Catalog

KÖKLÜ BÎR FEV EĞITÎMl ÎLE t"\ 1\ ERSlTETtE HA7IRIAM \ devîeler, hsf son 22 kasım beklemelı 20 kasım Bevazıt, İSTANBLL Tel 21 40 ÎÖ dereanesı merkez Cumhuriyet 52 yıl sayı: 1S431 Kurucusu: YTJNUS NADİ 21 Kaıım 1975 Cuma SftRAUK S0NSINIF6APAIK 6ANATENSTTTÖLER1 6ARAUK NATO, tspanya hükümetine başsağlığı telgrafı göndermiyor DIKTATÖRÜN ANATOMİSI EKUH BİIC! General Franco ile bırlıkte dunyamızdakı son faşıst dıktator tar.hm karanlıklanna gomulmuştur Faş.zrn en genış anlamda sılah lanmış serma;.emn reiımıdır Sılahların gol gesıne sığınm ş sermave sımfının toplumun dığer kesıtlennı somurduğu duzenlere takılan addır faşızm Ancak oar j a da gerçek anlamda faşıst rejırnden soz edebılmek ıçın bır laşıst partınm bulunması zorunludir Bu anlamda Falanj pamsının egemen olduğu Ispanya halen dunvada klasık faşızmin tek temsılcısidır Tıvorun Vıe'ram ı Lon Nol' un Kamboçvası va da Pmocbetın Şılısı ıse ser (Doamı Sa. M, bu. 4 de) Franco öldü MADRft) Batı Avrupa'nın »on dıktatorü Ispanya Devlet Baskanı General Francısco Fran co 34 gunden ben ıçınde b ^ u n duğu komadan kurtulamayarak dun sabah TSt 5 40 ta teda\ı edılmekte oldugu La Pas Hastanesınde kalp yetersızlıgınden oi mustur. Faşıst «Jiktatorün ölümü Enformasyon Bakanı Leon Herrara tarafından dün sabah TSt 7 15'te radyodan açıklanmıştır Açılüamadan sonra radyo, Ispanyol ulusal mar$ını çalmış, ülkede tum bayraklar yanya lndırümıştır. Franco'nun ölümü üzertne îspanya'da 30 gün ulusal yas Uân edUmiçtir. Devlet memurlannın bu süre lçinde kollarında sıyah bant tsışjyacaklan büdınlmıştır. Pnuaco'nun t * TBX hastanednde tahnit edilen cesedt, bu SRbah TTlusal Saraya nakledılecek ve halkın sajgı geçışme açık tutulacaktır. Bu geçiş 23 kasım gunü TSt 8 00'e kadar sürecektir. Gener&l Pranco'nun ölümUnden hemen sonra, Ispanya Anayasası uyarmca, devleti yönetme yetkileri Prens Juan Carlos de Bourbon adına Kral NaıpUğı Konseyı'ne geçmektedir. sa. K, htt. 4 de) Sorunlanna çözüm bulunmayan Licehler hükümetin tutumunu protesto etmek için Dıyarbakır'a yürüyüşe geçü Ziya AKSOY DtVARB*KlR T>pem bol gesı Lıce de 6 eylul ddyrernınder. bugune kadar hukumc rarafm dan felaketzedelere japılan \ardı j mın veterızUgını ve ^ ekımcte ' tamamalanarak Lıcel''»re dagı j tılacagı soylenen 15o8 orefpbnıc (Uetaraı S*. 