Catalog

CtTMHURÎYET 20 Eylul 1975 EEŞ Dünü okumadan bugünün şiiri yaratılamaz Şiirlnîz Garip akimının e«remen oldugu dönemde, bu akımın etklıinde kataudan, Mslsel btr dnnvayı yangıUrak oiustu. SIz sanat adamı, cskı hir edcbı\at oğretmeni olarak, Garip akunını nan] deterlendiriyoraaııuc? Garip akımı. 1940larda kısa blr mola gibiydi. Sanki bir halk »hvesıne gırıldı, merhabalaşıldı, biraz oturuldu, yorgunluk çıkaIdı. yarenhk edıldi Sonra elveda1 Herkes kendı yoluna gi'tı ahatlıktı bu Yükleri bır kenara bırakıp biraz soluk alm&ktı. Hoş • gönlümuzce bır tatıl günü adeta Cocuklar kuytu kenar bır yer5 zıpzıp ovnadılar, çember çevirdıler, uçurtma uçurdular Bır »lıgençlık yaşandı. Garip doneminde avareligın, çocuk sorumsuzıgunun guzellığı yaşandı, ve bol keseden bunun reklâmı yapıldı. ahat bır şurdı Ağırlığı olmayan bır şıır Arada hafıf sıtemler, nelemeler ve her şeyden önce hayatı pek de cıddıye almayışlarla r defışıkl'k sağladı Bır karnaval şenlığı Kısa surdü tkıncı Dün» Savaşının serpıntıleri vaşama sevıneıni bulandırdı, bir utanç »şladı peşınden, ve gençler ciddılestıler. tktnd Ten! harekett, nasü »çıklanabilir? Garip akımıvU karfnlastırüarak met'ı ornek almış, onu usta bılmıştı Nâzım bıçımcıdır, bıldırisinln etkı gucünü dıldı, ölçüydti, uyaktı bj ogelero verdığı onemle çoğaltır 1960'lardan sonrakı eylemcı şıır, Nazım teknığım (tekruk demıveyım de, Nâam'm sıır gel^neğımızden vararlanms. dıkkatıni) bır yana bıraktı Dunya marksıst şıın, alabıldığıne bol, çevrtlir oldu turkçeye. Çok genç eylemcıler, bu damcıng karşısında saşkma donduier Çevınlerin sağlamlıgı ve guzellığı de su gotunir olunca, sovleyışın hakkını tam veremedıler, Ahmet Anf, Hasan HUseyın, Kemal Burkay şıırıne henuz ulaşamadılar. Şilrlmlz geleneksel kaynaklardan vr Batilı karnaklardan nssıl vararlanabilir? Kendi şiinnizden gelen gözlemlerle bu konuvu ıçıklar mısınız? Ben de gelenekten aör edecektım Geleneksel kaynaklardan vararlanmak bır ozumlemedır Ister saz \eva tekke halk şıınmızden, ısterse dıvan şıınmızden. bugunun çıınne destek olacak, kuv ' vet olacak ögeleri gorebılme, kullanabılme vetenegıdır Ne halk şiın, ne dıvan şıın, bugun olduğu gıbı tekrarlanamaz elbet Ama ytizde yırmi, yuzde otuz yararlanmak gencılık mı olur' Bır Batt şaıri benı nereye kadar ılgılendırır, jurdumun bır ?aın bajka ülkelerde ne derece benımsenır? Hep auşunmusumdür Ilk gençlık şıırlerımız ortak vapımlardır Çok kere kerdımızı o gunun baskın gorüşlerme, geçerlıkte sıınne kaptırmalardır Bır süre ıçımızde neler olduğunu, ilerde ne olab'leceğımızı bılmeden duşlerde sayıklanz sankı Yırnrsınde mi erken. otuzunda belkı1 Bızı kesın seçıme gotüren. ya ılk surlenmızde bıle kend'nı bıraz bırar bellı eden mızâcımi7dır va da sonradan benımsedıgımız \e sı\asal ağırlıgı olan bır dunva goruşıl Ar*ık hep o volda yazarız Ama o vakte kadar kendı şıır tanhımızle de ugraşmıssak razdıgımızm ıvısını, vazılmışlardan başkasını yazarız Bakın bugun jaşlan kırk beşın us'unde şaırlerımızın ı!k şıırlerıne ve sonradan vazdıklanna' Az ÇOK kuçulmeden bir sıkmtı duymadan kım ha'ırlamak ıster çok oncelerı"» Yalnız, burada ıs degısıyor Sonralan için de, önce >iırdumuzun ve turkçemizın geçmişınden re