Catalog

CUHHURİYET 2 2 Jubaf 1976 BU HuıCuMfT ^ANUJ YuLWD(^ı HÂ HİLLETİ (EFHELc^c BOLMEİCEM... Y ( ÛNlAfcBiÜYORlAP. Eu ifTİRALAM VAVAMLAA^,BiZC£ İDÎH... 0M ABDULCANBAZ VATAN DEDİLER Taîip APAYDIN 78Molla Mahmut durgundu Içıne gömulmüs düsüntiyordu. Yemekten sonra yataga oturup basını eğdı Köynnde neler oluyordu sımdı anası ne yapıyordu' «Savasa gırdiğımizi duyduvsa delı oluyoruur Ama duvmamıştır, nerden duvacak' Belkı Aksehır de duyulmusiur Y»nn çarsıva çıkanrlarsa zarf kağıt alayım da bir mektup vazayım Onlar da meraktadır bvlp va öldü mtl kaldı mı dıye gozlerıne ujku gırmıjordur Ne gunler yarabbi, no zaman bıtecek bu'» Uzaktan tren sesı duyuluvordu Dermryolu buradan geçıyordu herhalae Duvara donüp dırsegını başının altına yastık yaptı. Gende asserler obek obek toplanmış, kendı aralarında konusuyorlardı Kınusı memleketten, kurnsi savastan sozedlyordu Bazıları jatıp uyumustu Koguş bir ugultu ıçındeydı Hacelıvle Hamdı sigara yakmışlardı. Yan yan Mahmud'a baktüar Hamdı got ettı, Senınkı nıye arkasını dondU dargın mı voksa' Yok canun, huyu oyle bılmez mısın 0 Herkes se\inırken o duşunür Ne dusünuyor' Kımbılir' Koyü düşunüyordur herhalde. Asıl bizım düsunmemız gerekır kovu öyle emme duşunmekle ne degışır? î? olaeağına ranr. Sıgarasından derın bır nefes çektı Vay bee, dedı Gittıkçe koyuvor adama tnsan içındevken anlıyamıyor Yam«n bır savasa gınp çıktık arkıdeş Anlatsak ınanmazlar Öyle însan dlmeyince olraüyor (Sırrüstü yattı) RUya gibı be îkısı de savas günlerını düşunmeye başladı Sbylıyecek söı bulamıyorlardı Koyde sekiz kıjıydık bılıyon muî Şimdl Uç kışi kaldık çurada Belkı hıç kalra.yacagız Daha savas bıtmedı. öyle he Sustular Koğuşun içınde mınltılar, fısıltılar gittıkçe agırlastı. Ertesı gün Ustbas düaelttıler Tıras oldular Şehıre ızınlı çıVıp dolastılar. Eakısehir lıler her verde ılgı gostenyorlardı Inonu savasına katılan askerlerden mısınız henışenm? Evet. Hay yasıyasınız Bellı z«tı Buyurun bır çayının içın Sagol, ışınuz var Arkalarmdan hayran hayran bakıvor çejıtlı ovguler sıralıyorlardı Çocuklar arkalanndan gelıyorlardı Molla Mahmut bır dükkAndan zarf kAgıf aldı Okuma yazma bülyor musun hemçenm? Bılmıyorsan ben yazıvereyim Bılıyorum, sagol Buyur öyleysc, şurada yaz Dukkancı onune bır sandık uzattı Molla Mahmut oturup sandıgın üstunde yazmaya başladı Arıcadaşları dışarda gezınıp bekledıler önce Tuzcu Sadık agaya, sonra karısma vazdı Hâl hatır sordu Muradın gozlennı optu «Bız şukurler olsun j>ı>ız, savaşa gırıp çıktık Allah esırgedı burnumuz bıle kanamadı Hıç merak etmeyın. Şlmdilık Eskışehır'deyız Acele mektuD •yazın nasıi olduğunuzu bıldira. Allaha emanet olun» öıye ekledı Bırlıgın adresinı verdı Gezlnerek ıstasyona gıttıler Ankara'dan yem bır asker trenl gelmı?tı. Omuzlarında sılâhian, sırtlarında torbaları, askerlerın