Catalog

Ak Zambaklar Ülkesinde (FİNLÂNDÎYA) Prof Grigony PETROV'dan tam olarak çev. Turker ACAROGLTJ Fınlandıya'yı on onbeş yıl önce okuduğum bu eserle tanıdım. (Sükufe NtUAL) Aranan Kitabın 3. Basımı Çürtı: 191 sayfa, 15 lira Genel dağıtım: Tekm Yayınevl Odemeh isteme: P.K. 18, Sirkeci ÎST. Cumhuriyet 53. m , SAYI: 18743 Kttmcmn: YUNUS NADt 3 «İM 1976 PkUA TSatm KlPt'R DERLEME MERKEZİ } TUfStİYrNIN EN BUY A^KUPUR ARŞIV AL FIHRISTLİ MUESSESESI NORMAL KODLU, FIHRIST VE FIŞLI ARgİfCnOt^MALARIYLA HER TURLU RESMİ HşhoZEL MUESSESEYE 16 YILDAN BERfHIZMET ETMEKTEDIR TELEFON EDINIZ fl^l ALjNIZ Merkez • Zoıer Meydoot A J c Tel: 17 42 42 P.K, 1071 Ye Ist IRTIBAT • PK 98 ftındık! Ecevit: Cephe Hükümeti seçim yolunu kapatma çabasmda,, ANKARA (Cumhuriyet Bfirosn) CHP Genel Başkanı Blilent Ecevıt, dün düzenledigi basın toplantısında Cephe hükümetınin hıçbır demokratik hukuk devletınde gorülmeyecek bır şekılde uygıılamalara başladığını belirterek «Cephe hükümeti belli ki zor la rejim bunalımı yaratmak istiyor. Kendi eseri olan siyasal, sos yal, ekonomik bunalımları reiım bunalımına dönüştürmek; ve demokrasiTİ çökertmelc !stiytw. Çünkü Cephe ortağı partıler, se çımlerde uğrayacakian kesınieçen yenügiyi goze alamıyorlar» demiştır. Ecevit, Cephe hükıimetınm seçim yolunu kapatmak için ginşeceği davranışlara hukuk devleti olçülerl içlnde karşılık venlmesini ve börlece Cephe hükümetinin amacım gerçekleştırecek bahanelerden kacınılmak se(Devanu Sa. 9, SS. 4 de; TÖBDER VAÜLİĞİN KAPATMA KARARININ KALDIRILMASI İÇİN MAHKEMEYE BAŞVURACAK ANKARA, (Cumhuriyet Börosu) TÖBDER Genel Merkczl ve şubelennin valiliklerce kapatılması, bazı yonetıcilerin gÖ2altına alınmalanna ilişkın olarak dün bir basın toplantısı düzenleyen TÖBDER Genel Başkanı Gültekin Gazioğlu, özellikle Ankara Valisi Durmuş Yalçın'ın tutumunu eleştirmiş ve kendisinden bağımsız yargı organları önünde hesap sorulacağım soylemiştır. TÖBDER' in kapatılmasının, DGM'lere karşı belıren ve gırişüen topîumsal muhalefetı smdırme ve kamuoyunun tepkisim kırrna girişiınlerinın bir parçası olduğunu söyleyen Gazioğlu, cDiın olduğu gibı bugun de faşızme geçit vermeme mücadelesindekl mevzılerıınizi terlc etmeyecegiz» demiştir. TÖBDER Genel Başkanı, Ankara Şubesi'nin aranması sırasmda, orada bulunan örgut Genel Sekreter Yardımcısı Basun Aktaş'ın polisler tarafından götürüldüğunü ve kendisiyle henüz Uişki kuramadıklarını da açıklamıştır. TÖBDER Genel Merkezı ve şubelerin 12 Mart döneminin ürünlerinden olan Dernekler Yasası'nın 45. maddesı uyannca ve «amaç dışı faalıyette bulunduğu. ıddıasıyla kapatıldıklarını, gerekçelı emrın verilmesi için Ankara Valiliğıne yaptıkları başvuruların cevapsız kaldığmı, Valmın daha sonra japtığı açıklama ile kamuo5unu ve bağımsız yargı organlaruu etkıleyıci beyanda bulunarak Cum(Devamı Sa. 9, Sü. 7 de) ALMAN K0MU1ANUGININ BELGELERiNE, TELSiZ VE