şımdısınden gelır bızım ozsuvumuz ^rada eskılenn dızelennı tam va da •yarım kendı şıınme aktardığım olmuştur Bovle almtııann altlarını çızmem bıle Bılınmesı hatırlanması gerekır Bu bır kultur ışıdır Dunü okumadan, sevmeden bugünün îiınni yaratmaya kalkmak, hayaldır, ham bır hayal. Oğrenım egıtım burada tamamlarur, ve Batı, görgumüzün artmasma ancak dolajlı bır katkıdır. OkuIUnmızdald edeblrat ögretimi fiir beğenlsi kmzandı» mara yeierli mıdlr? Yanaşık düzen trampetçılıği değil H $ıir egıtimi' ögrenci, şiir beğenismı, evınde meraklı kımı kımsesı varsa onrian edınır, geli*' tırır Ya da ozel merakj vardır da, ofretmen ancak o zaman, şur de seven bır oğretmense, ogrencive yardımcı olur ders dısı ılgılenır onunla Ve çocuğu kendı befenısi doğrultusunda yürütmek ıstese bıle çocuk bır gun ortam (yayuüar, dergiler vb.) buldugunda, kendı begenısını kendı var eder. Sanat Edebiyat Sürekli özeleştiri içinde olmalı tldnct Tml'nln artbndan re lSCO'ttn »onTaM fllr h»r«ketl fçtede Uk »tlrleriniıl nasü verdigtaizi anlatır nu«irıis? t'k şiir Idtabını 1965te yayımlandı. Fakat gazetelerde, dergiler<!• siıi lertmı > yayımıanmaya baslaması çok daha bncedır Lıse yıllannda doldurdugum bırçok defterden sonra benı ılk olarak ney*caruandıran kendım kendı gbzumde de cidd: olarak sair »aydıran ılk şıınm, «Melânkolı» 1960'tan 6nce «Yenı Çankın» adlı ga evted<» vayınUand Bı. gazetede, Abdullah Nefesie bırlikte düzenlecıgımız sanaı saylasında daha once de surlerım yayuılanmışt:. F^kat «MelânkoU.nın bunlar arasında ayn bır yen vardır Bu şııri b j f J " <ıe sevı\o ve değerlı trulujonım Daha sonra. 1961 Varlık Yıllıfıcda Gerçek>îi3 Yaşam» adlı bır şıınm vayımlandı Bunu Varhk Yelken va Dost dergılerınde vavımlanan şıırler ızledi Şıırd» ılk i'sum Orhıa Velıdır Daha once Faruk Nafiz. Necıp Fazıl gıbi «feirlerm de sevdıjhm şlırlen olmuştu Fakat en çok sevdığım v« bugün de sevmeye devam ettığım şaır Orhan Velı'dır Şiırlenne hıç bır raman dofrudan doğruya oykunmemekle bırükte, ılk »iırlenmın Orhan Vc'ı etkısı taşıması dofjaldır Daha «sonre Atlil& llhan'ın şıırlerinl uzun bir zaman severek oHıdum. Çogunu rzberledım Ozellıkle «Kaptan» ve Sisler Bulvarı. :ok «vdığım çiırlerdı Fakat Attılâ tlhan'ın şiırierine de hiç blr ramıın dofrudan dogruya övkünmedim Cahıt Külebı ve «Çocuk ve Allan»ıvla Dağlarca da o donemlerin çok se^dıgım şaırlenvdl. Ikmci Yeni sairlen ?eç Unıdım 1965lere dogru Turgut Uvar'ın «Ttl* i n l « IsHk.ını, Cemal Süreya'mn «üvercinka.sını tlhan Berk^n «Galıle Denin»nı Edıp Cansever'ın «Yerçekımh Karanfü»ini sevo rek ve bırçok kes okudum Fakat bana ovle gelıvor M bu «aırleri tanıdıfımda sıır zevkımın. kendıme bzırO bir siirin temelleri olusmuşfj NıteKim 19T.2 1963 vıllarında vazdıgım «Kor Blr» «Yentden Hurtınle» gıoı şıirlerde 1965te yazdığım «Bir Gun Mutlaka.da bu SSMHerın doSrudan bir etkısi yoktur Bu şiirlerde daha öncelert s«?