inışını seyrettıler Hepsı de genç çocuklardı Baflarındakı subaylar bıle gençü. Vay ana kıuulan vay . Burüar da sa^aşa glrecekler ojle Gırecekler elbet Vatanı kurtarraak kolay mı? 0 NerelUer acaba Bırıne yanaşıp sordular Her yerden var, dedı Ben Sıvas'lıyım Sıraya geçıp kışlaya doğru vurüdüler Eskışehır'lıler ikl ta» rafa dızılmış bakıyorardı Çocuklar onden arkadan yuniyor, askerlerı oykünüyorlardı Bu gtlnlerde sık sık gorünuyordu bu. Guney'den, Dogu'dan habıre aakerler gelıyor, cepheye gıdiyordu. Her yer asker olmuştu Yaralüar, esır kafılelerı, cepnane konvoyıan, koca namlulu toplar Gen aonerken Dir fırını onunden geçtıler Molla Mahmut ekmek satan tatar kızmı gorüverdı Kazım'ın dedığı kız buydu herhalde tçı ezıldı bırden DönJp tekrar baktı Buyurun asker agalar ekmek almaz mısınız'' Hayır bacı, almıyacağız Baska sey ıçın baktım. Neymıs o ' Gülüyordu î n yıizlu dolgun bır tazejdı «Vay Kâzım vaj » aedı ıçınoen Kıza bır daha bakamadı. Donup yürudü Hacelı de bır tuhaf bozulmuştu Kafayı ındırdı. Konusamadılar Yan yana kus gıbı yurüdıiler. Kazım'ın yokluguna alışamıyorlardı Kısla kalaoalıktı Yenı askerler gelmıstı Herkes hemşeri arnor, memleketten haber almava çalışıyordu Çogu balmuştu bıle Banzalarm üstune, yerlere obek obek oturmuş konuşuyor. lardı Memlekette ne var ne yok hemserun, anlat hele 9 Memleketı boşver, sız ne yaptınız, onu anlatm onemlı olan savaş Valla nejını anlatalım hemsenm'' Savaştık Duşmaru geri pUskurttuk Hepsı bu 1 9 Eee sonra ' Gene gelır mı bu gavur Bılemeyız gajrı Kendılerı bılırler Gelırlerse gene dövuşüruz Çok jruçla dı\orlar, oyle m ı ' Guçluler he Bızden çoklar Sılihlan mermılerı de bol. Emme zoru gorunce bırakıp kaçıvor!ar Bız gavrı kolayını aldiK hemşenm Hıç korkmavacaksın Ne kadar çok olurlarsa ol«jnlar fos Sunguvu gorurce bırakıp keçıyorlar Henfler odlek Vallahı gozuml# gordum, ha de\ıp ustüne ^a^nca tır tır t'tnyorlar Bed benız kalmıjor. Hemen ellerını kaldırıp teslım oluyorlar. \MI \AR) Dünyayı Güldüren Adam: ŞÂRLO ÎARLO, GÜLMENıN ESPERANTOCASIOIR J Ü N COCTEAU VATAN TOPRAGI îngıltere'nın Southsmpton H manma eylul ortalarında varan vapur Charlıe'yı on yıldan berı gormedıgı vatamna getırmıştır Kendısım dostları ve meslekdaşları ile bırlıkte çok genış bır halk toplulugunun da karşıladığıru gorunce, sinema sanatçısı olarak kazandığı sevgının eriştıgı büvük üntın kapsadıgı sınırları anlar Lımandaki karşılavıcılann çıçeklen bayraklan serpantmlen ortalıgı bır bajram havasına donuştürmuşrtl t r k e k bır genç adam halkın arasmdan sıvnlarak Charlie'nm yanına sokuldu Arthur Kelly idl bu Gençlık arkadaşı ve ılk sevgılısının erkek kardeşı Ama yuzundekı acı ızlerını saklayamıyordu. Tıtrek bır sesle kotıi haberi verdı Kızkardeşı Hettv ikı vıl once olmüstü O anda dünva başına yıkıldı Charl'enın Oldugu vere vıgılıp