3, Su. 1 d e ) | Türkiye ve Rum Yönetimi tasarılarını geri çekince BM'de Bloksuzların tasarısı oylandı Türkiye'nin tek red oy'una karşılık 117 oyla kabul edilen karar, yabancı birliklerin adadan geri çekilmesini öngörüyor. Kıbrıs'a ilişkin toplumlararası görüşmelerin anlamli ve yapıcı bir biçimde derhal başlaması da BM kararında isteniyor. BM, Bloksuzların tasarısını kabul etti NEW TORK. (BM) Bırleşmış Mılletler Genel Kurulu dun gece Kıbrıs'a ılışkın olarak .Tum jabancı askeri bırlıklerın adaöan çekılmesuu» ongoren \e Bloksuz ulkeler tarafından one rılen tasarıyı 1 e h.arşı 117 o\ la kabul etmiitır Tek red oyunun Turkne tarafından kullanüdıgı bıldmlmıştır 9 ulke ıse çekım ser kalmıştır \ \ mn haberme gbre, tum yabancı bırhklerın Kıb nstan lazla Eecıkılmeksı?in çe kılmelerım ısteyen karar tasarısının bu maddesı, ayn olarak oylanmış ve 2 ye karşı 111 oyla kabul edılmıştır Kabul edilen karar tasarısında ayrıca tum goçmenlerm adada guvenlık ıçınde evlerme doo melerını sağlamak ıçm acıl ted bırler alma çağrısında da bulunulmaktadır Kararda ajnca, «îkı toplulugun temsıicıleri arasmdaki anlamlı \e \apıcı tarzdakı goruş melerm, Genel Sekreter Kurt \\ aldheım m gozetımmde derhaı başlaması» ıstenmektedır Ojlarnadan once Turkı>e, Kıb n s a ılışkın karar tasarısını ge n çekmıştır Gozlemcılere gore kabul edılmesı zaten mumkun olmavan Turk karar tasansvnm BM Genel Kunılundan dun gece l^ansı geri çekılmesi, Kıbns Hum tasansının geri alınmasından hemen sonra gerçekleşmıştır Turk ve Kıbns Rum karar ta sarıîannm gerı alınmalanndan sonra, Bırleşmış Mılletler Genel Kurulunda yalni7ca Bloksuz ul kelenn hazırladığı tasan kalmış ve oylanarak kabul edılmıştır Bu arada vtne ovlamadan 6n ce Suudî ^rabıstan'ın BM daıml (Devamı Sa. », ba. i de) TEP Genel Başkam: "Devrimci gençliğin hangi Dört sosyalist tertipler karşısında olduğunu bilmesi gerekir/# partinin liderlerine göre, gençlik kesimmde ne oluyor? Hıbw Herketi ÎÜRKIYE EMEKÇİ PARTİSİ GEKEl BA$KANI MIHRI BELLİ Bü TERTIP SAOtCE ÜNIVERSIÎEDE DEGIL, FABRIKALARDA. TOPLUMSAL HAYATIMIZIN TUM AIANIARINDA SOZ KONUSUDUR TURKIYE DE BUGUN IKI CEPHE OLUJMUSTUR YURÎSEVER DEMOKRATIK CEPHE VE FA5IST CEPHE.. OLAYLARI «KARJİÎ GRUPIARIN ÇATIJMASU OIARAK DE&ER LENDIRMENIN HATAU OLACAĞINI 8EÜR1EN TEP LIOERIHE GORE, ÇAÎI5MAUR TAHRIK EDILEREK IKINCI BİR 12 MARÎ FAJIST DARBESIHIK KOSUUARl YARATILMAK ISTIN1Y0R. Turkıve Emekçi Partıst (TEP) Genel Başkam Mıhrı Belh, ges tıgımız gunlerde p.derek jogunlasmakta olan gençlı* kesımmdekı olavlan «karsıt CTup'arn çatışması» olarak gostcrmenm ha'alı oldugu kanısmdadır. «Kü çuk bır faşlst grubun sa\d:nsı ıle» başlattlan bu ola\lar'n lıedefı TEP hderıne gore bır anar?