Catalog

5 Şubat 1968 CUMHURİYET SAHtFE ÜÇ DIŞ HAB ERLER IVTÜTFyİÖINIZDA Y E N İ Seçim Kannnları . ürkiyede Cumhnriyet Uân J ] f j edüdiğinden bn yana bir J I kaç türlü seçim sistemi tat '•H bik edilmiştir. Bunlarm en kontrollusu iki dereceli seçim idi. Yani halk «müntehibi sânl tkinci seçmen» denilen kimse= leri seçer, onlar da mebnslan seçerdi. Bana sorarsaruz seçimin re demokrasinin taymet ve ehemmiyetini tam ağırügı Ue tartamıyan verlerde bunu tatbik etmek en doğru iştir. Ne uzağa gidiyoruzAmerikada Cumhurbaşkanı seçtaü iki dereceli değil mi?.. Ne ise onu bırakabm.. Ve son Anayasaya gelinceye kadar seçimlerde ekseriyet sistemi tatbik edilirdi. Türkiye seçimlerinde kırk sene bütün meclisler ekseriyet sistemiyle seçümiştir. Yani 100 seçmeni olan bir yerde 51 oy alan seçimi kazanmıştır. Bütüa bu müddet zarfında ds tld part* iktidara gelmiştir. Birincisi Halk Partisidir. Biz o zaman C.H.P. kongrelerinde nisbî seçim osalünü müdafaa ettikti. tstanbuldan bir kaç delegeden başkası dinlemedi bile ve C.H.P. iktidarda kaldıği müddetçe ba sisteme yanasmadı idi. Serbest seçimler yapümca bu haksn sistemin Uk knrbam kendisi oldn. Esasına bakarsanız tek partili idarelerde nisbî seçime lüzum d» yoktu. Halk Partisi de 27 sene tek parti olarak çahstı. Ve bn yüzdendir ki 1946 seçimlerinde çok partili rejimi kabul edince alışkanlık yüzünden çok zorluklarla karşılaşn ve haklı haksız târizlere ufradı. Hattâ Istanbul seçimleri gibi ban yerlerde seçimden sonra neticeler üzerinde pazarhklar büe olduydu. Bunun neticesi olarak 1950 de tam serbest seçim yapüdı. Halk Partisinin demokrasi fayretlerinde bu seçimin dürüstlüğü onun lehine kaydediimiş pefe iyi bir not oldu, oldu; ama Halk Partisi de bu seçimlerde 500 küsur sandalyeden yalnız 4050 satt dalye alarak ekseriyeti ve Urtida. n kaybetti. Ondan sonra da bir daha Parlâmentoda seçimle ekseriyet kazanamadı. Ekseriyet sistemiyle vapıhnış olan 1950 seçimlerinde iktidan kaybedînce Halk Partisi nisbî seçi> me yanaştı ve onu ister oldu. 10 senelik Demokrat iktidan sırala. nnda biz hep bunu istedik. Mü> dafaa ettik. O zaman da lider* leri aynı mektepten yetismis olan Demokrat Parti buna asU • yanasmadı. Sonunda ihtilâl oldn. Ve ancak bir ihtilâl bize nisbi seçimi getirdi. Seçim osolleri içinde tam bir temsil sağbyacak sistemler olduğu gibi arnhğı veya çoğunluttt kuvvetlendirecek veya zayıflatacak şekiller de vardır. Beser zekâsı türlü besplar yapar. Bunla. rm nümunelerini dünya seçün •istemlerinde görüyoruz, Ihtilâlden sonra kurulmuş olan Temsilciler Meclisi, nisbi seçim sistemin) kısmen kabul eden bir seçim kanunu getirdi ve bildiğinıs gibi MUIet Mecüsini nisbî seçim usuiüyle, Senatoyu da ekseriyet sistemiyle seçtiren bu kanunun sakat tarafı bir parlâmentodaki iki meclisten birinin nisbî, ötekinin ekseriyet sistemiyle seçilmesi idi. Böylece bir meclis ötekinin seçim sistemini reddediyordu. B11 anomali sonradan seçim kanununda