\dığım şairlenn dogrudan bır etkisi olduğunu da sanmıvorum. Pu fiır anlavışunlB da ılgıli bır şey olmalı Sıırin çok öznel insa. n«n k»ndme. kendı o ; yaşamına ilışkın btr yerden kaynaklandıgıni duşu.iü>orum. tkincJ Yen! MçJm ve öz bakımından hangî temellere d«»aniTordu"' Varsa başanlan nelerdir, etktleri oeler olmnstuı' tkınci Yeni şiiri konusunda düşuncelerimi n*n ve başka »rkartaşlarj HALKIN DOSTLARI dergısinde çokça yazdık Zaten bu derrıyi bu siir anlayışına karsı duşüncelenmjzi (ve dolayısıyla ken dı sır anlayısımızıt savunmak içın çıkBnyorduk. tkıncı Yeni şıirinn bıçımde daha çok Fransız gerçeküsrtlcü akımından. mısracı tm gecı bır şıır anlayi'indan kaj'naklandığını özde de eizemci birev<. çoÇu k « so\ut ve kapalı bır şiır olduğunu düşUnüyorum Tabiî bu skıma baglanan şaırlerın kışısel tarklılıklarrjla îkınci Yenı dı" s ad'andınlan şiır anlavışının sıirimize getırdikleri de şiirimızden jrttlirdükleri de olmuştur Imgecıhgin şıır gündemine getinlışıni bu siirin başansı sayıvorum 'ımge daha öncpki şiırtmizin de vabancı«sı oimadıfı bır şeydır Ahmet Haşim'e kadar uzanan bır olgudur bu Dağlarca'nın Dranas'ın Nazım Hikmet'in Orhan Veli"nın Atti'» llhan'ın sıınnde de gorulen bır şeydir ımge. Fakat imgecl şiir «nlevşı kanımca İkinci Yenı şiır anlayışıvla etkın olmuştur ) tkincı Yenı şıir anlavışının basansızlığı sıinmızin gplı^mesmdeki olumSU7 etkısı ise bu akımm sairlerıvlp atılan bıçımcılık bırevcılık, kapalılık sovıtluk gizemcılık tohumlan ve mısracı. kısır bir şiir aıüayışının yaygınlaştınlmasıdır Şiıriırh son 15 rü İçinde sizce nasü bir «rrllşlm g ö s . terd»?. Son orbe«; rıll'k şiırfmız kanımca toplumcu blr gelişme vfinil go«(*<»Tmiştir Bugım Orhan Veli'nin ne de olsa dar şiir alanmın; haklı olarak Ikmci Yenı nin kavnak şaırlerinden sanlan Attila tlhan'm imgecı toph.mcudan çok bıre\cı şiır anlayışınm: birevd, (pz^mrt kapalı bıçimci tkinci Yeni şurinin asıldıftı kanısmdavım. Ourumuz şaın başti Nazım Hıkmefın buyük mirası olmak ürere, toplumcu şi'nmızm butıin kaynaklarmdan gıdereh l>utun ÎIH" geçmi sımızden vararlannıakta. felsefel derınlıgi olan Mreyın sorunlannı ve tonlnmsal «orunlan bütunluk içındp kavramak ««ancısın! taşıvan bır ıı r \nn«lmıştır Ulkemızin toplumsal gelışmesının dogal sonucu bu l%0 knsaiınm «lirlnde toplıımru anlans nastl belirdl? Bu sıir nasıl celiştirildi'' Nazım Hikmet'in veniden »»vımlanan eserlerinin ku;ağınız uzenndekJ etklieri neler oldu' tktad Teni; rahatsız ediel, tedırgin blr şıir hareketidir Dülnmeyı, edebıyat bılgılennı anlamak içın uzunca bır şur eğıtımın• geçmış olmavı gerektınr de o vüzden n Benzetmeler, duşsellasalsı gbrüntuler, hayaller, semboller, gerçeği saklamalar, bulanrmalar ve çapraşık çagnşımlar toplamıdır \ma guzeldı ve dıtn sıırivle zerrece bır bağlantısı da 5Oktu (O şaırlerın hangısı bı ordu dıvan şıınnı''i Garip akımımn tam karşıtı Dınlendırmez, )rar Dağcılık bır bakıma Sırtta ağır bır torba bir zırveye tırannak Hem tnnanan, hem de seyırcı \e hakem ıçin becerıyı, crubevı daha once hatta baska sporlar vapmış olmavı şart ko r Gerçeküstuculuk ve sımgecılıktır kaynaklan Nasıl Garıp şıınnı m değerlendırebılmek, kaynaklarını, çıkış noktalannı tam sapta ıbılmek ıçtn orneğin Jacqres Prtvertie karşılaştırmalar yapman ı gereklnse tkıncı Yenı Surı ıcın de o yıllarda bılmen turkçe1 çevnlen gerçekustuculen, varoluşçuları aramak \ennde olur jncı Yenı nın 19501960 ıktidar partısı DP baskılanna karşı bır nme sonuctı, kendını karartmış bir sıır oldugu kanısında değilım imı