ı ortamında 12 Mart donemmın fa$ıst terorünü yaratmaktır Çatıçmalann tahrik. «dılerek ikıncı bır 12 Mart faşıst darbesının koşullannm yaratılmak ıs tendijıru one suren TEP hderl Belli, devrimci gençhğırı her jey den once ne dondugunu, hangı tertıplerle karşı karşıva olundvı ğunu bılmest pereküğıni de soz lerıne eklemektedır. «Devnmci uyanıklılılc gereklı, ancak devnmci gençlığe bır e> lem reçetesı verrnek olanaksızdır» dıyen TEP lıden, sonislennı şoyle açıklamaktadır «Bır olay çok ılgınç. MC kabınesınde Başoakan Yardımcısı sı{atı ıle oturan Turkeş, Istanbul'a gelıyor ve tnkü Oeaklaruu topluyor Kendılenne verdığı emır(Devıuıu «MI. V. Stt 4 de) Garanti Bankası soygunu soruşturması siyasîpolisten asayiş polisine devredildi Mâhattln GÜLER Ecevit, anne ve babaları, MC'nin kıyımına karşı haklarını savunan öğretmenleri desteklemeğe çağırdı ANK\RA (CnmhuTİyet Bürosu) MC Hukumetımn kuruluşundan bu yana oğretmen kıvımının can kıyırtu bo'utlarına ulaştığını belırten CHP Genel Baş kanı Bulent Ecevıt, altı a\da altı otretmenın olduTuldJğune dıküatı çekmış. oğTetmenlerın gorev guvenlıgının ae Kalmadı gını bıldırerek oğrencı aılelenru oğretmenlerın haklaruu konıma j'a çağırrmştır Ece\ıtın bu konudaki demeci ' şoj ledır: i • Mülı>etçi Cephe Hükıimeti nın kuruluşundan ben, ulkemız de oğretmen kıyımı, daha once kullanılan rnecazi anlammın otesınde gerçek bır can kıyımı boyutlanna ulaşmıştır AİU aylık Cephe Hükümetı donemınde I altı ofretmen oldurulmuştur Sa j (Oe\araı Sa. 9, Su. 2 de) yısız oğretmen saldınya uğranuş ve yaralanrmştır. MC'NİN ADAY GÖŞTERDİGİ BAĞIMS1Z ÖZTÜRK DE DÜNKÜOYLAMADA MECLİS BAŞKANLIĞ1NA SEÇILEMEDİ ANKARA, (Cumhuri>et Bürosu) Cephe partılen Mıllet Mechsının dunKu bırleşunmde ortak bır onergeyle Aydın bağırasu mılletvekılı Kemal Zıya Ozturk'u Meclıs Başkanlıfına aday gostermışler, ancak dunku oylanıada Özturk de başkanhğa seçılememışur. Bu ışlemden daha once ad okunarak joklama yapüırken, AP, CHP \e DP grup başKanı.e kıllen arasında genel kurul sa1 lonunda yoğun temaslar vapıldıgı gorusulmüştur Bır bagımsı zm başkanlıga adav gostenlme sı uzerıne açılan usul tartışmasın da gruplar goruşlermı açıkladık tan sonra 12 tur seçım oylaması na geçılmıştır Ancak bu oylama da sonuç vermemıştır Mıllet Meciısı dun saat 15'de MSP lı başkanveküı Rasım Han cıoğlu'nun baskanlığında toplandıgı zaman MSP'lı Şener Battal' ın adajlıgını gerı çekmemesıne \e başta Erbakan \e MSP jonetı cılerınm AP ıle aralannda anlaş ma>a vanldıgı yolundakı sovlen tılen yalanlavarak Battal'm MSP adayı oldu»unu bıldırmelerme ragmen, cephe parulenrm ortak bır onerge ıle bas;ımsiîi Kemal Zıva özturk'ıı aday gosterecekle n oğrenümıştı Bırleşım açıldıktan sonra başkan ad okutarak voklamava geç mış bu arada AP CHP. DP ve MSP grupları arasında grup baş kan vekıllerı duze>ınde yoğıaı te maslar yapüdıib dikkaH Ur Daha sonra Danışrna Kurulunun Meclıs Başkam seçılene dek genel kurulun cumartesı ve pazar da dahıl olmak üzere hergun 15 19 