TELEKS HABERLERİYLE OURUM HARiTALARINA, AYRICA KATILAN ASKERLERiN GÖRÜP ANLAniKLARINA DAYANAN BÜYÜK TARıHSEL YA PIT • Dalokay: Asiltürk'ten hesap soracağız ŞEREFIİKOÇHİSAR CHP Şerenikoçhisar llçe Yönetim Ku rulunun ve Gençlik Örgütünün dün düzenledığı «DGM'ye ve £a şızme hayır» mitıngınde konuşan Ankara Belediye Başkanı Vedat Dalokay sert bir dille Cephe ikti dannı eleştirmiş «kim kı tarla sü rer, çocuk dogurur, kim ki vata nı için savaşır, bu iktidar bunla nn hepsine düşman, kim ki petrollerimızi, madenlerimizi peşkeş çekip satar, karaborsa yapar, kim ki ılıklenmize kadar somürur, bunların hepsinin de dostu bu iktidar» demiştir. Bınlerce Şereflikoçh^arlmm toplandığı Taksı Alanına gelen Vedat Dalokay ve CHP'lıler burada büyuk sevgi gösterileriyle karsılanmışlar, Dalokay omuzlara alınmıştır. Dalokayla birlikte Şereflikoçhisar'a CHP Ankara ll Baskaaı Teoman KöprüUüler, Ge nel Merkezden Alev Coşkun, eski Enerji Bakanı Cahıt Kayra ve Ankara Senatorü Ibrahım Üztürk de gelmişler ve konuşmalar yap mışlardır. Dalokay konuşmasına • Sevgili Koçhısarlılar, Hısarhkoç lar, sevgili devnmci Koçhisarlı lar sıze Ankara'nın tok kannları nın aç işçilerinden selamlar, sevgiler getiriyorum» dıye başlamış, konuşmasını şoyle sürdürmüşttfr: «Ankara'da oylannızla Isbaşına geldim. Çöpunüzu alıyor, ısıgını zı yakıyor, gecekondulara yol, su, elektrık götürüyordum. Bana da düşman oldular. Halkın yanına kim gidiyorsa, ona düşman olu vorlar. Halkm yanına giderken golgemizı götürdük ona da düşman oldular. Bızı Ankara'da bi çerler, Şereflıkoçhisar'da biteriz, Şereflikoçhisar'da biçerler, bin köyde biteriz. Birimizi öldürürler, binimız geliriz. Beni görevden aldılar. tşçilerin dırenişine katıldığım, aç işçilerle beraber oldugum için beni görev den aldılar. Beni görevden alan iktidann sonu yakındır. Bu iki (Devamı Sa. 9, Sü. « de; Çorap Sokugu ereden, nasıl basladığını kesin olarak saptamak beUd güç. Ecevit in istlfası üzerine, haftalarca süren pazarhklar sonunda Cephe Hükümetini kuranlar bugünkü perişanlığa ilk adınu atanlar olmuştur dçrsek her halde aldanmamif oluruz kamsındayız. MSP ile kurduğu ortaklığın teklediğinl, bu ortaklıkJa iş görülemeyeceğini anJayınca duraJisamaMz istifasım veren sayın CHP Genel Başkanı her demokrasi Için doğal blr davranışta bulunmuştu. TBMM'nin o zamanki aritmetik tablosunu gözönüne getirecek olursak, bu davranışm sonucn olarak yine her demokrasi için doğal sayılması gereken karara varılmalı, yani erken seçimlere gidilmeliydi. CHP'nin tek başına Iktidara gelmcsinden ürken Parlamentndaki tutucular bu vola gitmediler. Dört partl bır araya Relse bile Mecliste çoğunluk sağlayamıyorlardı. Bağımsular üzerinde çalıştılar, yüzer gezer oylardan yalvar yakar sagladıklan destekle zar zor bir hfikfimet kurabildiler, adına da Milliyetci Cephe Hükümeti dediler. Cumhuriyet tarihinde benzerine rastlanmadık böyleslne