Catalog

AIT1 CUMHURiYET 16 EKiM 1976 40 YIL ÖNCE CUMHURiYET 16.10.1937 GÜHÜM OUYURINDAN ÖZETIER SALAMANCA, 15 (aju) îspanya"ya harıl hanl îtalyan askeri gelmektedir. Kadiz'e yemden 6000 gönüllünüa çıkarıldığı ve Franko kuvvetlerinin 22 kasabayı işgal ettikleri haber venliyor. îspanya işine kanşmamak amacı ile kurulan komitenin bugtin Londra'da toplanaeagı bildiriliyor. tngiltere ile Fransa arasında tam bir anlaşma vardır. Her ikl taraftan da gönüllülerin geri çekilmesl istenmektedir. • Dün Elftzığ Ağırceza Mahkemesinde Dersim asilerlnln elsbaşılarından Seyit Rıza ve 29 arkadaşının muhakemelertne devam olunmuştur. Suçlular arasında Yusufanlı aşireti reisi Cebrail, Haydaralan aşireti başkanı Kamer, Kureyşan aşireti başkanı Hasso Seydi ve Kahmut köprüsünü yakarak isyan hareketine ilk baslayan Mirza Ahmet, Mirza Hüsevin, Mirza Süleyman gibi çeteler başı da bulunmaktadır ve sorulara kaçamak cevaplar vermektedirler. • Dört gUndenberi devam ede gelmekte olan yağmurlu fırtma dün yine şiddetini sürdürmüştUr. Büyükdere önünde 15 vapur fırtmanm dinmesini beHemektadir. Boğazda dün yine iki yelkenli batmış ve bir vapur iaraya oturmuştur. • Kuruçeşme kömür depolan sahipleri, aleyhlerine açılan rtavada mahkum olmuşlardır. Davarun konusu civar balkın kömtlrlerden çıkan tozlardan zarar görmüş olmalandır. • Kalabalık caddelerdefcl geçit yerlerlne konan s a n çiviler yerine boya ile işaretler konulması kararlaştırılmıştır. • Prag*da Cumhurbaşkanının başkanlığında açılan bir resim sergisinde Almanya için tahkir edici tabloların bulunmakta olması üzerine basrnda büyük etkiler yapılmaktadır. Gazeteler, «Büyük bir komşu devletın mılli hislerine karşı hükümet çevrelerinde beliren fikirlere göre bu sergi üzerine Almanya 'mn sıddetli surette harekete eeçmesı ve bu tablolann sergiden kaldırılması gerektiği Uzennde durulmaktadır. I SANAT EDEBIYAT Yasar Kemal'e sabah erken gidecektim. Sonra günün programı degişti. öyleye dogru ulaştım Basınköy'e. Dairesinin bulundugu blok'un taflanlı kapısının önünde, güaeşte, Tbilda'nın çok sevdiği küçük kedilerden biri uyuyordu. Geçenlerde ölen dostum Mustafa Baydar'ın kapısının önünden geçerken hafifçe burkuldum. Sanki o an kapıyı usulca aralıyacak, gözlüklerinın ardından Urkek bir selâM verecek gibiydi. Yasar Kemal'in kapısuu Thilda açtı. Tahmm emgim gibi sotra hazurdı. Alabalık.. Kente çok sık inmeyen, kalabahğa çok kanşmayan Yaşar Kemarin evinde o batılılara ya da katı burjuvalara özgü kapalı, içsel hava yoktur. Evdekl her aynntı ya dofanın bir parçasıdır, ya da doğaya, başka lnsanlara, dostlara birer atıftır. Sofrada dağ sularmın alabalığı, kapı önünde kediler, içerde bazan bir kuş, bazan bir çıçek, duvarda dünyanm dört bucağından dostların gönderdiği {otograflar, (iesenler, kitaplar, çam sakızı çoban armağanlan. Evin içl doğarun, çok sevdigi Menekşe semtinin, Kadirlı'si, Anavarza'sı, Paris'i, îsveç'i ile dünyanın bir devamı sanki. Aydınlık, açık... Biraz oracıkt» konuştuk. Nasıl çalıştığından, yürümeyi niçin sevdiginden, yeni romanlanndan: Sanatçımn 24 saati Yaşar Kemal Onat KÜTLAR şeyleıin etidsl var yazıda. Bunlan kesttğbı ıam«n düsünc« yeteneğiııi de yitirirsin zaten. Yani guncel yasammm dışmda kalmıyorsa, arkadasların. do|a. insanlar, tam tersine ranna yardımcı olur. Mesela senin buraya gelmen benim düsünceml kesmlyor. Sen frittikten sonra bir miktar daha yardım ediyor bana. «Hücredeki İnsan», düsfincesi yanm