arasında toplanmasma (Devamı Sa. 9. f»ü. 7 üe) Pendık Garartı Bankas» soy gununu duzenle>en kışüer hakkında yapılan soruşturma Sıyasi Polısten aîınmış ve olavm çorurolenmesı tamamen Asajış Sabesı Cmajet Masası detektıflerme devredJmışt.r Dorder kışılüc dort ajn ekıp tara (Uevttnı aa a, s>u. i de) Demirel: "CHP meclisleri çalıştırmamak için planlar tertiplemiştir,, ANKAR* (Cumhnrvjet Bürosu) AP Mıllet Mecüsl grubunda yapıian genel gorüşme sırasında ortaya konan gortışlere Demirel' ln verdıgı canıtlar dun açıklanmıştır. Demirel, yapılan açıklamaya gore, grup konusmasmda hükümetin taaUyetiennl övmüs, parlamento çalısmalan Konusunda ıse, «Grubumu2 Koalisvon ortaklanmızın tjnıplan ve Dagımsız arkadaslarla çok lyı ışbırlığı yaparak rjarlamentoda ahenkli blr çalışmayı sağlayacaktır Fıkn üstünlügumüzu koruvacak şekılde parlamento taallvetierını vürutmelıyiz» demiştir. Demirel Turkıve'yl ekonomik vönden dısa bağlılıktan Kurtarmaya caUştıklarını iddia ederek, •Türfeive'nin ekonomik bakımdan dısa bağlı tcalmasmı lstevenler bizlm karşımızdadır» dedıgı konuşmasında, Kıbns soru(Devamı Sa. 9, Su. 2 de) Türkiye ile Pakistan arasında Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması imzalandı İSLAM%BAD Cumhurba?kanı Fahn Korutürkun Pakistan zrvaretı nedenıjle ıkı gunden ben surdurulen Turkıje Pakıs tan ekonorruk ve teknik ışbırlıgı muzakereleTi anlaşma ıle sonuçlanmış ve ıkı ulke arasında harır lanan ortak metın dun Dışışlen Bakanı Çaglayangıl ıle Pakistan Dış ve Savunma îşlenyle gorevh Devlet Bakaru Azız Ahmet tara fmdan ımzalanmıştır. Imza torenme Koruturk İle Pa^ kıstan Başbakanı Butto da katıimışlardır Azız Ahme*, ımza tore GÖZLEM UGUR MUMCU Galilei ve Yalçmtaş... Ümit GURTUMA ninden ^onra bır konuşma yaparak, «Turkıye ıle Pakistan aras'ndakı her anlaşma sadece her ıkı ulkenın degıl, dolayısıvla dun va sulhunun tak\ıyesı yonunden buyuk mana ıfade eder» aemış tır. Anlaşma ıle Turkıje ve Pakıstan ozellıkle tanrn endustrısı ile sanayı endustrısı sahalannda sı kı bır ışbırlığıne gınşeceklerdır. Bu arada Turkıye'>ı Pakistan'a bağlayacak kara ulaşımınm bır an once tamamlanması ıçuı uz >C ncekl gun televızyon ekranlarında unlu Italyan bılim ad»mı I I Galtlcı mn yajam oykusonu ııledık Galilei, dunyanın çuneî ^ * eksenı çevresınde donduğunu kanıtlarnış ve bu yuıden EnQiıuyon Mahkemelermde yargılanınıstır. Onaltıncı ve onyedıncl yuzyılın alacakaranlıgında malematık ve fUık bılımlerine tşık tutan Galıleı nın buluşları, o donemde bırçok kımienm kafalarmdakı duzenı altust elmiştı. Sonunda, Galilei Papalık hukume»ın« ıhbar edıldı Unlu bılgın 1W3 yılında Engızısyon Mahkeme»ine çıkarıldı Galıleı, Engızısyan