yapay bir kuruluşun başanlı olamayacağı, hele davranışlannı demokratik hukuk kurallan doğrultnsunda sürdüremeyeceği Uk grününden belliydl. Nitekim daha işe başlar başlamaz sapıttüar. Sanki özel mülkleri imiş gibi bakanlıfclan parseUediler. Oevlet dairelerinde bir memur kıyımıdır aldı yürüdü. Danıştay kararlarını hiçe sayıyor, hukuk kurallannı paspas yerine koyup üzerlne basa basa çiğniyorlardı. îan tutmaması gereken TRT'yi buyruklan albna alırlarsa rahat edeceklerini sandılar. Olmadı. İlerici, Atatürkçü öğretmenleri sürüm sürüm süründürmekle halkın uyanmasını önleyebileceklerini düşündüler, o da sökmedi. CHP'ye oy veren büyük kent belediyelerini parasız bıraJcmayı denediler. Böylece halk pişman olacak, ben ettim sen etme diyerek onlara dönecekti. Dönüp dönmediğini önümüîdekl seçimlerde göreceğiz. Am» onlar umutlannı şimdiden yitirtniş olmalılar ki, DGM yöntemine sanlmak, ülkede bir terör ha\ası yaratmak, zaten pamuk ipliği ile bağlı oldukları deoıokrasiden kurtulmak için çırpınıp duruyorlar. TÖBDER'İN KAPATILMASI VE DALOKAY'AÎŞTEN EL ÇEKTÎRÎLMESÎ GENİŞ TEPKİ YARATTI AVKARA (CtrmhnriTet Bnroso) TÖBDER Genel Merkezının Ankara Valihginin emriyle kapatılması ve Belediye Başkanı Vedat Dalokay'ın İçislen Bakanı tarafından görevinden alın ması ve son i$çi olaylan derookratik kuruluşlann genış tepkilerina yolaçmıstır. Konuyla ilgili olarak dün ortak bir açıklama yapan Ankara Tabip Odası, Çağdaş Hukukçular Dernegi, TÖBDER, Hallcevleri, TÜSDEB, TÜTED ve TMMOB Başkanları MC iktidan ve diğer sorumluların tutumlanru protesto etmişlerdir. Ortak açıklamada, sTüm Uericilerin faşist baskılara karsı karşı yükselen tepkılerl sürdürmekte oldufclan tutarlı temelsiz temel atmalarla. vaatve etkin mücadele, egemen güç larla, uyutmacalarla artık basleri, çaresizliğin verdiği bır tıramayacaklarını anlayan egehırçmlığın içıne sokmuştur» men güçler, tek çareyi yükselen denilmekte, şoyle devam edil bağımsızlık ve demokrasi mümektedir: cadelesinin odaklanna doğrucGıderek yoğunlaşan hayat dan saldırıda buluvorlar pahalılıgına, issızliğe, işgüven(Devamı Sa. 9, Sü. 6 da) N Demirel, "Sıkıyönetimle memleket idare etmek kolaydır,, dedi Turgut GÜNGÖR KONYA, (Cumhuriyet) Başbakan ve AP Genel Başkanı Süleyman Demirel dün Konya'da düzenlenen açıkhava toplantısında yaptıfı konuşmada CHP'ye sert bır dılle çatmıştır, Demirel CHP' yi ülkenin huzurunu bozucu davranış ve eylemde bulunmakii suç lamış, sıkıyönetim Uan ederek (Devamı Sa. 9, Sü. 7 de) STALİNGRAD "Son Kurşuna Kadar,, CEJiTU HiZMET YERLERiNDE GÖREV ALMIŞ FELDMARE^ALiNDEH ERiNE KADAR YÜZLERCE ASKER, İKiNCi OÜNYA SAVA^ININ BU EN BÜYÜK OLAYI KONUSUNDA TÜM BllDflttERINi ORTAYA KOYDU, Gromiko: "Kıbrıs'ta iki toplumun çıkarlarına uygun bir çözum kaçınılmazdır, TL'RK VE YUNAN DIJIJIERİ BAKANIARININ NEW YORK'TA, EGE SORUNUNA İLİJKIN G0RUŞMELER6 BAŞLAMA YONÜNDE KARAR ALMALARİ ATİNA'OA OLUMLU KARŞİLANDI MOSKOVA «Kommunıst» rudan dogruya Kıbns Cuınnundergısınde Sovyet dış polıtikası yetını ortadan kaldırarak ^aayı na ılışkın çeşitlı konulara degınen stratejık bır NATO askerı ussu Dışişleri Bakanı Andreı Gromiko, halme getırmeyı tasarlayan emyazısının Kıbns konusundaki bö peryalıst çevrelenn çıkarları ccjrultusundaki bır çozümu Kâbn.