olan lnsandır. Hastalıklı düsüncedir. Ancak doğayla, »ynntılarla arkada^hklarla yasayarak düşünülür. Çekmece bogazının hışırdayan sulanna bakar&k daldı bir Yasar Kemal. Aklım Savrun suyuna takılmıştı. Sordum: Şimdi Savrun'da yaşamadıgına jör* bu romam hazırlarken orayı yeniden tanımak gerekmiror mu? Sadece Savrun u raşamıs olsaydım yalın, tek düze bir roman olabillrdi. Göksu ktrden olusmus gibi akıyor. Suların trajedisini gördüm. Sonra Tİirkiye'dekl bütün ormanlan dolastun. Ormanlarm dnrnmunu gördüm. Selleri gördüm, yok olan sulan gördüm. örnefin Mcndfres'in kaynağmı (fördüm. Tıpatıp. Savrun'un kaynağma benziyor. Snlarla lenjrinlestim. Sonta yakasını bıraknus değflim. Ben birkaç senede bir Savnın'u görgiderim. Romana baslamadan Önce bütün düslerimi yetıilemek. tazelemek için. Elbette benim inancım şu ki insan gerçeği düştür, düşü irerçektlr. Yani, bir suıırsızlıği vardır. Romanlarıma efsane dememin nedenl buydu. Yanlış an ladılar bunu. «Masalrı. Yaşar Kemal masal yazıyor» diye kı«;ümsendim. Oysa roman yaşamın ve düşlerin blr birikimi, bireşimldir. Gerçeklik ve onu yasamak, kahvede insanlann konusmalannı **yp jribi kaydetmek değildir. Gogol'un «Ölü Canlan»nı al. Balzacı al. Benim yaşam dediğim insan benliğinin, insan kafasmuı, duygulannın zenKİnlesmesidir. Sonsuz zenginliğine, sonsuz çesitliUğine varmak doğanm... Konuşmamız denize yakın blr ırmak gibl genişliyor, zenginleşiyordu. Sandal, Çekmece kıyısına yanaştı. Motosikletli bir genç geldj kosarak .. Gürledi Yaşar Kemal: «tsmail usta bir bak bakalım su bizim işe.» Onlar tekneyle uğraşırken ben ızin istedım. «Dur» dedi Yaşar Kemal. «Burada araç bulamazsın. Seni şu caddeye kadar götüreyım.» Ama Bitmesine gerek kalmadı. Bır taksi durdu onümuzde. Sarışın, bıçkın, yakışıklı bır delikanlı başını uzattı: «Yaşar abi bir emrtn var mı?» Az sonra ona elimi sallıyordum... B ULMA CA SOLDAN SAĞ.V. 1 Mora kaçan bir tür Inrmızı boya 2 Bir mezhep Tersi Şili'de Allende'yi iktidardan deviren gizli örgütün simgesi 3 Tersi bir hayvan Ter6i Lâtin Amerika'da bir takıroada ismi 4 Tersi bir soru 5 Beyaz Büytikler, kodamanlar 6 Çarsıda satüan şeyler için resmi daireler tarafından gösterilen fiyat Harman savurmada kullanılan alet 7 Geri verme Beyaz 8 Bir göz rengi Fırlatır anlamında bir söz 9 Ayakçak Tersi esklden Osman Iı erkeklerinin baslanna giydikleri. Y15KARIDAN AŞAĞITA: 1 Fir ilimiz 2 Kanada'da bir bölge Tersi bir uzuv 3 Elbisenin veya kumaşın tize rindeki smırlan belli renk değiBaş tarafma sesli bir harf getiril dığinde gelir anlamında bir söz belirir Tersi su (esld dil) Kurk hayvanı 8 Bir kuvvet binmi Bir düşünce anlatan bir veya birkaç cümlelik söz 9 Tersi eski çağlarda Tunus"un bu lunduğu yerde bir devlet. DÜNKÜ BULMACANIN ÇÖZtİMÜ SOLDAN SAGA: 1 Bombardon 2 Ulu Damla 3 Kaşmer Gr 4 Ağ anataK 5 Laik kA 6 Ense Yaz 7 Etamin 8 Ut Sonat 9 Niksar çt YLTCARIDAN AŞAGlYA: 1 Bukalemun 2 Olağan Ti 3 Muş îse 4 Maket 5 Aden Asa fi raraK Mor 7 Dm Tayin 8 Olga Anaç 9 Narkoz Tİ. Çalışma düzenlm yok gibl blrşf j . Adına düzen diyebilirsek bir takım huylar var. Romanlarımı nasıl hazırladıgunı bilirsin. Örneğin bu sabab bile düşunüyordum. Bes cilt olaıak düşündüpiim bir romanım var. 19 yaşında Abidin Dino'yu tanıdım. O yıllarda krndl kcndtme bep bir soru sorardım, «Niye bu koskoca rengin dün>a üstiinde bütün romnaların kahramanlan, ana tipleri lnsan?» Elbette insan bütün bu yeryüzünün odağı. Ama başka şeyler de