baskılar 1940 1950 doneminde, CHP zamanında. belkı daha da ddetlı •vardı O donemde, Garip akımına paralel, Toplumcu şıır Imadan ılerlıvor, tutuklanıjor sımgecılığı sığınmavı hıç duşunuyordu Ikancı Yenınm bu dıırumda bır baskı ve korku unlnu ması, akla yakın gelmıyor bana Pekı nedir'' Şudur kt, yıpranıyor, kıyor sıir, ve şurın, sanatın yolu boyuna donemeçlerle dolu Bılıyor bınnden, yemsı aranıyor, sonra bakıyorsunuz, yenı bıçımrde bır eskıye donulmüs. ltfiOlardan gunümüı** dogrn relişen erlemd ?Hr h«rekett, tktaci Dnnya Savaşı içlnde varlığını sürduraı toplumcu çiire han«rl vonlerirle bafudır? Bu fkl hireketin basbca ozellıkleri nelerdir? 19401945 yülannın toplumcu şıiri, kendısıne yalnız N&am Hık Günümüz Türk şiiri üstüne bir soruşturma Gunumüz Türk şürinîn geniş bîr panoramasını canlandırmak uzere, ayn Jtuşaklardan ve ayn anlayışlardan gelen dort ozanımıza sorular yoneltmış, bunlardan ikısınin, Hasan îzzettın Dınamo ıle Edıp Cansever'ın karşılıklannı gectığımız hafta yayınlamıştık. Şıırın ayrıntılan ve özel sorunlan ıçın yenı açılımlar getireceğini umduğıımüz bu soruşturmayı obur Ud ozanın karşılıklannı yayınlayarak tamamlıyoruz. Önumuzdeki haftalar gerek şıır ustune, gerek roman, hıkâye, eleştın ustune bu tur soruşturmalan surdureceğiz. Behçet NECATİGİL Yayın Dönemine Neler Hazırlıyorlar? liLGi YAYINEVi ROMAN: «Mülkıyet Kalesi» (Kemal Tahir>; îuzel Bahçe» «Çetın Altan), «Bir Bilım Adamım Romanı. (Oguz AUy); «Vatanda?» (Tahsın uceP «Yaraya Tuz Basmak» (Attılâ llhan^; Curtlar Sofrası» (Attılâ îlharO, ajnca Fakır ajkurt ıle Haldun Taner'ın bırer yeni romanı HIKİYE. «Sırça Koşk» (Sabahattın AU' «Hııveler III. (Haldun Taner\ .Donüşum» (Tahsin ucelı, Füruzan ve Sevgı Soısal'ın jeni hıkâje taplan SttR: «Aşk Sıırlerı», Yolculuk Şurlerı. (Nâm Hıkmetl, Kareler Aklar. (Behçet NecatıgıP, Coçero Vatan Şıın» (Hasan Küseyın', Çıçekn Yemeun» (Ozdemır Asaf» DEMLME. «Sıl Baştan. (^adir Nadi\ «Ayçi•gı> 'Sadun Tanju> «Devirden Devıre Ul> (H. Velıdedeoğlu), «îstıklâl Mahkemelen» «Ergun jbarsi Nıvazi Berkes'ın bır kitabı. OYUV •.Gozlenmı Kaparım Vazifemi Yapam» 'Haldun Taneri ÇEVlRt «Kokteyl Partı. (T S Elıot Ç e v : dlent Ecevıt\ «Pans Bır Şenlıkür» (Ernest Heungwayı «Fesat> ıPaul Nızani. •Başkaldıran ısan. (Albert Camus>, «Sovyet Rusya'da Sınıf ivaşı. (Charles Bettelheim), «Silâhlı Eylemın Leştınsı» (Regıs Debravi ANAHTAR DlZtSI «Sosvalizm Içm Anahtar» B17TLN ESERLERt DtZtSl. «Bütun Şurlen», 5ütün Yazılan. (Orhan Veli) :EM YAYINEVi SttR: «Bütün Eserleri m ve IV» (Nâzım Hıkletı «Horoz. (Fazıl Husnü Dağlarca) HtKÂYE «Teneke», .Çakırcalı Efe», Bütün ıkâyeler. (Yaşar Kemal', Bekir Yıldız Zeyyat elımoğlu Omer Faruk Toprak Nedım Gursel'ın Lkâye kıtaplan, aynca Azız Nesln ve Bekır Yılız'm kıtaplarınm yeni basımlan Kafka'dan hı5>eler derlemesı (Kafka küllıvatının son cıldı) ROPORTAJ: «Çocuklar însandır» (Yaşar Kelal ı ROMAN: Simonov, Aytmatov ve Aragon'un ye ı eserleri K t X T m DtZtSl .Şıli Kara Darbe» (Fotogıflarla Şılı Ola>ı>, «Sıjasi Partıler Tanhi. 