yapılan bir tadilât ile ortadan kalktı ve Senatonun da nisbi tısulle seçilmesi esası kabul edlldi. Böylece seçim kanunu nisbi seçimi her iki Meclise ve TürHyenin seçimle gelen bütün Meo Iislerine tesmil etti. Fakat bu arada bir de «millî bakJye» besabı getirdiler. Bu demekti ki; hiç bir intihap çevresinde barajı, yani bir Millet Meclisi üyesini seçmeya yeterll oy topuyamarruş olanların muhtelif yerlerdeki «artık» oylan toplamp kaç mebusa tekabül ediyorsa o partiye birer sandalye vermek.. Bu usul, seyrek oylann bir araya gelmesini sağlamak suretiyla küçük partilere vücut verdi. Bana sorarsanız ötedenberi söylediğim gibi bu gayri tabiî bir hesaptır. İstanbulun oyunu «Muş» unkj ile birleştirip oradan bir mu> letvekili çıkarmak seçmenin hakkına tecavüzdür. Kim ne dersa desin seçim parti seçimi değil, insan seçimidir. Benim Aliye ver ' diğim ojlaıı kanun alıp Veliye vermekte, böylece seçime müdahale etmektedir. Esasen bizdeki seçimler dikkat ederseniz partflerin birbirleriyle mücadelesinden evvel, partililerin kendi aralannda bir ölüm dirim kavgası halinde cereyan eder. Bu ister istemez parti içinde bir seçim kırıklıfı yaratır. Ondan sonra bu faurıklıkla partiler arası seçim mücadelesine girişirler. O sebeple seçim sistemlerini türlü iç va dış tesirlerden mümkün olduju kadar uzak tutacak çareleri ar.imak Parlâmento seçimleri hasılasının kıymeti bakımından pek luzumludur. Şu günlerde A.P. Iktidan seçim kanununu değiştirmek tesebbüsündedir. Bu yüzden partfler arasında çekismeler başlamıştır. İşittiğimize göre bu değiştirme iki noktaya müteveccih inıiş. Birisi Senatonun ekseriyet sistemiyle seçilmesi, ikincisi «milli bakiye» yeni ismiyle «ulusal artık» sisteminin kaldınlması. Ben birincisine oldum olası karşıyım. Millet Meclisi nisbi usulle, Senato ekseriyet sistemiyle seçilecek.. bir Parlâmentonun iki Meclisinin birbirine taban tabana zit iki sisternle seçilmesi mantığın kabul edebileceği bir şey degfldir. Millî bakiyeye gelince, doğrusn ben tâ bidayetindenberi bunun aleyhinde idim. Gene de aleyhindeyim. Bu sistem köçücük parti. leri çoğaltır. Bir mecliste de ne kadar çok parti olnrsa o kadar verimsiz olur. Bence seçim sisteminde bir defişikük olacaksa adaylann kültürel vasıflan ve hal tercümeleri üzerinde biraz titizlik unsuru Üâve edilse iyi olur. Işittigime göre muhtelif branslardaki ihtisas sahibi üyelerin adedi 30 u asnuyor> muf. Fransa ve A. II. D. az |iii\ l,i\iiııııyıırliir DÜNYADA BÜGÜN Yeni Delhi'de anlaşmazlık başgösterdi Brandt'ın konnşmasının vebali bir muhabire yükletilerek mesele kapatıldı (Dış Haberler Servisi) BONN Batı Almanya Dışişleri Bakanı Brandt'ın De Gaulle'den «ıktıdar delısı» diye bahsetmesiyle başlayan diplomstik skandal, Alman (DP.A) ajansı Stutgart bürosu müdüriinün istifasıyla <şımdıhk» son3 ermiştir. Federal Almanja hukumet sözcüsü, verdiği demeçte, «DPA Ajansı, Willy Brandt'ın konuşmasırun aslına u>gun olmayan metnini, 40 saat