«lümtinde şunlan söylemektedır: «SSCB. Kıbns sorununun sü lılara zorla kabul ettırmsit ıç:n gı ratle çözüme kavuşturulmasına nşilen çabalar, durumu dana da taraftardır. Sorunun taraCarca köttileştirmektedir. Açıkça söykabul edilebüir bir çözüme bag lemek gerekırse, Kıbns'ın karş.ı lanması amacıyla düzenlenen top karşıya kaldığı bütün dert ve kalumlararası görüsmeler sonuç ver nşıklıklann gerçek nedeni öu memektedir. Birleşmış Milletıenn komplolardır. aldığı kararlara uyulmamaktadir. (Devamı Sa. 9, Sü. 1 de) Devletin bütünlüğünü, hatta dog STALtNGRAD "Son Kurşuna Kadar, SAVAŞIN GiDiŞiNi ETKiLEYEN ÜNLÜ KUŞATMANIN GERÇEK ÖYKÜSÜ TÜMAŞ ile TÜMÖD'ün düzenlediği açık oturumda, DGM'ler eleştirildi DGM'ler Ue ilgili olarak TÜMAS ve TÜMÖD'ün ortaklaşa dü zenledığı açık oturumda, ou mah kemelenn olağanüstü zamanlarda kunılan özel mahkemelsr olduguna değinilmiş, bunlann Anayasa' da uygulama biçimi yönünden, yargılama bağımsızUgını zedeleyen mahkemeler oldugu belirtılerek «Hukuk devleti DGM üe ortadan kalkıyor. Hele MC döneminde kurulursa, bu mahkemenın (Devamı Sa. 9, Sü. J de) MİLLETVEKİ L L i SALI GÜNÜ ÜNÜ CUMHURIYETTE tÇtŞLERt B4KAM, SEÇÎMLE I^BAŞINA GELEN \"EDAT DALOKAT'I GÖREVDEN ALDI. BASIN «BUGÜN SANA, YARIN BANA!...» Son günlerde işl büsbiitün azıttılar. Halkın oyu ile seçilen Başkent Belediye Başkanı görevinden alındı. yasalara uvgun bir kuruluş büdiğimiz TÖBDEK kapatıldı. Anlaşılıyor ki, CHP'ye oy veren büyük kentleri parasız bırakmak, öğretmenleri oradan oraya sürraek de amaçlannı gerçekleştirmeye yetmemektedir. Yann bakarsınız, kim bilir daha ne akla gelmcdik girişimleri göze alır, daha ne eanlan yakmaya kalkışırlar! Evet çorap söküğü gittikçe büyüraekte, ülke sorunlan altından kalkılamaz biçimde karma kanşık bir hai almaktadır. Milyarhk, trUyonlnk yatınmlardan söz eden, hayali temel atma törenleri dü«enlemekte birbirleriyle yarışır görünen Cephe ortaklan, ülkemiz ekonomisinin yıldınm hmyla içine kaydığı uçurumu halk jrörmüyor rnu sanıyorlar, dersiaiz? Nasıl görmezler, böyle çey olur mo, demeyiniz. Bunlar korkunç bir suçluluk kompleksine kapılnuşlardır. Bu yüzden gözleri karannıştır. Gözü kararanlar ise çok kez burunlannın ucuBU bile göremezler, kafalannı duvara çarpana kadar! Büyükelçi Dikerdem MC'nin feisefesini kınayarak görevinden istıfa ettı ANKARA (A>'KA) Dışişleri Bakanlıgı Yüksek Musavırlerınden Büyükelçi Mahmut Diker dem, görevinden istıfa ederek emekliliğıni ıstemişür. Dikerdem. istUa nedeninl şöyla açıklamıştır: «Büyükelçiler arasında bu kez