2 cJt rank Zafer Tunaya) ÇOCUK DtZlSt (\rkadaş Kltaplar): Fâzıl Hüsj Dağlarca, Azız Nesın, Fakir Bavkurt, Yaşar emal Rıfat Ilgaz Talıp Apavdm, Başaran, Erol ov Çetın Oner Güngör Dılmen Ülkü Tamer, [ujdat Gezen Işıl Ozgentürk ve baska yerli yaırlardan eserler. Ö Günümüzde Köy Edebiyatı Ölüyor mu ? Kov «yiebnatı = feodal ureım ılışkuerının belırledığı ınani gerçeklıklerden soz eden aeDiyat denklemını kuranların on vıllarda kby edebıyatımn ir öluş surecıne gırdığınl Uerl urduklenne tanık olduk Bu örtışun savunuculan, 1970lerde n plana çıkan sanayileşme ıle ınmsal kesımın gorece (nısp ) nemınm azalmasır.a, tanmın Iusal gelırdekı pavının 1/4 e uşmesıne bakıp bu olguya kout bır bıçımde kov edebıyatımn a onemını yitırecegını savladıır Mademkı kent kove, sana\ı e tarımsal uretıme gore on pls a geçı>ordu, kent gerçeklermi daklaştıran edebıyat da kır erçeklerınden vola kovulan ede natın \ennı almalıydı! Gerçeklığın edebıvat >olu ıle ıle getırılışının ozunu kavrava namaktan veva janlış algılamak an kajnaklanan bu mekanik gousun vanlışlığı genel olaraK salatm, ozel olarak da edebıjatın oplumsal değışıml doğrudan ıır bıçımde degıl de, ınsarı ılandakı %ansılannm aracılıgıyle Lıle getırdığını dıkkate alarak leğerlendırdıgımizde ıyıce su Tizune çıkmaktadır Maddî ha • * ı uretımmde a ortaya çıkan ıerhangı bır başkalaşım, çok kıa bır zaman dılımınde gereklı oplumsal orgutlenme bıçımlerı ıı getırse bıle sanatsa) varatımla hareket noktası olan insani şımla uyuşan bır nıtelığe ulaşamazlar Geçmışm ıdeolojık tortuları venı koşullarda daha uzun bır zaman yaşar da ondan Bu da kaçınılmaz olarak geçmışın ıaeolojüerı tarafından bıçımlenmış olan ınsanlann yenı koşullar ıçensmde bır uyumsuzluğa duşmelerıne, geçış dönemının sarsıntılarını çeşıtlı bıçımlerde kendı ıç dunjalannda yaşamalarına yolaçar Boylelıkle de, bır oncekı üretım biçiminm nedenı oldugu msanı olgular, orsel bır değışıklığın eşıgıne gelmış olmakla beraber, daha uzunca bır zaman varlığım surdürur Bu redenledır kı maddı haya'ın üretımınde ortaya çıkan değişım lere bakıp bu degısımlenn *nsanı planda ne gıbı durumların ortava çıkmasına \olaçtıklarını hesaba katmadan bu venı vapının zamanla belırgınleşecek olan insani özlermın anlatılmasıru onermek vanlış olur Bu eftılımde olmayan çalışmalan mahknm etmek de Yukarıda da belırtıldıgl Uzre genel olarak sarat bzel olarak da edebiyat toplumsal detışımi ınssnl plandakı vansılannın aracılıgıyla gozler Dığer bır deyışle toplumun sos\ o ekonomık yapısındaki degışımle'ı kırsal kesirndeki üretunm ulusal gehroekı pavının azalması. makıncnın üretıme koşulması ve\a kırdan kente goç bıçımmde değıl de (bu l Kfndi pavıma ben foplumsal konulara şiirden çok romanlann «•tkı«'vl» \\%\ duvmaya başladıgımı sovlevebılırim 1960 oncesinde Na z.n tukmet'in şiirlerıni raslansal \e boluk porçılk olarak tanıyordum «Kutulustan Sonrakıler. adlı bır antolojıden bazı şıırlerird okumııstum Bır de eskı kltaplar satan bır kıtapçıda «Portreler» adlı kjtabını bulmuştum Bu sürlerle Nanm Hikrret'in genel valatıcıheı konusunda bır bılgı edınılmevecegı dogaldı Buna hanr da dejıldım belkı Fakat Sabahattm Alı'nın vıne bovle bır kıtapçı volwla pdın«»bıldı8ım «Kuvucaklı Yusuf.u bıitun benheim'e sarsrmstı benı O kıtaota anlatılan korkurç kasaba ortamınm bır adarp'n havatını açkını mahveden knrkuiç aşılmaz koşullann etk'lev.cı anlanmı 'aradan