kaldı Yüregım vakan bu atesı kolav sondtıremıvecektı Bır hafta kaldığı anavurdunun çevresını saran ılgı ve cosku havasında bıraz teselli buldu Eskl dostları ıle karşılastı Çocuklulc anılannı taçıyan yerlerı gezdı. Cağm unlu vazarları H G Wells ve James Barrıe ile konusmalar yaptıktan sonra Fransa'ys doğru vola çıktı Orada çok tcalmadan Berlın e uzandı Berlın de onu bağrına bastı Almanlann ünlıl fılm yıldızı Pola Negrı ıle ılk kpz orada karşılaçtı Ileride fırtınalı bır aşk yaşayacagı Pola Negn ıle Tek kelıme Almanca bılmeven Charlıe Berlınde onuruna dıizenlenen vemeklı toplantıda, Alman çağnlılara, yalnız mımık ve lestc dayanan pantomım teknığıvla sovlev vererek h^rkesi şaşkınlık ve havranlık içınde bırakaraktır Berlinden Parıs'e donüsunc'e Trocadoro Sinemasmda YTTMURCAK'ın ılk Avrupa gösterlTII yapılır Fılm birkaç hafta içınde Amerıkalı dagıtımcıların butun sanılarını asarak olağanustü başan kazanır Hem sanat çevreleri açısından hem de grtırdıftı gelır yonünden Yl'MUR CAK'ı o günlerde sevreden ln?ılız jazarı Somerset Maugham şoyle dıvecektır «Ha\atım bovunca Rorduğüm fılmlerm en Kuzelı » Yıllar sonra ıse Sovvet ler Bırlıçı nın bmuk yonetmenl • CH\RLİE YUVURCAK Fılmın adıvla Chap'ın'm adı van\&ra anılmak hakkını kazannrş tır Fatıh Gıvom Aslan Yureklı Rışar Korkunç tvan gıbı Onun çerçek kışıhğinı açığa vurujor » Trocadero'dakı galada Pransa FSıtım Bakanı Leon Berad, Charlıe ve •Akademı Ödulu» verır Torende bulunan tıvatro sanatçısı Cecıle Sorel Charlie'nm vakasındakı madalvavı sokıip bakana lade eder «Mosvo Chap l'n gıbi bır saratçıya odul vermek gerekırse ona (Leıvon Donor) nısanı takılır veva hıçbır Ziya METiN Bir gün Charlıe, vorgun argın evıne döndugünde karısını buıamaz Bu duruma sevmmlştır bile Odasına gldıp yatar, derin bır uykuya dalar. Gecevansma doğru büjrUk bir gurültuyle uyanır Gelenler Lıta ile kafa dengı dostlandır. Çığlık çığlığa bır topluluk Bır gazinoda kafalan çcktıkten sonra. müzisyenlen de vanlarına alarak, zıl zurna villaya gelmlslerdir. Çalgıçengiyl orda sürdünnektedırler Bu anda tepesı atan Char lıe salona koşar Artık gozü kım sevı gormemektedir. B«şta kansı olmak üzere hepsini kapı dısarı eder POLA NEGRt, Charlle Ue tamsıyor. Clıarllc'nln ikinel karuı UU Grey LITA'DAN BOJANMA ÇAPKIN YAJANTISf ZAMAN ZAMAN JARLO'NUN BAŞINA BÜYÜK DERTLER AÇMIJTIR. KARIS! lıTA'NIN BOŞANIRKEN MAHKEMEYE GETıRDıGi DOSYA. AKIL ALMAZ KARALAMAIAR VE AJAGILA1ICI İFADELERLE TIKA BASA DOLUYDU FRANSA'DAN BU DURUMU KlNAYAN SANATÇILARIN BıLDıRıSı ıSE AMERıKAN TOPLUMUNUN BAGNAZ KESıMLERıNi HıÇ Mi HıÇ ETKılEMEMıjn... CHARLİE'NİN GERÇEKÇt BİR FİLMİ TEPKİLERE YOL AÇIP, BAZI YERLERDE YASAKLANIYOR laştıklannda bırbirlerine ilgl du> an ıkl sanatçı, hemen arkadaşlığı ılerletıp bırlikte yasamaya baş larlar Ama bu fırtına çabuk dlnecek, Pola, Charlıe'yı