kadar bir zaman geri almamakts, anlaşılma» bir inat göstermeseydi, hiç bir karı şıklık olmayacaktı» demıştır Sozcüye gore. Dışişleri Baka \ nının konuşması ıkı ayrı banda alınmış, adı geçen ajans, birbirınin tamaraen aynı olan bu iki bandı dinleyıp. çerçeği anladıktan sonra kendi yayınladığı hata h metnı gen alıp aboneleri nez dınde ozur dılomıştır. Ajansın bu yanlış metinden sorumlu olan Sttuttgart rnuhabirı. sınirlerının bozulması yuzunden bir otomobil kazası yapoış, bu olay da meselenın aydınlatılmasını geciktirmiştir. Sozcü son olarak, «Hükâmet Fransızlann da, bn olaya sadece batalı bir baoerin sebep oldnfnnu anlayacaklannı ummak tadır» demıştır. Bu arada D.P.A. Ajansı yazı > işleri tnüdürü Hans Bernischke, Fransa Dışişleri Bakanı Couve j De Murville'den telgrafla özür ı dilemiştir. ' Ajansın aynca Wılly Brandt' I tan da özür dilediği ö|renilmış ' tir. Dif Haberler Servisf YENÎ DELHI B. M. Dünya Ticaret ve Kalkınma Konferangında, Afrika pazarlannı ele geçirmektekl yanş yüzünden, Fransa ile Amerika çatışmıstır. Çatısmaya sebep olan durum, Ortak Pazar ile Afrıka'lı bazı ülkeler arasında ımzalana «Yannde» anlaşmasına, Amerika'nın ıtırazından doğmaktadır. «Taunde» anlaşması ile, Ortak Pazar'a «Ortak öye» olan Afrıka'lı uikelere, ham maddelerıni Avrupaya satarken oncelık tanınmıştı Diğer taleplerin yanında, Afrika'lı ortaklann mallanm tercıhli almayı kabul erfen Ortak Pazar da, kendi sınaî urunlerini tercıhli olarak Afrıkalılara satacaktı. Amerika, bu anlaşmadan sonra, bir karaı lame ile kendısının /7/7, .ime» dergisi Başkan de Afrika ve 3 uncu Dunya mal<J] f j lOHNSONın Kurlarını tercıhli alacağını xlân etJl may Heyetlerı Basmisti. Ancak, Ortak Pazar'a Af«" n her birınnkalılann tanıdığı mukabıl «sıden Ke San'ın «haşanlı bir şe naî firfin tercihi» Amerika'ya takilde savunulabüeceğini» belirnınmamış; bu, Amenka'nın tek ten yazılı belgeler alraasını «»• taraflı fedakârlık eder durumlaganüstü bir davranış» biçida kalmasına yol açmıştı. minde yornmlu>or. Dun Yeni Delhi'de, bu konuHersey AmerıLan>n Vietnam da çatışan Fransa Maliye BakaSavası yüzünden bir bnbran nı Debre ile A.B.D. Dışişleri Badevresi geçirmekte olduğunu kan Yardımcısı Rostow, kendi gösteriyor. JOHNSON'ın Genegorüşlerinı şiddetle savunmuşrallerinin sözlü tetninatlanyla lardır. yetinmemesinin baslıra sebebi, Ke San ile 1954'ün Dien Bien Fu'su arasında bir paralellik Bana karsılık iki sanayi ülkekurulmasıdır. (ierçekten de bensi, Amerika'nın ham madde üzerlikler çoktnr. reticisi ülkelerine yardım için Ke San'da 6,000 deniz piyadeek finansman yapılmamasında sinin banndığı Amrrikan iıssü, müttefiktirler. tngiliıler ile Skan tıpkı Dien Bien Fu'daKi Frandinav'lann getirdigi ek finans•ız garnizonn gibi kuşatılmıştır. man tasansı, fiyat düşmesinden Dien Bien Fu'nnn çevresı tazarar gören az gelişmiş ülkelemamen düşman (Vietmınh) re, yardımcı yatınmı öngörmekkonirolundaydı ve kara nlaşımından