bımca vıl gpcmesıne vt» o romanı bır lces canlı Yme o yıl Picasso daha okMnBmtş olmama karşın) bel'egımde hSlâ okumuştum Var. Ressam ve Modeli Urdi Stpnb«Hk'ı ve Istratı'vi büvuk bir tutkuvlfl 1k Yıllııhnda vavmlandıginı sovledıfım «Gerçeksız Yaşam» adlı «iiır Istratı'Tim romanlanndan dtıvgular tasırordu Yelken dergi(Prof Nıyazi Berkesi «Felsefe El Kitabı» (Seli«Jindc vavımlanan Tutsaklar Baladı» sdlı siirim de vine toplumcu hattın Hılâv), «Edebıjat Bılgılerı» 'Rauf Mutlubır duvarlkln vazılmıştı Fakat so\ut bır duvarlıkti bu Ben vaşta a y , «Turkıye de Işçı Hare<5etlen» Kemal Sulker\ vonelişinin temellnde 27 «10» SORUDA» DtZtSl: .Sanayfleşme ve TUr «Turkıye'de Yabano Sermaje» ıProt Dr Kenan ohniarın bflinclı olsrak toplumculuga BELGELER, BD.GtLEK, BÖLGELER DtZtSt: Mav;s 1%0ın «retirdıSi dınamık ortam varrhr Toplumsal sorunkıye» (Ozlem Ozgürı, «Ttırk Sıyasal Partılen» «Çm DejTnce« (Marıa Antonietta MacchıochO, Bulutoglu» •Türkı>ede Dın ve Snaset. (Dr Ah lara cıddi olarak ılk kez, o vtllarda Yenı Tanın gazetesinde vazan met Yucekok). .Turkı\enın Dış Polıtıka Tanhı» • Çok Uluslu Şırketler» (Richard Bamer Ronald ıDoç Dr Erdoğan Tezıçı, «Siyasal Sıstemler» A7iî Ve«=ın'ın vazılamla ılgı duvdum L'se oğrenımı gordüjhJm ıProf Dr Mümtaz SoysaH, «Psıkolojı El Kitabı» (Prof Dr Edıp Çelık), «Gelır Dagüımı» (Doç. Dr. Cani"n'Tn kaoalı tasra ortamında Aziz Ne>;in m vazılan tophmMulleri, 'Bu Gece Ozgürluk» (Domınıque Lapıer1 "Doç Dr Nenman Samurçay «Mantık El KıtaKorkut Boratav > re Larry Collms ) sal bIinc kaz«nmamda bıiviik filçüdp etkill olmustur dırehrflirim bı> (Prof. Dr Cemal yıldınmv, Malıve El KitaTurkn'e Isçı Partısı kunıldugunda tereddutsüz uve olabılecek biGEXEL DİZt: «Pıç. (Vıolette Leduc^ «Cellâtbı» (Prof Dr. Sevım Gorgun», «Yeni Türk Sııri» nki"'m vardı bovlece Turkıve tşçi Partı«ı vasitlsnmm çogu snbi lann Dansı» (Mana Fagyas», «Uçmak Korkusu» ıMemet Fuat), «Zıja Gokalp ve Turkçuluk» (Prof benıro de tODİumcu bılınc kazanmamda ve eyleme etkm olarak ka(Enca Jong> Dr Çavnt Orhan Tutengıl) «Jon Turkler ve IttıBILtM PlZtSİ «Azgelişmışlık Surecınde Turtılmamda kesın etken oldu Buna karşılik 1965'e kadar yazdıjım hat ve Terakkı» 'Doç. Dr Sma Akşın\ «Ortadogu kıve» III cılt (Stefanos Yerasımos), «EmperyaYENt DÎZt «Papagan. (Jose Mauro de Vas ve Petrol» (Dr Yaşar Gurbuz) sıırl rde belıru bır toplumcu yöneliş voktur lızm» 'Atılia Akso; \ conselos 1 , «Büvük Gercek» (Morris West), «Tat•İM SORUDA. Dizlsi Diîind»: «Turkıye EkotŞÇI HAREKETLERt SORLNLAH! DİZtSt: Toolumou vonelışin kes.nlık kazandıgı ılk şiinm 1965'te vaahsu» (Erıc Ambler> nomısı» IPTOÎ Sadun Aren' «Cumhunyet Tarıhı«Turkıje'de Grevler» «Kemal Sülken, «Işçı Göçü lan «Bır Gan Mtıtlaka»dT t<met özel'ın cPartizanm da avnı taÇAĞD*Ş KLÂStKLER DtZtSt .Bır Havatın ne Gınş» (tdns Kuçukomer) \e Kapıtalizm> (M Nıkolmakos', Turkıye ışçi na nhi ta$ır Toolumsal frelişmeyf Nâzım Hıkmet'm vapıtıyla ve kisiRomanı» (Konstantın Paustovskı\ « Ve Durgun TENİ BASKILAR: .Anavasanm Anlamı» (Prol. reketien u n h ı ıle ılgıü belgesel uç kıtap ngıvie gercek anlamda kar«iilaşmamız da eklenince toplumcu bır Akardı Don» (Şolohov). Dr. Mumtaz SoysaD, «Turkıye Iktısat Tarıhı 