var yeryüzünde. Insanın ba$ü nldnfu, insanla içlçe olan baska seyler de var. ömeğin doğa var. însanı nasıl do ğanın bir parçası olmaktan kurtarabillrlz? Însanı soyutlsyıp bütün doğs illskilerinden »yırmak mümkün değlL Her şeye açık bir yazar var karsımda. Heyecanı, coşkusu, iri gövdesi, büyük yüregi ile. Arkadaşları için koşan, halkı için çırpınan, yokolan bir insan karşısındaymış gibi kahrolan bir yazar. Soruyorum; Kışilik olarak bencil misin? Bencilim ama her insan bencildir. Hanl içtcn konuşmak için söylüyortım bunu. Ama bencillıjimin içinde çevre daha çok ağır basıyor. Ağaç, su, bulut, çiçrk, renk. örneğin son zarnanlarda bir huyum oldu. Yesil çimenin karşısınd» durup sastlerce ona bakmak. Sonrs birden (arkına vardım. DeliUğe ml gidiyornz nedir? Bir denizin karşısında oturup gunlerce seyretmek istiyorum. Seyrederken müthls bir tad alırorum. Benlm demek istediğim o değildi. Demin basladıgun yere döneyim. 19 yaşındayken. plrlnç Urlalannın su bckçisiydim. tnsan niye bir romanın ana kahranıan oLiun da bir doğa parçası obnasın? O gün bugfindiir, yani 34 senedir falan, kafamda Savrun suyunun trajedisini yazmak isteği var. Benim çok sevdiğim bir su. KıyıUnnda büyüdfim. Uk yüzmeği o suda öğrendim, Uk »lab»lığı o suda tuttum. Ilk çiçeğl orda kokladun. Büyük bir şiiri vardı Savrunun. Sonra müthiş ayduüık bir suydu. Toros'tan {elen ve çakü Uş* larını Izieyerek giden dünyanm en »ydınlık suyuydu. Bu suyun da lnsanlar Rlbl büyük bir trajedisi vardı. Çünkü bu sudan yüzlerce dönümlük bir pirinç tarlası sulanıyordu. Bataklık yapıyorlardı sulanan tarlayı. Bu bataklıktan dolayı lnsanlar ölüyordu ve o suyun da ana k»nalı ölüyordu. Içindekl balıklar, kaplumbağalar ölüyordu. Savrun yöresinde o trajediyi yasayarak yürüyorduk. Daha yacmadım 1} yaşından ber) dnşünriütiım bu romanı. Bes cilt olacak. Sabah erken gelebüseydim birlikte yürüyüşe çıkacaKtık Yaşar Kemal'le. Menekşe kıyılarının balıkçıları. Florya sırtlannm kuş avcısı çocuklan, bu ünlü yazarı sık sık yürürken görürler. Saatlerce yürüdügü oluyor bazan Yaşar Kemal'ın. Başka meraklan var mı diye soruyorum. «Hayır. diyor gülerek. «Yürümek de bır merak olmasa gerek. Öyle özel meraklanm olacak kadar lüks degiUm...» Thilda gülere* atılıyor oradan. «Son aylarda bir merakı var. Tekne. Marmarisli dostlan ona bir küçük tekne armagan ettiler. Aylardır onunla uğraşıyor vakit buldukça...ı Hemen ayaklandı Yaşal Kemal <kalk> dedi, «teknenin yanına iniyorua.» Menekşe'ye Pehlivan ustanın yanına yollandık. Yolda ilk sorumu yanıtlıyor: Yazmaya nasü basüyorum? Başlangiç benim için çok zor oluyor. Örneğin şu anda hikâyeye başuyorum. «Kırmızı Sakallı Topal Karuıca.> Karıncalar hakkında bir çocuk romam. Gün lerdir Meneksc'yle Yeşilyurt arasında yürü babam yürü. Düşuntrek. Sadece başlangıç zor oluyor. Başladıktan sonra da parça parça yauyorum. Bir bölüm yazıyorum, öbür bölümü yürüyerek düşünüyorum. Tani ana çizgiyi yülarca, yülarca düşünüyorıım. O yöre insanlannı en ince ayrıntısına kadar inceliyorum. Örneğin bir karınca yuvasj görüyorum. Şündiye kadar gördüğüm hiç bir kannca yuvasma benzemiyor. Karıncalar başta türlü girip çünyor. Davranışlan başka türlü. Geçen yıl bir kannca yolu gürdüm. Hiç o kadar uznn kannca yolu görnıe* miştim. Kavak ağacmdan ormana kadar uzanı* yordu. Nedir bu diye düşündüm. Ortnanda çam kozalaklanndan tohumlar dökülfiyor. BelkJ o tohumlar, kanncalann yolunu öylesine uzatıyordu. Dünyada her