yapılan genış kapsamlı değişılvlıkler arasmda, merkezde hizmet süresını tamamlamış Yuksek Mü şavirlerin tümü dış görevlere atandıklan halde valnız bana h;c (Devamı Sa. 9, Sü. 1 de) OLAYLARIN ARDINDAKİ GERÇEK •fe ğ% mm yasası Parlamentoda Son ' Söz Yargıcm • l l j l f l görüşülürken Cephe HükÜmctinln DGM yasasını çıkararaadığı. muhalefetin * DER'in kapatılması, eneellerini aşamadığı çörülüyor. yöneticilerin gözaltına alınması: 197K Türkivfsinde adaleti poliliBaşkent Belediye Başkanının kanın emrine vernıek istemiycnOsmanlı döncminden kalma bir lerin şirodilik başarı kazandıUsöylenebilir. Denıokratik kanun maddesine dayanılarak ları îçişleri Bakanınca «azledilmesi» hukuk devletinin temeli bağımbir raslantı raıdır? Oyle sanıyo sız mahkemelerdir. Hükümetin ruz ki olaylar zincirini raslantı emrindeki mahkemelerle toplumlarla açıklamak olası defildir. da «buzur>u saflamaya çaJışCephe iktidannm jrittikçe hırçın mak onaylanacak blr yöntem delaştığı, hem davraıuşlarında, ğildir. hem de Başbakamn sözlerinde Nitekim bağımsız mahkemelesimeeleşmektedir. Türkiye'de tç rin önemi. DİSK yöneticüerinln politika; baskı önlemleri getir tutuklanması olayında yaşandı. mek isteyen hüktimetle demok DISK vöneticileri bağımsız yarratik hakları korumak isteyen Siç karanyla serbest bırakıldımuhalefet arasında çatışmaya dö lar. Cephe Hükümeti böylece nüşmüştür. bir dsrbe yedi. Şimdi bem DaT Û B lokay olayında, hem TÖBDER konusunda sonucu belirüyecek olanlar yine bağımsız yargıçlardır. Şöyle ö : Ba^bakan ve îçişleri Bakanı, DISK'e bağh Maden tş Sendika \nkara Belediye Başkanının ka sı Genel Yürütme Kunılu, son gentınsuz trevi destcklrdigini ileri hşmelerle ilgili olarak dün yapsürmekte. bövlece fförevini kö tığı açıklamada ışten çıkanlan lüye kullandığını söylemektedir işçilerın kendı ışlenne dönmesi ler. Oysa Ankara Venimahalle ıçın yasai gınşımlerın vapılacağı 2"nci Asliye Ceza Mahkemesi, ve bunun sağlanacağı açüilanmış, Başkent Belediyesi temizlik iş aynca çıkanlan ışçilere maddı çilerinin giriştikleri grevin yasal yardımın başlayacagı açıklanmıseylem olduğu kararına varmıs tır. tır. Bu durumda sorun aydın(Devamı Sa. 9, Sü. 1 de) lanmış olur. Danıştay'm ve ö. teki devlet or?anlannın; bağun•*• (Devamı Sa. 9, Sü. b da) Maden İş, işten çıkarılanların işlerine dönmesi için yasal girişimlerde bulunacak GÖZLEM UĞUR MUMCU Dalokay Yalnız Değildir. MUSTAFA EKMEKÇi'nin ANKARA NOTLARI Yerli otomobil fiyatlarına 10 yılda yüzde 300 zam geldi IZMİR Imalata geçildıği yıl dan bu yana yerlı otomobillerto fıyatlanna yüzde 200 üe 300 ara sında zam gelmıştır. Yapılan bır ıstatistikten ai.lv şıldığma göre, 1967 yılmda imala tına başlanan ve o yıl 27 bin 500 lıra olan (Anadol • 1300) 4 kapı otomobü lS68'de 32 oin 500, 1969'da 35 bın, 197U'de 42 bin, 1975'de 72 bin liradan pıyasaya çıkanlmıstır. Bu sene ise 80 bin liradan satılmaktadır. (Murat 124)'ün ımalatına ise 1971 yılında başlanılmıştır. 