bırakıp, o vılların en yakışıklı oyuncusu Rudolph Valentıno ıle kınstırmaya başlayacaktır Bunu ışıten Charlıe nın «Sersem kadın se%ı şecek adam mı bulamamış O ah mağı bırsey sanıvor1» dıyecek ka dar ofkelendıgı sojlenır O sırada Fır^t Natıonal ıçın son fılmı MISYOVER ı (The Pıl gnm, 1922) çeMîmektedır Gerıcı çe%re\ı ustalıkla alava alan çok eğlencelı bır fılm olur bu Bır cezaevı kaçağmın sıgındığı kasabada gezıcı papaz zannedılereıî buyuk sajgı gormesını anlatan bır o\ku Bu çıkış noktasıyla bıraz Gogolun MUFETTIŞ adlı ovununu anımsatmaktadır Ama butun gucunü ış'enış \e vonımun dan alan \epjem ve sağlam bır guldurudur Bunun arkasından Charlıe d > »fışık bır sinema denemesıne gırışır Kendısınm ojnamıjaca^ı otel garsonu olarak tek sahne de goruhlr dramatık bır konuj a fılme alacaktır PARtS'LI K\ DIN adıııı tasıvacak bu fılmın başrol'erını genç gozdesı Edna ıle pek tamnmış bır oyuncu ol mavan Adoloh Menjou'va \er miştır Menjou o vıllarda sıkmtı içınde jaçavan ışsız bır ovun cudur Bu fılmdekı rolujle une \e para\a ka\usmuş fakat uzun jıllar sonra • \menkan Karşıtı Çalışmalan Araştırma Komıte 1 sı>nde CharliP^ kotulevıcı ıfade ^erırıien kılı bıle kıpırdamamış tır PARISLI K\Dl\ KAMLOYU (K Woman ot Parıs The Publıc Upınıon 1923) duvgusal bır aşk fılmı olmakla bırlıkte bazı tek nik yeniliklere de açıktır Ama gene de Şarlo dünyasının büsbütün dısında kalan trajık yapısı sanat çevrelenne ters gelmiştir Parisiı yan züppe, yarı bohem kışılerın \aşayışı, ozellıkle Amenkan seyırcısını hıç etkılememıştı A%nca ahlâk dışı oldugu kışkırtmalarıjla ABD'nın onbeş eyaletınde bırden jasaklanması bu\uk tecımsel başarısızhkla sonuçlanmıştır Ojsa \apım harcamaları sekızyuz bın doları bulmuştu Fu fılmden sonra Charlıe ıle gedlklı sevgılısı Edna arasındakı duygusal bağlar ve iş llışkıleri sona erer Genye biltUn yasam boyu surecek arkadaşhk kalır Charlıe, Lita'yı sureklı oyuncu kadrosuna alır ve yetmışbeş dolar haftalıkla sozleşme yaparlar. Elbette kızm gençlığıne ve güzellığıne ılgısız kalamaz Charlıe. Se^ışmeğe başlarlar Arkasmdan dedıkodular ortalığa yayılır Bunun uzerıne ALTIN\ HUCUM'dakı kadın rolu LJta'dan alınıp, Georgıa Hale admda başka bır genç kıza \enlir Fılmi oluştura. cak elemanıar çabucak bir araya toplanıp Alaska'nın >olu tutulur. Aiaska donüşu bır giin bavan Mac Murrav, hışımla gırer Char he nın odasına ve karannı bagıra çağıra bıldirir Eğer kızı Lıta ıle hemen evlenmezse ülke çapın da bır rezalet çıkaracaktır Charlıe bu evlillkten mutluluk ummamakla bırlıkte çaresız boyun eğmıştır. Lıta (16 jaşında) ıle Charlıe (35 yasmda) 1924 kasımuıda Mek sıka da evlenırler HavatJiı guvenlık altına alan gerç kadmın ılk ışı dızgmleri ele geç.np Charlıe nın e\mde tam egemenlık kurmak olacaktır. Boylesıne bır davranışın kocasınm ruh vapı^ına ne kadar aykın olduğunu hıç duşunmeden Yenı evlılenn arasında birkaç av sonra surtuşme başlar Bu surtuşme sonradan çalkantıya donuşerek 1 1 5 hazıranma kadar <2 surecektır Ama o ay içınde ıkı mutlu olav Ch3rhe'ye sıkmtılarını unutturur Bırbuçuk vılda hazırlad!