yoksnndu. Ke San da tedir. Bu tasanmn varlık sebebi de, asiında Afrika'ya yardım deaimdi öyledir ve ikraal ancak gil, bu pazarların Ortak Pazar binbir tehlikeye katlanılarak bave Amerika tarafından düzenlenvadan yapılabilmektedır. Garıp bir tesadüf eseri, Ke San ile Di mesine engel olmaktır. en Bien Fn'nun topoğrafik yapıFakat bugun herşey, pazarlar ları aynıdır: «Uört tarafı düşduzenlenmesıni engellemeye çaman ateşine açık bir çanak dilışan İngıhzler Ue İskandlnavlabij» Ke San'ı ttuşatan Kuzey Vinn ortaya attıklan ek finansman etnam düzenli askerlerinin batasarısının pek az şansı olduğusında, Dien Bien Fa'daki Vietnu göstermektedır. minh çetecilerini yöneten askeKonferansın çalısmaya gerçekri dehanın, General GİAP'ın buten başladığı gün olan pazartesi lnndnğu sanılmaktadır. günü de, beklenmedik baska bir görüş aynlığı Brezilya ile yine l'anlış istihbarat. devrin HinBirleşik Amerika arasında ortadiçinideki Fransız Knvvetleri ya çıkmıştır. Bu da nükleer siBaşkomntanı General NAVARlâhların yayılmasını önleyici RE'ın bezimetinde bas rolü oyandlaşma konusundadır. Brezilnamıştı. NAVARRE Çevrede Mya, nükleer ülkeleri, gelişme yodece, o da topçusn olmayan iki lundaki ülkeleri nükleer teknodüşman tümeni bulundugunu salojiden yoksun hırakmaya çalısmyordu. Halbuki dürt tümea maJcla «aclamaktzdır. ; vardı v* Vietminh Kızıi Çınm • den gizlice agır toplar teminıni basarmıştı. Çemberin daraltılıp Vietminh baldırı çıplaklarımn Dien Bien Fu'ya basmasım izleyrn katliâm Hindiçıni savasından raten usanmış ve yorulmus FranKUDÜS, (a.a.) sız kamn oyunu debşete düşürudüsteki resmî çevreler, Yumüştü. öylesine Ui, Cenevre goslav Cumhurbaşkanı Josip Konferansmdakı Fransu temBroz Tito'nun Birleşik Arap silcisi 24 saat sonra, 80 yıliık Cumhuriyeti Başkanı Cemal Absömürgeleri Hindiçiniden basladülnâsır'a Örtadoğu için bir bari eğik çekilmelerini öııgören n ş plânı sundufuna dair bir aantlaşmanın altıııa imzasını koyjansm verdiği haberi yorumlamamak mecburivetinde kalımstı. yı reddetmişlerdir. Dien Bien Fn'nun önemi, aleHaberde Tito'nun Nâsır'a sımlâde bir zafer olmaktan çok öteduğu plânın ana hatları şoyledır: dev,di. Asya ı.arihinde altın bir Araplar, İsrail ile bir barış anlaş dönüm noktası teskil ediyordn: ması imzalıyacaklar, Israilin SüGİAP, san Asyalının Avrapalı veysten ve Tiran boğazlarından ! emperyalisti, beyazı savaşta geçmesine izin verecekler, buna mağlâp edebileceğini ispjithyorkarsılık mülteci meselesi ve Is | da. rail kuvvetlerinin Haziran sava ' Fransızlar fedakârlıkları göşından önceki sınırlarına çekilme ı ce ahp inat etselerdi, ya da A si meselesi halledilecektir. , merika ve tngilteredeıı bekleÖğrenıldığıne gore, sımrlarda diklerı yardıtn gelseydi, Hingüvenlık, sınınn her ıkl tarafında diçinide bir sıire daha kalabilirtesıs edilecek askerden arınmış lerdi. Müteveffa Dısislerı Babolgelerle temınat altına almacak kam DULLES, Dien Bien Fu'nun düşmesinden once bava