Mahkemesı karşısında, tam yırmı 9un sarguya çekıldı Uzerındekı yoğun baskı, unlu bilgıni mahkeme onunde dız çokerek, goruşlennden ve ortaya koyduğu bılımssl oğretılerden vaıgeçmeye ıorladı. Galıleı, baskılara dayanamadı ve dunyanın gunesın çevrejınde donduğunu kanıtlayan ogrelisınden vaıqectığmı mahkeme onunde açıkladı Ancak Engızısyon Mahkemesı yıne de Galılei'yı mahkum etiı. Galilei Enfiizısyon Mahkemesınden çıkarken sadece Amma dunya yıne donuyor. dıyebildl. Bu »Sz, yuzyıllar beyu, bilıme saygımnın sımgesl olarak bugune kadar geiebildı. Ouşunce ozgurluğunu yokelmek içın baskı yoMemlerlmn paslı «ılâhlarını kullananlara karşt hep tGalılei» ve Galıle'nin «dunya döduyorı IOZU hatırlatıldı. Televızyondaki program, 12 Mart donemlnin yorumlarını, kelimeler uzerıne basa ba$a sanatçılığın buiun hünerıyle okuyan bır tıyatro sanatçısının tanıdık sesıyle sunulmaktaydı Bu i M , ister ıstemez, 12 Mart karanlıklannda, ınahkemeler onunde duşuncelerınden dolayı yargılanan aydınları gozlerımızin onun« getirdı. Siyasat Bılgıler Fakullesl eski ietmnt ve Anayast Hukuku Profesoru Mumtaı Soyıal, 11 Mart donemınde Sıkıyonetim • • . 1 . . nrn> cAnayasaya Girı;> adlı ders kitabından dolayı iki polis derneği, polislere karşı sindirme ve cezalandırma politikası uygulandığını öne sürdüler ANKARA, (CmnharİTet Bürosu) Turkıye Polıs Dernegı ıle Polıs Demeğı yettalüen dun duzen ledıklen ortak basın toplantısın da, hukume'ın polıs orgutüne karşı ujguladığı tutumu, eleştırmışler, polıslere karşı «hızmet gereklerı duşunulmeksızın bır smdırme ve cezalandırma» polıtıkası uygulanaığııu bıldırmış lerdır. (Devamı Sa 9, Sfi. ^ de) OLAYLAR1N ARDINDAKİ manların konuyu stiratle ele alma ları da kaorarlaştınlraış, ük planda demıryolu ulaşımının ucarî ılışkılere eherışlı duruma getı nlrnesı karara baglanmıştır Ikı ulke arasında ımzalanan an laşmadan ayn olarak bır de mek tup teatı edüraıştır Bu mektup teatısı ıle Türkiye ve Patastan ortak savunma sanayıı Kurma jolunda ortak bır çalışma yap mavı kabul ve taahhut etmek'edırler Ugılılennın ıladelenne gore, bu konu ilerıde lran Ue ay nı şeicılde yapılması kararlastı rılmış bulunan ortak bır savun ma sanavti kurulması faahyetı (Devamı Sa. 9, Su. 8 de) Yahya Demirel'in avukatı şimdi de belgelerin çevirisini istedi ANK\RA, (Cumhurivet B6ro«tı) BaşDakan Suleyman yeğenı Yahya Kerrtdl îJ«avırelıc gazetemız alevhıne »C'4ı 300 1^0 lıraiık davaya dun «ms&ra lu Aslıve Hukuk MahkTncsınae devam edılmıştır. Yar«ı<; viesut E satoğlu'nun baktjğı clavanın dünkü duruşmasında Yazı tşıeri M\J durlerimızden Bulenı O'icmenBt ve yazanmız Altan uvmeu adıne avuKat Emln Değer ne Beyhan