gün yepyeni birşey oluşmuyor belki. Ama insan her gün yeni bir şey görüyor, bulabiliyor Yürüyerek göl kıyısına geldik. Menekşe'de onu tanımayan yok. Zaten hiç bir yerde hemen hemen, Yaşar Kemal tanınmadan dolaşamıyor. Bir kaç gün öncesini düşünüyorum. Aceleyle İsviçre'ye yolladığımız Ece Ayhan'ı ugurlamak için havaalanındaydık. Formalitedeki bazı eksikliklsr yüzünden önde Yaşar Kemal, arkada Prol. Cerat Çapan, Doç. önay Sözer, Arıf Çağlar, Doğan Türker, ben. alanda koşturup duruyorduk. Uçağın kalkma saati gelmişti. Vali Şentürk son anda hızır gibi yetişip gerekli emri vermeseydi hasta ozan'm yaşamı tehllkeye gireceKti. O telâş içinde salondaki yabancı Uıristlsrden iki kadın çığlıklar atarak Yaşar Kemal'e koştular. Ellenndeki uçak biletlerini imzalatmak istiyorlardı. Güçlükle kurtuldu Yaşar Kemal onlardan. Az ötede bir mahpusane arkadaşl, bir köşede duran soför... Herkes tanıdıktı. Göl kıyısında en iyi dostu balıkçı Pehlivan'm evine geldik. Pehlivan, Yaşar'la bir fotoğrauru çektirdi. Pehlıvan gökyüzüne sert bir şekilde bakıyordu. Yaşar'm da öyle bakmasını istedi. Motoru bir türlu takılamayan küçük Marmaris teknesini aldık. Çekmece'ye doğru yollandık yedekte. Herşeyle ilgüeniyordu Yaşar Kemal. Anlattığın her olayın belirli bır yeri var günlük yaşammda EVIN Kİ D06ANIN ÇOK SEVDİĞİ MENEKJE SEMTiNifl, KADiRli'Sİ, AKAVARU'SI şikligi Tersi ilişkın anlamında bir söz 4 Baş tarafına sessiz bir harf geürüdiğinde silâhların namlulanndaki çiziklere verilen isim belirir Bir isim 5 Elle kolun birlestigi yer Ağacın bölümlerinden 6 LÜtuf 7 TEL EVîZYON 18.25 18.55 19.20 19.30 19.55 20.00 20.35 NTLLER BtR OLSUN YIGOSLAVYADA TÜRKÇE YAYINLAR TATLI CADI «Kurbağa Adam» AYLtN URGAL SÖYLÜYOR PETER POTAMTJS (Çizgi Filml HAFTA SOMJNVN KAPAMŞ1 HABERLER VE HAVA DURUMU TÜRK SANAT MÜZtGt Istanbul Televizyonunca hazırlanan programda, Türk Sanat Muziği solısti Recep Birgit izlenecek. 21.00 Tt'RKOLOJt KONGRESt 21.35 GRAMOFON Müzık ve Eglence Yayınlan Şubesince hazırlanan programa katılan sanatçılar şunlar: Nusret Ersöz, Yeşım, Nurten Innap ve Nukhet Duru. Programı Ayhan Ahıska sunuyor. 22.30 TV'DE SİNEMA Yönetmenlığıni Renö Clair' in yaptığı ve başrollerini Gina Lollobrigida ile Gerard Phılippe'in paylaştıklan «Gecenin Güzellen» adlı film yayınlanacak. 24.00 G t N E BAKI5 00.15 KAPANIŞ 15.00 HAFTA SONTJ AÇItlŞ 15.02 BtR ÇOCUK ÖYKlSÜ «Küçük Tarsan» 15.30 MÜZİK Hind Sazı 15.40 DtLLİGAN (Çizgi Film) «Issız Ada» 16.00 MtREtLLE MATHÎEU SÖYLÜYOR 16.00 ÂSIK ALt ÎZZET 1630 DANS YARIŞMASI 17.00 HABERLER 17.01 TANER ŞENER SÖYLÜYOR 17.17 TURK STANDARTLAR ENSTtTÜSt) 17.35 AYHAN IŞIK SÖYLÜYOR 18.05 RÜŞTÜ ASYALI VK GO PARiS'i, İSVEÇ'İ IIE DÜNYAHIN BİR DEVAMt SANKİ. AYDINUK, SANAT DÜNYASI • Ressam A. Arad 40. resirn serglsinl açıyor. Büyülc Tarabya Oteli'nde 23 Ekim 1976'da açılacak olan sergıde Arad'm 25 tablosu yer ahyor. 23 E^im 7 Kasım arasmda gezilebilecek sergi. Açılış kokteyli ise ilk gün saat 1719 arasında. öfrendıSimıze göre figüratif bir anlayışın egemen oldugu restmlennde sanatçı küçük insanlan konu alıyor. Resımlerin havasıyla Arad'ın çok sevdiği Saıt Faik'in öyküleri arasındaki benzerlık hemen göze çarpıyor. Arad, resimlerlnın konusu için cSokaktan topladıklarun» demekte. • Ece Ayhan geçtigimiz haftalarda tsvlçre'de dördüncü ameliyatı da geçirdi. Bu ameliyatla ozarun sol el ve ayaktaki felç dtmununun önlendiğl bildiriliyor. Ayhan bir süre daha gözetim altında