ve de tır. Kudüsteki yetkilı kaynaklar niz desteğiyle Fransızlann yarkımlığı belırtılmiyen Yugoslav vs dımına koşulmasını. hattâ gereMısır kaynaklarından alman bu kirse atom oombası kullanılmahaberlerın somut bir plân olarak sını istemişse de, tngilizleri ikkabul edilemiyeceğini belırtmışler j na edememiş v e Amerikadaki mnhalefeti yenememişti. Vani Vietminh zaferi, Uindiçiniden çok Fransız siyasî sahnesinde kazanmıştı. Dien Bien Fu'nun tekrarlanması ihtimali, Amerikanın, özellikle JOHNSON'ın tepesinde • MOSKOVA Sovyetler bir kâbus gibi doiasmaktadır. Birliği Yüksck Sura PrezidyuDün doknznnca gününe giren munun bir kararnamesiyle yeni topyekun Vietkong saldırısmın bir Bakanlık kurulmuştur. «Mayarattığı panik ve şaşkınlık, kina Yapımı Bakanlığı» adını taWESTMORELAND'm Güney Vi şıyan bu yeni Bakanüğa, Moskoetnamdaki ıstihbaratımn müva üniversitesinden mezun olan kemmel çalısmadıgını me>dana 51 yaşındaki mübendis Viyaçeskoyması, generallerin v ükseklav Bakirev getirilmiştir. ten rttıklan vaadlcre halkın gü• NEW YORK Senegal Gevenini sarsmıştır. «Time» ın j anel Savcısı ibrahimBoye, New lanlanmayan haberinden anlasıYork'ta dorduncu donem çalışlabilecegi eibi, basta JOHN tnalanna başlayan Bırleşnuş MılSON'ın. letler ınsan hakları komısyonuAmerikalılar. simdiye kadar nun başkanhğına oybırlığıyle seKuzey Vietnamlılar ve Vietkong çılmzştir. karşısında kayde dejer hıçbır • BAGDAT lrak Cnmhuryenilgiye uğrıınamıs olmakla başkanı General Abdüirabman ögünürlcr. Ke San'daki AmeriArif, Nice'e gitmek üzere dun kan yenilgisi, batta zateri JOHN sabah Bafdat'tan hareket etmişSON'ın siyasî ölümüne ortam tir. General Arif, Fransa'yı resbazırlayabilecektir. Çünkü zamen ziyaret edecektir. fer ancak Vietnam Savasında • NEW YORK New York emsali görfllmemiş ve kamu oçopçulennın dort gundur devam yonn infiâle ^evkedecek Ameeden grevı, hâkımın grevı geçıcj rikan zayiatı pahasına kazatulaolarak durdurması ile son bulbilecektir. muştur. Böylece 10 bın ışçının grevi ile sokaklara yığılan çop Kayhan SAĞLAMER dağlarının yarattığı hastalık tehlıkesi ortadan kalkmıştır. Ke San ve Dien Bien Fu ; Tifo, örtadoğu için yeni plân hazırlamış B. M. beyaz kadın ticareîine eğiliyor NEW YORK, (a.a) merika Birleşik Devletleri, be yaz kadın ticaretinin durdıırulması için aluslararası polis teşkilâtı kunılması imkânlan üzerüıde çalışümasını Birleşmiş MiUetlere teklif etmiştir. Amerikamn, kaduüann durumu ile ilgili komisyona sunduğu karar tasarısında, Genel Sekreterden, bü tun ulkelere böyle bir teşkilâta ka tılmaları için çağnda bulunması ıstenmektedir. Komısyon, halen dünyarun pek çok ülkesınde kadın tıcareti yapıldığına daır bir raporu incelemektedır. Halbuki, bi lindiğı gıbi, dünyada her türJU insan tıcaretini yasaklıyan bir konvansiyon vardır ve bütün ülkeler bunu Imzalamışlardır. A K Özel fıayat yokî, WASHİNGTON, â merikan vatandaşuun özel ha yat) ile ügili sırlan saklamaya hakkı olup