Gürson, Yahva Kemal Oemıreî ln avukatı, Tuğrul Tolüucu oa zır bulunmuşlardır. Cumhunyet gazetesi avuiatı Emın Dpğer, davacı v^kUjun cevap dUekçesine karsılıfc yerereK davacı vekılinrn, yavınının Ad» let Partislnl ve orun fienrt Bas kanı Süleyman Demıreli amaç ladıgun Hen sürdufun'J sorlft miş •Ovlpvse bizl ı'ı»i Sül*1» man Demırel da\a etmıyor da vahva Kemal Demıreı J«VB eu> GERÇEK G unlerden berl beklenen kaçmılmaı «on geıçekle}ti' Fran co oldü. Avrupa'da 20 yüzyılın Hk yarısından b«rl faşızml simgeleyen dort diktatorun dorduncusu dc böylece yaşayanlar deflerınden (ilindı. Hitler'ın, Mussohnı nln dramatık olumlerl, I I . Dunya Savavşmın son perdeslni olusturmuştu. Portekiz Diktaloru Salazar Ile Ijpanya Diktatoru Franco ise özgurluğe ve demokrasıya açılan dünyada gecmişin karanlıklarını temtıt eden ıki çağ dışı llder kimlıgi ıle 1970 lere ula>»bıldiler. N« var kl, tarıhsel gldişın yasaiarı toplumları MECLiS NOTLARI Franco'nun Ölümü natıl ka<ınılmaz blr tonuç I M , ' a . }i»l reıımlerın olumleri d* boyle*ine kaçınılmaz bir yazgıdır. Bu açıdan bakıltrsa Franco'nun ölumu ustunde gerektiğlnca durulmayabılır Franco yaşasaydı, Upaoyo fa^lzmlnın çokufunu ve torunu gorecekli Ne var kl, tarıhsel yasalann değişmeı koşullarına karşın, kısılerln de tarıh) bıçimlen dırmektekt rollerl yadsınamaz. Bu bakımdan Franco'nun olumü ile İjpanya faşizmınin çoku^ü arasında bir lliskl olduğunu belırtmek OCreklr. Upanya dıktalorünün olumu, fa^lzmln çoku? surecınl hızlandıracaktır. Çunku, fssist sııtemler, buyuk çapta diktatorlerln ya da olunce, slstem de çöküyor Hıtler, Mussolını, Salazar, Papa dopulos orneklerinde bu gerçek gozlenmekledır. Fa(izml ureten ekonomik slstem kapılalizmdır Kapltaliım gerekti ğınd« lıberaileşerek, gerektığinde fasistleşerek yaşama olanaklarmı arar, yaratır oluşturur. Kapitalıst ekonomik »Ijlem içınde gellşftn halk uvanışı; emekçi »mıfları Ile tertnaye «ınıfları arasındakl demc'Kratik dengeyi tağlar, lorunlu nıteliğe ulaştırır. Ispanya, blr mit yon Uışlnin oldögü bir Iç sava^tan sonra 35 ytl suren bir faşitrni yOruteblldl. Iç savas gibl ağır ve kanlı bır tarihıcl olayın tcaranlığı Başkanlık Sotunu mu, Hükümet Sorunu mu?... Turhan ILG&Z Bagımsu Çanton Mllletvekill Meomet AÜ Arsan CHP Genel BasKaru Büıent Ecevlt Ue blr görüşme daha vapo. Bu, Ecevıt ile Udnc) görü$mesi Arsan'ın... llk gönl$roe naklond» «tç ve dı? poltttkada, hüküraet sorununda çok geniş Wr çörümleme> yaphklarını söylemijü... Edindlgl vt izlenime gör< oiıımlu Dünya güzelliğine Porto Riko'lu güzel seçildi LONDRA Dun gece yapılan 1975 Dunja Guzelhk Yanşmasm da bırıncıhğı 18 vaşındakı Porto Rıko guıeh ^Sfılnellıa Mer