37 bin 500 liradan piyasaya çıkarılan Murat • 124, 197yde 40 bın, 1973'de 45 bin, 1974'de 60 bın, 1975'de 65 bin, bu sene de 75 bin Ura oünuştur. 1972 vüında 45 bin liradan pt yasaya çıkanlan fRpnault 12 TL) de 1973'de 55 bın. '974'de 80 bın, 1975'de 9 Din liradan satıiU mıştır. Bu senekı satış bedeli ise 105 bın liradır. Istatıstikte, bu sene (Anadol • Pick • Up)'ın 69 bın, (Anadol • SV 1600) "ün 80 bin, (Renault 12TS)'nin 110 bin, (Renault 12TN)' nın ise 115 bin lira olduğu kayâedilmektedır. (a.a.) , Baştürk : «Direnişteki Ankara Belediyesi işçileri, haklarını alınca işbaşı yapacaklar» TAN ORAL'ın ÇiZGiSiYLE (YAZISI 7. SAYFADA) NADİB Cumhuriyet Haber Merbezi GENELIŞ Sendikası Genel Başkanı Abdullah Baştürk, direnişte olan Ankara Belediyesi işçı lerinin haklannı alınca işbaşı ya pacaklarını belırtmiştir. Baştürk, Ankara Belediye Başkanı Vedat Dalokay'ın Îçişleri Bakanınca görevden alınması kar şısında sendikanın tutumunun ne (Devamı Sa. 9, Sü. 4 de) •| çişleri Bakanı, halk oyu ile seçilmiş bir Belediye BaşkaI nına, işten el çektirebilir mi? $imdi kamuoyu bunu tar••tışıjor. Henıen söyleyelim: Çektiremez. Bakan Dalokay'a, işten el çektirdiğini bildirirken, hangı »asaja dayanmıştır? Osmanlı Imparatorluğu'ndan kalma, 1914 tarihli, «Memurin Muhakematı Hakkmdaki Kanun»a.. Konunun hukuksai özeUiğinî açıklamakU yarar vardır... Belediyelerio yasal görev ve sorumluluklan, 1930 tarihli, Belediyeler Vasası ile saptanmıştır. Bu yasanın bazı maddeleri, 1963 yılında, 307 sayılı Yasa ile değiştirilmiştir. Anayasa'uıo 116. maddesi, Belediyelerin işleyiş koşullv n Ue Ugilt güvenceler çetinniştir. Anayasa'da, Belediye organlannın balk taraTından seçUeceği belirtUdikten sonra, şu bijkme yer \erilmekteclir: Mahailî idareleria seçilmiş organlanmn organlık sıfatını kazanma ve kajbetmeleri konusunda denetim, ancak yarp yoluyla olur... Anayasa'nın bu hükmünden anlaşılmaktadır hi, Belediye organlanmn denetimi, ancak ve ancak, «yargı yoiu» ile olur. Îçişleri Bakanının, ancak yargı yolu ile kullanılabilecek bir yetldyi, tek başına kullanmaya kalkışması, hukuk dışıdır. Bunun huknkdaki adı, «fonksiyon gasbı» olarak bilinir. Belediyeler Yasasının üçüncü maddesinde, Belediyelerin organlan teker teker sayılnuştır. Bu organlar, Belediye Başkanı, Belediye Encümeni ve Belediye Mecllsi olmak üzere, üç'e aynlmaktadıv. tşte, Anayasa'nın 116. maddesi, bu organların denetiminln. ancak yargı yoluyla yapılacağını beUrtmektedir. Anayasa, kuraUan, yasama, yürütme ve yargı organlanyla, kişilpri bağlayıcı temel hükümleri öngörmektedir. Belediye organlannın, devletin hangi organlan aracılığı Ue denetleyeceğl vazıldıktan sonra, Osmanlı Imparatorluğu'ndan kalmış bir küfln yasa maddesinin bir vanına tutunarak, Anayasal güvencelerl ortadan kaldırmsk, «Anayasa'ya (Devamı Sa. 9, Sü. 7 de) l§ d*r