kalacak. Aynca ozanm bütün kitaplarının bir arada basımı gerçekleatiriüyor. Kitabın adı, «Yort Savul» olacak. • Bükreş Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyaü DölUmünde görevli Valeryu Veliman Türkoloji Kongresi nedeniyle tstanbul'a geldl. Vellman'm Bülent Ecevifin cŞiirler. kitabından yaptığı seçme çevıriler Tribuna dergislnde yayımlandı. Veliman aynca Samim Kocagöz'ün «Izmir'in lçinde»sıni de Romenceye çevirmiş. Yakında kitap olarak yayımlanacak. • Sanatçılar Birligi Demeginin ertelenen «Sanat Şenliği» gecesi 17 Ekirtt 1976 pazar gecesi Kadıköy Sehir Tiyatro8U Salonu'nda yapılacak. Şiir, müzik, ve çcşitli gösterilerin yer aldığı gece DGMlere direnis nedeniyle yapüamamıştı. • Kadıköy'dekl sanat galerilerine bir yenisi eklendl: €OYA». îçmimar Oya Kılıç"ın sanibi oldugu galeride ilk sergi sanatçmın kendisinin. Oya Kıhç eski tstanbul görüntüleri konusundakl çalışmalarmı sergiliyor. • Mahmut Makal'm köy notlan ve gözlemlerinden oluşan kitaplan, son aylarda ardı ardına ttalya, Yunanistan, tngiltere ve Almanya'da basıldı. • tstanbul Devlet Orkestra ve Korosu, Çek yönetmen Petr Jonas'm yönetiminde 15 Ekim, 22 Ekim ve 2 Kasım'di Şan Sineması'nda Haydn'ın Mevsimler'ini seslendirecek. Tek şarkılan soprano Meral Alper, tenor Kevork Boyacı ve bas Mustafa îktu söyleyecekler. Konserlerln başlama saati hep 19. • 14801e 1490 yülan arasında BrUgge'de doğdugu sanüan, 1572'de Venedik'te ölen Flaman asıllı bestecl ve yönetmen Adrian Willaert'in anısına kurulmuş bulunan Willaert Topluluğu 18 Ekim Pazartesi günil saat 19'da Şan Sineması'nda Orta Çag ve Uyanış Çağı ezgileri sunacak. • Genç ressamlardan Süleyman Saim Tekcan, oymabaskı, baskı, serigraf yapıtlarını 18 Ekim 1976 Pazartesi günü Şişli Yürnazlar Pasajı'ndaki Görsel Sanatlar Merkeö'nde sergileyecek. Sergi 2 Kasım'a dek açık Kalacak. • Bizde de Atlan Da Vururlar ve Klute adlı fjlmleri gösterilmiş bulunan Alan J. Pakula'mn son fümi Başkan Nılon'ın isbaşından uzaklaştınLraasma yol açan Watergate rezaletini ortaya çıkaran iki yiğit gazetecinin serüvenini anlatıyor: Başkanın Adamlan. Filmde iki büyük oyuncunun, Dustin Hoffman'la Robert Redford"un harika oyunlannı izleyebileceğiz, eğer fihn getirilirse. • Sartre'ın ünlü oyunu Kirli EUer yazılışından otuz yıl sonra, bugünlerde yeniden sahneye kondu. Adı sanı duyulmamış bir yönetmenin, Patrick Drehan'm sahneye koyduğu oyunda Amelie Prevostla YvesMarie Maunn oynuyorlar. • Büyük dılbihmci ve Çın uzmanı Etiemble'm Çin, Mao, Konfüçyüs, Çan Kay Şek, Lin Piao ve benzerlen hakkındaki izlenimlerini, düşüncelertni yansıtan önemli güncesirü Gallünard yayınladı: Quaranta ans de mon Maoisme (Mao'culufumun Kırfc Yılı.) • Romanlan kadar filmleriyle de haklı bir ün kazanmış bulunan Marguirite Duras'nın bir cinayeti anlatan romam L'Amante anglaise (tngiliz Nanesi) oyunlaştırılıp Orsay Tiyatrosu'nda sahneye kondu. Büyük oyuncu Madeleıne Renaud'nun yanında Michel Lonsdalele Claude Dauphin rol almışlsr oyunda, • Bizde ancak Sinematek seyircılerınin Blanche adlı yapıtmı görilp hayran kaldlkları Polonya asıllı Fransız yonetmeni Walerian Borowczyk"ın son filmı de başka bır ünlü Fransız romancısımn yapıtından esinlenmış: Andre Pıeyre de Mandiargues'ın La Marge'ından. Emmanuelle'm unutuımaz yıldızı Sylvia Kristel'le birlikte Joe Dallessandıo oynuyor filmde. • Le Seuil yayınevi, 1912'de resımleri aktöreye aykın, yozlaşüncı, kışkırtıcı bulundugu için karakalem