*ı ALTINA HÜCUM pıyasaya çıkmış ajrıcalıksız herkPsın havranlığını toplamıştır Lıta da ona bır o£!an ç c u f J Char les Spencer Jr doğurmuştur. ALTINA HUCUM buyuk sanat çılara ozgu bır sadelık ıçınde gerçekieştırılmıştır Birçok sine ALTINA HtCVM. Şarlo Aiaska bmuUannaa ma yazanna göre de ChBTll§*nin en güzel güldurüsüdür. Hatta kendısme gore de Kuzevin bua yıgırüan içıne en büytik gülmece sıcaklı£ı yerlestinlmısür. Charlıe ile Big Jim'in altın arama s«ruvenlerı, uçurum kıvısındakı ku lubede tahtaravalli sahnesı, açlıktan fotın tekınin pışırılıp ta\uk nıyetıne yenmesi. uzun yıllar seyırclnin belleginden çıkmaj acaktır. îkı mutlu olaym kankoca ara sında varattıgı durgunluk ne yazıx kı gene şıddete donuşur. Charlıe sabretmekt*. tesellıyı çalışmakta aramaktadır. 1925 sonlarında SİRK adlı fılmmın çekımıne başlar. Aynı çalışmayla ve avnı aıle gergınlıgl ile 1926 yüına gırüir. Mart ayında ıkınci oğullan Svdney doğar. Sonradan sinema ve tıvatro oyuncusu olarak ün yapan Sydney Chaplın Ikın cı çocuk eviılık bağlarınm kopmasmı bır süre daha erteleyecektır. Aslında artık Lıta, kocas:na yenı olusmaya başlayan Holly•nood sosyetesınin sefahat ve eglence düşkünü hovardalannı vıllaya toplayıp »abahlara kadar suren eglenceler düzenletnektedır. Charlie, kendi evlne gltmekten ürker olmuştur Birçok gecelerinı otellerde, e? dost evlennde geçırmektedır. Yapımını surdürdügü SİRK'te Lıta'ya verdigı rolu gen alıp. bazı sahnelerı yenıden çevırmek zorunda kalacaktır Epejce araş tırdıktan sonra Lita"va benzeven Merna Kennedy admda bir feız bularak filmı bitirmeye çalışır. SIRK de buyuk harcamalarla hazırlanmaktadır. İKıNCi EVLiliK VE ALTINA HUCUM PARIS'LI KADIN deneyınden umutsuz çıkan Charlıe butun gu cunu ALTINA HUCUM adlı venı senan'osunun vazımına asırır Insanoğlunun doğa ıle yaptıgı şıddetlı savaşı en gulduruclı jan larından \akalayan bu oykura Alaska'nın buzlu collerınde çevırecektır Fılmde kendısme eşlık ermek uzere deglşık tıplı bır genç kız aradığını çevresıne dujurmustur Meksıka asıllı bayan Mac Murraı, Charlıe'nm vapımen vakın lanndakı bır bungalov'da çocuk lan ıle bırlıkte oturmaktadır Kuçuk kızı Lohta (Lıta Grey) ıle ıkı«ı daha l"?19'da Charhe'nm GUNEŞLİ KIYI (Surnysıde) fıl mınde o\ramıslar sonradan da kızı tek başına \UMURC4Kta kuçuk bır rol almıstır Lolıta o sırada onaltı ja«ındadır ama ge ne de kendı^ını gösterebıleceğl onemlı bır fılmde çalışmak ama cındadır Ana kız vapıme\ıne sık sık gelmeye başlarlar Sonunda AMERİKA'YA DOMUJ "• IP"'"IP'' ^ ve haykınr. Olayın ertesınde Lita GreyJin