olmıyacağını araştıran Senato Alt Komitesi, «Federal hukumetin beşikten itibaren hayatımız hakkında bilmedığı pek az şey kalmaktadır» sonucuna varnuştır. Alt Komıtenın Başkanı Demokrat Senatör Edward Long'a göre, Sam Amca vatandaşları sadece gozlemekle kalrrayor, gdrdüklerinı dosyalara itina Ue geçirijror. Idarenın vatandaş hayatma aşın ılgısı uzerınde 605 sayfalık bir ra por hazırlayan Alt Komiteye göre, hııkuraete ait dosyalarda alelâde vatandaşlann adlarına 3 mılyar defa, yaşlarına 2 milyar defa V3 medeni durumlarrna 1.5 milyar defa rastlamak mümkündür. e»ı ca Kısaca Super OLIN Kutulannda musluğa bağlı kuponları mutlaka saklayınız KIZARTMALARINIZDA. SALATALARINIZOA. TATLILARINIZOA. BICAK ve SOÖUK BUTUN YEMEKLERİNİZDE Rahatlık^vîzevkle kullanabilecejjiniz yegâne yemeklik yağdır ACI BİR ÖLÜM Muhafızzade merhum Munir Paşa refıkası, merhume Şerıfe Korur yeğenl, merhum Musta fa ve merhume Ayşe'nln oğlu, emekli Albay Tayyıp Korur, merhum Sadettln Korur, merhume Sabriye Altmbaş, Inayet Sundus, Hedlye Tepecik'ln ağabey len, Bemn Korur, Semiha Ko rur, Fahrl Sundus ve Cemil Tepecık'ın kaynı, Merih, Muallâ Taşcıoğlu. Suheyla Atameriç, Dogan Korur, Cemalettin Sundus, Kâmuran Altınbaş, Abdullah Altınbaş. Munir Korur, Kıhnç Korur, Belma, Fersay, Bîhterin Odabaşıoğlu, Nurten Bulman, Gulten Isıldak, Suat Tepecik, Vedat Tepccık'in sevglli dayıları, Cuneyt, Ragıb, Orhon, Hayri, Mehmet Canan, Tahire, Arzu, NUufer'ııı buyuk dayılan. vefakâr, hayırsever, iyi insan. Istanbul Kapahçarşı Iç Bedesten antıka tuccarlarından ve Tosya ejrafından NO108 SANAVI TICAflET AŞ Eyup BartcKıye cad Tel 2i «6 03 OLIN ALIN SIHHATÜ KAUN Reklâmcılık: 410/1269 tlk Türk Elektrik Motoru OLİN Yetışmij SAFİYET ve TAB1I NÎT£LlCİYLE SAĞLIĞINIZIN GARANTİSİDİR PULVERÎZATÖR ALINACAKTIR 50 adet hayvanla çekilebılir arabalı motorlu ilâçlama tertibatlı 50 adet motorlu sırt, 80 adet motorlu sedyeli. pulverızator satın alınacaktır. llgiiılerin Ankara Mıthatpaşa Caddesi No. 14 dekı Genel Müdürlüğümuzle Istanbul Sırkeci Seker Handaki Buromuzdan bedelsiz olarak alacaklan şartnamemız esasları dahilınde hazırlayacakları tekliflerinı engeç 26 2 1968 gunu saat 17 30 a kadar Genel Mudurluğumuz Muhaberat Servısınde bulundurmalan duyurulur TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI A.Ş. (Basın. A 855 11126) 1286 529f8 Pazartesi akşamı Hakkın rahmetıne kavuşmuştur. Muba rek naşı T2968 Çarşamba gunu oğle namazını muteakıp Beyazı t camii serttmden almarak Zincirlikuyu aile mezarlıjında tODraga venjecektir. Me^lâ rahmet eyleye. AtLESl HALİT UYGAN (Dayı Bey) EMTAŞ EMRİNİZDEDİR tıtı # DIKKAT Doğan Kardeş Matbaacılık Sanayii A.Ş. lştanbul ternşllçişı: ELSAN Perşembepazar Aslan Han Kat: 1 Tel: 49 83 2» ELSAN Elektrik Sanayii v e T. A. Selânık Cad No: 45/6 Ankara Tel: 12 90 57 X«fi*; OFSET MAKİNISTI ALACAKTIR İsteklilerin her gün saat 9.0018.00 arası Eodfarer C a i No 5 e müracaatları rına olunur. Cumhurlyet 12»7