çizımlerinden biri yargıç karanyla halk önünde yaktınlan Avusturyalı ressam Egon Schıele'nin yaşammı ve yapıtlannı jnceleyen bır kıtap bastı. îçmde 121 restm bulunan yapıtı Alessandra Cominl hazırlarmş. • Zurıhli ozan Yvan GolJ'un eşi. Andre Breton. RaJner Mana Hılke. James JOVCÎ, Jacques Audiberti gıbı büyük yazarların çok yakın arkadaşı Claıre Gol) ilginç anılannı La Poursuite du vent (Yelin Ardında) adı altında yayınladı. Kitabı OUvier Orban bastı. KİTAP... KİTAP... ROMAN Atillâ ÖZKIRIMLI StSLER RIHTTVn, PÎERRE MAC ORL.4N, ÇEV. AFŞAR T b a ' Ç t N , KAVRAM YAYINLARI, 128 S., 15 LİRA. Pierre Mac Orlan'ın asıl adı Pıerre Dumarchaıs. Yaşamı yoksulluk içinde geçmış, Bırınci Dünya Savaşı'na katılmış. gazetelerde çalışmış, «Özellikle denizcıleri ve liman kentlerıni anlatan romanlarıyla» tanındığı belirtiüyor. Asıl «Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra yaz dığı serüven romarüanyla» unlenmiş. «Sisler Rıhtımı» bunlardan defil, ama yazann en tanınmış romanı. Bunda, «Sisler Rıhtımı»nın filme almmış, baş rolleri Jean Gabın, Michele Morgan gibi sanatçıların paylaşmış olmasının payı büyük. «Sisler Rıhtımı»nda Orlan 19101919 yıllarımn Avrupasının bir görünümünü sunuyor. Aylak Jean Rabe, ressam Michel Kraus, bir somürge askeri, orospu N'elly, kasap Isabel bu dönermn bütün olumsuz sonuçlarmı yaşıyorlar. Başka bır deyışle Orlan'ın kişilerinin öznel yaşamlan toplum yapısındaki aksakhkları, insanın özüne aykırı bır toplumsal gelişimi yansıtıyor. Büyük toplumsal çalkantılan, savaşın yol açtığı yıkımı anlatmıyor Orlan. Ortamı belirlemek için adını anıyor yalnızca bunlann, kişilerinin öyküsünü sergilemesi yetiyor toplumsal olanı belirlemek için. Alman asıllı genç ressamın kendini öldürmesı, bir bakıma. sanatının amacından uzaklaşarak metalaşmasıyla ilgili; kasabın Norberfi öldürüş gerekçesi Raskoinikov'un gerekçesinden farklı değü; sömürge askerinin yine somürge askeri olmaktan başka kurtuluş yolu olmaması da toplumsal düzenin sonucu, tıpkı Nelly'nin yükselişi gibi. Jean Rabe'nin trajik sonu ise, genel anlamda ınsanın yok edilişinin simgesi oluyor. R ADYO t".. 05.00 05.05 07.00 07.02 07.07 07.30 07.40 10.00 10.01 10.21 10.40 11.00 11.01 11.02 * Açılış ve program Günaydın Kısa haberler Köye haberler Bölgesel yayın Haberler Bölgesel yayın Kısa haberler Arkası yarın Yeni besteler Ünlü sesler Kısa haberler Reklâmlar Cumartesi TRTI 12.55 13.00 13.15 13.30 15.00 15 01 15.30 16.00 16.05 16.20 16.40 17.00 17.02 17.50 18.00 Re&lâmlar ve radyo TV program haberlerı Haberler A. AkkıUç'tan türküler Bölgesel yayın Kısa haberler Türküler ve oyun havalan Beraber ve solo şarkılar Bölge haberleri TRT çok sesli korosu Tangolar Ş. Gültekin'den türküler Kısa haberler Dilek Kutusu Hafif müzik Bölgesel yayın 19.00 l».3O 20.15 20.45 20.55 21.00 21.02 21.17 21^0 20.00 22.02 22.30 23.00 23.10 00.55 01.00 Haberler Bölgesel yayın' ••'• Çocuk'.arımız ve biz Saz eserlen Çocuklar içm Kısa haberler Şampiyonlar geçiyor S. Süer'den şarkılar Dinleyicı istekleri Haberler Şarkılar geçidi Klâsik BaU müziği Haberler Hafta sonu Kısa haberler 05.00 gece yansı •> ' • 08.00 09.00 09.30 10.00 Gün îki solistten şarkılar Dünya mizahından Türkçe sözlü hafıf batı müziği 10.15 însan için insan 10.45 Bir solistten türkület 11.00 Gonül telimizi titretenler 11.30 Sağlıgımız 12.00 Bir solistten türküler 12.15 Bir solistten şarkılar TRT II başlıyor 12.30 13.00 13.15 13.30 14.00 