ilk 15i. sarı basına kocasıru suçlavan demeçler vermek olur. Bu demeçler allanıp pullanarak yayınlanırken, genç kadın da bosanma davası açar Çocuklannı vanına almak koşuluyla bir milyon dolar tazminat istemektedir. Gitrikçe çogalan düşmanca yayın larla mahkeme kurulu da etkilenilmege çalışılmaktadır. StRK filmınin çekim çalışmalan durmuştur. Lıta'nm mahkemeye getirdiğl yakınma dosyası kırkbes daktılo savfası tutuyordu Okunması tam yedi oturum sürmüstü. Aklın almayacagı karalamalarla, asagılatıcı ifadelerle tıkabasa do luydu. Charlle, New York'a kaçmış, arkadaşı ve avukaü Natban Burkan'ın evlne sığınmıştır O sırada smirlerini yatıstıran tek dav. • ranıj Fransa'dan gefir Paris fe Gerçeküstücü tooluluga bağlı sanatçılar Charlıe'yl savunsn bildırılenni yayınlarlar Ne yazılc ki böyle bıldinlerin bagnaz Ame nkan toplumunu etkıledıği pek gdrUlmemiştir. Mahkeme Charlie'nin aleyhine sonuçlanır. Ağustos ayında 22 agustos 1927 bojanma karan verîlir. Charlie'nin yapımevina haciz konulur. Lita'nın aılesi vapımevınl yağma etmege başlarlar Amaçlan bir milvon dolarlık tazminatı denkleştirmektir Kadere boyun egerek kösesine çekilmistır Charlie . Hemen hemen bütün sermavesl kedıya yüklenmistır. Şımdi tek düşuncesi SlRK'i tamamlamaktır. Yeni parasal olanaklar araştırm bulur. BütUn gücüyle çahşarak fılmini başladıktan iki yıl sonra bıtirmeyi basarır. O zamana kadar yaptığ' en buvuk vatırım dokuzyüz bın doiar bu fılm ıçın olmuştur StRK (The Circus 19281 vankesıcı sanılan Şarlo nun polısten kaçarken sıgındıfı bır sırkfe başına gelenlerı gostenr Palyaço olur Şarlo Sevdığı cambaz kızı elden kaçırmamak ıçın turlü sıkıntılara gırer. Butun umudunu bağladıftı bu fılm halk tarafından olağanustu karşılanmca Charlıe rahatlar Iflâstan kurtulmuştur Artık valnız sanatını dusunecektır. Kadmlar uzak dursun' Çeşıth konular tasarlar özellıfc le Napoleon Bonaparte uzerıno bır gfıldürtl çevırmek içın ^enfs hazıriıklar vapar Sonra vazeecıo SEHtR ISIKLARI adını verfeŞl senar^'osunu vazmava kovulur. 1928 martında da fılmı çevırmeğe başlar. Ekım sonunda Charlıe başannın getırdığı hu7xır havası içınde Amerıka'va doner New York tan Los Angeles e trenle jfiderken vanına katılan genç gazetecl Monta Bell'e Avrupa volculueunun ızlenımlerını va7dınr YURT DIŞI GEZIM (My Trıp \broad) OkurUnn büvuk ı'eı^ını çeken bır vazı dizısı olur bu Bır sure sonra kısa 'ılmlpnrın sonuncusu olan ÖDEME GUXr fPav Day 10?2> Avnı \ılın vannda Charlıe yı bır >;e\da sermeni beklemektedır Polon a p=ıllı Pola Negrı HolhTvood a gel mış Paramount ortaklığı ıle soz leşme yapmıştır Berlınde karşı Y AR I N: SÜLi SİNEMA < . FRANSIZCA Ksdıköv vakasında oturan flgrencllere ^trasbourg OnJ versıt«s) mezıınu oavan Og rermen taralından transızca ders trertlır Tel: 58 68 96 GARTH BlZI SEUEME, VETORAS'lN DiSi BOND