecerlı olmalı. Buiları yapan bır kışrye namuslu, b r başkasma namussuz demek olanağımız var mı? Bunun dışında. sanırım okurumuzun antatmak istediğı cınse' sorunların cozumu kalıyor. Topiumumuzda kodın icin belirlenmış bır cınsel namus ölcüsü var Kocasından başka blr kişı He cınsel ılışkı kurmamck dive kabaca tanımlayabıleceğımiz blr olcu. Gerek toplumun değer yargıları, gerekse toplumun temeli soydığımız aıle yapısının korunmasi oçıstndan gerektllığl rahatlıkla savunulabıllr bır yargı bu Ancak kadının namusunu, sadece boyle bır olçüye vurmak geoerlı bir yol mu? Yani bır kadın, yaloncı. hırsız, saygısız, hiieci olobilır amo sodece bır erkekle ılışkısı olmasın veter mP Elbette hayır deflll m ı ' Pekl bır erkek ıcm de aynı olculen kuilanmak yeterli ml? Sadece harama el uzatmamak, yan gozle bakmamak mı, nomusun 61cusü'' Ona da hayır. öyîeyse? NAMUSUN ÖLÇÜSÜ VAR M!? Sanırım bu soruya hem evet, hem de hayır dlye cevap vernek oıanak 'çınde. Eibette toplumun uyulmasi gerekli kuraüarı var. Bunlar top'umun duzenını sağlayan, geleceâını guven altmo atan. sağlıklı kurallar olmalı. Bu kuralların kodınlar ve erkekler ıçm ayrı değerler taşıması gerekmıyor. Kadının analık gorevının kutsallıgı, onemı tortışılamaz. Ya erkeğın babaliK, aıle reıslığı görevı? Daha mı az onemlt? Neden erkekle', kerdı eşlerı ıcın duşünmek bıle Istemedlklerı bir yanlış davranışı başka kadmlar acısındon gormezlikten gelebiliyorlar? Doriup dofaşıp yıne Joplumun kadına bakış oçısmdon söz etmek zorunda kalıyoruz. Kadının bır mal, bir meta gibı görüldüğü toplumlarda gec«r!l olan blr kural bu. Bence, kadını olabıldığlnce kucük düşuren, erkefle de hıc bır onur kazand"mayan bır anlayış. Bır ceşıt somurü onlayişı. Yani tkımse benım malimo zarar vermesin, ama ben boşkalarından ne koporrsan kârdır» dıye mı duşünüluyor? Kaldı ki bu sömüruye katılmayon kişıden, kadından beklenıyor bütün çaba. Kadının kacırması, ortunmesı i6tenırken cben kendime hakim olamoyabılırım Sen koru kendıni» denmek Istenmıyor mu blr anlamda? vermişimdir. olmaklo sucluyorum. «Efendim, Huseyin Avnl Bey, cok telaşlı sözler soyiemiştlr. Özeillkle bu sözler arasında benlm dlkkatimi çeken bir Iki nok ta vardır M ortu burada tekrar etmek zorundayim. Yuksek Mec lislnlze hltap ediyor: «Bu harekeUnlzle siz, mllleti rezll edeceksinlzı dlyor. HÜSEYİN AVNİ BEY «Hayır paşam, oyle blr ttadem yoklur.» M. KEMAL PAŞA «Tabil yuksek heyet bunu Işltmlştir. Tu tanok burada olsaydı; lutanak buroda yok.» H. AVNİ BEY «öyle blr sözum yoktur, yanlıştın M. KEMAL PAŞA: «Öyley < m m EDEN MİLLETVEKILİ GARTH 6A2JNO fpiMTEN ARKADA.