11» (Oe\amı ». isajfada) Siır vnnunde daha (rtivenle ilerlevebılmemizm koşullan doğmuş oldu Nâzım Hıkmet'm vaflitlannm veniden vavmlanısı sadece bizler ıcın defıl gel»rck bır çok kusaklar ıçm, kulturumüzun gelecekteki pelisımı icın bıi\uk onem taşır Kendi payıma butun vaşamımca ^azım Hikmet'ten bır şevler öfrpnecegıme, onda veni yanlar Kesfedecefcıme, ondan ka\naklanacaeıma ınanıyorum îçınde bulunduğumuz gunler 1975 1976 yayın donemırun ilk gunlen. Hazırlıklannı tamamlayan yayınevleri, bu yü ıçm programlanna aldıklan kıtaplan bırer îkîşer yayınlamaya başladılar büe. Donem sonuna kadar hangî eserler yeymlanacak, okurlar önumuzdeki gunlerde nelerı ızleme olanağı bulacaklar? Bu soruları yayınevleri sorumlularına yonelttık. Gelen karşıhklan sırayla yayınlamaya başlıyoruz Sanat Edebıyat sayfasında yayın : hayatımızm çeşıtlı sorunlarına eğılen yenı soruşturmalar da duzenleyecek, gerek sıyasal, gerek yapısal yayın sorunlan ı ele alacağız. E YAYINEVİ GERÇEK YAYINEVİ GÖZLEM YAYINLARI na gırer), bu olguların sonunda ortaya çıkan insani durumlan n aracıhğıyla ka^ramava ve yansıtmaya çalı$ır Bunun tersinı ılen s u m e k , felsefı plancı hareketi yalnızca basıt (mekanık) bır jer degıştırme olarak gorenlerın ıçensıne suruklendıkleri yanılgıya düşmek, toplumsal değışımı manevı bır vonü bulunmavan basıt bir maddı değişme olarak almak anlamma gelır O\sa tarımln ulusal gelırdeki payı hızla duşuyor ve sanayı on plana geçuorsa, Turkıj e nufusunun sayıca çoğunluğunun yaşadığı kırsal kesımde bırtakım ınsanî dramlar, insani bunalımlar ortaya çıkıvor demektır Edebnatçı da vıllar yılı anlattıgı köyden farklı bır koyün ortaya çıkmasına jol açan defı şımlerle bu değışımlerın Urunü olan insani dramları anlatmakzorundadır Bu nedenledir kı, kovun kent karşısında gıderek ıkınct plana duşmesı, hıç bır «aman ıçm koy edebıyatımn ömrunü doldurdugu anlamına gelmez Onun oneminı azaltmaz Tam tersı, arttırır. Çıinkü uzun vıllar davanışmacı değer vargı lanyla içıne kapanık bır havat sürdürmuş olan koylulerın kapı talızmm getırdığı maddıvatçı deger vargılarnla vuz vüze geldiklennde içerısme surükleneceklen açmazlar, vu? yuze gele n«»lrlon rtratvıla^ /»r»(nılflı Hir sio temle gelışen bir sıstem arasındakı zıtlıklann yansıtılmasında bır hareket noktası olacaktır Yaşadığı doneme tanıklık etmek, donemındeki etkın egılımlen ve bu eğıhmlen bıçımleyen koşullan gelecek kusaklara jansıtmakla vukumltı olan sanatçı lar. bu gorevın ustesinden gelebılmek ıçm bundan daha tıpık bır durum da bulamaj.acaklar dır sanınm Demek oluvor ki ozellıkle 1970 lerde sanavmm iyıce on plana çıkması ile bırlıkte kırsal kesım tırehm ilışkıterınde beliren de ğ'şmeler kov edebıvatını değıl de kovü anılarımn penceresm den gormeye alışan bir anlavıçı oldurmektedır Kovu dural, de gısım dışı bir birim olarak dıl sunen ve ö>lece 5ansıtan, kov kent lliskılennın vol açtıgı ba*; kalaşımlan gbzden kaçıran, öne mını yıtıren konu ve tıpler üzennde .jak dıreven bir anla\ns ve bu anlavısın ürunu olan edebıvat olnvüştUr Yoksa egemen üretım bıçimı halıne gelmesı durumunda kapifalizmln bıle gi dereme/ecegı ve ancak koklü bir donusümte gidenlebilecek olan kov kent ntlıgı varlıjhm devam ettırdıği