14.30 15.00 15.30 16.00 16.30 17.00 17.30 18.15 Hava deyip geçmeyin Haberler Çeşitli muzik Halk ozanları geçiyor îki solistten şarkılar Uzay çağı Çağdaş Türk sanat müziği Türküler ve oyun havalan Küçük koro Hafif müzik dünyasmdan Solistlerdene ~ v meler Çağlar boyu müzik Yörelt :.aiz türkülerımiz 13.45 19.00 19 45 20.15 20.30 21.00 21.30 22.00 22.30 23.15 23.30 23.35 23.55 Bir solistten şarkılar Haberler Beraber şarkılar Bır solistten türküler Haftamn ülkesi Caz konseri Şu bizim meslekler Dünya halkmın sesinden Pop müz'.ği Bir romanımız var Haberler Küçük konser Program ve kapanış SiNEMALAR BEYOeiU AS (47 63 15): Karanlıkta Tecavüz C. Deneuve RJ1. ATLAS (44 08 35): King Kong Godzilla'ya Karşı R.t DÜNYA (49 01 6«): Baykuşların Günü C. Cardinale F. Kero R.t EMEK (44 84 39): Aşfc Böcegı R. Mark R.î FtTAŞ (49 01 66): Üç Belahlar G. Eastman R.t tNCt (40 45 95): Evlathk S. Gökhan D. Erkanat R. KENT (47 77 62): Baykuşlann Günü C. Cardinale F. Nero R.Î KONAK (48 28 06): Kırmızı Kabaret M. Ferrer R.İ MISTIK (4« 15 14): 1 Dışl Bond, 2 Zabata R.T ÖZLEM (66 60 83): 1 Delı Gıbi Sevdim S. Güney 2 Mikrop C. Karahan R. SES (45 24 16): Et Kokusu SÎTE (47 69 47): Üç BelalllarG. Eastman R.î StNEPOP (44 24 22): Islak Vü cutlar R.T. YENÎ MELEK (44 42 89): ölüm Gece Yansı Okşar R.î. HJMURCAK («1 01 91): 1 Deli Glbi Sevdim S. Güney, 2 Irmak S. Gökhan R. TİYATROIAR ANYA »L4NYA KUMPANYA (44 25 26) «tdl Amln Avantadan Laranta» Pazartesi hariç her gün 21.30. Çarşamba, cumartesi, pazar 18.30. ÇEVRE TtYATROSU (A. Erbulak • M. Serezli 23 01 78) «Nalınlar» Pazartesı hariç her gün 21.15. Pazar 18.15 21.15, persembe (Halk) TEVFİK GELENBE TtYATROSl) (Kadıköy İl) «Genç Bakkallar» Salı hanç her gün 21.30. Çarşamba 15.30, cumartesi, pazar 18 00 (matıne) HARBtYE ŞEHIR TİYATROSU (40 77 20) «Kalkınma Plaru» Cumartesi 15.30 21.00 KADIKÖY ŞEHtR T1YATROSL" (36 31 21) • «Yitık Köpek» 15.30 21.00 ÜSKÜDAR ŞEHÎR TtYATROSU (33 03 97) «Ferhat ile Şırin» Cumartesi 13.00 21.00 FATtH ŞEHtR TtYATROSU (26 53 80) 15.00 21.00 «Kcndıni Yazar Şarkı». 18.00 • «Goste rı» DENEME Doğan HIZLAN 1SÜRİN tLKELERt, SALAH BÎBSEL. KOZA YAYINLARI, 126 SATFA, 15 LİRA.J Şiir ve Cinayet adlı denemeleriyle ou yüaı Türk Dil Kurumu Deneme Armağanmı kazanan Salâh Birsel, Şıirin îlkelerî adlı denemelerinin de eklerle yeni baskısım yaptı. Gırişte Birsel'ın belirttığine göre, ilkelerde, «şur sözcüğüyle bütün soz sanatları kavranılmajt istenıyor.» Bırsel, reçeteler sunarak şıirin nasıl yazılacağım tanıtlamağa çalışmıyor. Onerıler getirıyor, özellikle şiır üstüne okurla bır sovieşıye gıriyor. Söylediklenni tartışma hakkını size veriyor. Ilkelerm çoğu şaşırtıcı. bildıklerinızi sarsıyor. Eleştiri kuramlanndan bir bölum açıklayıcı nıtelıkte: «Yığınlar, yenı sanata bır eglence gözüyle bakanlar sanatı çokluk cılız yaratmalardan izlediklerı için önlenndeki orneklerin berisinde kalmış olan yenıliğe vsr makta bir hayli zorluk çekerler.» Şur ve duzyazı ayınmma değinen Bırsel, büyük şiirm. zekâ şiirinin gerçekleşme ilkelermi sergiliyor. Nice şair ve denemecüerden örneklene söylediklenni besliyor. Şıırde gerçeğın yerı ne?. «Dogrusu bir ozanı ünaen üne surükleyecek şey gerçek yolunu görebilmektir.» Şıır ustüne düşünürken sağlam şııre örnek aradınızsa Birsel Rüştü Onur'un Memnunıyef mı örnek verıyor. tlk dört dizesi şöyle: «Benden zsrar gelmez / Kovanmdakı arıya / Yuvasındaki kuşa; / Ben kendi halımde yaşarım.» Denemecinin