Ş» PB.TS VJİLÜS İIE KARŞIL6Ş/H ÇIMOI «AN® OU7EL YETENEKSİr «Z> «Evet; toplumun kuvayl umu miyesl yuksek heyetlnizde tecel li etmlştlr. Her yerde boyiedlr. Çunku bu heyetler, butun memleketlerde bu isleri fertlerle ve klşilerle yapmaktadır. Bugun Inglltere Devletl Lloyd Georges'u eline almıştır; oteki Poincara'yı olmıştır... Diğer oteki Lenin'l eline almıştır. Bunlar blrer ferttlr ve milletlerln fertten oluştuğunu duşunürsek «fertle olmadığı» sozu nun doğru olmadığı anlaşılır. Ferdln varlığmı Inkâr etmek bu noktadan do caiz degildir. Kuramlan bir yana bırakalım, fertler vardır efendiler ve bunları sözlerle Inkâr etmek imkânı yok tur...» H. AVNİ BEY «Müsaade bu yurun efendim... M. KEMAL PAŞA «Dur efen •M. ne zır zır edlyorsun?» H. AVNİ BEY «Zır zır kellmeslni kabul etmem.» M. KEMAL PAŞA «Zır zır yapıyorsun ya.» H. AVNİ BEY «istlrham ede rlm paşam, sözunüzu geri 0I1nız.> M. KEMAL PAŞA «Mahalle kahvesl midir burası?» H. AVNİ BEY «Mllletln kâbesfdir » M. KEMAL PAŞA «OyleyM rloyet ve hürmet edlnlz kâbeye.» H. AVNİ BEY «Ben hurmetkârım.» ÜNE OKÜZl'N AIT1NDAKI CAPİHOĞL'J ÇALIŞAN KADINLAR AÇISINDÂN Çalışan kadınların namuslorının sâz konusu edllmesl de bu bakışla ılgili. Colışon kadın, belli bır ış yerlnde ve suresınde erkeklerle bir arada bulunacaktır. Erkeklerın o kadına ınsan değıl sadece bır kadın gozuyte bakmaları olasıdır. Onlar ıçin kadın, arkadaşlık, dostluk kurulacak, bır arada çalışılacok, yaşanacak bir ınsan olmaktan cok. sodece karşı cmsten bırıdir. Tablı bu sözlerım kadının colışması He namus kavramını karıştıran, birinı obüründen ayıramayanlar içln. Gecen oy yapılon Ulusal Pslkıyatrl Kongresl'nde verllen bildırılerden bırı llgınctı. Ünlversıte oğrencilerı arasında yopılan bu araştırmayo gore, köy kokenli genç erkekler. kent kökenülere oranla doha cok cinsel ıllşkl kurduklarını söylemışler Ama clnsel ılışklieri hic bır sosyal ilışklyı lcermlyormuş Tanıdıkları Ikl kadın tiplnden blrl saygı duyulası anaiorı. öburü de, sadece cinsel illsklde butundukları kadmlar Bunların dışında, ınsanlık onuruna laylk, hayatını kazanan toplumdoki yerın! bllen gerçekci, kadınlığının da. analıgmm da, ın sanlığının da hokkınt verebılecek yetenekte kadmlar olab leeeölnl, coğunluğun anlayacağı gunler geldığırıde, namus ka dmlonn bedenlerı ve glyiTilerlne saklanon btr meta olmak an cıkacak, zıhınlerde gercek ve saygın yorini alacak. Abldin Bey de, kendlsfnln blr hayvan tetklkatına memuriyetin den bohsettiğl sırada suilstimal olduğunu Ima eder sözler söylemiştlr. Kendlslnl tahklkottan menetmlşler, hayvanlor olmüş vtsaire. Efendim, kendlsini görevden alıkoyon klmse olmamıştır. Hay vanfar ölmuşse bllmlyorum, han gl hayvanlardır? Fakat hepinizln blldiği gibi hayvan vebası vardı. Yalntz Abldin Beyln tetkiklne me mur olduğu yerlerde değil, blrçok yerlerde bıle ahallnln dahl ordu ve yoresinde boyle ölümler olmuştur. Kendlsi: «Bu Işl karıştırırsak altındon çapanoğlu çıkar» demiştlr. Blr çapanoğlu çıkacak bu meseleyi neden simdiye kadar söylememiştir? Ve şlm dlye kadar hepfnizl ve herkesi böyle, altında çapanoğlu bulunan blr mesele korşısmda uyutmus oldu. Bundan dolayı kendlsint, vekâlet gorevini yapmamış 6ABTHVN YENI 9lQ MACERASI OiŞi BOND VOKTUN , SEMV JARIN: KARARIMIZ ETMEKTIR* TAABRUZ