yani koy \aroldugu sü rece onun sorunlanndan soz eden bır edebıyat da varolacak tır. YARIN IŞTE OMRÜMÜN MUMU HAYDI YAK ZAMAMN NtASASIVDA YÜREGIM DURUYOF HAYDt KUR NE GtlNE DURUYOR BU GENÇLİK İŞTL OMRÜMUN MUMU YAYUİ YAK ÇIPLAK BUNCA DALLAR ARASINDAN GOĞSUNE GÜL TAKANLARDAN LTANIYORUM AKAN GOZYAŞLARDAN AC1 BIR DENÎZ AÇLIK AÇMIŞ BEMBEYAZ BİR YELKİ.N "iILLAR V1LJ HALKIM BÖ^LEYKi,N GÜLENLERDEN UTANIYORTJM. ONLAR KI, YÜRUYORLAR ŞİMDİ İIRTIP ÇİLELÎ GIYSÎLERİNİ KA.NL1 ÇITLAK AYAKLARIYLA DtKENLl YULLAR1 ALARAK KARANLIĞIN EŞİGİNDE SAÇLARINI TUTUŞTURARAKVÜRUYORLAR. tRÎ AĞIR TÜRKÜLER KOVMUS SUYLO SEisLERlNE ÖZGÜRLUĞÜN EŞİTLÎGÎN ÜMUDUN TÜRKÜLEBÎ NE GUZEL BU TtRKÜLEEE SAÛIR D Ü R A N L A R D A N DTA\TIYORUM. 1960 sonrasmda olusan toplumcu sıınn başlıca ozell'kleri kanımca, venı bıçım sravıslanna her an açık olmak ozde de bırevsel ve toplumsal olanı cesaretle bırlestırebılmektır Bu konuda gerek Nszım Hikmet'ten gerek Ahmed Arif'in şıırlerinden serek yeniden oeferlendirdi§ımif bıitıin toplumcu sur eeleneSnmızden gereksf Nemda Mavako"^ki Eluard gıbf çaSdas toplumcu şaırlerden çok şey ojrenmis o'mamız doğa'dır Türkıve'de toplumcu şur kanımca bu Çizgı g07f>tıio!f.)ç gelıstınlebılır Bu noktacia kucuk burtuva egılimleri kadar sekferligm, sematıkligın, slogancılığın da tehlikeb olduguna ınanıyorum. ŞürimMn «enls kîtlelere seslenebllmesi içtn hangi nitellkleri taştması gerekir".. Sıırimizın bugün «çin belki genis kltlelerî degil, fakat uyanmı?, uvanmakta olan kîtlelere toplumun dınamik kesımlenne, 15 çılere geniş a\dm tabakalarına seslenebllmesi ıçin btre\*l olanı surekli aşma çabası icınde bırevseli toplumsalla özdeşleştirme çabası içinde olması gerekır Bugun bunun olanaklan vardır Sema tiklıkten sekterliKten kacrnmaV serpkır Fakat bırevsel vaşantıyı toplumsal yaşintıvla o>d=«;leştırmek içın de «;uresli bır csba içinde olmak gerekır. .Vazın Hıkmet sunlan so.lıiyor «Saırin kenduiden bahsetmesı de kendmden foahsetmemesı de bır kı«:ıve vahut mılvonlarca ınsana «»slenmesi onun felsefl sıvasl görusunfı açıklamaz Mılvonlarca ınsana seslenen kendısınden hıç bahsefmevsn mce saırler vardır W rmstık subıektıf ıdealrst fel«^fenm hatta dmı aki delenn temsılcılendırler Tersıne valnız kendınden bahseden nice saırler vardtr kı vahut ço< kere kendınden bah«teden şaırler vardır kı matervalibttırler henı de dı\aıektık materyalist Ve onlann şiırlen kıtlelenn malı olmuştuı Ben hem kendimden bahseden şiırler vazmak ıstıvorum n<"m bır tek ınsnna hem mılvonlars seslenen şıırler Hem bır tek elmadan hem «üriiİPr topraktan. hem zindandan donen msanın ruhundan hem kıtlelerın daha gtızeı snınler ıçm savaşından hem blr tek ms nın sevda kedprlerinden banseder sıirler vazmak istıjorum h?m o ^ m korkusundan. hem Mumden korkmamaktan bans«vten si)rl°r vfzmRk ı«stt\ot'iro Se\dBdan da barıstan da ınkılaptan da hajattan da tflümden de se\nnçten de. kederden de umuttar da umufuzluktan da soz açıvorum Insana tıas olan her şev şıınme ie ia«: ol^un ıstivorum tstı\onım kı okuvu cum bende, v^nut bızdp bı tun duygulannın ifadesını bulabılsın. Bur mayıs bayramına daır şuı okumak ıstedıgi zaman da bızı oku(Devamı 9 «tavfada) Ayhan KİHDAR Mehmet ERGÜN Ataol BEHRAMOĞLU