saptamak istediklerinden birı de bu ilkelerle şıirin nasıl yazılabileceğini, goster^ıek değil. şsirın zorluğunu ortaya Scoymaktır Şiırm îlkeleri'nin ikinci bölümü de notlardan oluşayor. Şnrı sevıyorsanız, şıınn yeni gelışımlenne açıK kalmak ıstiyorsan:z, bu denemeler size yardımcı olacak. Bellı kalıpların rahathğını getırmeyecek size, ama belh l.alıplar dışında kış:sel bir duşünceye varmanın olanağını bulacak. Deneme türünde, dil beğenisinin de seckin hir «rru>SL AKUUT BCLVAR (21 35 18): Dell Gibl Sevdim M. Ar S. Güney R HAKAN (Î3 42 33): Deli Gibi Sevdim • M. Ar • S. Güney R. tPEK (22 25 13): King Kong Godzillaya Karşı R.T. MURAT (24 05 56): 1 Dell Gibi Sevdim S. Güney 2 Yann Son Gündür Y. Güney R. RENK (21 15 25): Evlatllk S. Gökhan D. Erkanat R. SUR (23 67 12): 1 King Kong Godzillaya Karşı 2 Erkeklerden Korkanlar R.T ŞAFAK (22 25 13): Ölüm Gece Vansı Okşar RT. YILD1Z (21 11 37): Kin Kong Godzillaya Karşı R.T KADIKOY OCAK (36 37 71): Evlathk S. Gokhan D. Erkanat R. REKS (36 01 12): Deli Gıbi Sevdim M. Ar • S. Güney R SÜREYYA (36 06 83): Hizmetçı Dedıgin R.t. ECZANELER BAKIRKÖY: Huzur Ufuk (Yeşilköy), Yeni <aKnarya), Gül (Cennet Mah.), Umut (Sefaköy), Fikret fEsenler). Osmaniye Kuleelı ıKuleliçiftliğı), Selâmet (Güngörenl BEŞÎKTAŞ: Şiia Nursan (Gayrettepe), Dereboyu (Ortakoy), Bebek Yasemin (Akatlar;, BEYKOZ: Paşabahçe BEYOGLU: Çiğdem (tstiklâl Cad.), Şıfa (Abdülhak H«mıt Cad.). Arzu (Taksim) EMİNÖNt: Beşır Kemal (Su feeci), Anadol ıÇarşıkapı), Divfaiı (Lâleli) EYUP: Eyüpcultan Baglar '*. * • Vk (Bayrampaşa), Tuna (Muratpaşa), Yeni (Rami), Levent (Silâhtar) FATİH: Omür (Fevzipaşa Cad.), Karagümrük 'Fevzipaşa Cad.), Kurtuluş (Çapa), Nesrın 'Fındıkzade), Kocarr.'istafapaşa • Doğan (Balat) G. O. PAŞA: Ege (Dortyol), Saglık (Kuçükkoy) KADIKÖY: Seda (Modal. Hülya (Altıyol), Pazar (Muvakkithaneı, Kaptan Arif (Suadiye), Emel (Feneryolu). Arşarcr lB~unc:), Soylu (Fikirtepe) K.'KAKÖY: Kuledibi KARTAL: Yeni Eczane (Pendik), Gozüpek ıKüçükyalı) KASIMPAŞA: Doğu Karadenız (Kulaksız), Sedef (Bahriye Cart.) SARIYER: Oktay Boyacıköy ŞIŞLt: Murat ıBomantı), A'.tan (Kurtuluş), Atakan (Halâs gârgazi), Inci (Mecıdıyeköyı, Ha yat ıÇağlayan). Mehmetçik (Çehktepe), Sanayi 'Sanayi Mah.l, Orta Bayır Merkez (Gültepej, Semt (Gültepeı ÜSKIDAR: Işılay ıTopt?.'>. Nusret Mms (Fıstıkağacı), Duvardıbi ıSehmiye), Deniz 'Kuzguncuk), Halk (Umraniye> ZEYTINBl'Rr.l: Yeni Yeşiı Tulunjca 64. Sok.) Şöyle oluyor. Birşeyl yasaraadan gerçeği yazmak mümkün değil. Yasadm mı unutman olanaksız oluyor. Yasamadan birşey yapmak münv kün değil. Meselâ balıkçılarla röportaj yapıyortım. Divarhakır ovasında toprağından atümış köylüvle röportaj vapıvonjm, hiç not almad!»n. Çünkıi ben Çukıırova"da topraçından atılmıs kÖTİiilerle yaşamıştıra. Kaçakçılar çocukluğumdan bildığim bir konuydu vasanııştını. Onlarla birlikle >eniden iiç ay vaşajnnca bütün sonınlaTi yaşamış oluyonım ki. not almanın gereği kaltnıyor. Bunıın dışmda ben >azı çalısması vapmak IslPmem. örneğin SovyeOer Birliçi'ne gittim. İki riefa. tkiser av kaldım. Bulearistan'da bir ay kaldım. taa tek «atır vazmadim. Yasamına eiremedim, ne Ingiltprc'nin r.e SovTetler Birliği'nin. ^ asamına î*ırrnT*rtiffirn * ? i df* ^a7rn*»n'> T'can M^ bir martmın. ça|lavan bir deniztn. renk değiştiren derizin. hışuüayan aîaç japraklarımn, cscn Telln, gördÜRün yıldı/ların, kelebeğin, kusun, karıncanın, bütün bu anlık düşüncenl besleyen Jt ...•.